Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลผู้ป่วยที่มีปัญหาความผิดปกติของต่อมไร้ท่อ - Coggle Diagram

- - - - กลุ่มที่ 1 หิวบ่อย กระหายน้ําบ่อย บวม มีอาการร้อนหรือหนาวมากกว่าปกติ:โรคเบาหวาน ไทรอยด์
      - กลุ่มที่ 2 รูปร่างใหญ่และสูงขึ้น: โรคเกี่ยวกับต่อมใต้สมอง
      - กลุ่มที่ 3 กระดูกและกล้ามเนื้อ ปวดหรือกดเจ็บ: โรคต่อมพาราไทรอยด์
      - กลุ่มที่ 4 ตาโปน คอโต ใจเต้นเร็วหรือเชื่องช้า อ่อนแรง: โรคต่อมไทรอยด์
    - - แบบแผนที่ 1 การรับรู้และการดูแลสุขภาพ เช่น การดื่มสุรา บุหรี่ ผลน้ําตาลในเลือด
      - แบบแผนที่ 2 การเปลี่ยนแปลงภาวะโภชนาการ เช่น การรับประทาน ดื่มน้ํา การกลืน ลําบาก น้ําหนัก
      - แบบแผนที่ 3 การขับถ่าย เช่น ปัสสาวะบ่อย ปริมาณมาก เป็นตอนกลางคืน ถ่ายอุจจาระผิดปกติ
      - แบบแผนที่ 4 การทํากิจกรรม เช่น ความทนต่อกิจกรรม อ่อนเพลีย เหนื่อยล้า
      - แบบแผนที่ 5 การพักผ่อน เช่น พักได้หรือไม่ มีเหงื่อออกมากตอนกลางคืน หรือ ไม่
      - แบบแผนที่ 6 การรับความรู้สึก เช่น ความจําเป็นอย่างไร อาการปวดศีรษะ ปวดข้อ การมองเห็น
      - แบบแผนท่ี 7 การรับรู้อัตมโนทัศน์ เช่น อารมณ์กลัว วิตกกังวล ความเครียด อาการลุกลี้ลุกลน
      - แบบแผนที่ 8 บทบาทและสัมพันธภาพ เช่น การเจ็บป่วยที่สัมพันธ์กับการเปลี่ยนแปลงในครอบครัว
      - แบบแผนที่ 9 เพศและการเจริญพันธุ์ เช่น ประจําเดือน ความต้องการทางเพศผิดปกติ
      - แบบแผนที่ 10 ความเครียดและการปรับตัว ที่มีต่อภาวะโรค
      - แบบแผนที่ 11 ความเชื่อเกี่ยวกับสุขภาพ เป้าหมายในการดําเนินชีวิต
  - - - อุณหภูมิสูงพบใน ภาวะ hyperthyroidism, pheochromocytoma, diabetic ketoacidosis, Adrenal Cancer และภาวะอุณหภูมิต่ำ พบใน hypothyroidism, hypoglycemia
      - ชีพจร เร็ว พบใน ภาวะ hyperthyroidism และภาวะชีพจรช้า พบในภาวะ hypothyroidism
      - อัตราการหายใจ ช้าน้อยกว่า 14 ครั้ง/นาที พบในภาวะ hypothyroidism
      - ความดันโลหิต กรณคี วามดันสูง > 140/90 mmHg พบใน pheochromocytoma,Hyperthyroidism, Acromegaly, Cushing’s syndrome, ถ้ามีความดันต่ำพบในภาวะ Addison’s disease
    - - ใบหน้า เช่น คาง/หน้าผากยื่น ภาวะ Acromegaly, มีใบหน้ากลม บวม (moon face) ตาโปน (Exophthalmos)
      - ลําคอ คลํา ดู ต่อมไทรอยด์ ฟังเสียง bruit ถ้าไทรอยด์โต ดูเส้นเลือดดํา jugular, ดูว่ามี buffalo hump
      - ผิวหนัง ดู ภาวะ Hypo/hyperpigmentation วงด่างของผิวหนัง (vertiligo), striae ที่เต้านม หรือท้อง เชื้อราแผลหายช้า จ้ำเลือด จุดเลือดออกอุณหภูมิความชื้นความตึงตัว ความหยาบของผิวหนัง เล็บผิดปกติ
      - การกระจายของขน เช่นขนดก (hirsutism) ผมร่วง การเปลี่ยนแปลงของผม ลักษณะอวัยวะ เพศ
      - รีเฟลกซ์ ถ้าเพิ่มขึ้นพบในภาวะ Hyperthyroidism, ถ้าลดลงพบใน hypothyroidism
      - การรับความรู้สึกของแขนขาเทียบกัน 2 ข้าง ถ้าลดลงพบได้ใน DM, hypothyroidism, Acromegaly
    - - อาศัยผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ เช่น เลือด ปัสสาวะ หรอื การตรวจพิเศษดูการตอบสนองของ ต่อมไร้ท่อ (Suppression or stimulation test) และการตรวจพิเศษ เช่น การตรวจทางรังสีวิทยา เช่น X ray , CT ,MRI
- - - - การที่เนื้องอกกดเบียดอวัยวะข้างเคียง (Mass effect) หากเนื้องอกขนาดใหญ่มักกดเบียด ประสาทตาทําให้การมองเห็นผิดปกติ หรืออาจทําให้เกิดภาวะความดันภายในกะโหลกศีรษะสูง
      - การพร่องฮอร์โมน (Hormonal insufficiency) เนื้องอกรบกวนการสร้างฮอร์โมนต่าง ๆ ของ ต่อมใต้สมอง ทําให้มีอาการและอาการแสดงจากการพร่องฮอร์โมนแต่ละชนิด
      - เนื้องอกสร้างฮอร์โมนมากเกินปกติ (Hormonal hypersecretion) ทําให้เกิดอาการและ อาการแสดงได้หลายรูปแบบ เช่น acromegaly, Cushing syndrome หรือไทรอยด์เป็นพิษ
    - - การผ่าตัด
        
