Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Epoki literackie - Coggle Diagram

- - - - Postawa życiowa, której podstawy stworzył George Byron. Jej cechy to: bunt jednostki wobec otaczającej rzeczywiści, skłócenie ze światem oraz niezgoda z samym sobą, tajemniczość, gwałtowność, pochopność, osamotnienie, wyobcowanie.
    - - Zespół tendencji, które odwołują się do przeszłości, głównie do historii średniowiecznej.
    - - Pogląd, według którego świat dostępny ludzkim zmysłom nie stanowi całości rzeczywistości, bo oprócz tego wymiaru istnieją wieczne i niezmienne byty niematerialne. Są one dostępne człowiekowi poprzez rozumowanie.
    - - Kierunek w teorii poznania według którego kluczowym lub jedynie wartościowym sposobem poznania może być tylko intuicja.
    - - Pogląd filozoficzny zakładający, iż rzeczywistości nie da się poznać za pomocą rozumu i dlatego przypisywano najwyższą wartość pozarozumowym środkom poznawczym.
    - - Zainteresowanie kulturą ludową, czerpanie z obecnych w niej motywów.
    - - Wiara w pojawienie się Mesjasza, który uratuje świat.
    - - postawa zakładająca możliwość duchowego kontaktu z bóstwem za pośrednictwem sił pozaziemskich.
    - - Oznacza fascynację kulturą i dorobkiem cywilizacyjnym Wschodu, np. Chin, Indii.
    - - Postawa etyczna dla której wzorem moralnym jest nieprzymuszone podporządkowanie działań jednostki dobru większych grup społecznych lub nawet całej ludzkości.
    - - Kierunek w poezji i sztukach plastycznych, który zakładał, że świat poznawany zmysłami (materialny) jest złudą skrywającą prawdziwy, idealny świat, którego za pomocą rozumu i zmysłów nie da się rozszyfrować.
- - - - zasada trzech jedności:
        
        miejsca
        
        czasu
        
        akcji
      - katharsis
        
        duchowe oczyszczenie wywołane trwogą i litością odczuwaną wobec losów bohaterów tragedii
    - - Platon
        
        prawdziwe są tylko idee, a bez wiedzy i cnotliwości nie można ich poznać
      - Arystoteles
        
        rzeczywistość to splot elementów materii z formami nadającymi im ostateczny kształt
    - - kluczowym celem egzystencji jest uprawianie filozofii i czerpanie radości z życia
    - - egoistyczna chęć doznawania przyjemności za wszelką cenę, bez liczenia się z konsekwencjami swoich czynów
    - - powinno się zachowywać niewzruszoną postawę w stosunku do wszystkich zjawisk
- - - - kościelny sposób nauczania trzymający się ściśle dogmatów wiary
    - - Bóg jest głównym problemem teologii i filozofii;
        
        Uznanie wyższości Boga nad stworzeniem, duszy nad ciałem, woli nad rozumem i łaski nad naturą.
      - św Augustyn z Hippony
    - - Radosna wiara, płynąca z miłości do Boga i wszelkiego stworzenia, oparta na zasadzie ubóstwa, miłosierdzia, braterstwa i niesienia pomocy potrzebującym.
      - św Franciszek z Asyżu
    - - Bóg jako przyczyna i cel istnienia wszystkich bytów.
    - - Prawda, dobro i piękno to powszechne atrybuty bytu.
        
        Zło oznacza brak dobra i nie ma swej substancji.
        
