Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

LIPID, CHUYỂN HÓA LIPID - Coggle Diagram

- - - - có nhóm CH3_ ở C10 và C13
    - - cholesterol và DX như acid mật, muối mật, vit D, hormon steroid...
  - - - phần lớn mạch nhánh ở C17 (5-10C)
  - - - nhiều ở = mô thần kinh, sỏi mật, thể vàng của buồng trứng
    - - tự do
      - este hóa với acid béo = cholesterid or cholesterol este hóa
    - - tiền chất của steroid có nhiều hoạt tính sinh học quan trọng
        
        acid mật
        
        muối mật
        
        vit D
        
        hormon sinh dục
        
        hormon vỏ thượng thận
  - - - là
        
        DX của acid cholanic
      - loại acid - tùy theo vị trí OH ở
        
        c3 + c7 + c12 = acid cholic
        
        c3 + c7 = acid chenodeoxycholic
        
        c3 + c12 = acid deoxycholic
        
        c3 = acid lithocholic
      - muối mật
        
        là amid (glycin/taurin) của acid mật
        
        acid glycocholic
        
        acid taurocholic
    - - là
        
        DX từ cholesterol
      - 3 nhóm chính
        
        hormon sinh dục nữ - 18C = estrogen
        
        homron sinh dục nam - 19C = androgen
        
        hormon vỏ thượng thận - 21C = corticoid hay corticosteroid
- - - - trong TỰ NHIÊN thường có C chẵn, đa số từ 14-22C
      - vẫn có các acid béo mạch ngắn và lẻ VD: acid undecylenic(11C) do tuyến bã nhờn da đầu tiết ra ở tuổi dậy thì
    - - acid béo dạng tự do
      - acid béo dạng liên kết este hoăc amid
    - - acid béo bão hòa = no (CnH(2n+1)COOH)
        
        acetic
        
        propionic
        
        butyric
        
        palmitic
        
        stearic
        
        arachidic
        
        ligonoceric
      - acid béo chưa bão hòa
        
        oleic = C18+1pi
        
        linoleic=18C+2pi
        
        linolenic=18C+3pi
  - - - acid palmitic
    - - acid hexadecanoic
    - - X(c):Y(pi)(a,b,c)
    - - acid butylic
        
        bơ (mỡ sữa)
      - caproic
        
        Bơ, dừa
      - acprylic
        
        Bơ, dừa, não cá
      - palmitic
        
        Dầu mỡ động, thực vật
      - steanic
        
        Dầu mỡ động, thực vật
      - arachidic
        
        dầu lạc
  - - - có nhóm OH
      - mạch nhánh ở vi khuẩn Gram dương
      - mạch vòng ở động vật có vú, prostaglandin có nhiều ở các TB
  - - - bộ khung carbon càng dài, càng no thì độ hòa tan trong H2O càng thấp
      - ở nhiệt độ phòng
        
        no 💨 dạng rắn
        
        no 💨 bộ khung C-C dễ xoay 💨 sắp xếp ổn định của đầu cực và đuôi kỵ nước trong 1 tập hợp cấu trúc chặt 💨 dạng rắn
        
        acid béo chưa no 💨 dạng lỏng
      - điểm nóng chảy
        
        độ no: no > ko no
        
        độ dài: dài > ngắn
    - - phản ứng xà phòng (trung hòa)
      - phản ứng tạo este
      - phản ứng khử (chưa no)
        
        chế biến dầu thành magarin (bơ thực vật)
      - phản ứng OXH
        
        O2
        
        R-CH=CH-R-COOH + 2O2 💨 R-COOH + HOOC-R-COOH
        
        ozon
        
        R-HC=CH-R + O3 💨 R-HC(O3)CH-R
        R-HC(O3)CH-R + H2O 💨 R-CO-H + H-CO-R + H2O2
        
        halogen
        
        R-CH=CH-R +I2 💨 R-CHI-CHI-R
- - - - acid phosphatidic
      - nhóm chất hữu cơ base
    - - ethanolamin
      - cholin (cephalin, lecithin)
      - inositol
      - serin
  - - - nhưng có thể tạo DD keo giả
      - lecithin
        