        การผ่าตัดแบบเปิดกะโหลก (transcranial approach)
        
        การผ่าตัดผ่านกระดูกสฟีนอยด์ (transsphenoidal approach)
      - การรักษาทางยา
        
        ให้ฮอร์โมนทดแทน: hydrocortisone, thyroid hormone, growth hormone, pitressin, estrogen และ androgen
      - รังสีรักษา (Radiation therapy)
  - - - อาการและอาการแสดง
        
        ปัสสาวะมาก ประมาณ 5-20 ลิตรต่อวัน หรอื ถ่ายปัสสาวะทุก 1⁄2 -1 ชั่วโมง
        
        กระหายน้ํามาก ดื่มน้ํามาก อ่อนเพลีย กล้ามเนื้ออ่อนแรง ฉุนเฉียวง่าย ปวดศีรษะ
        
        ขาดน้ํา: ผิวหนังแห้ง น้ําหนักลด เบื่ออาหาร ท้องผูก
        
        ปัสสาวะมีความถ่วงจําเพาะต่ำ (Sp.gr < 1.005)
        
        หัวใจเต้นเร็ว หรอื อาจถึง shock ถ้าให้น้ําทดแทนไม่ทัน
      - การรักษา
        ให้ vasopressin และ vasopressin tannate ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ หรือให้ lypressin โดยพ้นทางจมูก
    - - การรักษา SIADH
        
        การจํากัดน้ํา (Fluid restriction)
        
        สารน้ําทางหลอดเลือดดํา ชนิด normal saline
        
        รักษาสาเหตุของ SIADH เช่น โรคมะเร็ง
        
        การให้ หากชักหรือหมดสติ ควรรักษาด้วย hypertonic (3%) saline
        
        การให้ยาขับปัสสาวะ furosemide 1 mg/Kg
  - - - ถ่ายปัสสาวะจํานวนมาก (polyuria)
      - ดื่มน้ํามาก (polydipsia)
      - น้ําหนักลด (weight loss)
      - รับประทานอาหารมากขึ้น (polyphagia)
    - - การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม (Lifestyle modification)
        
        การควบคุมอาหาร
        
        การออกกําลังกาย
      - การใช้ยาควบคุมระดับน้ําตาลในเลือด
        
        ยาเม็ดลดน้ําตาลในเลือด
        
        ยาฉีดอินซูลิน
        
        ยาฉีด GLP-1 analog หรือ GLP-1 receptor agonists
      - การสูบบุหรี่
        แนะนําให้หยุดสูบบุหรี่ รวมยาสูบรูปแบบอื่นหรือบุหรี่ไฟฟ้า
      - การมาตรวจตามนัด
  - - - อาการและอาการแสดงของภาวะ Thyrotoxicosis
        