        Celem człowieka jest poznanie najwyższego dobra, czyli oglądanie Boga.
      - św Tomasz z Akwinu
- - - - tworzona przez ludzi spoza społeczeństwa feudalnego, krytycznie nastawionych do panującego porządku.
    - - Racjonalnym myślenie wyrażające się w trosce o godność, potrzeby, szczęście i swobodny rozwój człowieka w jego środowiskach (społecznym i naturalnym).
    - - Ruch religijno-polityczno-społeczny zainicjowany przez Marcina Lutra, mający na celu odnowę chrześcijaństwa.
- - - - Nurt literacki, który charakteryzował się stosowaniem niezwykłych skojarzeń i zaskakujących puent.
    - - Prąd w Kościele katolickim zwalczający reformację, by odbudować własną potęgę oraz jego polityczne, gospodarcze i kulturalne wpływy.
    - - Styl poetycki charakteryzujący się:
        
        efektowną formą utworu,
        
        nadużyciem metafor,
        
        a także różnych chwytów stylistycznych, np. anafor, paradoksów.
        Główne cele tej poezji to zaskoczyć, zaszokować odbiorcę tematem lub formą.
    - - Prąd religijno-filozoficzny uznający możliwość pozazmysłowego, bezpośredniego kontaktu ze Stwórcą.
    - - Ideologia, która opierała się na przekonaniu, że szlachta polska bierze swój rodowód od Sarmatów, czyli starożytnego ludu zamieszkującego początkowo tereny między Dolną Wołgą a Donem.
        Po Sarmatach szlachta odziedziczyła męstwo, ogromną odwagę, poszanowanie wolności, gościnność, dobroduszność.
- - - - liberalizm
        
        racjonalizm
        
        wolność myśli
        
        hasło „sapere aude” (Odważ się być mądry, myśl!).
    - - Dusza i ciało to dwie odrębne substancje o zasadniczo różnych naturach.
        Ciało w przeciwieństwie do duszy jest pozbawione świadomości.
    - - „Cogito ergo sum” (Myślę więc jestem) - poznanie świata jest możliwe dzięki rozumowi .
    - - ateizmu
        
        pogląd, że Bóg nie istnieje
      - deizmu
        
        pogląd, że rolą Boga jest tylko stworzenie świata
    - - Głosił, że umysł ludzki to „tabula rasa” (czysta tablica), wszelka wiedza jest dostępna dzięki zmysłom i doświadczeniu (początek empiryzmu i sensualizmu).
    - - Akcentował w swojej filozofii krytyczne podejście do świata oraz nauki.
    - - Kierunek umysłowy i literacki stworzony przez Jean-Jacques Rousseau, który zakładał, że człowiek jest dzieckiem natury i powinien kierować się głosem serca, a nie rozumem.
    - - Nurt literatury oświecenia cechujący się m.in. zaakcentowaniem funkcji dydaktycznej dzieł, zachowaniem harmonii i umiaru.
    - - Styl w sztuce europejskiej, charakteryzujący się lekkością i dekoracyjnością form, swobodną kompozycją oraz motywami egzotycznymi.
- - - - Filozof ten był przeciwnikiem racjonalistycznego systemu Hegla i romantycznego panteizmu.
        Opowiadał się za subiektywizmem - stał na stanowisku, że refleksja filozoficzna nie może się posługiwać abstrakcyjnymi pojęciami ogólnymi, ale powinna brać za podstawę konkretne, jednostkowe doświadczenie ludzkie.
    - - Pogląd filozoficzny zgodnie z którym rzeczywistość i jej stan obecny mogą być wyjaśnione tylko jako rezultat rozwoju (ewolucji), któremu podlegają przedmioty i zjawiska.
    - - Kierunek w literaturze i sztuce, którego głównym założeniem było wierne rejestrowanie zjawisk życia, bez ich oceniania i selekcjonowania.
    - - Pogląd filozoficzny, według którego cała natura bądź jej dziedziny stanowią odrębne struktury organiczne, których nie da się sprowadzić do sumy ich składników i podlegające swoistym prawom na wzór żywego organizmu.
    - - Skupienie się na wiernym odzwierciedleniu rzeczywistości.
    - - Pogląd filozoficzny głoszący, iż uzyskanie prawdziwych informacji o rzeczywistości jest możliwe dzięki poznaniu naukowemu.
    - - Doktryna filozoficzna głosząca, iż to, co jest pożyteczne, jest dobre, a miarą słuszności postępowania jest użyteczność jego skutków.
- - - - Ruch artystyczny oraz światopogląd, który opierał się na przekonaniu o upadku kultury i jej tradycji z powodu rozwoju cywilizacji. Totalna niechęć do istnienia, działania, wyczerpanie ideologii.
    - - Koncepcja filozoficzna krytykująca wartość poznania intelektualnego, a wywyższająca znaczenie intuicji.
    - - Kierunek artystyczny nawiązujący do estetyki i twórczości epoki romantyzmu.
    - - Podkreślał znaczenie sztuki i nadawał jej ogromne znaczenie. Sztuka miała powstawać dla samej sztuki i nie wypełniała innych funkcji. (Eviva l'arte)
    - - Kierunek w sztukach plastycznych odnoszący się przede wszystkim do dekoracji wnętrz, np. korzystanie z ornamentów roślinnych.
- - - - Skamander
        
