Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลเด็กและวัยรุ่นที่มีปัญหา ระบบประสาท กล้ามเนื้อ และกระดูก,…

- - - - 3.2 การตรวจเลือด เช่น CBC พบจำนวนเม็ดเลือดขาวเพิ่มขึ้น ย้อมแกรม เพาะเชื้อเพื่อหาแบคทีเรียที่ทำให้เกิดโรค
      - 3.3 การทดสอบทูเบอร์คูลิน ถ้าให้ผลบวกสามารถวินิจฉัยโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบจากเชื้อวัณโรคได้ประมาณร้อยละ 70-90
      - 3.1 การตรวจ น้ำไขสันหลัง
  - - - กิจกรรมการพยาบาล
      - ประเมินสภาพการหายใจหลังจากได้รับการดูแลรักษา อัตราการหายใจ ความอิ่มตัวของออกซิเจนใน
      - ดูแลทางเดินหายใจให้โล่ง โดยการดูดเสมหะในปาก ลำคอ และจมูก ด้วยความนุ่มนวล เมื่อจำเป็น เพื่อไม่เป็นการกระตุ้นให้เสมหะมากขึ้น ยังเป็นการให้ทารกได้รับการพักผ่อน ลดการใช้ออกซิเจน พลิกตะแคงตัวทุก 2 ชั่วโมง และจัดท่าเพื่อระบายเสมหะ เครื่องช่วยหายใจ ดูแลให้เด็กได้รับออกซิเจนอย่างมีประสิทธิภาพ
    - - ป้องกันและลดการเพิ่มของความดันในกะโหลกศีรษะเพิ่ม
      - 2.1 ดูแลให้ได้รับออกซิเจนอย่างเพียงพอ หลีกเลียงกิจกรรมการพยาบาลที่จะทำให้เด็กขาดออกซิเจนเพราะการขาดออกซิเจนจะทำให้หลอดเลือดในสมองขยาย ปริมาณเลือดในสมองเพิ่มขึ้นความดันในกะโหลกศีรษะ จะเพิ่มมากขึ้น ดังนั้นการดูดเสมหะโดยเฉพาะในรายที่ใส่ท่อช่วยหายใจ ต้องให้ออกซิเจน 100% ก่อนและหลังการ
      - ประเมินอาการระคายเคืองและการเพิ่มความดันในกะโหลกศีรษะ โดยเด็กอาจซึมลง มีระดับความ รู้สึกตัวลดลงอัตราการเต้นของหัวใจและการหายใจช้าลง ความดันโลหิตสูงขึ้น ความดันชีพจรกว้าง กระหม่อมโป่งตึง มีการขยายของรอบศีรษะมากขึ้น รูม่านตาขยายโตไม่เท่ากัน ร้องเสียงแหลม ปวดศีรษะ อาเจียนพุ่ง หากมีต้อง
        รีบรายงานแพทย์เพื่อการรักษาที่ทันท่วงที
      - 2.2 หลีกเลี่ยงการกระตุ้นที่มากเกินไป เช่นการเจาะเลือด เสียงดังจากการใช้เครื่องมือ การพูดคุย การกระแทกเตียง ทำให้เกิดความเครียด เป็นการเพิ่มความดันกะโหลกศีรษะได้
      - กิจกรรมการพยาบาล
      - 2.3 ดูแลให้ได้รับยาปฏิชีวนะตามแผนการรักษา สังเกตอาการข้างเคียงของการได้รับยา และประเมินผลการรักษาภาวะติดเชื้อของเยื่อหุ้มสมอง
      - 2.4 ดูแลให้ได้รับยาลดความดันในกะโหลกศีรษะตามแผนการรักษา
      - 3.2 อาการปวดศีรษะ อาจช่วยโดยการประคบเย็นที่ศีรษะ ดูแลให้ยาแก้ปวดตามแผนการรักษา และดูแลให้ได้รับการพักผ่อน
      - ลดและป้องกันอาการที่อาจเกิดจากการระคายเคืองและความดันในกะโหลกศีรษะเพิ่มขึ้น
      - 3.1รักษาอาการชัก เป็นอาการที่พบได้บ่อยในเด็กที่มีการเพิ่มของความดันในกะโหลกศีรษะ จึงควรกำจัดสิ่งกระตุ้นให้เกิดอาการชัก เช่น เสียง แสง ความไม่สุขสบายต่างๆ ดูแลให้ยาระงับชัก และยาลดไข้ตามแผนการรักษา
