Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ŽIVOTINJSKA TKIVA, RIJETKO, GUSTO - Coggle Diagram

- - - - -> okružuje krvne žile
        -> sadrži veliki broj stanica imunološkog sustava uronjenih u polutekući matriks isprepleten elastičnim i kolagenim vlakancima
    - - -> dijele se na BIJELE I SMEĐE ADIPOCITE
        -> u vezikule pohranjuju masne kapljice/ trigliceride
        -> sadrže receptore za: hormon inzulin, hormon rasta, noradrenalin, glukokortikoide
        
        SMEĐA MAST u stanicama ima puno malih masnih kapljica okružene mitohondrijima. U mitohondrijima je puno CITOKROMA, to su proteini u elektron transportnom lancu oksidativne fosforilacije. Mitohondriji sadrže i Fe.
        Smeđa mast emergiju iz triglicerida pretvori u toplinu. Zato novorođenčadi i mladuncima služi kao izvor topline.
    - - -> puno retikularnih vlakana u složenoj mreži, sastoje se od KOLAGENA TIPA III (retikulin)
        POTPORNA ULOGA: slezena, limfni čvorovi, koštana srž, jetra, endokrine žlijezde
        -> retikularna vlakna tanja su od kolagenih i elastičnih, nemaju boju dok je elastin žut, a kolagen svjetlucavo bijel
        -> retikularna vlakna su ravna, granaju se i stvaraju mrežu, elastična su pojedinačne, slabo valovite i grana se, kolagenova su u snopu, valovite i ne granaju se
    - - -> kolagena vlakna se pružaju u jednom smjeru u ligamentima i tetivama
    - - -> kolagena vlakna su orijentirana u različitim smjerovima na dermi kože i čahurama koje obavijaju unutrašnje organe
  - - - STANICE HONDROBLASTI stvaraju međustaničnu tvar, preteće su hondrocita
        međustanična tvar=hondroitin sulfat + uložena kolagena vlakanca
        STANICE HONDROCITI smještene su u lakunama (šupljinama)
        
        HIJALINU HRSKAVICU nalazimo u: NOS. BRONHI i DUŠNIK. Nakon naprezanja, ona se ne vraća u prvobitan oblik.
        Nalazimo ju i u ribama HRSKAVIČNJAČAMA.
    - - ELASTIČNU HRSKAVICU grade stanice hondroblasti i hondrociti.Hondrociti nalaze se u lakunama.
        međustanična tvar=kolagena vlakanca + elastična vlakanca
        Nakon istezanja vraća se u prvobitan oblik, a nalazimo ju u UŠKI i GRKLJANU.
    - - FIBROZNA HRSKAVICA ima više kolagenih vlakanaca pa je sličnija hijalinoj hrskavici. Nalazi se u intervertebralnim DISKUSIMA kralješničke moždine i DISKOVIMA koljena.
  - - - KOŠTANA SRŽ (MOŽDINA) dijeli se na CRVENU i BIJELU srž. Vrsta je vezivnog tkiva koja sadrži nezrele krvne stanice i adipocite.
        Crvena srž
        -> je hematopoetski aktivna što znači da sadrži matične stanice iz kojih nastaju eritrociti, leukociti i trombociti
        -> starenjem prelazi u žutu srž u dugim kostima
        -> u odraslih se nalazi u:
        a) spužvastoj kosti
        b) plosnate kosti: lopatice, lubanja, rebra, kralješci, proksimalni kraj bedrene kosti i nadlaktice
        Bijela srž
        -> hematopoetski neaktivna
        -> sadrži mezenhimske stanice
        -> grade ju adipociti
        -> nalazi se u kompaktnoj kosti
        
        KRV je atipičan oblik vezivnog tkiva koji se sastoji od krvnih stanica i plazme, a međustanična tvar je tekuća. Izvan optjecajnog sustava, krv se gruša.
        odrasla osoba ima oko 6L krvi što je 7-8% ukupne tjelesne mase
        V krv 100%
        plazma 55%
        leukociti i trombociti <1%
        hematokrit 45%
        
