Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
🇪🇬 EGIPTOKO ZIBILIZAZIOA 🇪🇬, Tornua - Coggle Diagram
🇪🇬
EGIPTOKO ZIBILIZAZIOA
🇪🇬
GARAIA:
🔢
K.a 4.000 - K.a 525
Antzinaroa
Zibilizaziorik zaharrena eta luzeena
Egipto, Afrikan dago, Nilo ibaiak hegoaldetik iparraldera zeharkatzen duen basamortu batean
BIZILEKUA:
🏠
Tenpluak
Jauregiak
Etxebizitzak
Buztinezkoak eta adreiluzkoak
Erdian patioa eta goikaldean terraza
Beste eraikin batzuk:
Piramideak
Esfingeak
Obeliskoak
Nilo ibaiaren ondoko tontorretan bizi ziren
Hirietan eta herrietan
LANABESAK: 🛞
Ziria
Material gogorrezko pieza mutur zorrotza da
Gai solidoan sartuz irekidura bat egiteko gai da
Harriak edo zurak ebakitzeko erabiltzen da
Polea / Txirrika
Pisuak modu erosoan altxatzen laguntzen du.
Polea sinple mugikorrean, igo nahi dena poleara lotzen da eta sokaren mutur bat finkatzen da
Palanka
Palanka barra zurrun bat da
Indar txikiak baliatuz indar handiak eragiteko balio du
Guraizeak eta matxardak palankaren egektua baliatzen duten tresnak dira
Gurpila
Ardatz baten inguruan bira egiten duen pieza biribila da
Gorputz astunak errazago garraiatzen laguntzen digu
Plano inklinatua
Maila ezberdinetan dauden bi punturen arteko planoa da
Gorputz astunak altxatzeko edo mantso jaisteko erabiltzen da makina hau
Nekazaritzarako:
Xadufa
Baratza ureztatzeko tresna
Kanala
Uholdeetako urak aprobetxatzeko eraikitzen zituzten
Anforak
Ura garraiatzeko
Merkataritzarako:
Belaontzia
Gurdiak
Makina sinpleak:
Onarrizko tresnak gizakiak aintzinatik erabiltzen dituenak eta lan fisikoa arindu eta errazten dutenak
JANTZIAK:
👚
Ohial finak
Lihoizkoak
Janzteko kolore gustukoena zuria
Apaingarriak
Belarritakoak, lepokoak, besokoak
Gustantzen zitzaizkien gauza pisutsuak eta handiak
Olio eta kanela nahasitako perfumeak
Ileordeak erabiltzen zituzten
Begiak kohl-a erabiliz margotzen zituzten
Kohl-a (mineralatura nahastuz)
MERKATARITZA ETA ORDAINKETA:
🌽 ↔ 🥔
Lortutako produktuak beste herrialde batzutan saltzen zituzten
Merkataritzaren ardatz, Nilo ibaian zituzten portuak
Garrantzitsuena: Alejandria portua
Belaontziekin mundu osora zabaltzen ziren
Ez zuten dirurik erabiltzen
Zorrak, soldatak, erosketak espezietan ordaintzen zituzten (askotan gari eta garagarrarekin)
OHITURAK:
🌽
Nekazaritza:
Nilo ibaiaren inguruan
Lur emankorrak
Urteroko zikloa
Udako euriteak
Ibaia hasi - uholdeak
Ondorioz lurrek nutriente asko zituzten lur beltzak utziz
Barazkiak, lekaleak eta zekaleak landatzen ziren (garia eta garagarra batik bat)
Merkataritza:
Sinismena:
Ehundaka jainko eta jainkosa zituzten
Ondorengo bizitzan sinesten zuten
Bizitza hurrengoa hobeagoa zela sinisten zuten eta horregatik momifikatzen zituzten janararekin, beraien objektuekin
Animali sakratuenak katuak zirenez, momifikatzen zituzten etorkizunean beraiekin egoteko
Faraoiak hildakoan momifikatu egiten zituzten sarkofagoan sartu aurretik
Agur esatean eskua ematen zuten
AURKIKUNTZA NAGUSIAK:
🔠
Idazkera hieroglifikoa
Zeinu eta ikur sakratuak erabiliz adierazten zituzten ideiak
Ondoren idazkera hieratikoa sortu zen
Makina sinpleak
Marematika kontzeptuak
Giltza, giltzen zerraia, makilagea, ortzetako zepiluak...
GIZARTEA:
👑
Piramide baten antzera antolatuta dago:
Goian = faraoia
Gurdi gurpildunetan garraiatzen zuten
Apaiz eta nobleak
Funtzionarioak (eskribak)
Eskolatuak ziren eta idatziz jasotzen zuten inperioaren gobernuarekin, gertakizunekin eta harreman ekonomikoekin zerikusia zuen guztia.
Merkatariak - artisaua - soldaduak
Langileak - nekazariak
Behean = Esklaboak
7.000. 000 biztanle
Gehienak nekazariak
Nilo ibaiak izugarrizko garrantzia izan zuen Egiptoko zibilizazioaren garapenean
Tornua
Ardatz baten inguruan bira egiten duen makina da
Pisuak tornua dagoen mailaraino altxatzeko erabiltzen da