Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

หน่วยที่ 10 การส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่, หลักการอุ้มที่จะช่วยให้ทารกด…

- - - - ลดภาวะลําไส้เน่าอักเสบในทารกแรกเกิด
      - ลดการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ ทางเดินปัสสาวะและหูชั้นกลาง
      - ลดปัญหาสุขภาพฟัน
      - ลดปัญหาโรคอ้วน ป้องกันการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2
  - - - ลดอัตราการตกเลือดหลังคลอดโดยการสัมผัสแบบเนื้อแนบเนื้อ(Skinto Skin Contact) ระหว่างแม่กับลูก
        
        กระตุ้นให้ทารกดูดนมแม่ในช่วง 30 นาทีแรกหลังคลอด เป็นการกระตุ้น การหลั่งของออกซิโทซิน ช่วยกระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก
        
        โดยอิทธิพลร่วมกันของฮอร์โมน คือ โปร แลคติน ออกซิโทซิน วาโซเพรสซิน คอร์ติโคโทรปิน รีลีสซิงฮอร์โมน ปรอสตาแกรนดินส์ โปรเจสเตอโรน และไซโตไคนส์
      - ลดโอกาสการเกิดโรคมะเร็ง การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างน้อย
        12 เดือน สามารถลดโอกาสการเกิดมะเร็งเต้านม รังไข่ลงได้
      - ลดโอกาสการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่2
      - ลดการอักเสบ และติดเชื้อ เนื่องจากเมื่อฮอร์โมนออกซิโทซิน และ โปรแลคซินทํางานประสานกัน จะทําให้กดการทํางานของคอร์ติซอล ทําให้ความเครียดลดลง ส่งผล ต่อระบบภูมิคุ้มกันที่เพิ่มขึ้น
      - ส่งเสริมความรักความผูกพันระหว่างแม่และลูกแม่เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ใช้ เวลาในการปฏิสัมพันธ์กับลูก
      - ช่วยให้จิตใจสงบ กระตุ้นสัญชาติญาณของความเป็นแม่ และลดโอกาสในการ เกิดภาวะซึมเศร้าหลังคลอด เนื่องจากอิทธิพลของฮอร์โมนออกซิโทซิน จะช่วยทําให้แม่รู้สึกสงบ
- - - - การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียวใน 6 เดือนแรกหลังคลอด ความเสี่ยงใน การเลี้ยงลูกด้วยนมผสม หรือสารอาหารอื่นทดแทนนมแม่ และความจริงที่ว่าหลัง 6 เดือน นมแม่ยังคงมีความสําคัญควบคู่ไปกับอาหารอื่นตามวัย
  - - - หลังทารกเกิดวางทารกในลักษณะนอนคว่ำลงบนหน้าอกแม่โดยให้เนื้อของทารกแนบเนื้อที่หน้าอกแม่โดยไม่มีเสื้อผ้าเร็วที่สุดเท่าที่จะทําได้ อย่างน้อย 60 นาที
      - เริ่มให้ดูดนมครั้งแรกภายใน 1 ชั่วโมงแรกหลังเกิด เพราะ หัวน้ำนม เต็มไปด้วยสารอาหาร
      - ทารกคลอดก่อนกําหนดและทารกน้ําหนักตัวน้อย ควรอุ้มทารกอยู่ระหว่างอก ในท่ากึ่งนั่งกึ่งนอนเพื่อรักษาอุณหภูมิร่างกายของทารก และเพื่อกระตุ้นการดูด
  - - - การจัดท่าอุ้มเข้าเต้าที่ถูกต้อง
      - การแนะนําไม่ให้ ป้อนอาหารหรือสารน้ําใดนอกเหนือจากนมแม่
      - สนับสนุนแม่ที่คลอดก่อนกําหนดให้สามารถเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้ โดย แนะนําการบีบเก็บน้ํานมเพื่อกระตุ้นการสร้างน้ํานมและคงไว้ซึ่งการสร้างน้ํานมอย่างต่อเนื่อง
  - - - แม่ควรได้รับการสนับสนุนให้ตอบสนองความต้องการของทารกจากอาการ
        หิว โดยฝึกให้แม่สังเกต และให้ความสําคัญของอาการหิวของทารก
  - - - กรณีรับนมบีบเก็บ ให้ ป้อนนมด้วยแก้ว ด้วยช้อน ขวดนม
        
        ควรดูแลเรื่องความสะอาดของอุปกรณ์ที่ใช้เสริมระหว่าง รอน้ํานมแม่สร้าง และผลิตได้เพียงพอกับความต้องการของลูก
      - ควรระวังการใช้ขวดนมเป็นเวลานาน จะทำให้เจ้าเต้ายาก
      - ควรใช้จุกนมยาง หรือหัวนมหลอกอย่างระมัดระวัง การใช้จุกนมยาง หรือ หัวนมหลอกนิยมใช้ในสังคมตะวันตก เพื่อช่วยให้ทารกสงบ
      - ทารกคลอดก่อนกำหนด ควรใช้ ช้อน ถ้วยในการป้อน
- - - - ประกอบด้วย
        
        เส้นเอ็นคูเปอร์ (Cooper’s Ligament) โยงใยเป็นโครงข่ายช่วย พยุงเต้านมให้มีรูปทรงอยู่ได้
        
        ต่อมสร้างน้ํานม (Mammary Gland or Alveoli)
        
        มีท่อน้ํานมจะแผ่แขนงไปตามแนวของเส้นเอ็นคูเปอร์ มีหน่วยที่เล็กที่สุดในการสร้างน้ํานม (Secretory Acinar unit) ประมาณ 10 - 100 ต่อม
        
        ล้อมรอบ ด้วยเซลล์กล้ามเนื้อเรียบที่เรียกว่า เซลล์ไมโออิปิทีเลียม (Myoepithelial Cell)
        
        ทำงานด้วยออกซิโทซิน
        
        ทําหน้าที่หดรัดตัวเพื่อบีบน้ํานมให้พุ่งออกไปสู่ท่อน้ํานมขนาดเล็ก
        
        น้ำนมพุ่งออกไปตามท่อนมเล็ก ไปใหญ่ ไปเปิดที่หัวนม
        
        1 more item...
        