        tan trong hầu hết cá dung môi chất béo, chỉ tủa trong aceton
      - các cephalin
        
        tan trong các dung môi chất béo nhưng lại tủa trong aceton và ethanol
  - - - hình thành phức hợp lipoprotein huyết tương
        
        là chất "kết nối" các protein và các chất ít phân cực
      - Dipalmitoyl Lecithin
        
        làm màng phổi không bị dính lại
      - đông máu ở giai đoạn tạo thromboplastin (phức hợp celphalin-protein)
    - - là tiền chất tạo tín hiệu thông tin nội bộ_chuyển hóa calci
- - - - rượu sphingosin
      - acid béo
      - H3PO4
      - cholin OR ethanolamin
    - - não
      - mô thần kinh
  - - - khác với sphingophosphatid
        
        không có H3PO4
        
        phần X được thay thế = đường
        
        cerebrosid
        
        gangliosid
        
        sulfatid
    - - ở
        
        thực vật
      - DX của
        
        cerebrosid
        
        galactose được este hóa ở C3 ,với 1 phân tử H2SO4
    - - ở
        
        não
        
        thần kinh
        
        chủ yếu Đv có xương sống
      - cấu tạo
        
        acid béo
        
        nervonat
        
        cerebronat
        
        lignocerat
        
        Galactose
      - bệnh Gaucher
        
        lượng IT trong các TB lưới nội mô rất cao và đặc biệt là trong phân tử keratin, Galatose được thay thế = G
    - - ở
        
        đầu dây thần kinh
        
        có nhiệm vụ dẫn truyền luồng thần kinh qua nơi tiếp hợp
      - cấu tạo
        
        khác với cerebrosid
        
        các phân tử Gangliosid ngoài G, Galactose còn có DX N-acetylglucosamin, N-acetylgalactosamin, đặc biệt có acid sialic (hay neuraminic) dưới dạng N-acetyl OR N-glycosyl hóa
- - - - tùy theo thành phần và vị trí của acid béo
    - - chất béo = hỗn hợp phức tạp nhiều loại glycerid
  - - - độ nóng chảy
        
        tăng theo số lượng và độ dài mạch acid béo no
      - tính hòa tan
        
        không tan dung môi phân cực
        
        MONO và DI có nhóm OH
        
        tạo các MICEL tan trong dung môi không phân cực
      - mùi vị
        
        ko - ko - ko
    - - phản ứng thủy phân (xà phòng hóa)
        
        chỉ số xà phòng hóa
        
        phân tử lượng trung bình của acid béo tham gia thành phần chất béo 💨 tăng khi mạch acid béo càng ngắn
- - - - là este của acid béo (14-36C) và alcol (16-30C)
    - - lý tính
        
        ở nhiệt độ thường
        
        rắn
        
        không tan trong nước
        
        ít tan trong rượu
        
        tan trong dung môi hữu cơ và chỉ thủy phân trong môi trường kiềm
    - - một số Đv và sinh vật phù sinh ở biển
        
        là chất dự trữ năng lượng chủ yếu
      - tự nhiên
        
        là chất chống thấm sinh học
      - thực vật
        
        lá, thân quả được bao phủ bởi 1 lớp sáp
        
        bảo vệ sự xâm nhập của vi khuẩn xung quanh và bảo vệ chống sự bốc hơi nước
- - - - giúp ổn định cấu trúc lipo
      - giúp các lipo phân tán
      - chất nhận diện các thụ thể MTB
      - ĐH hoat tính các enzym tham chuyển hóa Lipo
      - dễ dàng trao đổi các phần lipid giữa các lipo
    - - lipid kỵ nước =
        
