Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Ugalketa gizakiengan - Coggle Diagram

- - - - Falopioren tronpak lotzen eta ebakitzen dira
    - - Hodi deferenteak lotzen eta ebakitzen dira
  - - - Zakilaren inguruan edo baginaren barruan ipintzen diren latexezko zorroak dira.
        Sexu transmisioko gaixotasunetatik babesten dute
    - - Baginaren atzealdean ipintzen den latexezko esferaerdi bat da. Krema espermizidarekin batera erabili behar da.
        Ez du sexu transmisioko gaixotasunetatik babesten.
- - - - XX
    - - XY
- - - - azala
      - muina
- - - - Lotura afektiboa
        
        Pertsonen arteko harremanen garapena da
      - Ugalketa
        
        Seme-alabak izateko gaitasuna da
      - Erotismoa
        
        Maitasun sentsualarekin eta desira sexualarekin lotuta dago
      - Sexu orientazioa
        
        Pertsona batek beste batekiko erakarpen fisikoa eta afektiboa sentitzeko modua da, horietako bakoitzaren sexu biologikoak gorabehera
- - - - Semena, espermatozoideduna, zuzenean umetokiaren barruan uzten da, xiringa baten laguntzaz
      - prozesuaren gainerako faseak modu naturalean gertatzen dira: espermatozoideak Falopioren tronpetaraino igotzen dira eta hantxe gertatzen da ernalketa
  - - - In vitrio ernaltzea
        
        Obuluak espermatozoideekin batera inkubatzen dira, eta gainerako ernalketa prozesua Falopioren tronpetan egingo luketen moduan egiten dute gametoek, baina in vitro
      - enbrioiak garatzea
        
        Ernalketaren ostean, enbrioia laborategian hasten da garatzen
      - obuluak ateratzea
      - enbrioiak ezartzea
        
        Blastozisto egoeran dauden enbrioiak umetokiko endometrioan ezartzen dira.
        Enbrioi bat baino gehiago sartu ohi da, horietakoren bat habiratzeko aukera areagotzeko; hori dela eta, in vitro ernalketaren bidez haurduntza anizkoitzak gertatzen dira
- - - - Espermatozoideek eta obuluek gainerako giza zelulen kromosomen erdiak bakarrik dituzte, meiosi izeneko bereizketa zelular berezi baten bidez sortzen baitira
      - ESPERMATOGENESIA
        
        Prozesu hori espermakiarekin (lehen eiakulazioa) hasten da, pubertaroan, eta andropausiara iritsi arte irauten du
      - OBOGENESIA
        
        Obogenesia obario folikuluen barruan gertatzen da. Folikulu bakoitzak obulu bilakatzen den obozito bat dauka barruan
        
        Obulua
        
        Hiru estalki babesle. Barrutik kanpora: mintz bitelinoa, mintz peluzidoa eta koroa erradiatua.
        
        Zitoplasma, bitelo izeneko substantzia elikagarri ugari dituena
        
        Nukleoa, 23 kromosoma dituena
      - ZIKLO OBARIKOA ETA HILEKOAREN ZIKLOA
        
        Obuluak ziklo obarikoan zehar sortzen dira; aldi berean, zenbait aldaketa gertatzen dira umetokiko endometrioan. Aldaketa horiek hilekoaren zikloa edo umetokiko zikloa osatzen dute
        
        Ziklo obarikoa
        
        obulazioa
        
        Une honetan, hipofisiak LH hormona askatzen du eta, ondorioz, folikulu heldua apurtu egiten da eta obulua irteten da Falopioren tronpetarantz
        
        luteoa
        
        Obulua askatu ostean, folikulua gorputz luteo bilakatzen da eta horrek, LH hormonaren eraginpean, progesterona jariatzen du
        
        folikularra
        
        Hipofisiak FSH hormona sortzen du. Horrek obarioetan eragin, eta folikulu bat eta horren obozitoa heltzea estimulatzen du. Haztean, folikuluak estrogenoak askatzen ditu
      - Ziklo menstruala
        
