มดลูกหดรัดตัวไม่ดี เลือดที่ออกมาจะเป็นสีคล้ำ มีลิ่มเลือดปน

• การฉีกขาดของช่องทางคลอด เลือดที่ออกมาจะเป็นสีแดงสด
• การฉีกขาดของหลอดเลือดฝอยเลือดจะไหลซึมเรื่อยๆ
• ฉีกขาดของหลอดเลือดแดงเลือดจะพุ่งแรงตามจังหวะของชีพจรและไหลไม่หยุดแม้ว่ามดลูกจะหดรัดตัวแข็ง
  

เศษรกค้าง

• ถ้าเศษรกขนาดใหญ่จะเกิดการตกเลือดทันทีจากมดลูกหดรัดตัวไม่ดี
• ถ้าขนาดเล็กจะเกิดการตกเลือดในช้วง 6-10 วันหลังคลอด เลือดจะเป็นสีแดงคล้ำ
  

การปลิ้นของมดลูก เลือดจะไหลพุ่งออกมาให้เห็นเป็นจำนวนมากและอาจมีลิ่มเลือดสีแดงคล้ำ

การมีเลือดคั่งใต้ผิวหนัง (hematoma) พบผิวหนังมีอาการบวมแดงออกสีม้วงคล้ำหรือดำคล้ำ เจ็บปวดอย่างรุนแรง

3. ลักษณะน้ำคาวปลา ถ้าติดเชื้อ จะมีกลิ่นเหม็น สีแดงคล้ำหรือสีน้ำตาล เป็นเวลานาน มีอุณหภูมิกายสูงขึ้น

4. ปวดท้องน้อย กรณีมดลูกปลิ้นจะปวดท้องน้อยอย่างรุนแรง ปวดถ่วงในอุ้งเชิงกราน หรือมีก้อนจุกที่ช้องคลอด

• การตกเลือดหลังคลอด เกิดจากการฉีกขาดของหนทางคลอดใกล้บริเวณท่อปัสสาวะทำให้ท่อป้สสาวะบวม ทำให้มารดาหลังคลอด ถ่ายปัสสาวะลำบาก หรือถ่ายป้สสาวะไม้ได้ ทำให้กระเพาะป้สสาวะเต็ม(full bladder) ซึ่งขัดขวางการหดรัดตัวของมดลูก ทำให้เสี่ยงต้อการตกเลือดซ้ำได้

1. คาดคะเนปริมาณเลือดที่ออกทางช่องคลอดหลังจากทารกคลอด

3. ประเมินการหดรัดตัวของมดลูก การฉีกขาดช่องทางคลอด ตรวจดูความสมบูรณ์ของรก

ดูความผิดปกติในการแข็งตัวของเลือด ภาวะโลหิตจาง platelets count, thrombin time, prothrombin time, fibrinogen concentration

1.เปิดเส้นเลือดเพื่อให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ ด้วยเข็มเบอร์ 18

3. วัดสัญญาณชีพ และประเมินต่อเนื่อง (vital signs monitor)

4. ใส่สายสวนป้สสาวะ เพื่อประเมินปริมาณปัสสาวะ

ล้วงรก

ขูดมดลูก กรณีที่รกคลอดไม่ครบ

นวดคลึงมดลูก

ให้ยากระตุ้นการหดรัดตัวมดลูก โดยใช้ Oxytocin

เย็บซ่อมตำแหน่งที่ฉีกขาด

มดลูกแตก มักต้องตัดมดลูก

มดลูกปลิ้น ใส่มดลูกกลับคืน

การบวมเลือ ต้องผ่าและขูดเอาก้อนเลือดออก

แก้ไข หรือให้องค์ประกอบของเลือดทดแทน

ห้ามเลือด ควบคุมเลือดออกเฉพาะที่ เช่น เย็บผูกหลอดเลือดมดลูก เป็นต้น

ทำ abdominal packing โดยนำผ้ากอซ(swab) ใส่ในช่องท้อง
อัดให้แน่นเพื่อห้ามเลือด แล้วเอาออกภายใน 24 ชั่วโมง

ดูแลให้มารดาหลังคลอดได้พักผ่อนอย่างเต็มที่
จัดสิ่งแวดล้อมให้สะอาด สงบ

ดูแลให้รับประทานอาหารอ่อน ย่อยง่าย มีคุณค่าสูง เพิ่มโปรตีน วิตามิน และธาตุเหล็ก

ดูแลความสะอาดร่างกายทั่วไป อวัยวะสืบพันธุ์ และสังเกตลักษณะน้ำคาวปลา

แนะนำการมาตรวจตามนัดหลังคลอด และเว้นระยะการมีบุตร 1-2 ปี

จัดให้นอนราบ ไม่หนุนหมอน ตะแคงหน้าเพื่อให้ทางเดินหายใจโล่ง ให้ความอบอุ้นแก่ร่างกาย

