Experimentele ontwerpen hebben hun wortels in de natuurwetenschappen waar ze als standaard gelden om tot wetenschappelijke kennis te komen -> experimenten geschikt om tot causale verbanden te komen (variabele X veroorzaakt variabele Y)

Basisidee experimenteel ontwerp: je creëert 2 situaties die slechts op 1 element verschillen en dat is de experimentele stimulus -> verschil tussen die 2 situaties dan is die experimentele stimulus de oorzaak van dat verschil

Aristotelis: objecten vallen met een snelheid die evenredig zijn met hun massa -> zwaardere objecten vallen dus sneller door hun massa

Galilei heeft 2 kanonballen met verschillende massa laten vallen, beide kwamen tegelijk op de grond terecht -> massa speelt geen rol

Experimenting society = een idee van Campbell dat verwijst naar een samenleving die zich aandient als laboratorium waarin sociale interventies via experimenteel onderzoek getest worden op hun merites/nut

Veldexperiment = het toedienen van de experimentele stimulus gebeurt in een natuurlijke en dus moeilijk beheersbare setting -> moeilijk om relevante kenmerken te isoleren/controleren + moeilijk beheersbare setting

Laboratoriumexperiment = het toedienen van de experimentele stimulus vindt plaats in de strikt controleerbare, maar hoogst artificiële omgeving van het laboratorium -> moeilijk om relevante kenmerken te manipuleren vb. opleiding, gezinssamenstelling etc.

Alle veranderingen die zijn opgetreden zonder de stimulus nog eens aftrekken door de vergelijkingsgroep te vergelijken -> observatie 22 - observatie 21

Netto-effect van stimulus Xe = (observatie 11-12) - (observatie 22-21)

Ondanks de randomisering kunnen de groepen al verschillen voor het toedienen van de stimulus; het zijn die eventuele groepsverschillen die worden gecapteerd door de voormetingen van elkaar af te trekken -> observatie 11 - observatie 21

Netto-effect van stimulus Xe = (observatie 12-22) - (observatie 11-21)

Voormeting = de meting van de score op de afhankelijke variabele in alle condities voor de stimulus wordt toegediend; gaat statistische equivalentie van individuen in diverse condities na

Soms is een voormeting onmogelijk -> in zulke gevallen kan je gebruik maken van een ontwerp zonder voormeting en enkel een nameting

Potentieel gevaar: voormeting kan invloed uitoefenen op score in de nameting vb. consistent willen zijn

Externe validiteit (veralgemeenbaarheid in het gedrag): vragen in voormeting kunnen ervoor zorgen dat ze er meer aandacht aan gaan schenken -> gevoeliger voor experimentele stimulus

Aan- of afwezigheid voormeting kan mensen bewuster maken van de stimulus

Functie voormeting = nagaan of experimentele groep en vergelijkingsgroep statistisch equivalent zijn -> nadelen kan je inschatten met solomon vier-groepen model

Met het solomon ontwerp kan je nagaan of er een effect is van de voormeting en hoe groot dat is

Veeleisend design: 2 groepen zonder voormeting toevoegen aan klassieke experiment

Zowel het testeffect als het interactie-effect van de stimulus wordt met een voormeting becijferd

Indien gelijkend en slechts op toevalsfouten verschillend -> geen effect van voormeting

Indien score wel verschillend -> voormeting heeft een effect gehad op afhankelijke variabele

Indien stimulus effect heeft -> O12 > O11 en O22; O32 > 042 en O21

Selectie = een verschillende samenstelling van de experimentele en de vergelijkingsgroep -> samenstelling van experimentele groep en vergelijkingsgroep verschilt dus groepen zijn niet equivalent

Uitval = ook experimentele mortaliteit genoemd; personen vallen uit of haken af tijdens de duur van het experiment

Geen probleem als uitval toevallig gespreid is over de verschillende condities

Uitval selectief: als mensen met andere kenmerken uitvallen in de experimentele en vergelijkgingsgroep

Differentiële uitval = de uitval is afhankelijk van de condities en/of van kenmerken van de proefpersonen die samenhangen met de score op de afhankelijke variabele -> interne geldigheid bedreigd

Verwachtingen van de onderzoeker = het projecten door de onderzoeker van zijn of haar verwachtingen over de uitkomst van het experiment op de proefpersonen, die zich hierdoor laten beïnvloeden

Double-blind experiment = noch de proefleider, noch de proefpersonen zijn op de hoogte van de details van het experiment (of ze tot de experimentele of de vergelijkingsgroep horen) en de onderzochte hypothese -> placebo effect neutraliseren

Blind experiment = het feit dat de proefpersonen niet weten of ze tot de experimentele dan wel de vergelijkingsgroep behoren, noch welke de hypothese is die het onderzoek stuurt