        estrogenikoa
        
        Obario folikuluak sortutako estrogenoek umetokiko endometrioan esku hartzen dute eta hura berreraikitzen eta loditzen laguntzen dute
        
        progestazionala
        
        Gorputz luteoak jariatutako progesteronak ahalik eta gehien loditzen du endometrioa, prest egon dadin ernaldutako obulu posible bat hartzeko
        
        mestruala
        
        Ez bada ernalketarik gertatzen, gorputz luteoa hondatu egiten da eta progesterona ekoizteari uzten dio. Ondorioz, endometrioa askatu egiten da, eta hilekoa hasten da
    - - Ernalketa obulu bat eta espermatozoide bat elkartzeko prozesua da. Horren ondorioz, zelula bat sortzen da, zigotoa, giza espeziearen bereizgarri diren 46 kromosomak dituena
      - Gizakien kasuan, barne ernalketa emakumezkoen ugaltze aparatuaren barruan gertatzen da, Falopioren tronpetan, zehazki
    - - SEGMENTAZIOA ETA EZARPENA
        
        Umetokira iristean, enbrioia, blastozisto egoeran dagoena, endometrioko odol aintzira batean murgiltzen da. Prozesu horri ezarpen edo habiratze deritzo, eta plazenta garatzen hasi aurretik gertatzen da
      - PLAZENTAZIOA
        
        Plazentazioa plazentaren eta enbrioiaren eranskinak (zilbor hestea eta poltsa amniotikoa) eratzeko prozesua da
      - HAURDUNALDIA
        
        40 aste, gutxi gorabehera haurdunaldia
        
        Haren organo guztiak eratzen eta heltzen dira
        
        Pisua hartzen eta handitzen doa, umetokitik kanpo bizirik irauteko prest egon arte
        
        Hiruilekoak
        
        Bigarrena
        
        Fetuaren nerbio sistema, zirkulazio sistema eta iraitz aparatua heltzen dira. Estimuluak hautematean mugitzen da.
        Haren sexua antzematen da
        
        Hirugarrena
        
        Fetua hazi egiten da, pisua hartzen du eta haren organo guztiak heltzen dira. Azken txanpan, fetuak erditze kanalean ahokatzen du burua.
        
        Lehena
        
        Kanpoko eta barruko organoak eratzen dira
        
        Bihotza taupadaka hasten da
        
        Pertsona itxura hartzen duenean, enbrioiari fetu esaten zaio
        
        10 cm inguru eta 50-80 g izaten ditu
    - - Erditzea fetua eta plazenta baginatik kanporatzea da. Ernaldia amaitzean gertatzen da
      - Hiru fase ditu
        
        Kanporatzea
        
        Uzkurdurek kanporantz bultzatzen dute fetua, umetoki lepoan eta baginan zehar; horiek ezin dilatatuago daude.
        Kanpoan, zilbor hestea ebakitzen da eta haurtxoaren negarra estimulatzen da
        
        Dilatazioa
        
        Oxitozina izeneko hipofisiko hormonak umetokian eragiten dituen uzkurdurekin hasten da
        
        Poltsa amniotikoa apurtu egiten da eta likido amniotikoa isuri (horri «urak bota edo egitea» esaten zaio, arrunki)
        
        Haurrondokoa botatzea
        
        Plazenta eta zilbor hestea kanporatzean datza
    - - Enbrioi aldiaren osteko garapena haurtxoa jaio ondoren hasi, eta helduarora arte luzatzen da
      - etapak
        
        nerabezaroa
        
        Pubertaroarekin hasten da, nerabezaroaren lehen etaparekin. Neska-mutilen gorputza aldatzen hasten da eta sexu heldutasuna iristen da
        
        helduaroa
        
        Bi fasetan bana daiteke
        
        Helduaroa familia, lan eta gizarte arloetan nork bere bizitza eraikitzen duen aldia da
        
        Zahartzaroa betetasun aldi bat da, eta aldaketa pertsonal garrantzitsuak izaten dira aldi horretan
        
        haurtzaroa
        
        Horrez gainera, haurtzaroan barneratzen dira sexu identitatea eta etorkizuneko nortasuna eta izaera osatuko dituzten jokabide balioak