Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลที่มีความผิดปกติทางโลหิตวิทยา - Coggle Diagram
การพยาบาลที่มีความผิดปกติทางโลหิตวิทยา
การวิภาคและสรีรวิทยา
ไขกระดูก
Yellow marrow /
red marrow : ผลิตเซลล์เม็ดเลือด (RBC, WBC, Platelets
วัยผู้สูงอายุ ไขกระดูกจะผลิตเม็ดเลือดลดลง / สร้าง stem cell / อาศัยปัจจัยเฉพาะที่ในการกระตุ้น เช่น ออร์โมน erythropoietin
เลือดและองค์ประกอบของเลือด
RBC, WBC, Platelets
ส่วนนำ้เลือด : นำ้ โปรตีน อิเล็กโตรลัยท์
โปรตีนในพลาสมาที่พบบ่อย คือ อัลบูมิน โกลบูลิน และไฟบริโนเจน
Neutrophil: ทำหน้าที่ตอบสนองต่อการอักเสบและการติดเชื้อเฉียบพลัน / ป้องกันการติดเชื้อเชื้อแบคทีเรียเป็นเหมือนด่านแรก
Eosinophils : ตอบสนองต่อการติดเชื้อพยาธิ / ปฏิกอริยาภูมิแพ้
Basophils : ตอบสนองต่อปฏิกิริยาภูมิแพ้ / หลั่งสาร histamine
Lymphocytes : หน้าที่เกี่ยวข้องกับภูมิต้านทานของร่างกาย / T-lymphocyte and B-lymphocyte
T cells : Thelper cell ทำลายสิ่งแปลกปลอม
B cells : สร้างภูมิคุ้มกัน antibodies
ม้าม : หน้าที่ คือ สร้างเม็ดเลือดแดงเมื่อทารกและทำลายเมื่ออายุมาก / สร้างแอนติบอดีต่อต้านเชื้อโรค
ตับ : หน้าที่ เป็นตัวกรองและผลิตสารช่วยในการแข็งตัวของเลือด / ผลิต hepcidin
ต่อมนำ้เหลือง : หน้าที่เคลื่อนย้ายโปรตีนจากช่องระหว่างเนื้อเยื่อ
การประเมินสภาพ
ประวัติการเจ็บป่วย
ประวัติการเจ็บป่วยในครอบครัว
การใช้ยาและสารเคมี
การมีไข้
การเหนื่อยล้า หมดแรง
การตรวจทางร่างกาย
ผิวหนัง : Thrombocytopenia, ดีซ่าน, ron deficiency anemia
ศีรษะและคอ : สังเกตตาขาว ซีด คลำต่อมนำ้เหลือง
ทรวงอก : คลำบริเวณ Sternum and Ribs ฟังเสียงปอดหายใจสองข้าง
หน้าท้อง : เคาะและคลำ
หลังและขา : ประเมินอาการปวด ผิดรูป
ต่อมนำ้เหลือง : คลำ ขนาดของก้อน
ระบบประสาท : อาจมีความผิดปกติเนื่องจากเกิดเลือดออกหรือมีภาวะติดเชื้อ
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
Hemoglobin and Hematocrit , Red blood cell indices, Hemoglobin Electrophoresis, Reticulocyte count
, Peripheral blood smear, Iron studies, Coagulation studies
การตรวจทางรังสี : Lymphangiography, Computed tomography
กาาตรวจพิเศษ
Bone marrow aspiration มักทำในผู้ป่วยที่มีภาวะโลหิตจางรุนแรง
การเตรียมผู้ป่วยก่อนตรวจ : อธิบายการตรวจ / ควรนอนตะแคงด้านใดด้านหนึ่ง / ให้กำลังใจผู้ป่วย / แนะนำให้ผู้ป่วยใช้วิธีผ่อนคลาย