        พื้นที่ระหว่างพวงของต่อมสร้างน้ํานมจะประกอบด้วยชั้นไขมันหนา ๆ ของเนื้อเยื่อไขมัน (Adipose Tissue) มีครึ่งนึ่งของเต้านม
    - - มีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 0.25 ถึง 0.75 นิ้ว ยาวประมาณ 0.4 นิ้ว มีรู 5-10 รู
      - หัวนมใหญ่ขึ้น จากอิทธิพลของฮอร์โมนโปรแลคติน ใหญ่กว่าเดิม 2 mm
      - บริเวณหัวนมมีเนื้อเยื่อบุผิว ชนิดที่เป็นเซลล์รูปร่างสี่เหลี่ยมแบนบาง 3 ชั้นซ้อนกัน (Stratified Squamous Epithelium)
        
        กล้ามเนื้อชั้นในสุดจะเรียงตัวไปตามแนวเดียวกับท่อน้ํานมในหัวนม
        
        กล้ามเนื้อชั้นกลาง ถักทอเป็นตาข่ายขวางรอบหัวนมมัดท่อน้ํานมเข้าด้วยกัน
        
        กล้ามเนื้อชั้นนอกสุดเป็นตาข่ายครอบคลุม รอบหัวนมและลานนม
    - - เป็นผิวหนังบริเวณรอบหัวนม มีลักษณะสีเข้ม หนา และมี ความยืดหยุ่น เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 0.25 ถึง 1.25 นิ้ว หรือประมาณ 6.4 ซม. 2 - 3 วันแรกหลัง คลอด ลานนมจะมีสีเข้มขึ้นอย่างเห็นได้ชัด
      - มีตุ่มนูนของต่อมไขมัน (Glands of Montgomery) ทําหน้าที่ผลิตไขมันเพื่อช่วยให้ผิวหนังบริเวณนี้ชุ่มชื้นไม่แห้งหรือแตกง่าย
        
        ผลิตกลิ่น ตัวของแม่ที่จะช่วยให้ทารกหาเต้านม และจํากลิ่นแม่ได้
        
        ผลิตสารต้านการติดเชื้อที่เซลล์พื้นผิว (sIgA) เพื่อป้องกันการติดเชื้อที่บริเวณหัวนม และลานนม
      - ความสำคัญ
        
        กระตุ้นการดูดของทารกตาม สัญชาตญาณ
        
        ทําให้ทารกได้รับน้ํานมเพียงพอ หากทารกอม และงับหัวนมถึงลานนมจะรีดน้ํานม ออกจากท่อน้ํานมขนาดใหญ่บริเวณลานนม
  - - - ระยะสร้างต่อมน้ํานม (Mammogenesis)
        
        ประกอบด้วย
        
        ระยะก่อนคลอด (Prenatal)
        
        ระยะก่อนถึงวัยรุ่น (Prepubertal)
        
        ระยะตั้งครรภ์ (Pregnancy)
        
        ระยะให้น้ํานมระยะแรก (Early Lactation)
        
        เมื่อเริ่มเข้าสู่วัยรุ่นอายุประมาณ 10-12 ปี ร่างกายจะได้รับอิทธิพลของฮอร์โมนจากต่อมใต้สมอง คือ โปรแลคติน และโกรท ฮอร์โมน และฮอร์โมนจากรังไข่ทําให้เต้านมและหัวนมขยายใหญ่มากขึ้น
        
        การพัฒนาการของเต้านมจะ สมบูรณ์ที่สุดในระยะตั้งครรภ์จากอิทธิพลของฮอร์โมนหลายตัว คือ โปรเจสเตอโรน โปรแลคติน ฮอร์โมนแลคโตเจนจากรก (Human Placental Lactogen) โกรทฮอร์โมน และ ตัวกระตุ้นการเจริญเติบโตที่มีโครงสร้างคล้ายอินซูลิน (Insulin–Like Growth Factor)
        
        การเจริญมากที่สุดในช่วง 5 เดือนแรกของการตั้งครรภ์
        
        เมื่ออายุครรภ์ประมาณ 16-20 สัปดาห์ เต้านมจะสามารถสร้าง และหลั่งหัวน้ํานมได้ หากมี การบีบน้ํานมก่อนการคลอดประมาณ 2 สัปดาห์
      - ระยะสร้างน้ํานม (Lactodenesis)
        
        กลไกการสร้างน้ํานมระยะที่ 1 (Lactogenesis I)
        
        เรียกน้ํานมระยะนี้ว่าน้ํานม ระยะหัวน้ํานม (colostrum)
        
        เริ่มสร้างในช่วงไตรมาสที่ 3 -วันที่ 3 หลังคลอด
        
        ฮอร์โมนโปรแลคตินจะกระตุ้นเซลล์ เยื่อบุผิว จากสี่เหลี่ยม เป็น สามเหลี่ยม เพื่อสังเคราะห์หัวน้ำนม แล้วเก็บไว้ที่ต่อมน้ำนม ท่อ
        
        ตอนตั้งครรภ์ไม่หลั่งเพราะ ถูกยับยั้งการหลั่งของฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน และเอสโตรเจนจากรก
        
        ภายใน 24 ชั่วโมงแรกหลังทารกเกิด จะมีการผลิตน้ํานม เฉลี่ยประมาณ 100 มล./วัน จากนั้นปริมาณน้ํานมจะค่อย ๆ ผลิตเพิ่มขึ้น
        
        ช่วงนี้แม่จะรู้สึกเต้านม หนักและคัดตึงมากขึ้น
        
        กลไกการสร้างน้ํานมระยะที่ 2 (Lactogenesis II)
        
        เรียกน้ํานมระยะนี้ว่า
        น้ํานมระยะเปลี่ยนผ่าน (Transitional Milk)
        
        เป็นระยะที่เริ่มมีการสร้างอย่างสมบูรณ์ จะเกิดขึ้น ในช่วงประมาณ 32-96 ชั่วโมง หรือ 3 -7 วันหลังคลอด
        
        เมื่อแรกคลอดระดับของฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนจะลดลงอย่างรวดเร็วภายใน 4 วัน การทํางานของ ฮอร์โมนโปรแลคตินจึงเป็นอิสระ
        
        ทําให้มีการผลิตน้ํานมภายใน 3 วันหลังคลอด
        
        มีการเพิ่มขึ้นของปริมาณสารอาหาร คือ แลคโตส กลูโคส และซิเตรทจะเกิด
        คู่ขนานไปกับการลดลงของโปรตีน ไนโตรเจน โซเดียม คลอไรด์ และแมคนีเซียม
        
        กลไกการสร้างน้ํานมระยะที่ 3 (Lactogenesis
        
        เรียกน้ํานมระยะนี้ว่า
        น้ํานมสมบูรณ์เต็มที่ (Mature Milk)
        
