Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลผู้ใหญ่ที่มีความผิดปกติของระบบทางเดินอาหาร - Coggle Diagram

- - - - การเจ็บป่วยอื่น ๆ ซึ่งสัมพันธ์กับการเจ็บป่วย ครั้งนี้
    - - ถ่ายเหลว
      - คลื่นไส้ อาเจียน
      - ปวดท้อง
      - ความอยากอาหารลดลง
    - - อายุ เพศ รายได้ อาชีพ ภูมิลําเนา
  - - - เพื่อประเมินภาวะฉุกเฉิน
    - - สีผิว
        
        ภาวะเหลือง (jaundice) พบในภาวะทางเดินน้ําดีอุดตัน ถุงน้ําดีอักเสบ หรือโรคตับ
      - ช่องปาก
        
        ดูฟัน ความชุ่มชื้น รอยโรค ก้อน รอยฝ้าปื้นขาวในปาก อาการบวม ฯลฯ
      - ท้อง
        
        ฟัง
        
        การเคลื่อนไหวของลําไส้ (bowel sound) ปกติจะมี 6-12 ครั้งต่อนาที
        
        เคาะ
        
        Shifting dullness
        
        กรณีมีน้ําในช่องท้องจะเคาะได้เสียงทึบกว้างกว่าเส้นMidclavicularline
        
        Fluid thrill
        
        ถ้ามีน้ําในช่องท้อง พยาบาลจะรู้สึกถึงการสั่นสะเทือนที่มือซ้าย
        
        ดู
        
        ว่าโตกว่าปกติและการป่องทางด้านข้าง รอยผ่าตัด (surgical scar) เส้นเลือดดํา
        
        คลำ
        
        ตรวจหาอาการเจ็บเมื่อปล่อย (Rebound tenderness)
        
        การคลําหาบริเวณที่กดเจ็บ
        
        คลําตับ ม้ามโต ก้อน อาจพบก้อนเนื้องอก
        
        การตรวจหาภาวะไส้ติ่งอักเสบวิธีอื่นๆได้แก่ เจ็บเมื่องอเข่าและหมุนสะโพกเข้าด้านใน
  - - - LFT
      - ค่าเอนไซม์ของตับอ่อน serum Amylase และ Lipase
      - CBC
    - - การส่องกล้องตรวจลําไส้ใหญ่
      - การส่องหลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ลําไส้เล็กส่วนต้น
    - - วัดปริมาณการขับหลั่งกรด HCL และการ กระตุ้นการขับหลั่ง
- - - - Pyogenic liver abscess จะมีไข้ อาจจะหนาวสั่น อาจปวดที่ชายโครงขวา
      - Amoebic liver abscess อาจมีประวัติเป็นบิดและถ่ายอุจจาระเป็นมูกเลือดมา
    - - การตรวจร่างกาย พบ ตับโตและกดเจ็บ
      - การตรวจพิเศษ
        
        ตรวจด้วย Ultrasound
        
        ผลCBC
        
        การเจาะดูดหนองจากฝีที่ตับเพื่อการตรวจย้อมเชื้อ
      - การซักประวัติอาการ
    - - เกิดจากตับติดเชื้อ
    - - การเจาะดูดหนอง
      - การรักษาประคับประคองตามอาการ
      - การให้ยาปฏิชีวนะตามแต่ละชนิดของเชื้อโรค
  - - - การตรวจร่างกาย
        
        โรคถุงน้ําดีอักเสบ กดเจ็บบริเวณชายโครงขวา
      - การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        นิ่วในถุงน้ําดี
        