การพยาบาลหลังตรวจ : Pressue dressing / คสรนอนในท่าที่ทำการเจาะ 10-15 นาที / มีภาวะ Thrombocytopenia ควรใช้แรงกดบริเวณที่เจาะ 15 นาที / ประคบเย็น
Bone marrow biospy : ทำเมื่อต้องการชิ้นเนื้อไขกระดูกมลที่มีขนาดใหญ่ บริเวณที่เจาะคือ Posterosuperior iliac spine
ความผิดปกติของเม็ดเลือดแดง
โลหิตจางที่เกิดจากการสูญเสียเลือด
acute blood loss
อาการและอาการแสดง : Hypovolemia and Hypoxemiaอ่อนเพลีย ผิวหนังเย็น ความดันโลหิตตำ่:
การดูแลรักษา : แก้ไขและทดแทนเลือดที่สูญเสียไป /
ควรหลีกเลี่ยงการให้ whole blood
การพยาบาล : ตรวจสอบความถูกต้อง / สังเกตปฏิกิริยาของร่างกายและวัด vital sign / กระตุ้นให้รับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กผสม
Chronic blood loss เป็นสาเหตุที่พบบ่อยของภาวะโลหิตจาง
โลหิตจางที่เกิดจากการสร้าง
เม็ดเลือดแดงน้อย
Aplastic anemia
สาเหตุ : การได้รับยาต้านการเจริญเติบโตของเซลล์เนื้องอก เช่น DDT
พยาธิสรีรวิทยา : จำนวนเม็ดเลือดขาวลดลง จำนวนเกล็ดเลือดตำ่ การสร้างเม็ดเลือดแดงลดลง
อาการ : เหนื่อยล้า ใจสั่น หายใจลำบากเมื่ออกแรง
ผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ : พบ Pancytopenia
ผลตรวจพิเศษ : การเจาะไขกระดูกหรือการตัดชิ้นเนื้อ
การรักษา
แบบประคับประคอง : การให้เลือด การได้รับเกล็ดเลือด
แบบจำเพาะ : ขจัดสาเหตุที่ทำให้เกิดความผิดปกติ
การพยาบาล : ป้องกันและติดตามอาการแสดงของการติดเชื้อ / หลีกเลี่ยงการทานเนื้อสัตว์สุกๆดิบๆ เปลือกผลไม้
Iron deficiency anemia
สาเหตุ : เนื่องจากการขาดธาตุเหล็ก
พยาธิสรีระ : อ่อนล้า เหนื่อยง่าย หายใจเร็ว รุนแรง พบเล็บเปาะหักง่าย โค้งเป็นรูปช้อน เม็ดเลือดแดงติดสีน้อย ขนาดเล็ก
การรักษา : ให้ธาตุเหล็กทดแทน ในรูป Ferrous sulfate
การพยาบาล : แนะนำการรับประทาน Ferrous sulfate ควรรับประทานหลังอาหารร้วมกับวิตามินซี / อุจจาระจะเปลี่ยนสีเป็นสีเข้ม
Vitamin B12 deficiency anemia
สาเหตุ : เกิดจากความผิดปกติของการสังเคราะห์ DNA
อาการ : สูญเสียการรับความรู้สึกเคลื่อนไหวและการสั่นสะเทือน อ่อนเพลีย หงุดหงิดง่าย
การวินิจฉัย : ทดสอบ Schiling test ได้ผลบวก
การรักษา : ให้วินามินบี 1 เดือนละครั้ง
การพยาบาล : แนะนำอาหารที่มีวิตามินบี 12 สูง ระมัดระวังอุบัติเหตุ
ไม่ประคบร้อนหรือเย็น
Folic acid deficiency anemia
สาเหตุ : ส่วนใหญ่เกิดจกการรับประทานอาหารไม่เพียงพอ โดยเฉพาะผู้ที่ติดสุราเรื้อรัง
อาการ : ท้องอืด เจ็บลิ้น ซีดเล็กน้อย
การวินิจฉัย : ระดับโฟเลท ตำ่กว่า 4 นาโนกรัม / Schiling test ปกติ
การรักษา : รับประทานกรดโฟลิกทดแทน 1 มก. 3 เดือน