    - - ดูแลให้เด็กได้รับสารน้ำอย่างเพียงพอ ในรายที่ระดับความรู้สึกตัวลดลง ดูแลงดน้ำและอาหารและให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำตามแผนการรักษา เมื่อผ่านวิกฤติให้อาหารทางสายยางให้อาหาร เมื่ออาการดีขึ้นจึงให้ทางปาก และเฝ้าระวังการสำลัก
      - ประเมินภาวะโภชนาการโดยการชั่งน้ำหนักทุกวัน บันทึกปริมาณน้ำที่ได้รับและขับออก คำนวณพลังงานที่เด็กได้รับจริงจากอาหาร และประเมินความตึงตัวของผิวหนัง
      - กิจกรรมการพยาบาล
      - ติดตามผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการที่แสดงถึงภาวะโภชนาการ เช่น ระดับน้ำตาล อิเล็กโทรไลต์ ฮีมาโตคริต หรือปริมาณโปรตีนในเลือด
    - - ตอบสนองความต้องการพื้นฐานของเด็กอย่างสม่ำเสมอ ทั้งในเรื่องอาหาร การนอนหลับ การขับถ่าย
      - อนุญาตให้บิดามารดาอยู่เฝ้า และกระตุ้นให้มีส่วนร่วมในการดูแล
      - ประเมินพัฒนาการเด็กและศักยภาพในการช่วยเหลือตัวเอง
      - จัดกิจกรรมส่งเสริมพัฒนาการที่เหมาะสมกับเด็กแต่ละราย ทั้งระดับความสามารถ พยาธิสภาพของร่างกายเด็ก สอนและแนะนำบิดามารดาในการทำกิจวัตรประจำวันเช่น การพลิกตะแคงตัว การวางแผนในการรับ
        สภาพการเปลี่ยนแปลง
      - กิจกรรมการพยาบาล
      - วางแผนกับบิดามารดาในการฝึกเด็กให้ทำกิจกรรมต่างๆด้วยตนเองทั้งหมด หรือบางส่วน โดยเน้นการดูแลตนเองในชีวิตประจำวัน และ การวางแผนในการรับสภาพการเปลี่ยนแปลง
- - - - กะโหลกศีรษะจะใหญ่มากกว่าส่วนใบหน้า หน้าผากเด่นกว่าปกติ หนังศีรษะบางเป็นมัน
      - เวลาเคาะศีรษะอาจได้ยินเสียงเหมือนภาชนะร้าว (Macewen's sign) หากเป็นรุนแรงจะ อาเจียน ซึม เลี้ยงไม่โต (failure to thrive)
    - - ภาวะน้ำคั่งในกะโหลกศีรษะสูงแบบเฉียบพลัน (acute hydrocephalus) เด็กจะปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน และหมดสติ และอาจเสียชีวิตได้
      - ภาวะน้ำคั่งในกะโหลกศีรษะสูงแบบเรื้อรัง (acute hydrocephalus)
        เด็กจะมีหน้าผากนูน ปวดศีรษะ อาเจียนซึมลง ความจำเสื่อม ตามัว ตาเหล่ จากประสาทสมองคู่ที่ 6 เกิด palsy หายใจเสียงดังอึด หรือหายใจไม่ได้อาจมีอาการกระตุกเกร็ง
  - - - ลดความดันน้ำไขสันหลังให้เหลือประมาณ 70-80 มิลลิเมตรน้ำ และให้ยาขับปัสสาวะ Acetazolamide
    - - กรณีเกิดภาวะน้ำคั่งในสมอง จากการอุดตันของช่องทางเดินน้ำ CSF ต้องแก้ไขที่สาเหตุ เช่น การ ผ่าตัดเพื่อเอาเนื้องอก ก้อนเลือด หรืออื่นๆที่เป็นสาเหตุของการอุดตันนั้นก่อน
      - กรณีเกิดน้ำคั่งในสมอง จากการดูดกลับของน้ำ CSF เสียไป แก้ไขโดยการผ่าตัดใส่ท่อระบายน้ำ (Shunt)
      - กรณีเกิดภาวะน้ำคั่งในสมอง เนื่องจากมีเนื้องอก ต้องทำการผ่าตัดเอาเนื้องอกนั้นออกก่อน
  - - - มีโอกาสเกิดภาวะความดันในกะโหลศีรษะสูง จากการคั่งของน้ำไขสันหลังในกะโหลกศีรษะ
        