        เกิดขึ้นหลังการคลอดประมาณ 2 สัปดาห์
        
        การคงไว้ซึ่งการ สร้างปริมาณน้ํานมอย่างต่อเนื่อง
        
        1) ฮอร์โมนจากต่อมไร้ท่อ (Endocrine) คือฮอร์โมนที่ออกฤทธิ์ต่อเซลล์เป้าหมายที่อยู่ไกลออกไปจากเซลล์ที่สร้างฮอร์โมน คือ ฮอร์โมนโปรแลคติน และออกซิโทซิน
        
        หน้าที่สร้าง น้ํานมในระดับสูงสุด และควบคุมการสร้างน้ํานมในระยะสั้น
        
        2) ฮอร์โมนที่ออกฤทธิ์ที่เซลล์ผลิตฮอร์โมนเอง (Autocrine) คือ ต่อมสร้างน้ํานม
        
        3) กระบวนการทางเคมีของร่างกาย
        
        ลดลง คือ กลูโคส ซิเตรท ฟอสฟอรัส และแคลเซียม ส่วนสารอาหารที่มีปริมาณเพิ่มขึ้นคือ ไขมัน โปรตีน แลคโตส และโซเดียม
        
        การสร้างน้ํานมใหม่มีความ ต่อเนื่อง มีแนวทางปฏิบัติ
        
        1.ควรมีการระบายน้ํานมออกจากเต้า หรือกระตุ้นให้ทารกดูดอย่าง สม่ำเสมอ อย่างน้อยทุก 3 ชั่วโมงหรือ 8 รอบของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ใน 24 ชั่วโมง เพื่อให้ระดับ ฮอร์โมนโปรแลคตินในกระแสเลือดสูงอยู่เสมอ และไม่ปล่อยให้เต้านมคัด
        
        2.ควรเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในตอนกลางคืนเพื่อเพิ่มการหลั่งของฮอร์โมน โปรแลคตินซึ่งจะมีระดับสูงในเวลากลางคืน
        
        3.ขจัดปัจจัยที่ขัดขวางการหลั่งของฮอร์โมนโปรแลคติน เช่น การสูบบุหรี่ ความวิตกกังวล ความเครียด หรือมีภาวะซึมเศร้า
- - - - ในระยะเริ่มสร้างน้ํานมจะเริ่มสร้างในช่วงประมาณเดือนที่ 7 ของการ ตั้งครรภ์ และสร้างต่อเนื่องถึงช่วง 2-3 วันแรกหลังการคลอด
      - เ มื่อระดับของฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน และเอสโตรเจนลดลงการ ทํางานของโปรแลคตินจึงเป็นอิสระ
    - - ฮอร์โมนโปรแลคตินทํางานได้ดีขึ้น ในระยะ 2 ชั่วโมงแรกหลังคลอดระดับฮอร์โมนโปรแลคตินจะ สูงขึ้น และลดต่ําลง แต่จะกลับมาสูงขึ้นอีกครั้งหากได้รับการดูดกระตุ้น
      - 7-14 วันแรก โปรแลคตินสร้างน้ำเป็นหลัก
        เมื้อผ่าน 7-14 วันมาเป็นการทํางานร่วมกันกับต่อมสร้างน้ํานมบริเวณเต้านม
      - หลังคลอดระดับฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน และเอสโตรเจน ลดลง
  - - - เกิดขึ้นเมื่อทารกดูดกระตุ้นหัวนม
        
        เกิดการหลั่งฮอร์โมนออกซิโทซิน
        
        กระตุ้นเซลล์กล้ามเนื้อเรียบภายในต่อมสร้างน้ํานม บีบน้ํานมให้พุ่งออกไปสู่ท่อน้ํานม
        
        เรียกว่ากลไกการหลั่งน้ํานม ( Oxytocin reflex, Milk Ejection Reflex or Let-Down Reflex)
      - มารดาจะรู้สึก
        
        รู้สึกปวดมดลูกเหมือนมดลูกหดรัดตัว หรือรู้สึกเหมือนเลือดลม พลุ่งพล่าน มีอาการกระหายน้ําขึ้นมาทันทีทันใด
      - ในขณะให้นมลูก ปฏิบัติตัวดังนี้
        
        บีบน้ํานมทิ้งเล็กน้อย
        
        กระตุ้นหัวนมอย่างนุ่มนวล
    - - อิทธิพลของฮอร์โมนอะดรีนาลีน (Adrenaline) จากความเครียด หรือ
        อาการปวด เช่น หัวนมแตก ปวดแผลผ่าตัด ปวดแผลฝีเย็บ หรือ การใช้สารเสพติดจําพวก นิโคติน และแอลกอฮอล์
        
        ขัดขวางการส่งผ่านของแคลเซียมในระดับ เซลล์เกิดการคลายตัวของกล้ามเนื้อมดลูก
      - น้ํานมไม่ถูกระบายออกจากเต้านม
      - การสร้างน้ํานมระยะที่2ล่าช้าหมายถึงการไหลของน้ํานมน้อยกว่า9.2 กรัมต่อหนึ่งมื้อนมใน 60 ชั่วโมงหลังคลอด และแม่ไม่มีความรู้สึกคัดตึงเต้านมในช่วง 72 ชั่วโมงหลังคลอดมากกว่า
  - - - สร้าง 7เดือน- 2-3วันหลังคลอด
      - หัวน้ํานม มีส่วนประกอบที่สําคัญ ดังนี้
        
        เบตา แคโรทีน (Beta Carotene) ประกอบด้วยสารสีเหลืองเข้ม ซึ่งเป็นสาร ต้านอนุมูลอิสระ
        
        เซลล์เม็ดเลือดขาว และสารภูมิคุ้มกันอิมโมนูโกลบูลิน ชนิด IgA
        
        ไลโซไซม์ (Lysozyme) ซึ่งเป็นน้ําย่อยใช้ย่อยผนังเซลล์ของเชื้อแบคทีเรีย
        สารภูมิคุ้มกันระบบ T-cell ฮอร์โมน
        
