Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
จิตเภสัชบําบัด (Psychopharmaco therapy) - Coggle Diagram
จิตเภสัชบําบัด (Psychopharmaco therapy)
ยาคลายกังวล (Antianxiety)
การออกฤทธิ์
เพิ่มประสิทธิผลของสารสื่อประสาท GABA ในสมอง
ยับยั้งการทํางานของเซลล์ประสาทในระบบประสาทส่วนกลาง
ผลข้างเคียง
มีน้อยและไม่มีอันตราย ผลข้างเคียงที่สําคัญ คือ ง่วงนอนอ่อนเพลีย
ข้อบ่งใช้
ใช้รักษา Delirium tremens ลดอาการสั่น
โรคลมชักนิยมใช้ Diazepam เพราะมีฤทธิ์ anticonvulsant สูง
ใช้เป็นยานอนหลับ เช่น nitrazepam
การพยาบาล
ห้ามใช้ ในหญิงตั้งครรภ์โดยเฉพาะช่วง 3 เดือนแรก เนื่องจากมี teratogenic effect
ระวังการใช้ในผู้ป่วยโรคตับ
ให้ยาในปริมาณที่น้อยๆ ในรายที่มีความเสี่ยงของการฆ่าตัวตาย
ยาควบคุมอารมณ์ ยาปรับสมดุลอารมณ์ (Mood-stabilizer drugs)
Lithium
รักษา mania และป้องกันการ กลับเป็นซ้ำของโรค Bipolar disorder ท้ังระยะ mania และระยะซึมเศร้า
ผลข้างเคียง
ปากแห้งกระหายน้ํา ง่วงซึมมคลื่นไส้ ท้องเสีย
เป็นพิษเล็กน้อย-ปานกลาง (1.5-2 mEq/L) มีอาการท้องเสีย อาเจียน มึนงง
เป็นพิษปานกลาง-รุนแรง(2-3mEq/L)มีอาการข้างเคียงคล้ายกับระดับเล็กน้อย-ปานกลางและมี อาการดังต่อไปนี้ร่วมด้วย ได้แก่ ตาพร่ามัว เพ้อ
การรักษา
หยุด lithium ทันที
ตรวจ vital signs ให้น้ํา และอิเลคโตรไลท์ให้อยู่ในภาวะสมดุล
ให้ aminophyline หรือ mannitol และ sodium lactate เพื่อช่วยเร่งการขับถ่ายลิเทียม
แก้ระบบการไหลเวียนล้มเหลวและหัวใจหยุดเต้น
การพยาบาล
ดูแลผู้ป่วยให้เกิดความสุขสบาย โดยลดผลข้างเคียงของยาที่เกิดขึ้น
ติดตามดูปริมาณของ lithium ในเลือด
เตรียมผู้ป่วยให้มีความรู้เกี่ยวกับการรับประทานยา และผลข้างเคียงของยา
ยากันชัก(anti-convulsant)
ใช้รักษาโรคอารมณ์สองขั้ว(Bipolardisorder)เมื่อผู้ป่วยไม่ ตอบสนองต่อ lithium
carbamazepine (tegretol), sodium valproate หรือ valproic acid (depakine)
ยาต้านเศร้า/ ยารักษาอาการเศร้า (Antidepressant drugs)
กลุ่ม Monoamine Oxidase Inhibitor (MAOIs)
ยับยั้งการ oxidation ของ norepinephrine และ serotonin
norepinephrine และ serotonin เพิ่มขึ้น
อารมณ์ซึมเศร้าดีขึ้น
กลุ่มไตรไซคลิก และเททราไซคลิก (Tricyclic and Tetracyclic Antidepressants: TCAs)
ลดการดูดกลับเข้าเซลล์ประสาทของ norepinephrine และ serotonin
imipramine (tofranil), amitriptyline (elavil), clomipramine (anfranil)
ผลข้างเคียง
เหนี่ยวนําให้ผู้ที่เป็นและไม่เป็น Bipolar disorder
ง่วงซึมจากฤทธิ์ antihistamine
อาการมือสั่น
กลุ่ม Selective Serotonin Reuptake Inhibitions (SSRIs)
เพิ่มการตอบสนองของ serotonin
มีประสิทธิภาพในการรักษาโรคซึมเศร้า
ผลข้างเคียง
ผลต่อกระเพาะอาหารและลําไส้ จะมีอาการมากในช่วงแรก
มีอาการปวดศีรษะในช่วงแรก (ในสัปดาห์ต่อมาจะดีขึ้น) มือสั่น หวาดหวั่น
อาการผื่นขึ้น
การพยาบาล
ผู้ป่วยที่ได้รับยามานาน แล้วอาการดีขึ้นหากต้องการหยุดยา ควรปรึกษาแพทย
แนะนําผู้ป่วยให้เปลี่ยนท่าเวลาจะลุกยืน หรือนั่งด้วยความระมัดระวัง
ผู้ป่วยซึมเศร้ารุนแรง และมีความคิดฆ่าตัวตายควร รับประทานยาอย่างต่อเนื่อง ร่วมกับการระมัดระวัง
ยารักษาโรคจิต (Antipsychotic)
คุณสมบัติ
ทําให้ผู้ป่วยท่ีแยกตัวเอง (Isolation) กลับมามีการติดต่อและมีความสัมพันธ์
กับผู้อื่นดีข้ึน