        กิจกรรมการพยาบาล
        
        ให้การพยาบาลเพื่อลดภาวะความดันในกะโหลกศีรษะสูง
        
        ดูแลช่วยแพทย์ในการเจาะหลังเพื่อระบายน้ำไขสันหลังตามแผนการรักษา
        
        ประเมินอาการและอาการแสดงของภาวะความดันในกะโหลกศีรษะที่พบบ่อย คือ กระสับกระส่าย หงุดหงิด งอแง กระหม่อมหน้าโป่งตึง ร้องเสียงแหลม ซึม ไม่ดูดนม อัตราการหายใจและการเต้นหัวใจช้าลง มี ความดันชีพจรกว้าง ในทารกและเด็กเล็กควรวัดรอบศีรษะทุกวัน เพื่อประเมินการรักษา
        
        ดูแลให้ได้รับยา Diamox ตามแผนการรักษา และติดตามผลข้างเคียงของยา อาจเกิดภาวะเป็นกรด ซึ่งเด็กจะมีอาการเริ่มต้นคือ หายใจเร็ว คาร์บอนไดออกไซด์ในเลือดต่ำกว่า 15 mEq/L ถ้ามีให้รายงานแพทย์
      - มีโอกาสเกิดแผลกดทับบริเวณศีรษะได้ง่าย
        
        กิจกรรมการพยาบาล
        
        เปลี่ยนท่า พลิกตะแคงศีรษะพร้อมลำตัวทุก 2 ชั่วโมง
        
        ดูแลความสะอาดผิวหนังบริเวณศีรษะ
        
        จัดให้นอนที่นอนอ่อนนุ่ม ใช้หมอนรองไหล่เพื่อลดแรงกดบริเวณศีรษะ
      - มีโอกาสเกิดภาวะขาดสารน้ำและ สารอาหาร จากการดูดกลืนลำบากและการอาเจียน
        
        กิจกรรมการพยาบาล
        
        ดูแลให้ได้รับนม สารน้ำและอาหารทีละน้อย บ่อยครั้ง อย่างเพียงพอ โดยใช้มือประคองตัวและศีรษะ
        
        จับเด็กให้เรอทุกครั้งหลังให้นม โดยจับนอนคว่ำ หรือตะแคงหันหน้าไปทางด้านใดด้านหนึ่ง และลูบ หลังเบาๆ
    - - มีโอกาสเกิดภาวะความดันในกะโหลกสูง ในระยะ 1-3 วันแรก เนื่องจากมีการขัดขวางการไหลของน้ำไขสันหลังสู่ช่องท้อง
        
        กิจกรรมการพยาบาล
        
        งดน้ำและอาหาร จนกว่าจะตรวจพบการทำงานของลำไส้
        
        ประเมินท้องอืดเป็นระยะ เพราะการท้องอืดจะขัดขวางการไหลของน้ำไขสันหลังสู่ช่องท้อง
        
        ไม่นอนตะแคงทับช้างที่ผ่าตัด เพราะอาจกด valve ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงความดัน ทำให้ valve ไม่เปิดให้น้ำไขสันหลังไหลออก
      - มีโอกาสเกิดภาวะ subdurat hematoma ในระยะ 1-3 วันแรกหลังการผ่าตัด V-P shunt จากการมีน้ำ ไขสันหลังไหลลงสู่ช่องท้องอย่างรวดเร็ว
        