        สารอาหารจําพวกไขมัน วิตามิน เกลือแร่ และสารที่เกี่ยวกับการเจริญเติบโต 3.1.6 สารอาหารจําพวกโปรตีนที่สําคัญคือแลคโตเฟอริน(Lactoferin) ประโยชน์ต่อร่างกาย ช่วยให้แบคทีเรียที่ทําให้เกิดโรคไม่สามารถ เจริญเติบโตในลําไสได้ หัวน้ํานมมีหน้าที่เคลือบลําไส้ทารกเพื่อป้องกันอันตรายต่อลําไส้ หากให้น้ํา หรือนมผสม หัวน้ํานมที่เคลือบบริเวณลําไส้ทารกจะถูกชะล้างออกไปได้ ทําให้ทารกเกิดการติดเชื้อ ได้ง่าย
      - ีลักษณะใสไปจนถึงสีเหลืองข้น ปริมาณ 3 -30 มล./วัน ในวันแรก 10-20 มล./มื้อ หรือ 175 มล./วัน ในวันที่ 2 และเพิ่มปริมาณเป็น 300-500 มล./วัน ในวันที่ 3 แม้ ปริมาณหัวน้ํานมจะน้อย
      - มีฤทธิ์เหมือนยาระบาย ช่วยขับขี้เทา ป้องกันอาการตัวเหลือง ปริมาณของน้ํานมระยะ นี้มีน้อย แต่เหมาะสมกับความจุในกระเพาะอาหาร และไตของทารกแรกเกิดที่ไม่สามารถย่อย หรือ ขับน้ํานมปริมาณมาก ๆ
    - - น้ํานมที่มีการเปลี่ยนแปลงจาก หัวน้ํานมไปเป็นน้ํานมระยะน้ํานมสมบูรณ์เต็มที่ อยู่ในช่วงวันที่ 7-14 ของการให้นม
      - มีการปรับเปลี่ยนหน้าที่ในการควบคุมการสร้างน้ํานม จากฮอร์โมนจากต่อมไร้ท่อ คือ ฮอร์โมนโปรแลคติน มาเป็นฮอร์โมนที่ออกฤทธิ์ที่เซลล์ผลิตฮอร์โมน คือ ต่อมสร้างน้ํานม
      - ส่วนประกอบของน้ํานมในระยะนี้มี ปริมาณโปรตีน และภูมิต้านทานลดลง แต่มีปริมาณแลคโตส และไขมันเพิ่มขึ้น
    - - น้ํานมระยะที่ 3 ของการ สร้างน้ํานม อยู่ในช่วงสัปดาห์ที่ 3 ของการให้น้ํานม ประกอบด้วยโปรตีน คาร์โบไฮเดรต ไขมัน วิตามิน แร่ธาตุ และน้ําในปริมาณที่เพียงพอกับความต้องการของทารก
      - นมระยะสมบูรณ์เต็มที่ แบ่งได้เป็น 2 ส่วน
        
        น้ํานมส่วนหน้า (Fore Milk)
        
        ลักษณะใส มีส่วนประกอบของน้ํา และ น้ําตาลแล็กโทสมากกว่านมส่วนหลัง ซึ่งมีรสชาติที่ทําให้ทารกพึงพอใจ และมีไขมันต่ํากว่าน้ํานมส่วนหลัง
        
        น้ํานมส่วนหลัง(HindMilk)
        
        ปริมาณไขมันมากกว่าน้ํานมส่วนหน้า2–3 เท่า จึงทําให้ทารกรู้สึกอิ่ม
        
        การให้ทารกดูดนมข้างละประมาณ 15- 20 นาที จะช่วยให้ทารกได้รับน้ํานมท้ังสองส่วน
      - ส่วนประกอบของนมแม่ระยะสมบูรณ์เต็ม
        
        โปรตีน และไขมัน ซึ่งจะมีการเปลี่ยนแปลงตามช่วงเวลา อาหาร หรือปัจจัยแวดล้อมอื่น ๆ และคาร์โบไฮเดรต
        
        น้ำ มาก
        
        โปรตีน
        
        เคซีน(Caseins)
        
        เวย์(Whey)
        
        มิวซิน(Mucin)
        
        ในนมแม่ป้องกันการติดเชื้ออีโคไล (E-coli)ในระบบทางเดินอาหาร
        
        ไขมัน
        
        คาร์โบไฮเดรต
        
        แลคโตส (Lactose)
        ช่วยดูดซึมแคลเซียม
        ช่วยเป็นแหล่งพลังงานสําหรับการเจริญเติบโตของสมอง
        ช่วยชะลอการเจริญเติบโตของเชื้อโรคในลําไส้
        
        โอลิโกแซคคาไรด์ (Oligosaccharides)
        
        วิตามิน
        วิตามินเอ วิตามินดี วิตามินอี วิตามินเค และวิตามินที่ละลายในน้ํา เช่น ไทอะมีน ไรโบฟลาวิน ไบโอติน วิตามินบี 6 โฟเลต วิตามินB12
  - - - น้ํานมในระยะหัวน้ํานมมีหน้าที่หลักในการให้ภูมิ ต้านทานแก่ทารกมากกว่าให้สารอาหาร
        
        ส่วนน้ํานมในระยะน้ํานมสมบูรณ์เต็มที่ มีส่วนประกอบของ
        เคซีนมากถึงร้อยละ 80 ของปริมาณโปรตีน มีแลคโตส และไขมันเข้มข้นกว่าน้ํานมระยะหัวน้ํานม
      - ระยะห่างของการให้นมแม่
        
        ยิ่งห่างความเข้มข้น ไขมันลดลง
        หากไขมันมีความเข้มข้นมากแลคโตสจะมีความเข้มข้นน้อย แต่ หากไขมันมีความเข้มข้นน้อยแลคโตสจะมีความเข้มข้นมาก
      - ช่วงเวลาของแต่ละวันความเข้มข้นของไขมันในน้ํานมจะแตกต่างกนัใน แต่ละช่วงเวลา ไขมันจะมีความเข้มข้นต่ําในช่วงกลางคืน และตอนเช้าเมื่อเทียบกับตอนกลางวัน และ ตอนเย็น
    - - อายุของแม่
        
        20-30 ปี จะสร้างน้ํานมที่มีส่วนประกอบของโปรตีนที่มีความเข้มข้นสูงที่สุด
      - อาหารที่แม่รับประทานเข้าไป
      - สุขภาพของแม่ ในแม่ที่เป็นโรคเบาหวานจะมีปริมาณน้ําตาลกลูโคสสูงกว่า ปกติ แต่มี sIgA, sIgG, โปรตีนซี 3 (C3 Protein) และอะไมเลสต่ํา แต่มีระดับไลเปสสูง
    - - น้ําหนักตัวแรกคลอด หรือ การคลอดก่อนกําหนด
- - - - ลิ้นมีหน้าที่สําคัญในการโอบรอบหัวนม และลานนมให้สนิท ทําให้เกิดช่องว่าง ในช่องปากด้านหน้าและด้านหลัง เกิดแรงกดไปที่หัวนม ลานนม ทําให้เกิดแรงดันในช่องปากสําหรับ ดูดน้ํานม
    - - ประกอบด้วยขากรรไกรบน (Maxilla)
        และขากรรไกรล่าง (Mandible)
        