        TG
        
        cholesterol este
    - - các protein
      - các lipid phân cực gồm:
        
        cholesterol _ OH
        
        phospholipid _ cholin
  - - - apo B100 - đặc hiệu - LDL
      - apo A-I - đặc hiệu - HDL
- - - - từ TĂ -> ruột non (nhũ tương hóa - nhờ muối mật giúp giảm sức căng bề mặt + tăng diện tích tiếp xúc chất béo 💨 các enzym lipase thủy phân dễ dàng)
    - - ở
        
        hành tá tràng
      - đặc điểm
        
        Lipase chỉ tác dụng LK este ở C1, C3 💨 C2 cần chuyển về vị trí C1 - nhờ isomerase - trước khi thủy phân
        
        thủy phân ở tá tràng ko hoàn toàn 💨 1 hỗn hợp
    - - các enzym
        
        phosphodiestease
        
        của ruột
        
        đặc hiệu
        
        LK ở giữa acid phosphoric và X
        
        giữa acid phosphoric và Glycerol
        
        tạo
        
        diglycerid
        
        acid phosphoric
        
        phosphomonoesterase
        
        tiếp tục thủy phân SP của P-Destease
        
        cholesterol esterase
        
        thủy phân steroid 💨 acid béo + cholesterol
  - - - glycerol và acid béo chuỗi ngắn (< 10C)
        
        đường đi
        
        xuyên qua thành ruột non 💨 TM cửa 💨 gan
      - acid béo dài, monoglycerid và diglycerid
        
        làm nguyên liệu tổng hợp
        
        TG
        
        kết hợp với protein 💨 lipoprotein
        
        con đường
        
        qua bạch mạch 💨máu 💨gan
        
        ở
        
        màng ruột
- - - - hoạt hóa acid béo (ATP)💨 dạng hd acyl-CoA (bào tương) 💨 Ty thể
    - - vận chuyển acyl-CoA (dạng hd của acid béo) vào TY THỂ
        
        chất
        
        mạch ngắn (4-10C)
        
        qua dễ dàng
        
        mạch dài ( > 12C)
        
        nhờ hệ thống carnitin và enzym carnitin acyltransferase
        
        carnitin este hóa acyl-CoA 💨 acyl carnitin = enzym ... I
        
        gốc acyl trong acyl.... được 💨 đến CoA ở trong TY THỂ = enzym... II
        
        1 more item...
    - - khác
        
        propionyl-CoA 💨 succinyl-CoA 💨 chu trình acid citric
        
        số phân tử ATP thu được từ 1 phân tử chất béo (2n+1):
        [4(n - 1) + 10(n - 1) + 5] - 3 = 14n - 12
    - - 💨khác
        
        chuyển cis 💨 trans
        chuyển D 💨 L
        
        các LK đôi ở vị trí khác nhau lần lượt 💨 sang II
        
        enzym
        
        enoyl-CoA isomerase
        
        chuyển cis-3 💨 trans-2
        
        không năng lượng OR NAD..
        
        2,4 dienoyl-CoA reductase
        
        chuyển trans-2 (+) cis-4 💨 trans-3
        
        (+) NADPH,H+
        (-) NADP+
    - - 💨khác
        
        acetyl-CoA
        
        (OXH hoàn toàn) 💨 chu trình acid citric
        
        tổng hợp cholesterol
        
        TH các thể Ceton gồm 3 chất
        
        acid acetoacetic
        
        acid β-hydroxybutyric
        
        aceton
        
        ở
        
        trong ty thể TB gan
        
        2acetyl-CoA 💨 acetoacetyl-CoA + CoA
        thuận nghịch
        
        1 more item...
      - tính chất
        
        tính acid cao
      - ở
        
        máu dưới 1mg/dl
        
        nước tiểu = 0
        
        khi tăng cao bất thường
        
        💨 đói ăn lâu ngày, suy dinh dưỡng, đái thoái đường
        
        💨 nhiễm ceton 💨 nhiễm toan nặng
        
        máu > 70 mg/dl 💨xuất hiện trong nước tiểu
        
        máu > 100mg/dl 💨 hơi thở ceton
      - chuyển hóa Ceton
        
        acetoacetat & hydroxybutyrat 💨 máu 💨 mô não, tim 💨 acetyl-CoA 💨 chu trình citric 💨 năng lượng
        