        Futuryści
        
        Awangarda Krakowska
        
        Druga Awangarda
        
        Kwadryga,
        
        Żagary
    - - Zabieg równoczesnego przedstawienia akcji w wielu miejscach (równoczesność wątków)
    - - Przedstawione postacie i wydarzenia nie są istotne ze względu na swoje właściwości jednostkowe, ale obrazują pewne uniwersalne prawdy dotyczące egzystencji ludzkiej, świata albo historii, np. „Proces” F. Kafki.
    - - Zagłębianie się w analizę stanów psychicznych, wnętrza postaci i jej przemyśleń.
    - - Grupa poetycka skupiająca racjonalistów, wielbicieli techniki i maszyn, przeciwstawiających się naturze, spontaniczności. „Nowa poezja” gwarantuje poecie wolność, może stosować eksperymenty, szokować, prowokować. Poezja ma być aktem twórczym i powołać do istnienia nową rzeczywistość, stwarzać rzeczy nieistniejące.
    - - Tendencja w literaturze przedstawiająca postać tylko w jego zewnętrznych reakcjach i rezygnująca z analizy psychologicznej.
    - - Międzynarodowy ruch artystyczno-literacki, którego kluczowymi hasłami było: zerwanie z wszelką tradycją, dowolność wyrazu artystycznego, swoboda twórcza.
    - - Teoria psychologiczna zakładająca, że popęd seksualny wyznacza wszelkie poczynania człowieka
    - - Awangardowy kierunek w kulturze, którego założeniem było zorientowanie na przyszłość, odrzucenie tradycji i przeszłości.
    - - Dekadencka postawa wyrażająca przeświadczenie o nieuniknionej, gwałtownej zagładzie cywilizacji i świata.
    - - Kierunek w sztuce obejmujący wszystko to, co oderwane od rzeczywistości. Utwory na pograniczu jawy i snu, będące potokiem obrazów, gier, skojarzeń.
    - - abstrakcjonizm
        
        odejście od naśladowania rzeczywistości np. plamy, figury, które nie przystają do prawdziwych rzeczy i kształtów
      - kubizm
        
        opiera się na specyficznym podejściu do bryły geometrycznej. Polega na podzieleniu figury na luźno zestawione komponenty i rezygnacji z perspektywy
      - ekspresjonizm
        
        kierunek wyrażający uczucia artysty za wszelką cenę, stąd odwoływanie się do instynktu, spontaniczności, emocji
      - kolaż
        
        połączenie różnych technik
- - - - Kierunek w literaturze cechujący się dominacją formy językowej nad elementami fikcji literackiej.
    - - Zespół różnorodnych tendencji w literaturze, sztuce, architekturze, muzyce, których istota sprowadza się do nawiązywania do nurtu klasycystycznego, renesansu albo baroku.
    - - Sztuka propagandowa, której naczelnym celem nie są wartości artystyczne, ale umacnianie pozycji władzy.
    - - Zabieg literacki polegający na wprowadzeniu do utworu elementów brzydoty, by wywołać szok estetyczny.