        ระบบทั่วไปและผิวหนัง: น้ําหนักตัวลดลง, เหงื่อออกมาก, ขี้ร้อน, ผิวหนังอุ่นชื้น ชุ่มและเนียน ซีด ฝ่ามือแดงอาจมีอาการร้อนวูบวาบเป็นช่วงๆ
        
        ระบบหัวใจและหลอดเลือด: เหนื่อยง่าย, ใจสั่น ชีพจรเต้น เร็วโดยเฉพาะขณะพัก (resting tachycardia)
        
        ระบบทางเดินหายใจ: เหนื่อยง่าย หายใจไม่สุด โดยเฉพาะเวลาออกกําลังซ่งึ เกิดจากกล้ามเนื้อ ช่วยการหายใจอ่อนแรง
        
        ระบบประสาทและกล้ามเนื้อ: อารมณ์เปลี่ยนแปลง หงุดหงิด ตื่นเต้นง่าย หลุกหลิก
        
        ระบบทางเดินอาหาร: หิวบ่อย กินจุ ถ่ายอุจจาระบ่อย กลืนลําบาก
        
        ระบบสืบพันธุ์: ระจําเดือนน้อยลงหรือขาดประจําเดือน เกิดภาวะมีบุตรยาก ส่วนในเพศชายจะมีความต้องการทางเพศลดลง มีเต้านมโตขึ้น
        
        เมตะบอลิสมของกระดูก: กระบวนการสร้างกระดูก (Bone Formation) และสลายกระดูก (Bone Resorption) สูงขึ้น
      - การรักษาภาวะ hyperthyroidism
        
        รับประทานยาระยะยาว:ในผู้ที่อายุน้อยอาการไม่มาก,ต่อมไม่โตมาก,เป็นมาไม่นาน
        
        การรักษาโดยการผ่าตัด:ในที่อายุน้อย,ต่อมโตมาก,อาการอยู่ในขั้นปานกลางถึงรุนแรง
        
        การรักษาโดยให้ radioactive iodine: ในวัยกลางคน, อาการขั้นปานกลางถึงรนุ แรง, รักษา ด้วยยาแล้วไม่หาย, มีโรคอื่นแทรกซ้อน, ต่อม thyroid โตปานกลาง
    - - การรักษา
        
        ไม่ใช้ยา ลดภาวะเครยี ด เพิ่มอาหารไฟเบอร์สูง ดูแลการขับถ่าย ผิวหนัง การทํากิจกรรม
        
        ใช้ยา ได้แก่ ยาไทรอยด์ฮอร์โมน levothyroxine (T4)
        
        การผ่าตัด เมื่อก่อนไทรอยด์มีขนาดใหญ่ขึ้น
        
        การผ่าตัด Thyroidectomy
  - - - การรักษา
        
        ให้อาหารแคลเซียมต่ำ วิตามมินดีต่ำ ดื่มน้ํา 2-3 ลิตร/วัน ให้ฟอสเฟตเพิ่ม เพื่อลดการสลายกระดูก
        
        ผ่าตัดเอาเนื้องอกออก (subtotal parpthyroidectomy )
    - - การรักษา
        
        ไมใช้ยา ให้รับประทานอาหารที่แคลเซียมสูง ฟอสฟอรัสต่ำ ดื่มน้ํามากๆเลี่ยงอาหารที่มีออกซาเลทสูง
        
        ใช้ยาวิตามินดี ช่วยดูดซึมแคลเซียม ,ยาขับปัสสาวะ ถ้าแคลเซียมต่ำอย่างรุนแรงให้ calcium gluconate ทาง IV ช้าๆ > 10 นาที ป้องกันหัวใจหยุดเต้นจาก Hypercalcemia และระวังใน ผู้ป่วยที่ได้รับยา digitalis
  - - - สาเหตุ 2 กลุ่ม
        
        ร่างกายได้รับ glucocorticoid มากเกินปกติจากการรับประทาน corticosteroid ปริมาณ มาก ติดต่อกันเป็นเวลานาน เช่น ในโรคภูมิต้านทานตนเอง หรือใช้สมุนไพรที่มี steroid ผสม เช่น ยา ลูกกลอน
        
        ร่างกายสร้าง glucocorticoid มากเกินปกติ
    - - ต่อมหมวกไตบกพร่องแบบปฐมภูมิ (Primary AI)
      - ต่อมหมวกไตบกพร่องแบบทุติยภูมิ (Secondary AI)