        ควบคุมการทํางานด้วยเส้นประสาทสมองเส้นที่ 5 (Cranial Nerve V) ควบคุมการ เคลื่อนไหวของลิ้น ริมฝีปาก และแก้ม และมีการเคลื่อนไหวลงด้านล่างในขณะดูดเพื่อให้มีพื้นที่ในช่อง ปากสําหรับการสร้างแรงดูดลบลงด้านล่างช่องปาก (Negative Pressure)
    - - ประกอบด้วยเพดานแข็ง (Hard Palate) และเพดานอ่อน (Soft Palate)
        
        เพดานแข็งด้านบนช่องปากช่วยกดหัวนม และช่วยให้ตําแหน่งของหัวนมอยู่กับที่ ทํา หน้าที่สัมพันธ์กับลิ้นโดยกดบริเวณหัวนม และลานนม ส่วนเพดานอ่อนอยู่ด้านหลังของช่องปากต่อ จากเพดานแข็ง มีเนื้อเยื่ออ่อนนิ่ม และเคลื่อนไหวได้ เมื่อมีการกลืนเพดานอ่อนจะยกขึ้น เพื่อช่วยให้ อาหารเข้าไปในหลอดอาหาร และไม่ให้ไหลเข้าไปในหลอดลม
    - - ช่วยลดความเสี่ยงต่อการสูดสําลักน้ํานมโดยให้น้ํานมไหลผ่านด้านข้างแทนการไหลลงไปตรง ๆ
        ต
    - - ขณะน้ํานมผ่านเข้ามา ในช่องปาก กล่องเสียงจะยกขึ้นมาอยู่ใต้โคนลิ้น เพื่อให้ของเหลวเคลื่อนย้ายเข้าสู่ช่องคอ การยกขึ้นสูง ของกล่องเสียงจะช่วยปิดหลอดลมได้เป็นอย่างดี
    - - ปากช่วยงับหัวนม และนําหัวนม เข้าไปในปาก ช่วยจับให้หัวนม และลานนมอยู่ภายในช่องปาก
      - ไขมันที่ปากช่วยพยุง ช่วยสร้างแรงดันลบในช่องปาก
      - ในขณะที่ทารกที่คลอดก่อนกําหนดจะมีไขมันบริเวณ แก้มน้อย ทําให้กลไกการเกิดแรงดันลบขณะดูดไม่มากพอ
  - - - ในทารกครบกําหนด เมื่อนําทารกนอนคว่ำบนหน้าอก แม่ ทารกจะเริ่มเลียหัวนม ดูด และส่ายหน้าหาหัวนม หรือใส่มือเข้าไปในปาก หรือใช้มือคลําเต้านม
      - การให้ทารกสัมผัสแบบเนื้อแนบเนื้อกับแม่ในระยะ 2 ชั่วโมงแรกหลังคลอด จะช่วยส่งเสริมกลไกการ ดูดนม และเสริมสร้างสัมพันธภาพระหว่างแม่และลูก
      - อาศัยทฤษฎีหลัก 2 ทฤษฎ
        
        1) ทฤษฎีแรงกดบนลานนม และ บริเวณรอบลานนม ร่วมกับการเคลื่อนไหวของลิ้นเป็นลูกคลื่น
        
        2) ทฤษฎีแรง สุญญากาศ กล่าวถึงแรงดูดที่ทําให้เกิดสุญญากาศในช่องปาก
      - สรุป
        
        ปากทารกอ้าออก อมทั้งหัวนม ลานนมลึกเข้าไปในปาก ลิ้น ริมฝีปาก และ แก้มช่วยคลุมหัวนม ลานนมให้แนบสนิท
        
        ปลายลิ้นของทารกอยู่บริเวณเหงือกล่าง และโอบล้อมรอบลานนม
        
        ขณะทารกดูดจะทําให้หัวนมแม่ยืดยาวขึ้นประมาณ 2 - 3 เท่าของความ ยาวตามปกติ เรียกว่าหัวนมใหม่ (Teat)
        
        กล้ามเนื้อของลิ้นจะกดในทิศทางยกขึ้น เป็นลูกคลื่นเริ่มจากปลายลิ้น และ เคลื่อนไหวย้อนหลังเคลื่อนไหวเป็นลูกคลื่น
        
        ขากรรไกรล่างเคลื่อนลงทําให้เกิดการเคลื่อนไหวแบบคลื่นอีกคลื่นหนึ่ง
        
        1 more item...
    - - การดูดนมที่ถูกต้อง (Effective Suckling)
        
        ทารกจะอมหัวนมลานนมลึกเข้าไปในปาก เกิดหัวนมใหม่ที่ยาวขึ้น 2-3 เท่า ทําให้ท่อน้ํานม ใหญ่ของแม่อยู่ในปากของทารก
        
        ลิ้นของทารกยื่นออกมาอยู่เหนือเหงือก ด้านล่าง ช่วยรีดน้ํานมออกจากเต้า
        
        ทารกดูดกลืนเป็นจังหวะ ได้ยินเสียงกลืน เป็นระยะ ๆ ได้ปริมาณน้ํานมตามต้องการ และ แม่ไม่เจ็บหัวนม
      - การดูดที่ไม่ถูกต้อง (Ineffective Suckling)
        
        ทารกอมไม่ลึกถึงลานนม ไม่เกิดหัวนมใหม่
        
        ท่อน้ํานมใหญ่บริเวณใต้ลานนมไม่อยู่ในปาก ทารก ลิ้นของทารกจะกระดกขึ้น ทําให้ไม่ สามารถรีดน้ํานมออกมาได้
        
