Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
CHƯƠNG 4 KTCT - Coggle Diagram
CHƯƠNG 4 KTCT
5 Đặc điểm kinh tế của độc quyền trong nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa
Các tổ chức độc quyền có quy mô tích tụ và tập trung tư bản lớn
Sự tích tụ và tập trung sản xuất đến mức cao, trực tiếp dẫn đến hình thành các tổ chức độc quyền,
các tổ chức độc quyền hình thành liên kết ngang và có xu hướng chuyển sang liên kết dọc
Sức mạnh của các tổ chức độc quyền do tư bản tài chính và hệ thống tài phiệt chi phối
trong ngân hàng cũng diễn ra quá trình tích tụ, tập trung dẫn đến hình thành các tổ chức độc quyền trong ngân hàng.
ngân hàng có vai trò mới: khống chế mọi hoạt động của nền kinh tế - xã hội.
Tư bản tài chính là kết quả của sự hợp nhất giữa các tổ chức độc quyền trong ngân hàng với các tổ chức độc quyền trong công nghiệp.
Xuất khẩu tư bản trở thành phổ biến
xuất khẩu tư bản là xuất khẩu giá trị ra nước ngoài nhằm mục đích thu được giá trị thặng dư và các nguồn lợi nhuận khác ở các nước nhập khẩu tư bản.
Xuất khẩu tư bản có thể thực hiện dưới hình thức: đầu tư trực tiếp hoặc đầu tư gián tiếp
Cạnh tranh để phân chia thị trường thế giới là tất yếu giữa các tập đoàn độc quyền
Quá trình tích tụ và tập trung tư bản phát triển, việc xuất khẩu tư bản tăng lên cả về quy mô và phạm vi
=> sự phân chia thế giới về mặt kinh tế giữa các tập đoàn tư bản độc quyền
=> thỏa hiệp, kí kết các hiệp định, để củng cố địa vị độc quyền của chúng trong những lĩnh vực và những thị trường nhất định
=> Hình thành các liên minh độc quyền quốc tế
Lôi kéo, thúc đẩy các chính phủ vào việc phân định khu vực lãnh thổ ảnh hưởng là cách thức để bảo vệ lợi ích độc quyền
sự phân chia lãnh thổ và phát triển không đều của các cường quốc tư bản
=> đấu tranh đòi chia lại lãnh thổ (chiến tranh)
=> đứng đằng sau hoạt động của các quốc gia tư bản luôn có vai trò của các tập đoàn tư bản độc quyền.
3 đặc điểm kinh tế của độc quyền nhà nước trong nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa
Sự kết hợp về nhân sự giữa tổ chức độc quyền và nhà nước
Sự kết hợp về nhân sự giữa các đảng phái => tạo cơ sở xã hội để tư bản độc quyền thực hiện sự thống trị và trực tiếp xây dựng đội ngũ công chức cho bộ máy nhà nước.
Đứng sau các đảng phái là các hội chủ xí nghiệp độc quyền. Các hội chủ xí nghiệp hoạt động thông qua các đảng phái của giai cấp tư sản, cung cấp kinh phí cho các đảng, quyết định về mặt nhân sự và đường lối chính trị, kinh tế của các đảng, tham gia vào việc thành lập bộ máy nhà nước ở các cấp.
các đại biểu của các tổ chức độc quyền tham gia vào bộ máy nhà nước, nắm giữ những chức vụ trọng yếu chính thức hoặc danh dự, trở thành những người đỡ đầu cho các tổ chức độc quyền.
Sự hình thành, phát triển sở hữu nhà nước
Sở hữu trong độc quyền nhà nước:
là sở hữu tập thể của giai cấp tư sản, của tư bản độc quyền
có nhiệm vụ ủng hộ và phục vụ lợi ích của tư bản độc quyền
nhằm duy trì sự tồn tại, phát triển của CNTB.
Hình thức:
xây dựng doanh nghiệp nhà nước bằng vốn của ngân sách;
quốc hữu hóa các doanh nghiệp tư nhân bằng cách mua lại;
nhà nước mua cổ phần của các doanh nghiệp tư nhân;
mở rộng doanh nghiệp nhà nước bằng vốn tích lũy của các doanh nghiệp tư nhân…
Chức năng:
Mở rộng địa bàn cho sản xuất tư bản chủ nghĩa
Tạo điều kiện di chuyển tư bản của các tổ chức độc quyền vào các ngành sản xuất kinh doanh khác nhau
điều tiết kinh tế nhà nước theo những chương trình nhất định.
Độc quyền nhà nước trở thành công cụ để nhà nước điều tiết nền kinh tế
Sự điều tiết kinh tế của nhà nước được thực hiện dưới nhiều hình thức (hướng dẫn, kiểm soát, uốn nắn những lệch lạc bằng các công cụ kinh tế và công cụ hành chính - pháp lí)
Nhà nước tư sản điều tiết kinh tế và thực hiện các chính sách kinh tế thông qua các công cụ (ngân sách, thuế, hệ thống tiền tệ, tín dụng, các doanh nghiệp nhà nước, kế hoạch hóa hay chương trình hóa kinh tế và công cụ hành chính, pháp lí)
Bộ máy điều tiết kinh tế có sự tham gia của những đại biểu của tập đoàn tư bản độc quyền lớn.
Cơ chế điều tiết kinh tế độc quyền nhà nước là sử dụng hợp cả ba cơ chế (thị trường, độc quyền tư nhân và điều tiết của nhà nước) nhằm phục vụ lợi ích của CNTB độc quyền