ดูแลให้ออกซิเจน Nasal cannula 4-5 ลิตร/นาที

ให้สารน้ำหรือเลือดทางหลอดเลือดดำ

บันทึกปริมาณเลือดที่ออกทางช่องคลอด ปัสสาวะ ปริมาณน้ำเข้า และขับออก

ภาวะทุพโภชนาการ โลหิตจางตั้งแต้ระยะตั้งครรภ์ ภาวะขาดน้ำ หรือตกเลือดระหว่างการคลอด

การเจ็บครรภ์และระยะคลอดยาวนาน โดยเฉพาะในรายที่ถุงน้ำแตกก่อนคลอดเป็นเวลานาน

ดูแลแผลฝ้เย็บไม่ถูกต้อง หรือขาดการดูแลรักษาความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก

เนื้อเยื่อหนทางคลอดได้รับความกระทบกระเทือน บอบช้ำ หรือมีการบวมเลือด การฉีกขาด จากการคลอดด้วยสูติศาสตร้หัตถการ หรือการคลอดยาก

• อาการ ปวดเฉพาะที่ไม่รุนแรง ปัสสาวะลำบาก(dysuria) ร่วมด้วย ถ้าระบายหนองได้ดี อาการจะไม่รุนแรง ไข้ต่ำกว่า 38.5 C ถ้ามีหนองคั่ง อาจมีอาการไข้สูง หนาวสั่น

• การรักษา การดูแลเหมือนแผลศัลยกรรมทั่วไป ตัดไหม เปิดแผลให้หนองระบาย ทำ hot sitz baths ช่วยบรรเทาอาการปวดในระยะเฉียบพลันของการติดเชื้อ ให้ยาปฏิชีวนะและยาระงับปวด
  

• แบคทีเรียเพาะตัวที่เยื่อบุมดลูก (decidua) บริเวณที่รกเกาะ เกิดขึ้นตั้งแต่ 2-3 ชั่วโมง ถึง 2-3 วันหลังคลอด ถ้าการติดเชื้ออยู่เฉพาะบริเวณผิวก็จะหลุดออกมาเองใน 2-3 วัน แต่ถ้าติดเชื้อลุกลาม เชื้อเกือบทั้งหมดจะเข้าสู้ชั้นกล้ามเนื้อมดลูกทำให้เกิดการอักเสบของมดลูกชั้น myometrium (myometritis)

ยาปฏิชีวนะชนิด broad spectrum เช่น ampicillin เริ่มให้ยาทางหลอดเลือดดำ 4-8 กรัม/วัน
จนไม่มีไข้ 24-48 ชั่วโมง เปลี่ยนเป็นแบบรับประทาน 4-5 วัน และรักษาตามอาการ

เกิด septic pelvic thrombophlebitis,femoral thrombophlebitis, pyemia จาก infected emboli หลุดไปตามกระแสโลหิต ถ้า emboli ก้อนใหญ่หลุดไปอุดตัน
เส้นเลือดในปอด จะทำให้เสียชีวิตเฉียบพลัน

femoral thrombophlebitis จะพบขาบวมตึง กดไม่บุ๋ม

femoral thrombophlebitis ให้ยาปฏิชีวนะระงับความรู้สึก และอาจให้ heparin ในบางราย นอนยกขาสูง ห้ามเดินจนกว่าอุณหภูมิจะลดลงมาแล้ว 1 สัปดาห์

ให้ยาปฏิชีวนะครอบคลุมทั้ง anaerobic และaerobe coliform organism รายที่เป็นรุนแรงจะต้องได้รับการผ่าตัด

• แนะนำการปฏิบัติตัวระหว่างการตั้งครรภ์ให้มีสุขภาพแข็งแรง ฝากครรภ์ตามนัดเพื่อดูแลและแก้ไขความผิดปกติได้ทันที

• ดูแลให้ผู้คลอดได้พักผ่อนและได้รับสารน้ำอย่างเพียงพอ

• บุคลากรในห้องคลอดผูก mask ใช้อุปกรณ้ sterile และ Aseptic technique

• ทำคลอดด้วยความระมัดระวังเพื่อป้องกันการบาดเจ็บ ชอกช้ำ ของช่องทางคลอด

• ทันทีหลังคลอด เปลี่ยนเสื้อผ้า ผ้าปูที่นอน และสิ่งอื่นๆ ที่ปนเปื้อนเลือดหรือสารคัดหลั่ง