        LEUKOCITI (BIJELE KRVNE STANICE)
        -> imaju sposobnost fagocitoze
        -> imunološka uloga
        a) podjela s obzirom na prisutnost granula u citoplazmi: granulirani i agranulirani
        *granule sadrže enzime za uništavanje stranih čestica i tako funkcionalno odgovaraju lizosomima
        b) podjela s obzirom na oblik jezgre: segmentirani (jezgra iz više segmenata)
        neutrofili
        eozinofili
        *bazofili
        nesegmentirana (jezgra okrugla ili bubrežasta)
        monociti
        *limfociti
        
        (GRANULOCITI) SEGMENTIRANI
        životni vijek: 4-5 dana
        a) neutrofili
        -> stvaraju gnoj
        -> kreću se i imaju sposobnost fagocitoze
        -> netralni pH boji granule tim bojama
        -> jezgra iz 2-4 segmenta
        b) eozinofili
        -> njihovo nakupljanje može biti zbog kroničnih upala, infekcije parazitima ili alergijskih reakcija
        -> kiso pH boji granule kiselim bojama
        -> jezgra iz 2 segmenta
        c) bazofili
        -> nakupljaju se zbog alergijske reakcije
        -> bazičan pH boji granule bazičnim bojama
        -> granule sadrže heparin (antiokoagulant) i histamin (vazodilaktator)
        
        AGRANULIRANI (NESEGENNTIRANI)
        životni vijek: nekoliko sati-nekoliko godina
        -> sinteza u koštanoj srži i timusu (primarni limfni organi)
        a) limfociti NK T i B (natural killer) uloga: imunološki odgovor u sekundarnim limfnim organima koji mogu izaći iz krvnog optoka i uči u tkiva i organe te se ponovno vratiti u krv
        b) monociti najveći su od bijelih krvnih stanica, nakuljaju se u kroničnim upalama. Imaju sposobnost prezentiranja stranih antigena T limfocita.
        MAKROFAG je monocit koji iz krvnog optoka prijeđe u druge organe i tkiva. (Kupfferove stanice u jetri, neuroglija stanice u mozgu, alveolarni makrofagi)
        
        TROMBOCITI
        životni vijek 8-9 dana
        -> nastaju iz fragmenata megakariocita (poliploidne stanice koštane srži koje se raspadaju i iz tih fragemnata citoplazme nastaju trombociti)
        -> nemaju jezgru
        -> na površini trombocita je GLIKOKALIKS, ovojnica od glikoproteina i koagulacijskih faktora
        -> uloga je zgrušavanje krvi pomoću faktora:
        a) adhezivnost (priljubljivanje za površinu)
        b) agregacija (privremeno sljepljivanje u nakupine)
        c) aglutinacija (trajno sljepljivanje u nakupine)
        d) visoka metamorfoza (pokazuju aglutinirani trombociti -> promjena oblika i bubrenje)
        
        ERITROCITI (CRVENE KRVNE STANICE)
        -> zreli eritrociti nemaju jezgru i tako nemaju sposobnost diobe
        -> bikonkavnog su oblika, spljošteni i fleksibilni zbog specijaliziranog citoskeleta da mogu prolaziti kroz optjecajni sustav
        -> nastaju u crvenoj krvnoj srži (moždini) iz matičnih stanica
        -> razgrađuju se fagocitozom u jetri, slezeni i koštanoj moždini
        -> životni vijek oko 120 dana
        -> crvenu boju im daje hemoglobin 68 kDa kada na sebe veže kisik kojeg prenose u aortama, nešto tamnija je krv u venama zbog CO2 kojeg prenose
        
