Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Geschiedenis Examen Juni - Coggle Diagram

- - - - Erasmus: In zijn 'Lof der zotheid' klaagde de godin van dwaasheid. Erasmus bleef de kerk trouw want hij wou ze van binnenuit verbeteren. Thomas More: Engelsman die trouw is aan Hendrik, zijn boek Utopia liet een blijvende indruk. Niccolo Machiavelli: Belangrijke humanist, zijn boek Il Principe liet een blijvende indruk na. Einde 15de begin 16de eeuw leefden: Thomas More, Erasmus, Nicolaus, Copernicus
    - - Copernicus ontdekte dat de zon centraal staat (=heliocentrisme). Kepler bevestigde Copernicus en ontdekte dat alle planeten in een elliptische baan rond de zon draaien. Galilei schreef in de volkstaal naar een ruimer publiek toe. Ze waren alle drie humanistisch vanwege hun ontdekkingen die de kerk bekritiseren.
    - - Versalius leefde van begin 16de tot midden 16de eeuw, hij wilde zijn kennis baseren op persoonlijke waarnemingen en waagde het lijken opensnijden, hij wordt de vader van de anatomie genoemd
    - - Humanisme was een elitebeweging, op het platteland merkten de arme, ongeletterde boeren niets van de renaissancecultuur, het bleef een harde tijd voor de gewone man die er weinig beter van werd. Slechts een kleine groep genoot van rijkdom, kunst en wetenschap. Het humanisme betekende de geboorte van het moderne wetenschappelijk onderzoek. De nieuwe wetenschappelijke methode tastte het gezag van de kerk aan.
- - - - Het wereldrijk van Karel 1500-1558
        
        Jeugd:
        Geboren in 1500, oudste zoon van Filips de Schone en Johanna van Castilië, Filips de schone dood in 1506. Moeder raakte na de dood van Filips de Schone in de war, opa besloot haar op te sluiten, zonder dat ze ooit zou vrij komen. Karel woont bij zijn tante Margaretha van Oostenrijk in Mechelen. Hij kreeg een grondige opleiding van theoloog Adriaan van Utrecht (latere paus Adrianus VI) die hem religieus en intellectueel bijspijkerde
        
        Stamboom: Moeders kant: Moeder is Johanna van Castilië, opa is Ferdinand V van Aragon, oma is Isabella van Castilië Vaders kant: Vader is Filips de Schone, opa is Maximiliaan van Oostenrijk, oma is Maria van Bourgondië
        
        Aragon is in het Noord-Oosten van Spanje
        
        Castilië is de rest van Spanje
        
        Heilig Roomse Rijk is in het midden van Europa
        
        Grote rijk: Karel erfde de bezittingen van de Habsburgers, de Bourgondiërs en de Spaanse vorstenhuizen want sinds de 14de eeuw voerden de vorstenhuizen een huwelijkspolitiek
        
        1519: Karel bekroond tot keizer van Heilige Roomse Rijk. Met geld kocht hij de Duitse vorsten om en schakelde hij zijn concurrenten, Franse koning Frans I, Engelse Hendrik VIII, uit
        Ondertussen veroveren Spaanse conquistadores gebieden in Midden en Zuid-Amerika
        
        "In mijn rijk gaat de zon nooit onder": Zijn rijk was zodanig breed dat de zon altijd in zijn rijk scheen. Hij regeerde over een gigantisch gebied (zijn Spaanse bezittingen op het Iberisch schiereiland, Italiaanse gebieden die onder de kroon van Aragón vielen, Habsburgse bezittingen, de Nederlanden en gebieden in Amerika bv Mexico)
        
        Liefdesleven: 2 bastaardkinderen (latere landvoogden), waaronder 1 Margaretha van Parma is met 2 minaressen. Karel zijn persoonlijkheid is historisch zeer moeilijk toe te lichten omdat er teveel bronnen zijn
      - Keizer Karel V en zijn tegenstanders
        
        Karel wilde de eenheid van het keizerrijk bewaren en het beschermen tegen de ketters en de Turken. Hij voelde zich een kruisvaarder. De Duitse protestantse vorsten en de Turken werden bondgenoten van Frans I
        