        ทารกดูดเฉพาะหัวนม ทําให้แม่เจ็บ ทารกได้ น้ํานมไม่เพียงพอ
- - - - พบว่าแม่ที่มีระดับการศึกษาสูงมีการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่
        อย่างต่อเนื่องจาก มากกว่าแม่ที่มีระดับการศึกษาต่ำ
      - การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ต่ําคือ แม่อายุน้อย มีระดับการศึกษาต่ํา ทํางานเต็มเวลา และไม่ได้รับการสนับสนุนทางสังคมเพียงพอ
    - - อัตราการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่สูงพบในกลุ่มแม่ที่มีสถานภาพการ สมรสที่ชัดเจน มีระดับการศึกษา และมีรายได้ปานกลางขึ้นไป
      - ส่วนแม่ที่มีอัตราการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ต่ำคือ แม่อายุน้อย มีระดับการศึกษาต่ํา ทํางานเต็มเวลา และไม่ได้รับการสนับสนุนทางสังคมเพียงพอ ยากจน
      - ค่านิยม
  - - - พยาบาล มีแนวปฏิบัติ คือ การให้ความรู้ และเสริมทักษะเกี่ยวกับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในระยะตั้งครรภ์ ถึงหลังคลอด โดยพบว่าการให้สุขศึกษาเพื่อส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่แก่หญิงตั้งครรภ์มีผลต่อการเพิ่มอัตรา การเลี้ยงลูกด้วยนมแม
    - - ทัศนคติคู่สมรส ย่า ยาย
      - พบว่าแม่ที่ คู่สมรสมีทัศนคติที่ดีต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่มีแนวโน้มที่จะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่มากกว่าคู่สมรสที่มี ทัศนคติที่ไม่ดีต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่
    - - นโยบายการส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ของหน่วยงาน การขาดการสนับสนุนใน หน่วยงาน เช่น ไม่มีการจัดสถานที่ และอุปกรณ์สําหรับการบีบเก็บน้ํานม ไม่มีช่วงพักสําหรับการบีบ เก็บน้ํานม ไม่มีการปรับลักษณะงานหรือเวลางานให้มีความยืดหยุ่น
- - - - เต้านม ในขณะตั้งครรภ์ส่วนใหญ่เต้านมจะมีขนาดใหญ่ขึ้นเล็กน้อย หลัง คลอดจะมีขนาดใหญ่มากขึ้น และสร้างน้ํานมได้เต็มที่ภายใน 7 วัน
      - ลานนม อาจไม่สัมพันธ์กับขนาดหัวนม ลานนมแคบ (เส้นผ่าศูนย์กลาง 0.25-0.5 นิ้ว) ลานนมขนาดปานกลาง (เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1 นิ้ว) ลานนมขนาดใหญ่ (เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1.0-1.5 นิ้ว) ลานนมขนาดใหญ่พิเศษ (เส้นผ่าศูนย์กลางเกิน 2 นิ้ว)
        
        ลานนมขนาดใหญ่มักพบร่วมกับหัวนมสั้นมาก
        
        ลานนมมีความยืดหยุ่นดี คือ สามารถจับลานนมติด
        
        ลานนมตึง คือ ไม่สามารถหยิบลานนมติด หรือดึงลานนมไม่ขึ้น
      - หัวนม
        
        1) หัวนมปกติ เส้นผ่าศูนย์กลางเฉลี่ย 16 มิลลิเมตร
        
        3) หัวนมขนาดกลาง เส้นผ่าศูนย์กลาง 12-15 มิลลิเมตร
        
        4) หัวนมขนาดใหญ่ เส้นผ่าศูนย์กลาง 16- 23 มิลลิเมตร
        
        5) หัวนมขนาดใหญ่พิเศษ เส้นผ่าศูนย์กลางมากกว่า 23 มิลลิเมตร
        
        2) หัวนมขนาดเล็ก เส้นผ่าศูนย์กลางน้อยกว่า 12 มิลลิเมตร
        
        การประเมินความยาวของหัวนม ประเมินหัวนมด้วยวิธี Pinch Test
        
        1) หัวนมปกติ ขณะอยู่นิ่งจะยื่นเล็กน้อย เมื่อได้รับการกระตุ้น หัวนมจะยื่นขึ้นและสามารถจับดึงหัวนมได้ง่ายยาว 0.7-1.0mm
        
        2) หัวนมสั้น หมายถึง ความสูงจากฐานหัวนมถึงยอดหัวนมสั้น กว่า 0.7 เซนติเมตร แบ่งเป็นหัวนมสั้นไม่มาก คือ มีความยาวมากกว่าหรือเท่ากับ 0.4 เซนติเมตร แต่ น้อยกว่า 0.7 เซนติเมตร และหัวนมสั้นมาก คือ ความยาวน้อยกว่า 0.4 เซนติเมตรแต่มากกว่า 0.1 เซนติเมตร (ขณะตรวจด้วย Pinch Test หัวนมผลุบเข้าออก ทารกอม
        
        3) หัวนมบุ๋มหรือบอด หมายถึง หัวนมที่มีความยาวน้อยกว่า 1.0 มิลลิเมตร หัวนมจะหดสั้นลง และจมลงไปเมื่อตรวจด้วย Pinch Test แต่หากดูด้วยสายตาหัวนมยื่น ปกติแต่เมื่อทดสอบด้วย Pinch Test หัวนมบุ๋มลึกลงไปจากลานนมคล้ายปล่องภูเขาไฟเรียกว่าหัวนมบุ๋มเทียม
        
        4) หัวนมแบน หมายถึง หัวนมที่วัดจากฐานหัวนมสั้นมาก แบนราบไปกับลานนม เมื่อกระตุ้นหัวนมจะยื่นขึ้นมาเล็กน้อยแต่ไม่สามารถจับหัวนมติดทารก
        
        5) หัวนมยาว มีความยาวกว่าปกติ มีการพับงอของหัวนมคล้ายฝักบัว ขณะทํา Pinch Test ลานนมสามารถยืดตามแรงดึงที่ ดึงได้ดี แสดงว่าลานนมมีความยืดหยุ่นดี ลานนมต้านหรือไม่ยืดตามแรงดึง แสดงว่าความยืดหยุ่นไม่ดี
    - - ก่อนให้นมทารก ควรปฏิบัติ ดังนี้
        
        1.เตรียมความพร้อมด้านร่างกาย เช่น ดื่มน้ําให้เพียงพอไม่ให้รู้สึก
        กระหาย และทําจิตใจให้ผ่อนคลาย ควรกระตุ้นให้ทารกดูดนมทุก 2-3 ชั่วโมง
        
        2.ล้างมือให้สะอาด เพื่อป้องกันสิ่งสกปรกติดมือของแม่ขณะนวด เต้านม หรือกระตุ้นบริเวณหัวนม
        
        3.ก่อนให้ทารกดูดนม ควรนวดเต้านม และกระตุ้นบริเวณหัวนม ร่วมด้วย เพื่อกระตุ้นการไหลเวียนเลือดบริเวณเต้านม และส่งเสริมการระบายของระบบน้ําเหลือง
        
        4.นั่งหรือนอนในท่าสบาย ผ่อนคลาย อาจใช้หมอนหลาย ๆ ใบรองหลังแม่ หรือรองรับทารก จัดท่าให้จมูกของทารกอยู่ตรงกับระดับหัวนม ใช้หัวนมเขี่ยข้างแก้ม เพื่อกระตุ้นรีเฟล็กที่ทารกจะอ้าปาก และหันหน้าไปด้านที่มีสิ่งมาสัมผัสข้างแก้ม
      - ระหว่างให้นมลูก
        