        การตรวจปัสสาวะ: Urobilinogen สูง
        
        การถ่ายภาพรังสี
        
        การตรวจเลือดดูหน้าที่การทํางานของตับ
        
        ถุงน้ําดีอักเสบเฉียบพลัน
        
        การตรวจเลือดจะพบ WBC สูงเล็กน้อย
      - การซักประวัติ
        
        ถามเกี่ยวกับอาการเริ่มของโรค ปัจจัยที่ทําให้เกิดอาการ
    - - การรักษาแบบประคับประคองในภาวะถุงน้ําดีอักเสบ
      - การรักษาโดยการผ่าตั
  - - - การรักษาแบบเฉพาะเจาะจงกับสาเหตุ
      - การรักษาภาวะแทรกซ้อน
      - การรักษาตามอาการ
      - การผ่าตัดเปลี่ยนตับ
      - การใช้เครื่องพยุงการทํางานของตับ
    - - คลื่นไส้ อาเจียน อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร ปวดท้องชายโรคงด้านขวา ตัวตา เหลือง
    - - เกิดจากการที่เซลล์ตับได้รับบาดเจ็บเสียหายอย่างรุนแรง จนไม่สามารถทํางานได้ตามปกติ
  - - - การซักประวัติ การเจ็บป่วยในอดีตและในปัจจุบัน ประวัติดื่มสุรา
      - การตรวจร่างกาย
      - การตรวจพิเศษ
        
        การตรวจภาพตับด้วย Ultrasound
        
        การตรวจเลือดพบค่าสารมะเร็ง (tumor marker)
    - - Embolization คือการฉีดสารอุดหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงมะเร็งตับ
      - การฉายรังสี
      - การผ่าตัด หากมะเร็งอยู่เฉพาะที่ตับ ขนาดไม่ใหญ่มาก
      - การให้เคมีบําบัด
    - - ไม่มีอาการเมื่อเริ่มเป็นโรค แต่เมื่อโรคลุกลาม
  - - - เซลล์ตับถูกทําลายจะเกิดการแทนที่ของเนื้อเยื่อพังผืด (fibrous connective scar tissue) ทําให้โครงสร้างของตับจะเสียไป ตับจะเล็กลงมีลักษณะแข็งเป็นปมและเกิดการอุดกั้นของหลอดเลือด ภายในตับ ตับเสียหน้าที่ในการย่อย การเผาผลาญ การแข็งตัวของเลือด ภาวะไม่สมดุลของสารน้ําและ เกลือแร่
    - - ไม่มีอาการ มีอาการน้อย และไม่จําเพาะกับโรค หรือมีอาการเนื่องจากภาวะแทรกซ้อน ทั้งนี้ขึ้นกับระยะของโรค
    - - การตรวจร่างกาย
        
        พบอาการท้องมาน ตาตัวเหลือง
      - การตรวจพิเศษ
        
        การตรวจเลือดพบ RBC ลดลง เซลมีขนาดใหญ่ขึ้น
        
        การตรวจ prothrombin time นาน
        
        การตรวจเลือดดูการทํางานของตับ
        
        การตรวจชิ้นเนื้อตับทางพยาธิวิทยา
        
        Ultrasound
        
        Computer Tomography
      - การซักประวัติ ดื่มสุราจัด
    - - การรักษาโดยไม่ผ่าตัด
        
        การให้สารน้ําร่วมกับวิตามิน หากมีปัญหา PT, PTT prolong
        
        การให้วิตามิน B, C, Iron
        
        การให้สารน้ําและโภชนาการขึ้นกับปัญหาแต่ละรายเช่น
      - การรักษาด้วยยาหากมีภาวะแทรกซ้อน ได้แก่ ยาที่ทําให้หลอดเลือดหดตัว
  - - - การตรวจร่างกาย พบตา ตัวเหลือง ท้องโต อาจมี ascitesคลําพบก้อนในท้อง
      - การตรวจพิเศษเช่นserumamylase,alkalinephosphatase,bilirubin
      - การซักประวัติปวดท้องชายโครงซ้ายเบื่ออาหารน้ําหนักลด
    - - การรักษาโดยใช้ targeted therapy
      - การรักษาตามอาการ การให้ยาแก้ปวด
      - การฉายรังสีรักษา
      - การผ่าตัด
      - การให้ยาเคมีบําบัด
    - - ไม่มีอาการเฉพาะและมักไม่มีอาการเมื่อเริ่มเป็นโรค
  - - - ระยะอาการทั่วไป
        
        มีอาการคล้ายไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่
      - ระยะดีซ่าน
        