        De Franse koning verloor een gevecht en werd opgesloten en verplicht om de Vrede van Madrid te tekenen. Toen hij vrijgelaten werd hield hij zich niet aan de overeenkomst en bereidde een nieuwe oorlog voor. Engeland (Hendrik VIII), Venetië, Milaan en de Paus sloten een coalitie met Frans I
        
        Na een veldslag om Milaan bereikten de keizerlijke troepen Rome in 1527. Toen de aanvoerder sneuvelde zagen de soldaten hun kans om wraak te nemen op de rooms-katholieke kerk. Ze bestormden de stad 'Il sacco di Roma', de plundering van Rome begon. De paus zal toegeven en Karel V tot keizer kronen, net op tijd want de Ottomaanse legers van sultan Süleyman I naderden Wenen
      - Karel en de Nederlanden
        
        Vanaf 1515 had Karel de macht over de Nederlanden. Hij heeft een cruciale impact gehad op de vorming van de Nederlanden vanaf de 16de eeuw want,
        1 hij voerde een strenge religieuze politiek gericht op het onderdrukken van het protestantisme ten voordele van het katholicisme. Berucht was Karels uitvaardiging van het Bloedplakkaat in 1550
        2 hij voerde een centralisatiepolitiek, om zijn rijk doelgericht te kunnen besturen zette de keizer de centralisatiepolitiek die door Filips de Goede was begonnen verder. Hij voerde deze centralisatiepolitiek waarbij hij probeert om de macht van het lokale niveau naar een hoger niveau te brengen.
        Hij verbrak de oude leenbanden met Frankrijk en het Duitse Rijk
        De Nederlanden vormden nu samen 17 Provinciën, hij bestuurde via de Collaterale raden gecentraliseerd in Brussel (bestond uit de Raad van State, de Raad van Financiën en de Geheime Raad
        Hij kwam weinig naar de Nederlanden dus stelde hij een vertegenwoordiger aan: de landvoogd of gouverneur-generaal. 1st Was dat zijn tante Margaretha van Oostenrijk, daarna zijn zus Maria van Hongarije.
        De keizer wilde van de Nederlandse bezittingen een soevereine staat maken, dat lukte in 1548
        Ongenoegen in Nederlanden steeg want: hogere belastingen om de dure oorlogen te bekostigen
        Karel richtte een eigen inquisitie op, liet plakkaten, strenge regeringsbeslissingen tegen de ketterij afkondigen, al snel werden deze wetten bloedplakkaten genoemd
      - Stroppendragers
        
        Op economisch gebied ging Gent geleidelijk achteruit. Gent was de hoge oorlogsbelastingen beu en weigerde om te betalen. Karel kwam in de stad en strafde hun door 9 kopstukken van de opstand onthoofden op het Sint-Veerleplein. Anderen werden veroordeeld tot geseling of strafbedevaarten
        
        Concessio Carolina: In 1540 opgericht. Straffen: Een zware geldelijke boete, Klokke Roeland verdween uit Belfort, de vestinggrachten moesten gedempt worden
        
        Positieve gevolgen: de economie bloeide
      - Geen happy end
        
        In 1555 moest Karel de Godsdienstvrede van Augsburg onderteken en besefte hij dat zijn politiek mislukt was. De hervorming van de kerk was er niet, het protestantisme bleek levendiger dan ooit, de Fransen en de Turken waren niet verslagen en het land was verarmd. Hij kreeg een goede band met Willem van Oranje, Willem zal de vertrouwenspersoon worden van Karel en zijn zoon, Filips II
        Ziek en ontmoedigd verdeelde hij zijn rijk en deed hij afstand van de troon. Zijn zoon Filips II kreeg Spanje, de kolonies, de Nederlanden en de bezittingen in Italië, Karels broer Ferdinand ontving de Oostenrijkse bezittingen en de keizerstroon. Vanaf dan spreekt men van de Spaanse en de Oostenrijkse Habsburgers. Daarna bezocht Karel nog 1 keer zijn geboortestad Gent, daarna stapte hij in 1556 in Vlissingen aan boord van een schip richting Spanje. In 1558 stierf hij
    - - Filips II
        
        Zo vader, zo zoon?
        