        KRVNA PLAZMA
        90-91% voda
        2% otopljene tvari
        6,5-8% proteina
        SERUM je krvna plazma bez fibrinogena
        PROTEINI U KRVNOJ PLAZMI:
        svi se sintetiziraju u JETRI, osim imunoglobulina koji u PLAZMA STANICAMA
        a) ALBUMINI pridonose osmotskoj ravnoteži i volumenu tjelesnih tekućina jer (ne prolaze) ne difundiraju preko endotela krvnih žila
        b) FIBRINOGEN stvara ugrušak od FIBRINA kada dođe do rane i krv se zgruša. Fibrin je netopiv u vodi, fibrinogen je topiv u vodi.
        c) GLOBULINI
        -> imunoglobulini (/protutijela/gama globulini)
        obrana tijela
        -> neimunoglobulini
        pomažu očuvanju osmotske ravnoteže
        *alfa globulin
        (prenosi bilirubin i steroide)
        *beta globulini
        
        transferin (prenosi Fe)
        
        ceruloplazmin (prenosi Cu)
      - PREKURZORI KRVNIH STANICA
        a) pluripotentne matične stanice (samoobnavljajuće)
        b) diferencirane roditeljske stanice
        c) zrele krvne stanice
- - - - OSTALE VRSTE STANICA
        2.) GLIJA (NEUROGLIJA) STANICE ne provode živčane impulse već imaju potpornu i zaštitnu ulogu (makrofagnu ulogu), one su specijalan oblik vezivnog tkiva
        3.) MATIČNE STANICE/NEURONI imaju svojstvo MULTIPOTENTNOSTI - pojedine matične stanice koje se nalaze u regijama mozga zadrže ondje trajnu sposobnost diobe, a iz drugih matičnih stanica nastaju ostale stanice živčanog sustava
        starenjem opada proliferacija neuralnih matičnih stanica
        
        3.) ASTROCITI (oblik neuroglija stanica) dijele se na FIBROZNE (u bijeloj tvari) i PROTOPLAZMATSKE (u sivoj tvari)
        -> imaju oblik zvijezde
        -> okružuju i razdvajaju neurone i tako pomažu u nastanku MOŽDANO-KRVNE BARIJERE
        -> pomažu u popravku oštećenih dijelova živčanog sustava
        -> ASTROGLIOZA povećan broj astrocita uslijed traume, degradacije okolnih neurona, to dovodi do nastanka ožiljka i inhibicije nastanka AKSONA
        
        4.) SCHWANOVE STANICE (LEMOCITI) okružuju aksone u perifernom živčanom sustavu PNS i stvaraju MIJELIN
        5.) OLIGODENDROCITI okružuju aksone u središnjem živčanom sustavu CNS i stvraju mijelin
        Mijelin je električni izolator od proteina i lipida zbog kojega se brže provodi energia.
        
        RANVIEROVA SUŽENJA (ČVOROVI) su regije na mijeliniziranom aksonu koja ne sadrže mijelin i te su regije sužene, takve regije bez mijelina se javljaju mjestimično tamo gdje se dodiruju dvaju susjednih oligodendritra, odnosno lemocita
        -> suženja sadržavaju ionske kanale koji sudjeluju u izmjeni iona potrebnih za nastanak akcijskog potencijala, akcijski potencijal preskače od jednog čvora do drugog i na taj način se brže provodi akcijski potencijal
  - - - 3.) REPOLARIZACIJA istjecanje K+ na vanjsku stranu membrane
        4.) HIPERPOLARIZACIJA kako K+ izlazi iz aksona, membranski potencijal unutrašnje membrane postaje negativniji te se zatvaraju K kanali
        5.) MIROVANJE povratak membranskog potencijala na vrijednost prije impulsa
        
        val DEPOLARIZACIJE ide kroz akson u jednom smjeru sve do sinaptičke pukotine (na kraju terminalnog stabalca aksona)
        
        KONTAKTI KEMIJSKIH SINAPSI U CNS
        sinapse su mjesta između neurona, između sinapsi je prostor-sinaptička pukotina u koji se otpuštaju neurotransmiteri
  - - - MOZAK
        4 komore:
        veliki mozak (cerebrum)
        mali mozak (cerebellum)
        srednji mozak (hipotalamus i talamus)
        moždano deblo = produžena moždina (medulla oblongata) + međumozak + pons
        kosti lubanje
        2 hemisfere
        
        MOŽDANE I MOŽDINSKE OVOJNICE MOZGA
        -> između ovojnica nalazi se cerebrospinalna tekućina
        -> oblažu mozak i leđnu moždinu
        a) TVRDA (VANJSKA)
        b) PAUČINASTA (SREDNJI SLOJ)
        c) MEKA (nježna ovojnica na površini mozga)
        