        ตัวเหลือง ตาเหลือง คัน ปัสสาวะสีเหลืองเข้ม
      - ระยะฟักตัว
        
        ผู้ป่วยจะไม่แสดงอาการแต่ผล การตรวจพบเชื้อ
      - ระยะพักฟื้น
        
        ตัวเหลืองลดลงจนหายไป อาจยังอ่อนเพลีย แต่อาการอื่นๆดีขึ้น
    - - การตรวจร่างกาย
        
        น้ําหนักลด อ่อนเพลีย ซีด มีไข้ บวม มีน้ําในช่องท้อง ปวดชายโครงขวา
      - การตรวจพิเศษ
        
        การตรวจเลือดดูการทํางานของตับ
        
        การตรวจหาเชื้อ
        
        การตรวจชิ้นเนื้อตับ (liver biopsy)
      - การซักประวัติ
        
        ความเสี่ยง
    - - รักษาตามอาการเพื่อลดการอักเสบของตับ
      - ชนิดเรื้อรัง
        
        ไวรัสตับอักเสบบี ยาฉีดเป็น interferon ฉีดเข้าใต้ผิวหนัง 6-12 เดือน
        
        ไวรัสตับอักเสบซียาฉีดเป็น interferon ฉีดเข้าใต้ผิวหนังกระตุ้นภูมิคุ้มกัน
  - - - ปวดท้องบริเวณลิ้นปี่อย่างรุนแรงเกิดขึ้นทันทีทันใด ร้าวทะลุไปกลางหลังและปวดอยู่ตลอดเวลา จะปวดมากขึ้นในท่านอนราบ และปวดลงในท่านั่งโน้มตัวไปข้างหน้า
    - - 1) ปวดท้อง จุกแน่นบริเวณใต้ลิ้นปี่ทะลุไปหลังในระยะแรกอาจปวดๆ หายๆ
      - 2) ท้องเสียเรื้อรัง เนื่องจากตับอ่อนถูกทําลายอย่างมาก
      - 3) เกิดอาการของโรคเบาหวานร่วมด้วย
    - - ยาแก้ปวดกลุ่ม opioids, diuretic
      - การผ่าตัด
      - งดน้ําและอาหาร ใส่สายสวนกระเพาะอาหารต่อ suction
- - - - 2) ปานกลาง ถ่ายมากกว่าวันละ 4 ครั้ง มีอาการอื่นๆน้อยมาก
      - 3)รุนแรงมากถ่ายบ่อยกว่าวันละ6ครั้งมีเลือดออกทางอุจจาระและมีอาการอื่น
      - 1) รุนแรงน้อย มีการถ่ายอุจจาระ< วันละ 4 ครั้ง โดยอาจมีเลือดปน ESR ปกติ
    - - การพักผ่อนทั้งร่างกายและจิตใจเพื่อลดการทํางานของลําไส้ และส่งเสริมการหายของแผล
      - NPO ถ้าอาการรุนแรง ดูแลการได้รับสารอาหารทางหลอดเลือดดํา
      - การรักษาตามอาการ ไม่ควรใช้ยากลุ่ม opiate เพราะอาจทําให้เกิด toxic megacolonได้
      - การผ่าตัดถ้ามีเลือดออก แผลทะลุ
      - การรักษาเฉพาะ ลดการอักเสบด้วย
    - - 2.การตรวจร่างกาย
        
        ไข้ชีพจรเร็วขาดน้ําความดันโลหติต่ำโลหิตจางท้องโป่งพอง
      - การตรวจห้องปฏิบัติการ
      - การซักประวัติ
        
        ประวัติการผ่าตัดในทางเดินอาหาร
  - - - ถ่ายเป็นเลือดจากการแตกของก้อนมะเร็ง ถ่ายอุจจาระผิดปกติ แน่นท้อง ปวดท้อง ท้องอืด อ่อนเพลีย ผอมลง เบื่ออาหาร อาจคลําได้ก้อน
    - - การตรวจร่างกายเช่นผอมคลําพบก้อนทางทวารหนัก
      - การตรวจพิเศษในผู้ที่อาการผิดปกติและอายุมากกว่า 40 ปี
      - ประวัติการรับประทานการขับถ่าย
    - - การผ่าตัด
      - การรักษาด้วยเคมีบําบัด
  - - - มีความไม่สมดุลของน้ําและเกลือแร่
      - ช็อคเนื่องจาก สูญเสียน้ํา
      - มีการแตกของลําไส้ และเยื่อบุช่องท้องอักเสบ
      - การบิดตัวของลําไส้ทําให้ลําไส้ขาดเลือดและเซลตาย
    - - ให้นอนพัก จัดท่าศีรษะสูง งดน้ําและอาหาร ใส่ NG tube
    - - 1) การอุดตันของลําไส้เล็ก
        