        Tegenstanders typeerden Filips II als een achterdochtig, wreed, roekeloos en onbetrouwbaar vorst. In Spanje wordt hij meestal beschreven als vroom, plichtsbewust en kunstlievend. Hij wordt in onze gewesten vooral geassocieerd met de heftige vervolging van protestanten en de opstand onder leiding van Willem van Oranje
        
        Bij de troonafstand in 1555 van Karel V werden de Habsburgse gebieden verdeeld. De broer van Karel, Ferdinand, werd Duits keizer en kreeg de Oostenrijkse erflanden. Filips II, de zoon van Karel, erfde Spanje, de overzeese gebieden, de Nederlanden, Milaan, Napels en Sicilië
        
        Karel reisde voortdurend maar behield een speciale band met zijn geboortestreek
        Filips II was een Spanjaard in hart en nieren, hij liet zich al na 4 jaar niet meer in de Nederlanden zien, wat niet goed was voor zijn populariteit
        
        Filips II verstrengde de al ingestelde kettervervolging door de inquisitie. Hij liet vanuit Spanje een groot aantal ambtenaren, juristen en adviseurs overkomen. Hij eiste blinde gehoorzaamheid aan de bevelen uit Madrid
        1559 Stelde hij zijn halfzus Margaretha van Parma als landvoogdes over de Nederlanden, ze werd bijgestaan door kardinaal de Granvelle. Er werden op vele plaatsen hagenpreken gehouden
        
        Iedereen ontevreden?
        
        De hoge edelen voelden zich in hun macht bedreigd omdat ze geen politiek zeggen hadden
        
        De lage adel voelde zich ook achtergesteld en zij wentelden de schuld af op Spanje, ze kregen geen toegang meer tot hoge staatsfuncties. De waardevermindering van het geld veroorzaakte een economische terugval, het leven werd duurder, maar er kwamen geen loonsverhogingen, ze voelden zich aangetrokken tot het calvinisme
        
        De gewone man leed honger in 1565.
        Verarmd en werkloos keerden vele Nederlanders zich tegen de politieke overheid en de rijke katholieke kerk
        
        Wie na onderzoek door de inquisitie niet tot inzicht wilde komen, werd levend verbrand of gehangen
      - Het verzet mondde uit in een opstand tegen Spanje
        
        De leden van het Eedverbond der Edelen noemden zich geuzen want Margaretha van Parma noemde ze zo
        
        In 1566 gebeurde de beeldenstorm. Tijdens een hagenpreek in Steenvoorde sloeg de vlam in de pan. 20 van de toehoorders drongen na de preek een nabijgelegen klooster binnen en sloegen de religieuze beelden aan stukken.
        De opkomende weken werden honderden kerken en andere katholieke heiligdommen bezocht door protestanten. Beelden werden verwoest. Er werden veel vernielingen aangericht.
        Filips II kwam en ontsloeg Margaretha van Parma daarna stuurde hij in 1567 de 60 jarige generaal en Spaanse hertog van Alva met een leger van 10000 soldaten de Nederlanden binnen. Hij begon na zijn aankomst in Brussel met de vervolging en onderdrukking van de protestantse ketters, hij stelde de Raad van Beroerten in. Tenslotte werd de introductie van een nieuwe belasting als machtsmisbruik gezien en maakte communicatie onmogelijk
        
        Willem van Oranje werd als leider van de geuzen verkozen. Willem was voorstander van godsdienstige verdraagzaamheid. Hij hoopte de eenheid van de 17 Provinciën te bewaren, maar de eenheid was al snel verloren. Hij was de vertrouwenspersoon van Filips II en Karel V.
      - De opstand veroorzaakte ongewild de scheuring van de Nederlang
        
        De Spaanse Furie is de plundering van Antwerpen door muitende Spaanse soldaten
        
        De Pacificatie van Gent is dat de protestanten en katholieken zich verzoenen om samen tegen de Spaanse vorst te strijden. Maar het was van korte duur
        