        กิจกรรมการพยาบาล
        
        จัดให้นอนราบกรณีที่พบกระหม่อมบุ๋มลงมาก เพื่อให้น้ำไขสันหลังไหลผ่าน jugular vein กลับสู่ช่อง ท้องช้าลง เพื่อป้องกันการยุบตัวของเนื้อสมอง ไม่ให้มีการตั้งรั้งของหลอดเลือดจนเกิดการฉีกขาดและมีเลือดออก ใน subdural cavity
        
        ไม่ควรกด reservoir ในช่วง 3-5 วันแรก เพราะน้ำไขสันหลังไหลออกจากโพรงสมองมากไป
        
        ประเมินอาการและอาการแสดงของ subdural hematoma คือมีภาวะความดันในกะโหลกศีรษะสูง
      - มีโอกาสเกิดการติดเชื้อบริเวณ shunt ทั้งในระยะแรกหลังผ่าตัดและเมื่อกลับไปดูแลที่บ้าน
        
        กิจกรรมการพยาบาล
        
        ตัดเล็บเด็กให้สั้น หลีกเลี่ยงการเกาแผล
        
        สอนและให้คำแนะนำบิดามารดา เกี่ยวกับการสังเกตภาวะติดเชื้อ
        
        ประเมินกระบวนการอักเสบของเนื้อเยื่อ บริเวณแผลผ่าตัดที่ศีรษะลงไปจนกระทั่งถึง distal end บริเวณหน้าท้อง วัดสัญญาณชีพทุก 4 ชั่วโมง ติดตามการตรวจนับเม็ดเลือดขาว อาการอาเจียน เบื่ออาหาร
      - มีโอกาสเกิดภาวะ shunt ทำงานผิดปกติ จากการใส่เป็นเวลานาน เช่น การอุดตัน หรือการหลุดของ สายสวน
        
        กิจกรรมการพยาบาล
        
        ตรวจสอบตำแหน่งของสาย catheter
        
        ทดสอบการทํางานของ shunt โดยการกด reservoir วันละครั้ง หรือสัปดาห์ละครั้ง
        
        หลีกเลี่ยงการนอนทับบริเวณ reservoir
      - บิดามารดามีความวิตกกังวลเกี่ยวกับสภาพของบุตร ความก้าวหน้าของการรักษา การเจริญเติบโต พัฒนาการ ตลอดจนระดับสติปัญญา และการดูแลบุตรทั้งที่อยู่โรงพยาบาลและกลับบ้าน
        
        กิจกรรมการพยาบาล
        
        เปิดโอกาสให้บิดามารดาซักถามปัญหาและพูดคุยความวิตกกังวล
        
        ปลอบโยนให้กำลังใจ และอธิบายให้บิดามารดาเข้าใจความเจ็บป่วยของบุตร ความก้าวหน้าของการรักษาวิธีการดูแล
        