Placebo = een stimulus die geen werkzame bestanddelen heeft, maar die enkel vormelijk gelijkt op de echte stimulus -> positief psychisch effect dat optreedt door vertrouwen in de behandeling en niet door de werkzame bestanddelen in de stimulus

Externe geldigheid (veralgemeenbaarheid) -> in hoeverre kan je bevindingen in een experiment veralgemenen naar de echte sociale werkelijkheid binnen de strikte context van de experimentele situatie

Als resultaten uit een experiment niet veralgemeenbaar zijn dan vermindert hun aantrekkingskracht voor de sociale wetenschap (ookal is er sterke interne geldigheid)

Een natuurlijke levensechte setting buiten de strikt geconcentreerde artificiële context van het labo -> populatie- en naturalistische validiteit

Populatiegeldigheid = de mate waarin je de resultaten van een experiment dat uitgevoerd is bij een specifieke steekproef van proefpersonen, kan veralgemenen naar een ruimere populatie

Naturalistische validiteit = de mate waarin de resultaten/bevindingen uit een artificiële experimentele situatie kan doortrekken naar de echte sociale wereld

Mate waarin experimentele condities lijken op situaties die je ook in het alledaagse leven terugvindt -> externe geldigheid vergroot als dit realisme groter is (bij veldexperiment is dit groter dan een labo-experiment)

Effect op afhankelijke variabele als gevolg van de aandacht van onderzoekers

Niet altijd mogelijk om aan strenge eisen klassiek experiment te voldoen: 2 groepen randomisering -> alternatieven maar met lagere interne geldigheid

Quasi-experimenteel ontwerp = een experimenteel ontwerp dat afwijkt van het klassieke design, ofwel doordat er geen randomisering mogelijk is ofwel doordat er geen heuse vergelijkingsgroep is vastgesteld

Buitenexperimentele gebeurtenissen vormen bedreiging voor interne validiteit -> als je niet kan controleren voor gebeurtenissen die ongeveer gelijk met de experimentele stimulus plaatsvinden, dan kan je rivaliserende verklaringen nooit met zekerheid ontkrachten

Doorgaans door lange tijdsperiode (met seizoensfluctuaties) -> door herhaalde metingen over een langere periode kunnen bedreigingen van interne geldigheid beter ingeschat worden (maturatie, interactie en testeffect)

Laggged effect = een uitgesteld effect van de stimulus bij een tijdreeksontwerp

Voordeel: via voormeting inschatten op welke kenmerken groepen equivalent zijn en welke niet

Interactie-effect tussen selectie en maturatie: misschien ontwikkelen groepen zich in een verschillend tempo

Interactie-effect tussen selectie en statische regressie: verschil in scores niet enkel toe te schrijven aan de experimentele stimulus maar ook aan de gevolgen van statistische regressie

Geen vergelijkingsgroep: je kan geen deel van de bevolking als vergelijkingsgroep laten fungeren omdat je niet kan zorgen dat iemand de experimentele stimulus niet ontvangt

Effecten van grootschalige publiciteits- en mediacampagnes in te schatten

Weinig garanties op interne geldigheid, maar vaak enige mogelijk om effecten na te gaan

Gevoelig voor buitenexperimentele gebeurtenissen, maturatie en uitval

Bedreiging op interne geldigheid wordt groter naarmate periode tussen O1 en O2 toeneemt

Je kan de effecten niet inschatten want je hebt geen vergelijkingsgroep zonder de experimentele stimulus

Pre-experimenteel ontwerp = een experimenteel ontwerp dat sterk afwijkt van het klassieke design, gekenmerkt door een combinatie van een gedrag aan randomisering, het ontbreken van een heuse voor- en nameting en/of de afwezigheid van een vergelijkingsgroep -> bedreiging voor interne geldigheid nog groter maar grotere praktische haalbaarheid

Inschatting van mogelijke effecten van beleidsmaatregelen op de waargenomen resultaten

Nadeel: verschillen tussen observatie 1 en 2 niet enkel te denken aan stimulus X maar ook aan externe factoren -> die effecten kan je niet inschatten omdat je geen vergelijkingsgroep hebt

Gevoelig voor maturatie, uitval, buitenexperimentele gebeurtenissen, testeffect, instrumentatie en statistische regressie

Principe van beneficence = een ethisch principe bij wetenschappelijk onderzoek dat het vermijden van schade toebrengen vooropstelt

Respect voor personen -> informed consent: individuen moeten beschouwd en behandeld worden als autonome actoren en mensen met een verminderde autonomie moet worden beschermd

Idee van rechtvaardigheid: afweging tussen zij die de voordelen van het onderzoek ontvangen en diegene die er de lasten van dragen