        Farnese was een landvoogd van de Nederlanden
        
        Plakkaat van Verlatinghe is wanneer de andere gewesten hun gehoorzaamheid aan de Spaanse vorst opzeggen
        
        Antwerpen valt in 1585 en de Schelde wordt gesloten, wat het einde voor deze wereldstad betekent
      - De gevolgen van de scheiding voor Noord en Zuid
        
        Zuidelijke Nederlanden bleven Spaans, ze werden in vele oorlogen meegesleurd met grote territoriale verliezen. Het protestantisme werd vrijwel volledig uitgeroeid, de geest van de contrareformatie bepaalde het leven en denken. Sluiting Scheld is de doodsteek voor Antwerpen als wereldhaven. 17de eeuw was een tijd van achteruitgang en verarming
        
        Noordelijke Nederlanden kregen veel vluchtelingen binnen, waarvan vele rijke handelaars waren die de economie stimuleerden
        
        VOC was de machtigste handelsvennootschap ter wereld en Amsterdam de grootste wereldhaven
  - - - Ouders: Lodewijk XIII en Anna van Oostenrijk
        Hij werd koning van Frankrijk toen hij 5 jaar was, zijn
        moeder liet de staatszaken en de politieke opvoeding van haar zoon over aan kardinaal Mazarin
      - 1648 Het Parlement van Parijs kwam in opstand. De Fronde gaf hem een enorme vernedering want hij moest met zijn moeder vluchten
        Hij werd tot koning gekroond toen hij 16 jaar was, hij kreeg een sacrale en helende macht
      - Karakter: Gefocusd, aandachtig, ambitieus
      - Zonnekoning: Hij nam als danser vaak de rol van de rijzende zon en vergeleek zichzelf graag met Apollo, de Griekse zonnegod
    - - Absoluut gezag betekent dat hij alles zal beslissen, 1 iemand aan de macht. Hij probeerde alle macht naar zich toe te trekken en de burgers zijn wetten op te leggen Hij legimiteerd het door le droit divin. Volgens dit recht komt al zijn macht van God.
      - Bedoeling intendanten? Mensen uit de derde stand: Trouw, bekwaamheid en werklust achtte hij hoger dan afkomst. Zo probeerde hij de macht van de adel te breken
      - Leger en financiële aderlating: Hij had een staand leger dat duur was
      - De privileges van de adel werden effectief maar op een dure manier omzeild
      - Een opgelegde staatsgodsdienst beschouwde Lodewijk XIV als de basis voor de politieke eenheid en als cement van de samenleving. Hij steunde de katholieke Kerk omdat hij goed besefte dat die een grote invloed had in de samenleving.
    - - Hij betaalde alles door het aanstellen van minister Colbert: strenge bezuinigingen, de corruptie uit te roeien, hervormen van de Franse belastingen, bloeiende handel
      - Het doel van Colbert was een bloeiende economie die vanzelf hogere belastingen oplevert. Hij realiseerde dit door
        
        De staat schaft heffingen op buitenlands graan af
        
        Gevolgen: Frans graan wordt goedkoper, Franse lonen in de nijverheid kunnen laag blijven, de staat kan investeren in een sterke nijverheid met laaggeprijsde goederen, het buitenland koopt goederen, er stroomt geld van buitenland naar Frankrijk, positieve handelsbalans
        
        De staat schaft invoerrechten op buitenlandse grondstoffen af
        
        Gevolgen: In Frankrijk gemaakte producten worden goedkoop, het buitenland koopt Franse producten, positieve handelsbalans
        
        De staat steunt Franse kolonisatieprojecten
        
        Gevolgen: Goedkope grondstoffen, Franse producten worden aantrekkelijk, het buitenland koopt nog meer Franse producten, positieve handelsbalans
      - Hoe bemoeide de staat zich nog met het economische leven? Nieuwe handelswegen aanleggen, een aangepast havenstructuur uitwerken, subsidies aan particuliere ondernemingen, oprichten van bedrijven, hoge tolrechten