        ทารกจะดูดนมถี่เร็วในนาทีแรก จากนั้นจะดูดช้าลงสลับ การกลืน ระยะเวลาในการดูดขึ้นอยู่กับความต้องการของทารก
        
        ควรให้ทารกดูดเต้านมแรกให้เกลี้ยงเต้า ก่อน เปลี่ยนข้าง แม่ควรสังเกต และตอบสนองความต้องการของทารก ควรให้ทารกเป็นผู้กําหนดความ ต้องการของตนเอง
      - หลังให้นมลูก
        
        เมื่อดูดนมข้างหนึ่งนานอย่างน้อย 15 นาทีแล้วทารกหลับ หรือหยุดดูด หรือดูดจนเกลี้ยงเต้านม
        
        แม่รู้สึกโล่งสบายไม่คัดตึงเต้านม นําทารกออกจากเต้าโดย สอดนิ้วเข้าไปชิดกับโคนหัวนม เพื่อให้ทารกปล่อยหัวนม เอาหัวนมออกจากปาก
    - - 1 ดูดเร็ว หมายถึง การนําทารกมาดูดนมแม่ภายใน 1 ชั่วโมงแรกหลังคลอด
      - 2.ดูดบ่อยหมายถึงดูดตามความต้องการของทารกประมาณ8-12ครั้ง/วัน
        หรือทุก 2-3 ชั่วโมง การดูดตามความต้องการของทารก
      - 3.ดูดถูกวิธี และดูดเกลี้ยงเต้า จะช่วยให้ทารกได้รับน้ํานมเพียงพอ และ มีการสร้างน้ํานมอย่างต่อเนื่อง
        
        ท่าอุ้มให้นมลูก
        
        1.ท่าอุ้มขวางตักหรืออุ้มประคองศีรษะด้วยอ้อมแขน
        
        2.ท่าอุ้มขวางตักประยุกต์(Modified/CrossCradle)
        
        3.ท่าอุ้มใต้ท้องแขนหรืออย่างอุ้มลูกฟุตบอล(Clutchor Football Hold)
        
        ท่านอนตะแคง(SideLyingPosition)
        
        หลังผ่าตัด
        
        ท่านอนตะแคงกลับด้าน (Inverted Side-Lying)
        
        ท่าเอนหลัง(Laid–BackorBackLying)
        
        ท่านั่งหลังตรง(UprightHold,KoalaHoldorAustralian Hold)
        
        การประคองเต้านม เพื่อช่วยให้ทารกอมหัวนมได้ลึกถึงลานนม ทําให้หัวนมไม่หลุดจากปากทารกได้ง่ายขณะดูดนม
        
        ท่าประคองเต้านมรูปถ้วยหรือตัวซี (Cup or C-Hold)
        
        2.ท่าประคองเต้านมรูปขากรรไกร หรือตัววี (Scissors or V- Hold)
        
        ท่าประคองเต้านมรูปตัวยู (U-Hold)
        
        การดูด
        
        1) เห็นลานนมบนมากกว่าลานนมล่าง
        
        2) อ้าปากกว้าง มุมปากอ้ากว้างมากกว่า 160 องศา
        
        4) คางแนบชิดเต้านม
        
        3) ริมฝีปากล่างบานออก
    - - การดูดเพื่อความสบาย (Non-Nutritive Sucking: Comfort or Flutter Sucking)
      - การดูดเพื่อให้ได้สารอาหาร (Nutritive Sucking: Active Feeding)
      - การดูดเพื่อกระตุ้น (Call up’ or Stimulation Sucking)
    - - 1.ท่าอุ้มพาดบ่า เป็นท่าที่ใช้บ่อยที่สุดเนื่องจากง่ายในทางปฏิบัติ โดยอุ้มทารกในท่าลําตัวตรงพาดบ่า ประคองหัว และคอ ใช้ผ้ารองที่บ่า เพื่อป้องกันการเลอะนมที่ทารกอาจ คายออกมา ลูบหลังอย่างนุ่มนวล
      - 3 ท่าอุ้มพาดตัก อุ้มทารกในท่านอนคว่ําพาดตัก ลูบหลังเบา ๆ จนกว่าทารก
      - 2.ท่านั่งอุ้มทารกในท่านั่งและลูบหลังทารกอย่างนุ่มนวลจนกระทั่งทารกเรอ
  - - - หาความรู้ เกี่ยวกับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่
      - ปรับเปลี่ยนให้เกิดทัศนคติด้านบวกต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่
      - เข้ามามีส่วนร่วมตัดสินใจ ในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่
      - ทําหน้าท่ีสนับสนุนด้านอารมณ์แก่แม่ โดยพ่อควรให้ ความรัก ความเอาใจ ใส่ กําลังใจแก่แม่ที่เล้ียงลูกด้วยนมแม่ อยู่ดูแลอย่างใกล้ชิด
      - รับผิดชอบในการรับภาระในครอบครัว ชดเชยกับการที่พ่อไม่สามารถเป็น ผู้ดูแลหลัก ในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้
    - - ระยะตั้งครรภ์พบว่าพ่อมีความต้องการเข้าร่วมกิจกรรมการเตรียมความ พร้อมในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ เช่นเดียวกับแม่ เพื่อให้มีความรู้ และทักษะในการช่วยเหลือแม่ในการ เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในระยะหลังคลอด
      - ระยะหลังคลอด กิจกรรมการส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ สําคัญอยู่ที่ การตอบสนองได้ตรงความต้องการของพ่อ ที่ต้องการทราบเกี่ยวกับการแก้ปัญหา การเลี้ยงลูกด้วยนม แม่
- - - - ปัญหาที่เกิดขึ้นจากภาวะลิ้นติด ภาวะลิ้นติดอาจก่อให้เกิดปัญหาตอ่ การ เลี้ยงลูกด้วยนมแม่หรือไม่ก็ได
        
        ลูกดูดไม่มีประสิทธิภาพ เนื่องจากพังผืดใต้ลิ้น (Lingual Frenulum)
        
        แม่เกิดความไม่สุขสบาย เนื่องจากลิ้นของลูกยืดไปไม่ถึงลานนม
        จึงดูดได้เฉพาะหัวนม ทําให้แม่เจ็บหัวนม หัวนมแตกได้
    - - การรักษาโดยการขลิบพังผืดที่ยึดลิ้นออก (Frenulotomy)
      - ดูแลแบบประคับประคองอาการ
  - - - 1) ปทุมแก้ว (Breast Shells or Breast Cups)
        