        aceton - ít 💨 nước tiểu, hơi thở WHEN cơ thể nhiễm toan
  - - - 💨 dự trữ năng lượng và cấu trúc MTB
      - ở
        
        mô gan, mỡ, niêm mạc ruột
        
        ít hơn
        
        cơ, da, thần kinh
        
        bào tương + Ty thể và microsom(ít)
      - cần
        
        protein vận chuyển acyl (ACP)
        
        enzym
        
        multienzym acid béo synthetase
        
        NADPH
      - quá trình tổng hợp palmitic từ acetyl-CoA
        
        2 GIAI ĐOẠN
        
        trùng ngưng và khử:
        
        Act CoA + 7malonyl-CoA + 14NADPH + 14H 💨 palmitat + 8CoA + 14NADP+ + 7H2O
        
        tổng hợp:
        
        8Act CoA + 7ATP + 14NADPH + 14H 💨 palmitat + 8CoA + 7H2O + 7Pi + 14NADP+
        
        tạo 7 malonyl-CoA:
        
        7 Act CoA + 7CO2 + 7ATP 💨 7malonyl-CoA + 7 ADP + 7Pi
    - - ở
        
        lưới nội bào của TB gan, mô mỡ
        
        ĐỘNG VẬT
        
        LK đôi tạo theo QUY TẮC
        
        LK đôi I ở C9
        LK đôi kế tiếp ở giữa I và COOH & cách I = 3C
      - cần
        
        oxy phân tử
        
        cytocrom b5
      - NGỐC
        
        palmitoleic C16-9
        
        oleic C18-9
        
        linoleic C18-9,12
        
        TĂ -vit F
        
        linolenic C18-9,12,15
        
        TĂ-vit F
        
        dầu thực vật
        dầu cá
        💨 acid arachidonic và eisopetanoic 💨 eicosanoid (prostaglandin, leucotriens, thromboxan)
- - - - tổng hợp mevalonat, xảy ra trogn ty thể TB gan
        
        HMG-CoA synthetase
        
        2Act-CoA 💨 Acetoacetyl-CoA
        
        Acetoacetyl-CoA + Act-CoA + H2O 💨 βHMGCoA + HSCoA
        
        HMG-CoA Reductase (bị (-) bởi cholesterol)
        
        βHMG-CoA + 2NADPH,H+ 💨 mevalonat+ 2NADP+ + HSCoA
    - - tổng hợp squalen = 1 loạt pứ trùng ngưng From mevalonat 💨 isopentnyl pyrophosphat (5C)
        
        Kinase
        mevalonat + ATP 💨 5'phosphomevalonic +ADP
        kinase
        5'P-mevalonic + ATP 💨 5'pyrophosphat mevalonic + ADP
        kinase
        5'pyrophosphat mevalonic + ATP 💨 3'-P-5'-Pyrophosphat mevalonic +ADP
        decarboxylase
        3'-P-5'-Pyrophosphat mevalonic 💨 Isopentenylpyrophosphat + CO2 +Pvc
      - trùng ngưng isopentenyl 💨 squalen
        
        isopentenyl PyroP 💨 DimethylallyPyroP
        isopentenyl PyroP + DimethylallyPyroP 💨 Geranyl P + P-P
        Geranyl P + isopentenyl P 💨 Farnesyl PyroP
        2Farnesyl PyroP + NADPH, H+ 💨 Squanlen + NADP+ + 2P-P
    - - đóng vòng cholesterol
        
        squalen + O2 + NADPH, H+ 💨 Lanosterol + NADP+ + H2O
        Lanosterol 💨 Cholesterol
      - con đường
        
        cholesterol 💨 máu (đặc biệt trong thành phần β-lipoprotein)
        ở máu, Gan 💨 bị este hóa 💨 cholesterol este theo những cơ chế sau
        