การพยาบาล : แนะนำอาหารที่มีกรดโฟลิกสูง /ให้รับประทานยา
Polycythemia
สาเหตุ: เกิดจากการสูญเสียนำ้
ภาวะแทรกซ้อน : Deep vein thrombosis, Cerebral infarction,
Pulmonary embolism, Arterial embolism, and Splenic infarction:
ตรวจร่างกาย : ม้ามโต ผิวหนังมีสีแดง
การรักษา : Phlebotomy
or Venesection :
การพยาบาล : ประเมินอาการ / ให้ได้รับสารนำ้อย่างเพียงพอ / ให้ได้รับการเจาะเลือดออก / ระมัดระวังการเกิดอุบัติเหตุ
G 6 PD
สาเหตุ : เป็นความผิดปกติของเอนไซม์ ซึ่งถ่ายทอดทางพันธุกรรมผ่านโครโมโซม X
อาการ: ปวดหลัง ปวดท้อง ซีด
การวินิจฉัยโรค : เจาะเลือดส่งตรวจเอนไซม์ G6PD
การรักษา : ให้ folic acid and ion ทดแทน
การพยาบาล : ติดตามประเมินอาการแสดง / หลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น
Thalassemia
อาการ : ซีด ตัวเล็ก เหนื่อยง่ายใบหน้ามีลักษณะเฉพาะ
การรักษา : การให้เลือด บางรายผ่าตัดม้ามออก การเปลี่ยนถ่ายไขกระดูก
การพยาบาล : ดูแลให้เลือดตามแผนการรักษา สนับสนุนความต้องการด้านอารมณ์ ให้กำลังใจผู้ป่วยและญาติ ห้ามรับประทานยาบำรุงเลือดและอาหารที่มีธาตุเหล็กสูง
ความผิดปกติของเม็ดเลือดขาว
มะเร็งเม็ดเลือดขาว
Acute Lymphoblastic Leukemia (ALL)
สาเหตุ: โรคทางพันธุกรรม
อาการ : ภาวะโลหิตจาง เลือดออกง่ายหยุดยาก ต่มนำ้เหลืองโตผิดปกติ
การวินิจฉัย : อาศัยการตรวจพบ lymphoblast
การวินิจฉัย : อาศัยการตรวจพบ lymphoblast
การรักษาให้ยาเคมีบำบัด
Acute Myelogenous Leukemia (AML)
สาหเตุ : พันธุกรรม สารรังสี สาเคมี บุหรี่ ยาเคมีบำบัด
อาการ : มีไข้ มีเลือดออกง่าย
การวินิจฉัย : ตรวจรูปร่างเซลล์ตัวอ่อน
การรักษา : การให้ยาเคมีบำบัด
Chronic Lymphoblastic Leukemia (CLL)
สาเหตุ : ไม่ทราบแน่ชัด
อาการ : อ่อนเพลีย มีผื่นคัน โลหิตจาง
การรักษา : ใช้ยาเคมีบำบัด ฉายรังสี
Chronic Myelogenous Leukemia (CML)
สาเหตุ : เกิดจากการบาดเจ็บของDNA การเปลี่ยนตำแน่งของโครโมโซมคู่ที่ 22,9
อาการ : อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร
การรักษา: ควบคุมการเพิ่มของWBC ยาเคมีบำบัด
ด้วย interferon – alpha
การพยาบาล : เสี่ยงต่อการติดเชื้อ เนื่องจากมีระดับNetrophils ตำ่
เลี่ยงการรับประทานอาหารรสจัด
ความผิดปกติของเกล็ดเลือดและClotting factor
Hemaphilia
อาการและอาการแสดง : ภาวะเลือดออกในข้อปวดและบวมหรือความรู้สีกตึงๆในข้อการเคลื่อนไหวของข้อลดลง
การรักษา : prophylactic therapy, ฮีโมฟี เลีย เอ : cryoprecipitate Fibrinogen, ฮีโมฟี เลีย บี FFP