        VELIKI MOZAK
        obavija cerebralna kora (cortex)
        izvana su neuroni koji čine sivu tvar substantia grisea
        unutra su mijelizirani aksoni koji čine bijelu tvar substantia alba
        BAZALNI GANGLIJI su nakupine sive tvari unutar bijele koje kontroliraju rad nekih mišića
        U produženoj moždini se križaju živčana vlakna zbog čega lijeva strana mozga upravlja desnom stranom tijela i obrnuto.
        Iz mozga izlazi 12 PARI KRANIJALNIH ŽIVACA
      - LEĐNA (KRALJEŠNIČNA) MOŽDINA (medulla spinalis)
        -> u kralježnici
        -> centar refleksnih radnji
        -> isto ima one 3 moždinske ovojnice između kojih je cerebrospinalna tekućina kao mozak
        -> bijela i siva tvar su obrnute od mozga;
        substantia alba izvana u obliku snopova mijeliziranih aksona
        substantia grisea unutra u obliku interneurona s kratkim ne mijeliniziranim snopovima koji u poprečnom presjeku izgledaju ko H
        -> iz leđne moždine izlazi 31 par moždinskih (spinalnih) živaca
        -> u sredini je centralni kanal leđne moždine
        
        KRALJEŠNIČKU MOŽDINU ČINE:
        SPINALNI ŽIVCI = MOTORIČKA + SENZORIČKA VLAKNA
        prednji rogovi slova H su VENTRALNI rogovi= ventralni korijen => sadrži senzoričke (osjetilne) neurone
        stražnji rogovi slova H su DORZALNI rogovi = dorzalni korijen => sadrži motoričke neurone
        senzorički neuroni se prikapčaju na motoričke
        
        DORZALNI KORIJEN
        vlakna senzoričkih neurona
        impuls se prenosi:
        SENZORIČKI RECEPTOR -> L. MOŽDINE
        
        VENTRALNI KORIJEN
        vlakna motoričkih neurona
        
        impuls se prenosi:
        LEĐNA MOŽDINA -> EFEKTOR
    - - SOMATSKI ŽIVČANI SUSTAV
        -> svjesne i voljne reakcije
        -> kranijalni i moždinski živci povezuju CNS s kožom i skeletnim mišićima
      - AUTONOMNI
        -> kontrolira nesvjesne reakcije i rad glatkih mišića
        -> kranijalni i moždinski živci povezuju CNS sa želucem, crijevima, srcem i žlijezdama
        simpatički podsustav
        parasimpatički podsustav
        simpatikus i parasimpatikus su regulatorne komponente (autonomnog živčanog sustava) koje su antagonističke
        
        SIMPATIKUS
        pars sympathica
        ubrzava rad srca
        ubrzava disanje
        usporava probavu
        usporava rad žlijezda
        pojača znojenje
        proširi zjenice
        piloerekcija
        =obrambeno stanje
        
        -> preganglijski akson izlazi iz torakalno-
        lumbalnog dijela leđne moždine
        --> preganglijski kraći od postganglijskih
        -> postganglijski otpušta neurotransmiter u sinaptičku pukotinu:
        NORADRENALIN(nore-pine-frin)
        
        PARASIMPATIKUS
        pars parasympathica
        usporava rad srca
        usporava disanje
        ubrzava probavu
        sužava zjenice
        =stanje mirovanja
        
        -> preganglijski akson izlazi iz sakralnog dijela leđne moždine i iz nekoliko kranijalnih živaca
        -> preganglijski duži od postganglijskih
        ->postganglijski otpušta neurotransmiter:
        ACh ACETILKOLIN
        
        -> autonomni živčani sustav je eferentni = impuls iz CNS -> efektori
        -> u efektorima se aksoni neurona CNS prikapčaju na autonomne ganglije koji su izvan CNS, to su nakupine neurona
        -> preganglijski neuroni su između CNS i autonomnih ganglija
        -> postganglijski neuroni su između autonomnih ganglija i ciljnog organa tj. efektora
        -> tijelo preganglijskih neurona je u CNS, a postganglijskih u autonomnim ganglijima