        วิธีการใช้ต้องใส่เสื้อยกทรง ทับชั้นนอกปทุมแก้ว ปรับสายเสื้อยกทรงให้ กระชับพอดีกับเต้านม เพื่อให้เกิดแรงกดที่คงที่ และสม่ําเสมอรอบลานหัวนมจะทําให
      - 2) ที่ดึงหัวนม (Nipple Puller/Syringe Puller) ใช้แก้ปัญหาหัวนมสั้น แบนหรือบุ๋ม
        
        วิธีใช้ที่ดึงหัวนม ใช้หลักการของแรงดันลบ (Negative Pressure)
        ดูดหัวนมขึ้นมาจากแรงดึงของอุปกรณ
      - 3) การนวดลานนม (Hoffman’s Maneuver or Hoffman Exercise) แก้นมสั้น
        
        โดยการใช้นิ้วหัวแม่มือสองข้างวางลงที่บริเวณลานนมชิดกับหัวนม ในด้านตรงข้ามกัน แล้วกดรูดนิ้วออกจากหัวนมไปในทิศทางตรงกันข้าม ในแนวซ้าย-ขวา และบน-ล่าง
      - 4) การคลึงหัวนม (Nipple Rolling)
        
        เป็นการคลึงหัวนมด้วยนิ้วหัวแม่มือ และนิ้วชี้ และดึงให้หัวนมยื่นออกมาทํารอบละ 10 ครั้งซ้ํา ๆ กัน ทําวันละประมาณ 2 รอบ จะช่วยให้เกิดความยืดหยุ่นของเนื้อเยื่อรอบ ๆ หัวนม
    - - แก้โดย
        
        1) คลึงหัวนม เพื่อทําให้กล้ามเนื้อรอบ ๆ หัวนมหดตัวลดขนาดลง เล็กน้อย และยื่นออก
        
        2) อุ้มทารกเข้าเต้าโดยใช้ท่าอุ้มฟุตบอล เพื่อช่วยประคองศีรษะลูกให้อม หัวนมได้ลึกขึ้น
    - - การแก้ไข
        
        1) อธิบายให้แม่เข้าใจสาเหตุของปัญหา และสาธิตการบีบน้ํานมที่บริเวณ หัวนมและลานนมเพื่อเปรียบเทียบปริมาณน้ํานม แทนการดูดเฉพาะหัวนมให้แม่ดู
        
        2) ช่วยแม่ให้ลูกอมเต้านมให้ลึกมากที่สุด ฝึกลูกให้ดูดลึกจนถึงลานนม
        
        3) ช่วยบีบน้ํานม (Breast compression) กรณีลูกยังดูดได้ไม่ลึกพอเพื่อ ป้องกันการได้รับน้ํานมไม่เพียงพอ
        
        4) สอนแม่ให้ประคองเต้านมแบบตัวซี เพื่อช่วยให้หัวนมยื่นออกมาเพื่อให้ ทารกงับหัวนมได้ลึกถึงลานนมได้ง่ายขั้น
- - - - สาเหตุจากการสร้างฮอร์โมนโปรแลคตินลดลง ทําให้สร้างน้ํานมลดลง
        
        1) แม่หัวนมแตก เจ็บหัวนม อาจทิ้งช่วงห่างในการให้นมลูก
        
        แม่มีภาวะเครียด ส่งผลให้การสร้างฮอร์โมนโปรแลคตินลดลง
      - แม่ที่ยังไม่มีประสบการณ์ในการเลี้ยงลูก ทําให้ขาดความมั่นใจ
        ในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่
      - การสร้างน้ํานมน้อยในระยะแรกหลังคลอด ในระยะ 1-3 วัน แรกหลังคลอดร่างกายจะผลิตหัวน้ํานม มีลักษณะข้น และมีปริมาณน้อย ซึ่งเพียงพอกับความต้องการ
        ของร่างกายทารก
      - ดูดนมไม่มีประสิทธิภาพ เช่น ดูดเบา ดูดไม่ลึกถึงลานนมแม้จะจัด
      - การให้เริ่มดูดนมช้า ควรดูดนมทันที หรือภายในวันแรกหลังคลอด
      - การให้นมผสม ทําให้ทารกดูดนมน้อยลง การสร้าง และขับน้ํานม
    - - 1 ปฏิบัติตามบันไดขั้นที่ 3 และ 7 คือ ให้ทารกได้เริ่มดูดนมแม่ทันที และ บ่อย ๆ ประมาณ 8 มื้อต่อวันหรือตามต้องการ ให้แม่ และลูกอยู่ด้วยกันหลังคลอดตลอดเวลา
      - 2 ดูแลให้ทารกดูดนมแม่อย่างเดียว โดยยึดหลัก 3 ดูด
      - 3 แม่ควรทําจิตใจให้ผ่อนคลาย ไม่ควรเครียดหรือวิตกกังวล ก่อนให้นมลูก
      - 4 แม่ควรได้รับสารน้ํา อาหาร และการพักผ่อนให้เพียงพอ
      - ทารกกูนมแม่ 8-12ครั้ง ทุก2-3ชม.ในอาทิตย์แรก แรก และ 7-9 ครั้ง/วัน หลัง 1 สัปดาห์ โดยใช้เวลาในการดูดประมาณ 20 นาทีต่อครั้ง หากทารก
- - - - 1) โซฟา หรือที่น่ังที่สบายเพื่อให้แม่ได้นั่งบีบ หรือปั๊มน้ํานมเก็บแข็ง
      - 2) อ่างล้างมือ สบู่ล้างมือ ผ้าเช็ดมือที่สะอาด และถังขยะ
      - 3) โต๊ะขนาดเล็กสําหรับวางอุปกรณ์เกี่ยวกับการบีบเก็บน้ํานม
      - 4) อุปกรณ์สําหรับเก็บรกั ษาน้ํานม เช่น ตู้เย็น และกระติกน้ําแข็ง
- - - - กล่องโฟมที่มีน้ําแข็งเต็ม รักษาอุณหภูมิที่ 15 องศาเซลเซียส
        เก็บได้นาน 8 – 12 ชั่วโมง
        
        กระติกน้ําแข็งที่น้ํานมแช่ไว้ตลอดเวลา เก็บได้นาน 1 วัน
        
        ตู้เย็นช่องธรรมดา เก็บได้นาน 2 วัน
        
        5.ตู้เย็นช่องแช่แข็งชนิด 1 ประตู เก็บได้นาน 2 สัปดาห์
        
        ตู้เย็นช่องแช่แข็งชนิด 2 ประตู เก็บได้นาน 3 เดือน
        
        ตู้เย็นชนิด Deep Freezer เก็บได้นาน 6 – 12 เดือน