การพยาบาล : vital sign, ประคบเย็นเพื่อหยุดเลือด, ให้คำแนะนำการบริหารข้อ
Diagnosis : ตรวจทางห้องปฏิบัติการ APTT ยาวกว่าปกติ แต่มี PT ปกติ
Thrombocytopenia
สาเหตุ : การสร้างลดลง,การทำลายเกล้ดเลือด
อาการ : Petechiae, Purpura, Ecchymoses เลือดออกตามไรฟัน เลือดกำเดา
Diagnosis : ซักประวัติ ตรวจร่างกาย ตรวจเลือด ไขกระดูก
การรักษา : สาเหตุจากการใช้ยาบางชนิดให้งดใช้, Prednisolone , Platelets, ยากระตุ้นการสร้างเกล็ดเลือด
การพยาบาล : สารประกอบของเลือดตามแผนการรักษา, ป้องกันอุบัติเหตุ เลือดออกตามไรฟัน
Disseminated intravascular Coagulation (DIC)
สาเหตุ : ติดเชื้อ ภาวะท่ีtissue thromboplastin สู่กระแสเลือด
อาการ : Underlying disease, Multiple organ failure มีอาการเลือดออกผิดปกติ Petechiae, Purpura, Ecchymoses
Diagnosis : Thrombocytopenia, Screening PTT, PT, TT นานกว่าปกติ, มีFibrin degradation product (FDP) เกิดขึ้น
การรักษา : รักษาโรคหรือการบาดเจ็บที่เป็นต้นเหตุ,
factor เช่น Fresh frozen plasma, platelet, cryoprecipitate, and fresh whole blood, การให้ Heparin
ความผิดปกติระบบนำ้เหลือง
Hodgkin’s lymphoma
สาเหตุ : การดูดซึมรังสี สารเคมี ภูมิคุ้มกันตำ่ลง เกิดเนื้องอกต่อมนำ้เหลือง การติดเชื้อ
การวินิจฉัย : การตรวจชิ้นเนื้อจากต่อมนำ้เหลืองด้วยการย้อมแบบ hematoxylin&eosin เพื่อตรวจหาเซลล์มะเร็ง reed-sternberg cell เป็นตัวบ่งชี้
อาการ : อ่อนล้า เบื่ออาหาร มีไข้ มีเหงื่อออกตอนกลางคืน คัน
Lab and diagnosis Staging: CT of chest, abdomen and pelvis:
Treatment
Chemotherapy เคมีบำบัดและการฉายรังสี
Radiation ผิวหนัง บริเวณฉายจะแห้ง ห้ามทาครีม แป้ง สวมเสื้อผ้าอุ่นๆ ห้ามเกา
Radition เจ็บคอ หลีกเลี่ยงอาหารรสจัด ใช้แปรงขนนิ่ม
ยาเสตียรอยด์
Stem cell transplantation
Non- Hodgkin’s lymphoma
สาเหตุ : การติดเชื้อโรค ภูมิต้านทานตำ่ การสัมผัสสารก่อมะเร็ง
3 ชนิด
IndolentNHL การดำเนินโรคช้า
AggressiveNHL รุนแรง
Highly-aggressiveNHL การดำเนินโรคเร็ว
Diagnosis : ซักประวัติ การตรวจ complete blood count (CBC) และ differential count / Bone marrow aspiration และ biopsy/ CT scan
อาการ : ต่อมนำ้เหลืองโต กดไม่เจ็บ มีไข้สูง เบื่ออาหาร วีด คัน
การรักษา
การผ่าตัด
รังสีรักษา
เคมีบำบัด
การพยาบาล : จัดตารางเวลาในการรักษาให้สอดคล้องกับการดำเนินชีวิต / ให้กำลังใจผู้ป่วย / นิดตามประเมินจำนวนเซลล์เม็ดเลือด / แนะนำให้รับประทานอาหารที่มีแคลอรีสูง วิตามินสูง