• แนะนำล้างมือบ้อยๆ โดยเฉพาะก่อนและหลังเปลี่ยนผ้าอนามัย และการขับถ่าย

• แนะนำทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ้ที่ถูกวิธี ป้องกันการนำเชื้อE.coli

• กระตุ้นให้ดื่มน้ำมากๆ รับประทานอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง

ดูแลให้ได้รับยาปฏิชีวนะยาแก้ปวด และอื่นๆ ตามแผนการรักษา

น้ำคาวปลาออกนาน หรือมากกว่าปกติ สีแดง มีกลิ่นเหม็น อุณหภูมิกายสูงกว่า 38 c และอาจตกเลือดหลังคลอดระยะหลัง

• หลังรกคลอด ตรวจสอบความสมบูรณ์ของรก ให้แน่ใจว่าไม่มีเศษรกค้าง

• ส่งเสริมให้น้ำคาวปลาไหลสะดวก เช่น กระตุ้นให้ลุกจากเตียงโดยเร็ว เดินบ่อยๆ หรือให้นอนคว่ำ

• ถ้าไม่มีอาการกดเจ็บที่มดลูก น้ำคาวปลาปกติ ไม่มีกลิ่นเหม็น เลือดออกน้อย ให้ยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก ประเมินขนาดของมดลูก

• ถ้ามีไข้ น้ำคาวปลามีกลิ่นเหม็น กดเจ็บที่มดลูก เยื่อบุมดลูกอาจอักเสบหาสาเหตุว่าเกิดจากเชื้อใด หา sensitivity ให้สารน้ำทางหลอดเลือดให้ยาปฏิชีวนะตามแผนการรักษา

• ถ้ามีเศษรกค้าง อาจต้องขูดมดลูกเพื่อเอาเศษรกออก
  

• แนะนำการดูแลตนเอง พักผ่อนให้เพียงพอ รักษาความสะอาดร่างกาย และอวัยวะสืบพันธุ์

• นัดมาตรวจตามนัด แนะนำสังเกตอาการผิดปกติ ถ้ามีอาการผิดปกติให้มาก่อนนัด
  

ภาวะเบี่ยงเบนทางอารมณ์ ความคิด ที่มีผลทำให้พฤติกรรมเปลี่ยนไปจากเดิม ทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจและอารมณ์ จะมีอาการนานกว่า 2 สัปดาห์

รู้สึกเศร้า หดหู้ เซื่องซึม วิตกกังวล อารมณ์เปลี่ยนแปลงง่าย หงุดหงิด โมโห ขาดความสนใจตนเองและสิ่งแวดล้อม รู้สึกหมดหวังในชีวิต ไร้ค่า มองโลกในแง่ร้าย

อาการรุนแรง
หวาดระแวง ประสาทหลอน เช่น หูแว่ว พฤติกรรมแปลกประหลาด วุ่นวายผิดแปลก อารมณ์ก้าวร้าวรุนแรง
ซึมเศร้า หรืออารมณ์ดีแบบไม่สมเหตุสมผล มีความคิดหลงผิด คิดทำร้ายตนเองคนรอบข้าง แม้กระทั่งบุตรของตัวเอง

อย่างน้อย 5 ข้อ โดยมีข้อ 1 หรือ 2 อย่างน้อย 1 ข้อ มีอาการนานอย่างน้อย 2 สัปดาห์ และต้องไม่เคยมีประวัติของ mania หรือ hypomania

1. มารดาหลังคลอดจะสูญเสียสมรรถภาพทางร่างกาย จากการพักผ่อนไม่เพียงพอ ความเหนื่อยอ่อน เซื่องซึม สูญเสียพลังงาน มีสุขภาพจิตที่ไม่สมบูรณ์

2.มารดาหลังคลอดมีพฤติกรรมทำร้ายตัวเอง เช่น สูบบุหรี่ เสพสารเสพติด หรือการฆ่าตัวตาย

3.มารดาหลังคลอดสูญเสียความสนใจในชีวิตสมรส โดยเฉพาะเรื่องเพศสัมพันธ์ ทำให้ชีวิตสมรสไม่ราบรื่น อาจเป็นสาเหตุของการหย่าร้าง

มีปัญหา การพัฒนา ด้านสติปัญญา ด้านอารมณ์ และพฤติกรรมแสดงออกในระยะยาว เช่น ไม่เล่นกับผู้อื่น พูดช้าไม่ตอบสนองด้านอารมณ้ และมีความเครียดมากกว่า