5.1 ไข้
- บอระเพ็ด
- ฟ้าทะลายโจร
5.3 เคล็ด ขัดยอก
- ไพล
5.4 นอนไม่หลับ
5.2 เหา
- น้อยหน่า
- ขี้เหล็ก
⭐ ฟ้าทะลายโจร ดู 4.4_4
⭐ บอระเพ็ด ดู 1.8_2
วิธีใช้เป็นยารักษาอาการไข้ ใช้เถา หรือด้นสด ครั้งละ 2 คืบ (30 - 40 กรัม) ตำคั้นเอาน้ำดื่ม หรือต้มกับน้ำโดยใช้น้ำ 3 ส่วน ต้มเคี่ยวให้เหลือ 1 ส่วน ดื่มก่อน อาหารวันละ 2 ครั้ง เช่า - เย็น หรือเวลามีอาการ
⭐ ขี้เหล็ก ดู 1.5_1
- ใช้รักษาอาการนอนไม่หลับ กังวลเบื่ออาหาร ให้ใช้ใบแห้งหนัก 30 กรัม หรือใช้ใบสดหนัก 50 กรัม ต้มเอาน้ำรับประทานก่อนนอน หรือใช้ใบอ่อนทำเป็นยาดองเหล้า (ใส่เหล้าขาวพอท่วมยา แช่ไว้ 7 วัน คนทุกวันให้ น้ำยาสม่ำเสมอ กรองกากยาออก จะได้ยาดองเหล้าขี้เหล็ก) ดื่มครั้งละ 1 - 2 ช้อนชาก่อนนอน
⭐ ไพล ชื่อท้องถิ่น ปูลอย, ปูเลย (ภาคเหนือ), ว่านไฟ (ภาคกลาง) /
- ส่วนที่ใช้เป็นยา เหง้าแก่จัด / ช่วงเวลาที่เก็บเป็นยา เก็บเหง้าแก่จัด หลังจากต้นไพลลงหัวแล้ว /
- รส และสรรพคุณยาไทย สรรพคุณ แก้ฟกบวม เคล็ดยอก ขับลม ท้องเดิน และช่วยขับระดู ประจำเดือนสตรี นิยมใช้เป็นยาหลังคลอดบุตร /
- วิธีใช้เหง้าไพลใช้เป็นยารักษาอาการเคล็ดขัดยอกฟกชํ้า โดยใช้เหง้าประมาณ 1 เหง้าตำ แล้วคั้นเอาน้ำทาถูนวดบริเวณที่มีอาการ หรือตำให้ละเอียดผสมเกลือเล็กน้อยคลุกเคล้ากัน นำมาห่อเป็นลูกประคบอังไอน้ำให้ความร้อน ประคบบริเวณปวดเมื่อยและฟกช้ำ เช้า - เย็น จนกว่าจะหาย หรือทำเป็นน้ำมันไพลไว้ใช้ก็ได้
⭐ น้อยหน่า ชื่อท้องถิ่น น้อยแน่ (ภาคใต้), มะนอแน่ มะแน่ (ภาคเหนือ) /
- ส่วนที่ใช้เป็นยา ใบสดและเมล็ด / ช่วงเวลาที่เก็บเป็นยา เก็บใบสด และเมล็ด/
- รส และสรรพคุณยาไทย ใบแก้กลากเกลื้อน และฆ่าเหา ชาวชนบทมักเอาลูกตายมาฝนกับเหล้ารักษาแผล /
- วิธีใช้ ใบสด และเมล็ดน้อยหน่าใช้ฆ่าเหา โดยเอาเมล็ดน้อยหน่าประมาณ 10 เมล็ด หรือใบสดประมาณ 1 กำมือ (15 กรัม) ตำให้ละเอียด ผสม กับน้ำมะพร้าว 1 - 2 ช้อนโต๊ะ ขยี้ให้ทั่วศรีษะ แล้วใช้ผ้าคลุมโพกไว้ประมาณครี่งชั่วโมง และสระผมให้สะอาด
⚠ ระวังอย่าให้เช้าตาจะทำให้แสบตา ตาอักแสบได้