        คลื่นไส้ อาเจียน ท้องอืดเล็กน้อย มีภาวะขาดน้ํา
      - 2) การอุดตันของลําไส้ใหญ่
        
        ปวดท้อง ท้องอืดมาก ปวด บริเวณท้องด้านล่าง ท้องผูก ไม่ผายลม
  - - - การตรวจ Esophagoscopy
      - การตรวจ UGI or barium enema
      - การตรวจ Barium swallow
    - - การดันกลับเข้าที่ (Taxis) หากอาการเกิดขึ้นภายใน 6 ชั่วโมงและไม่มีอาการบีบรัดและขาดเลือด
      - การผ่าตัด
    - - มีก้อนไส้เลื่อนตั้งแต่กําเนิด หรือเกิดภายหลังจากการไอ ยืนนาน ออกแรง
    - - เกิดก้อนเลือด
      - การติดเชื้อ
      - การบาดเจ็บต่อประสาท
      - ปัสสาวะคั่ง
  - - - การตรวจร่างกาย
        
        ไข้ต่ำๆ (มักไม่เกิน 38.5 องศาเซลเซียส ) ชีพจรปกติหรือสูงเล็กน้อย เสียงลําไส้มักลดลงโดยเฉพาะบริเวณ RLQ
      - การตรวจพิเศษ
        
        การตรวจ CBC
        
        การตรวจ Abdominal X Ray
      - การซักประวัติ
        
        ปวดท้องมาก ในระยะแรกอาจปวดเป็นพักๆ รอบสะดือคล้ายโรคกระเพาะหรือบอกตําแหน่งได้ ไม่ชัดเจน ในระยะ 3-4 ชั่วโมงต่อมา จะย้ายมาที่ท้องน้อยด้านขวา
  - - - การซักประวัติ
      - การตรวจรางกาย
      - การตรวจทางหองปฏิบัติการ
      - การตรวจพิเศษ
        