        Trong máu = LCAT (lecithin-cholesterol acyl transgerase)
        
        C + lecithin 💨 C.E
        Trong gan = ACAT (Acyl CoA - cholesterol - Acyl transferase)
        
        G + Acyl CoA 💨 C.E + HSCoA
        
        Nồng độ C toàn phần trong máu khoảng 2g/L có xu hướng tăng theo quá trình tích tuổi NHƯNG from 60 trở lên C có xu hướng giảm
        
        Bình thường
        
        tỷ lệ CE/CT = 2/3
        
        1 more item...
        
        trong quá trình vận chuyển OR chuyển hóa bị rối loạn
        
        nồng độ C trong máu có thể tăng cao 💨 xơ vữa ĐM
  - - - con đường chính phân giải C
        
        C 💨 acid cholanic 💨 acid mật
        
        tùy theo vị trí OXH hóa 💨 acid mật tương ứng
        
        ở người quan trọng nhất là acid cholic/acid deoxychoic = 3/1
      - con đường muối mật
        
        tạo ở Gan 💨 ruột 💨tiêu hóa, hấp thụ lipid 💨 tái hấp thu qua TM cửa 💨 Gan (1 phần nhỏ theo [phân] ra ngoài)
        
        bệnh lý về gan mật 💨 rối loạn chuyển hóa sắc tố mật, muối mật
    - - dưới tác dụng của tia cực tím, vitamin D 💨 cholesterol
      - cholesterol 💨 7-dehydro C + 2H
        7-dehydro C 💨 Vita D3(cholecalciferol) + 2H
    - - hormon sinh dục nữ
        
        estrogen-phenol steroid tổng hợp trong
        
        buồng trứng
        hoàng thể
        vỏ thượng thận
        nhau
        tinh hoàn
        
        có 3 chất chính
        
        Estron: 1,3,5 Estratrien 3ol 17 on
        Estradiol: 1,3,5 Estratrien 3,17 diol
        Estriol: 1,3,5 Estratrien 3,16,17 triol
      - hormon sinh dục nam
        
        adrogen tổng hợp trong tinh hoàn, vỏ thương thận, buồng trứng
        
        2 chẩt chính
        
        Androsten: 17ol 3on
        Androsteron: Androstan 3ol 17 on
      - CORTICOID
        
        corticosteroid-hormon vỏ thượng thận
        
        có 3 nhóm
        
        glucocorticoid
        
        chuyển hóa đường
        
        mineralocorticoid
        
        chuyển hóa muối nước
        
        progesteron
        
        hormon sinh dục nữ ở vỏ thượng thận
        
        là chẩt trung gian trong quá trình TH các steroid vỏ thượng thận
        
        được TH ở vỏ thượng thận, nang trứng, thể vàng, nhau
- - - - aicd béo được tách ra ở MÔ MỠ, TÙY THEO NHU CẦU:
        
        THAM GIA TỔNG HỢP TG
        
        vào máu kết hợp với Albumin 💨 vận chuyển đến mô khác
      - Glycerol 💨 máu💨mô khác💨 PDA 💨 tham gia TH Glucose OR OXH thành acetyl-CoA vào chu trình citric
  - - - mô gan
        mô mỡ
    - - acyl-CoA
        glycerol-P
        CDP base nito
    - - acyl-CoA From quá trình TH acid béo
      - α-Glycerol-P có 2 NGỐC khác nhau tùy mô
        
        ở mô mỡ, cơ 💨 từ thoái hóa Glucid
        
        HDP
        glucose 💨💨 PDA
        PDA + NADH.H 💨 Glycerol-3-P + NAD+
        
        ở mô gan, thận, ruột, tuyến sữa + enzym Glycerol kinase, α-glycerol-P (from Glycerol_SP quá trình thủy phân TG)
        