ทําให้อารมณ์เป็นสุข (euphoria) ในผู้ป่วย mania กลับเป็นปกติได้
ทำให้ประสาทหลอน (Hallucination) ความคิดที่ผิดปกติและอาการหลงผิด (Delusion) ลดลง
ขนาดยาที่ให้ผลในการรักษาไม่ทําให้ผู้ป่วยหลับง่วงแต่ไม่มาก
ผู้ป่วยท่ีเอะอะอาละวาด (Agitation) ก้าวร้าว (Aggressive) สงบลง
ไม่ทําให้เกิดการชินยา (tolerance) หรือเสพติด
ลดอาการวิตกกังวล (Anxiety) กระวนกระวาย (Agitation)
ให้ขนาดสูงจะทําให้เกิด extrapyramidal symptoms
รักษาอาการทางจิต ในโรคจิตเภท (Schizophrenia) โรคจิตที่มีอารมณ์แปรปรวน (Schizoaffective disorder) Bipolar disorder และอาการโรคจิตจากสาเหตุอื่น
10.ลด convulsive threshold อาจทําให้ผู้ป่วยชักได้
ชนิดของยารักษาโรคจิต
1.ยาต้านโรคจิตกลุ่มเก่า
(traditionalortypicalantipsychotic)
กลุ่มความแรงของยาปานกลาง (moderate potency)
perphenazine, zuclopentixol
กลุ่มความแรงของยาต่ำ
(low potency)
chlorpromazine, thioridazine
กลุ่มความแรงของยาสูง
(high potency)
fluphenazine, haloperidol, trifluoperazine
ผลข้างเคียง
ผลต่อสมอง
เกิด extrapyramidal symptoms (EPS)
ผลต่อระบบประสาทออโทโนมิค
้คอแห้งตาพร่า อ่อนเพลีย
ผลต่อตับ
Jaundice พบในผู้ป่วยที่ใช้ Chlorpromazine
ผลต่อหัวใจ
อาจเกิด Arrhythmias
ยาต้านโรคจิตกลุ่มใหม่
(atypicalantipsychotic)
clozapine (clozaril), risperidone (risperdol), quetiapine
ผลข้างเคียง
ยา clozapine เกิด ภาวะเม็ดเลือดขาวลดลง
ยา risperidone ความต้องการทางเพศลดลง
ยา quetiapine ทําให้เกิดอาการง่วงซึม น้ําหนักตัวเพิ่ม
การพยาบาล
อาการ extrapyramidal symptoms อธิบายให้ผู้ป่วยและญาติทราบว่า อาการจะเกิดขึ้นในระยะแรกที่ได้รับยา
อาการ Tardive dyskinesia ควรให้อาหารที่มีแคลลอรี่สูง
อาการง่วง เดินเซ แนะนําผู้ป่วยว่าอาการง่วงนอนจะค่อยๆหายไป
ยาลดอาการข้างเคียงของยารักษาโรคจิต (Anticholinergic)
benstropine (cogentin), trihexylphenidyl hydrochloride (artane, benzhexol, ACA)
การออกฤทธิ์
ยับยั้งการหลั่ง acetylcholine ที่ receptor ในสมอง
ผลข้างเคียง
ตาพร่ามัว ปากแห้ง วิงเวียนศีรษะ ง่วงซึม
บทบาทของพยาบาลในการดูแลผู้ป่วยที่ได้รับการบําบัดด้วยยา
ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับยาตามแผนการรักษาอย่างถกู ต้องตามหลักการบริหาร ยา
ให้ความรู้แก่ผู้ป่วยและญาติเกี่ยวกับชนิดของยา ผลข้างเคียง การดูแลตนเองในเบื้องต้น
ดูแลให้ผู้ป่วยได้รับยาตามแผนการรักษา โดยปฏิบัติตามหลัก 5 R
พยาบาลควรมีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับยาชนิดต่างๆ ที่ผู้ป่วยได้รับ กลไกการออกฤทธิ์
หลักการใช้กัญชาทางการแพทย์
จํากัดเฉพาะกรณีที่การรักษาด้วยวิธีมาตรฐานต่างๆ ไม่ได้ผลหรือ เกิดผลข้างเคยี งที่ผู้ป่วยไม่สามารถทนได้
การใช้ผลิตภัณฑ์กัญชาควรใช้เพื่อเป็นส่วนเสริม รวมกับการรักษาตามมาตรฐาน
กัญชาทางการแพทย์ที่ยังไม่ผ่านการรับรอง (unapproved products) ต้องปลอดภัยจากสาร ปนเปื้อนต่างๆ
ผู้สั่งใช้ผลิตภัณฑ์กัญชาทางการแพทย์ควรเป็นแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านอายุรกรรม หรือเฉพาะโรค
ไม่แนะนําให้ใช้ผลิตภัณฑ์กัญชาในการรักษา เป็นการรักษาลําดับแรก
ผู้จ่ายผลิตภัณฑ์กัญชาต้องผ่านการอบรมหลักสูตรการใช้กัญชาทางการแพทย์ที่กระทรวง สาธารณสุขรับรอง
แหล่งที่มาและกระบวนการผลิตสารสกัดกัญชาต้องได้มาตรฐาน