        Ultrasound
        
        CT scan Abdomen
        
        X-rays
        
        การเจาะน้ําเยื่อหุมทอง
  - - - การตรวจร่างกาย ตรวจหาอาการขาดน้ํา
      - การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
      - การซักประวัติ
    - - ให้ยารักษาตามอาการ
      - หากถ่ายเกิน 3 ครั้ง/วัน ไม่มีมูกเลือด ไม่มีอาการของการอักเสบในช่องท้องพิจารณาให้ยา loperamide
      - รับประทานอาหาร Carbohydrate complex
      - แนะนําให้ผู้ป่วยล้างมือและรักษาความสะอาดอย่างเคร่งครัด
      - การได้รับสารน้ําและเกลือแร่ทดแทน
  - - - 1) การผ่าตัดลําไส้ที่มีพยาธิสภาพและต่อลําไสสวนที่เหลือเขาด้วยกัน แต่ไม่ทําทวารเทียม
      - 2) การผาตัดลําไสที่มีพยาธิสภาพทิ้งรวมกับทําทวารเทียม
    - - การตรวจร่างกาย มีไข้ต่ำๆ
      - CBC, UA, stool occult blood
      - ซักประวัติท้องผูก
      - การตรวจพิเศษ Ultrasound และ CT scan
  - - - ยาปฏิชีวนะหรือยาตานการอักเสบ
      - การผาตดั fistulectomy (การตัดเนื้อสวน fistulous Tract ออก) แผลฉีกขาดที่ทวารหนัก
  - - - 3) การฉีดสาร sclerosing agents เพื่อทําให้หัวริดสีดวงยุบ
      - 4) การใช้ยางรัดหัวริดสีดวง (rubber-band ligation)
        ใช้ยางรัดที่ขั้วริดสีดวง เพื่อรัดให้หัวริดสีดวงหลุดออก
      - 2) ใช้ยา ยาระบายกลุ่มเพิ่มการเคลื่อนไหวของลําไส้
      - 5) การรักษาดวยวิธีการผาตัด hemorrhoidectomy
      - 1) ใหเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภค และพฤติกรรมประจําวัน
- - - - ตรวจร่างกาย
      - การตรวจพิเศษ
      - การซักประวัติ
    - - การผ่าตัด
      - รังสีรักษา
      - เคมีบําบัด
      - การบําบัดด้วยแสง
      - โภชนาการ
  - - - การตรวจร่างกาย อาจคลําพบก้อน ตับโต ต่อมน้ําเหลืองโต
      - การตรวจห้องปฏิบัติการ
      - การซักประวัติ
      - การตรวจพิเศษ
    - - การผ่าตัด เช่น gastrectomy ต้องระวัง dumping syndrome
      - รังสีรักษาเพื่อบรรเทาอาการ
      - ยาเคมีบําบัด หลังผ่าตัด
      - การคงภาวะโภชนาการทาง TPN
  - - - ปวดแน่นใต้ลิ้นปี่ โดยปวดแบบ , แสบร้อน , บิด , กัด แทะ , หิว อาจเกิดจากการอักเสบจากกรด
    - - การประวัติ
      - การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
      - การตรวจพิเศษ การส่องกล้องกระเพาะอาหาร และตัดชิ้นเนื้อหาเชื้อ
    - - ยาลดการหลั่งกรด
      - ยา cytoprotective drug
      - ยาปฏิชีวนะ Clarithromycin
      - พฤติกรรม
      - การผ่าตัด
  - - - การตรวจร่างกาย
      - การตรวจพิเศษ: CBC, electrolytes, BUN, blood group
      - การซักประวัติ
    - - การให้สารน้ําและเกลือแร่ทดแทน
      - การให้เลือด เจาะเลือด
      - การห้ามเลือด
      - การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพให้เหมาะสมกับโรคนั้นๆ
      - การรักษาเฉพาะ
  - - - ปวดแน่นใต้ลิ้นปี่หลังอาหาร ปวดท้องแบบ gnawing, burning ปวดบิด เรอ ขย้อน เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน
    - - การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
      - การตรวจพิเศษ การส่องกล้องกระเพาะอาหาร และตัดชิ้นเนื้อหาเชื้อ
      - การประวัติ
    - - ยา
      - ให้สารน้ําทางหลอดเลือดดำ
      - 3 ยาปฏิชีวนะเมื่อติดเชื้อ
      - 4 ยาอื่นเช่น
  - - - อาการปวด การติดเชื้อ การรั่วที่ตําแหน่งรอยต่อ
    - - เสียงหายใจลดลงหรือปกติ
      - อัตราการหายใจ เร็วหรือช้า
      - ตําแหน่งและลักษณะของอาการปวด
  - - - ปวดแน่นลิ้นปี่ (dyspepsia) แสบหน้าอก (pyrosis) และขย้อน (regurgitation) โดยเฉพาะหลัง รับประทานอาหารหรือก้มตัว อาจมี ไอเรื้อรัง เจ็บหน้าอก เสียงแหบ
    - - การซักประวัติและอาการ
      - การตรวจพิเศษคือ การส่องกล้อง และตัดชิ้นเนื้อ
    - - หูรูดส่วนปลายหลอดอาหาร ปิดไม่สนิท
    - - การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม
      - ยา
        
        ยา Antacid
        
        ยา Histamine 2 antagonist
        
        เพื่อลดการหลั่งกรดจากกระเพาะอาหาร
        
        ยา proton pump inhibitors (PPIs)
        
        กดการหลั่งกรด ควรให้ช่วงท้องว่าง
        
        ยากระตุ้นทางเดินอาหาร
        
        เพื่อเพิ่มความดันของLES
      - การผ่าตัด Nissen fundoplication