Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

giza - Coggle Diagram

- - - - Inperioetako gizarteak oso hierarkizatuta zeudenez, konkistatzaile taldeek inperioaren erdiguneari erasotzen zioten zuzenean, botere osoa zuen enperadorea harrapatzeko
    - - Edozein inperioren moduan, amerikarrek ere beste herri batzuk menderatzen zituzten, eta horrek etsaitasunak sortzen zituen
    - - Konkistatzaileek suzko armak, metalezko armadurak, zaldiak eta abar erabiltzen zituzten. Indigenek horrelakorik ezagutzen ez zutenez, hasieran erabat izutu ziren teknologia horiekin
    - - Gizarte ia hierarkizatu gabeak zirenez, buruari erasotzeko taktika ez zen baliagarria
      - Armak ez ziren hain eraginkorrak oihan eremuetan bizi zirenen aurka
      - Herri tribalak lurralde txikitan hedaturik zeudenez, inperio batenaren gisako eremu bat menderatzeko gerra ugari eta akigarriak egin behar izaten ziren
  - - - Hernán Cortések gauzatu zuen, 1519an Kubatik abiatu eta gaur egungo Mexikoko kostaldera joanda. Konkista 1521ean burutu zen
    - - Mexikotik abiatu zuten gaur egungo Estatu Batuetako hegoaldearen konkista; espedizioen artean, Vázquez Coronado, Oñate eta Álvar Núñez buru zituztenak nabarmendu ziren
    - - Pedro de Alvaradok maien Yucatán eta Hondurasko hiri nagusiak konkistatu zituen
    - - Espedizio hori Francisco Pizarrok eta Diego de Almagrok gidatu zuten, 1531n, eta
        inken inperioa murgilduta zegoen gerra zibilaz baliatu ziren
    - - Eremu horien okupazioan zailtasun handiak sortu ziren, araukanoen (Txile) eta tribu guaranien (Rio de la Plata) erresistentzia zela medio. Txileren behin betiko konkista Pedro Valdiviak burutu zuen, eta Paraguai eta Rio de la Platako eskualdeena, berriz, Pedro Mendozak, Juan de Ayolasek eta Domingo Martínez de Iralak
  - - - Kontratazio Etxea 1503an sortu zuten, merkataritza, nabigazioa eta lur berrien kolonizazioa kontrolatzeko eta emigrazioa arautzeko. Etxea Sevillan zegoen
    - - Indietako Kontseilua 1511n sortu zuten. Amerikako gobernu organo gorena izan zen, eta monarkiako beste Kontseilu batzuekin bat egin zuen
    - - Gaztelan bezalaxe, Auzitegiak ziren erakunde judizial gorenak. Lehena Santo Domingokoa izan zen (1511)
    - - Erregeordetzak kolonaurreko inperioen konkistaren ondoren eratu ziren. Lurralde handiak ziren, erregeordeak zuzenduak, zeinak zeregin administratibo, militar eta judizialak baitzituen.
    - - Kabildoak hirietako udalak ziren, eta aurrez Kanarietan ezarri zituzten. Errege gortea urrun zegoenez, hango administrazioa, ekonomia eta zuzenbidea kudeatzeko eskumen handiak izan zituzten
  - - - Amerikan hondamendi demografiko handia gertatu zen. Kariben biztanleria indigenaren hiru laurdenetik gora hil ziren, batez ere europarrek kutsatutako gaixotasunen ondorioz
      - kolonoek bertako biztanleei egindako gehiegikeriek heriotza tasa altua eragin zuten, eta, ondorioz, indigenen matxinadak eta bertakoek jasaten zuten tratuen salaketak ugaritu ziren
      - Bestalde, indigenak esklabo bihurtzea debekatu zen, eta horrek, eskulan gabeziarekin batera, Afrikatik esklaboak inportatzera eraman zituen kolonizatzaileak, baina kontrola beti kreoleek izan zuten
    - - Erdi Aroko merkataritza guneak Mediterraneotik Atlantikoko portuetara mugitu ziren
      - Amerikatik metal preziatu eta Ekialdetik espezia ugari heldu ziren, eta, ondorioz, merkataritzak garrantzi handiagoa hartu zuen Europako ekonomian
      - produktuen trukea garatu zen. Europatik garia, kafea, olibondoa, mahatsondoa eta azukre kanabera eraman ziren, bai eta abeltzaintzako espezie batzuk ere; zaldia, ardia eta behia, kasurako
    - - kultura indigenen galbidea ekarri zuen. Era berean, asko aurreratu zen ezagutza geografiko eta kartografikoetan, bai eta nabigazio tekniketan ere: itsasontzi berriak sortu ziren
- - - - Ameriketara egindako lau bidaietan bidaide izan zituen Kolonek euskal itsasgizonak
    - - Kristobal Kolonek 1492an Amerika aurkitu eta hurrengo hiru hamarraldietan, hainbat esplorazio handi egin ziren lurralde hartan eremu aberatsagoak aurkitzeko, baina etapa hartan ez zuten lurralde gehiago konkistatu
      - Konkistaren etapa hartan parte hartu zuten esploratzaileen artean, JUAN SEBASTIAN ELKANO gailendu zen; Magallanes hil ondoren, hark hartu zuen munduaren inguruan lehenengoz itzulia egin zuen itsasontziaren buruzagitza (1519-1522)
    - - Amerikako konkista handiak 1520. eta 1560. urteen artean egin ziren: lehenik, Mexiko (azteken inperioa), eta, gero, Peru (inken inperioa).
      - Ekinaldi haietan, funtsezko eginkizuna izan zuten euskal konkistatzaile zenbaitek
    - - Mexikoko eta Peruko arrakasten ondoren, konkistaren etaparik emankorrena hasi zen. 1560tik aurrera, hain zuzen, gora egin zuen espedizioen kopuruak, eta eskualde ezezagunak esploratzen hasi ziren konkistatzaileak, metal bitxien bila
    - - Mexiko eta Peru konkistatuta, monarkia jabetu zen Ameriketatik Asiara iristeko zuzeneko bide bat aurki zezaketela Ozeano Barea zeharkatuz
      - Arazoa zen Mexikotik Filipinetarako ibilbideak noranzko bakarra zuela. Hala, itzulerako bidaia, itzulbidaia, Indiako Ozeanotik, Esperantza Oneko Lurmuturretik eta Ozeano Atlantikotik barrena egin beharra zegoen
      - Bost saiakera egin zituzten, bai eta beste hainbat bider porrot egin ere. Ez zirudien eginkizun zaila bidaia batetik itzultzea, ibilbidea luzea izanik ere, baina ezinezkoa gertatzen ari zitzaien espainiarrei