        TG 💨 glycerol + ATP 💨 Glycerol-3-P
      - các base nito
        
        cholin + ATP 💨 ADP + cholin-P
        cholin-P + CTP 💨 CDP-cholin + P-P
        
        Ethanolamin + ATP 💨 P-ethanolamin + ADP
        P-ethanolamin + CTP 💨 CDP-ethanolamin + P-P
    - - S-adenosyl methionin (SAM) 💨 cung cấp nhóm methyl-CH3
      - sinh TH TG mạnh ở
        
        gan
        mô mỡ
        
        ở niêm mạc ruột = phosphatase
        Acid-L-Phosphatidic + H2O 💨 1,2 Diacylglycerol + Pvc
        MG + Palmityl-CoA 💨 1,2 Diacylglycerol + HSCoA
        1,2 Diacylglycerol + Acyl-CoA 💨 TG + HSCoA
      - sinh TH phospholipid mạnh ở
        
        Gan 💨 máu 💨 mô khác 💨 cấu tạo MTB OR thoái hóa sinh NL
        
        Glycerol-3-P + 2Acyl-CoA 💨 2HSCoA + Acid-L-Phosphatidic
        Acid-L-phosphatidic + CTP 💨 CDP-DG + P-P
        CDP-DG + Serin 💨 Phosphatidyl-serin + CMP
        phosphotidyl-serin + B6 💨 Phosphatidyl ethanolamin + CO2
        
        ở niêm mạc ruột = phosphatase
        Acid-L-Phosphatidic + H2O 💨 1,2 Diacylglycerol + Pvc
        MG + Palmityl-CoA 💨 1,2 Diacylglycerol + HSCoA
        1,2 Diacylglycerol + CDP + cholin 💨 Phosphatidyl Cholin (lecithin)
  - - - trong
        
        Lysosom của thực bào _ đặc biệt = ĐTB của hệ thống lưới nội mô ở GAN, Lách, Tủy xương
      - thiếu 1 số enzym nhất định ở lysosom
        
        💨bệnh ứ đọng Sphingolipid
    - - ALL FROM = CEREMID
- - - - chylomicron
      - VLDL
      - LDL
      - HDL
  - - - chylomicron: chuyển TG từ FOOD 💨 Gan
        
        VLDL: chuyển TG nội sinh From gan 💨 ngoại biên
        
        LDL: chuyển cholesterol 💨 TB ngoại biên
        
        HDL: chuyển cholesterol From TB ngoại biên 💨 Gan
- - - - tại đây TG liên tục THỦY PHÂN or TÁI TỔNG HỢP theo nhu cầu, ĐK cơ thể
      - QUÁ TRÌNH THỦY PHÂN 💨 glycerol tự do + acid Béo
        acid Béo này có thể + Glycerol-P (từ chuyển hóa đường) 💨 TG
      - DO MÔ MỠ KHÔNG CÓ enzym glycerol kinase_(glycerol💨Glycerol-P) 💨 Glycerol Tự do 💨 máu 💨 gan 💨 thận 💨 tái TH TG và phospholid tại các mô đó
    - - insulin 💨 tăng hấp thu G 💨 Tb
        💨 tăng thoái hóa G 💨 Glycerol-P 💨 tăng TH TG
        💨 ức chế Lipase 💨 bệnh tiểu đường do thiếu Insulin, G trong máu tăng do ko vào TB + acid béo tự do trong máu cũng tăng do QUá trình thoái hóa TG
  - - - TH acid béo
        
        Oxy hóa acid béo (ở Gan) 💨 acetyl-CoA + 1 phần nhờ tiếp tục đốt cháy trong CHU TRÌNH CITRIC tại gan
        💨 phần lớn Acetyl-CoA 💨 máu (thể ceton) 💨 mô khác 💨tiếp tục cháy 💨 Năng lượng
      - TH phospholipid ở gan
        
        vận chuyển, đưa mỡ ra khỏi gan
      - TH TG_Glycerol-P
        
        không tích tụ trong Gan 💨 vận chuyển 💨 khỏi Gan + Phospholipid, cholesterol, cholesterol este và Apoprotein = VLDL