        3.เปิดโอกาสให้บิดามารดาดูแลบุตรด้วยตนเอง
        
        เตรียมบิดามารดา ให้พร้อมที่จะดูแลเด็กที่บ้าน
- - - - รายที่มีอาการชัก พบว่าการใช้ยากันชักมากกว่าหนึ่งชนิดได้ผลดีกว่าการใช้ยาเพียงชนิดเดียว
      - ภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็ง กลุ่ม diazepam และ
        dantrolene มีผลข้างเคียงทำให้เด็กซึมได้บ่อย
      - การใช้ยา baclofen ใช้ในผู้ป่วยที่ไม่สามารถควบคุมอาการด้วยยาอื่นๆ
      - อาการกล้ามเนื้อเคลื่อนไหวผิดปกติ ได้แก่Artane, Cogentin และ Kemadrin
      - มีรายงานการฉีด Botulinum toxin หรือ BOTOX เข้าไปในกล้ามเนื้อ ช่วยรักษาอาการหดเกร็งของกล้ามเนื้อได้นาน 3-6 เดือน
  - - - กิจกรรมการพยาบาล
      - ทำกายภาพบำบัด เพื่อช่วยลดความตึงตัวของกล้ามเนื้อ
        ฝึกการเคลื่อนไหวข้อ ฝึกการออกแรงของกล้ามเนื้อ ฝึกการจัดท่า
        -เด็กที่มีอาการเกร็งของขาและแขนทั้ง 2 ข้าง ตัวอ่อนปวกเปียก ควรอุ้มเด็กโดยหันหน้าเข้าหาผู้อุ้ม
        -ถ้าเด็กมีอาการของ athetoid ร่วมและขาไขว้กันให้อุ้มเด็กหันหน้าออกใช้มือจับบริเวณเข่าให้สะโพกงอ
        -ถ้าเด็กมีอาการเกร็งขาเหยียดและหนีบ ให้อุ้มเด็กด้านข้าง
        -ถ้าเด็กมีอาการเกร็งตัวงอให้อุ้มเด็กในท่านอนคว่ำมือข้างหนึ่งประคองบริเวณอกส่วนมืออีกข้าง สอดใต้หว่างขาเด็ก
      - กระตุ้นพัฒนาการด้านกล้ามเนื้อ การกระตุ้นพัฒนาการเป็นเรื่องสำคัญยิ่ง กระตุ้นพัฒนาการต้องทำตามขั้นตอนของพัฒนาการปกติ ทำซ้ำๆ ทำบ่อยๆ ให้ตาม
        2.1 การชันคอ ทำโดยให้เด็กนอนคว่ำบนตัก หรือที่นอน แล้วกระตุ้นให้เด็กยกศีรษะขึ้น โดยใช้เสียงหรือของเล่น หรือช่วยเชยคางเล็กน้อย หรืออาจทำโดยจัดให้เด็กนอนหงาย รวบมือเด็กทั้ง 2 ข้าง แล้วดึงขึ้นให้อยู่ในท่านั่ง ช่วงแรกใช้มือพยุงหลังศีรษะแล้วค่อยๆ ปล่อยเพื่อให้เด็กรู้จักควบคุมศีรษะ
        2.2 การพลิกคว่ำ ทำโดยวางเด็กบนผ้าเช็ดตัว แล้วดึงปลายผ้าอีกด้าน เพื่อช่วยให้เด็กกลิ้งตัวได้
        2.3 การนั่งทำโดยให้เท้าทั้ง 2 ข้างห้อยลง ฝ่าเท้าวางแตะบนพื้น
        2.4 การคลาน ทำโดยจัดให้เด็กอยู่ในท่าคลาน ให้เด็กได้ใช้เข่าและแขน และช่วยพยุงบริเวณหน้าอกและสะโพกเด็ก
        2.5 การยืน เริ่มด้วยให้เด็กวางเท้าบนพื้นให้เต็มฝ่าเท้า ไม่งอ แล้วพยุงให้ลุกขึ้น เมื่อยืนได้มั่นคงจึงฝึกเดินต่อโดยให้มีราวหรือที่เกาะ
      - ติดต่อประสานกับนักกายอุปกรณ์ เพื่อใช้อุปกรณ์เสริมส่วนขาและลำตัวช่วยยึดกล้ามเนื้อที่หดเกร็ง
      - แนะนำบิดา มารดาในการฝึกกระตุ้นและทำกายภาพบำบัด เพื่อป้องกันความพิการอื่นๆ เช่น ข้อติดแข็ง กล้ามเนื้อลีบ
      - ดูแลให้ยาลดการหดเกร็งของกล้ามเนื้อตามแผนการรักษา ซึ่งจะช่วยลดอาการปวดจาก การหดเกร็งของกล้ามเนื้อได้ด้วย
      - ป้องกันและแก้ไขภาวะข้อยึดติด โดยใช้ความร้อนประคบ หรือบริเวณที่มีการหดรั้งหรือ ข้อยึดติดในน้ำอุ่น และตามด้วยการทำกายภาพบำบัด ให้ข้อมีการเคลื่อนไหว หรือดัดยึดข้อ ให้มากที่สุด
    - - ส่งเสริมพัฒนาการตามความสามารถของเด็ก ด้านการใช้กล้ามเนื้อ เช่น การฝึกชันคอ พลิกคว่ำ นั่ง ยืน เดิน
      - กิจกรการพยาบาล
      - ฝึกทักษะการช่วยเหลือตนเอง เป็นการฝึกการใช้กล้ามเนื้อมัดเล็ก เช่น กล้ามเนื้อมือ กล้ามเนื้อช่องปากเพื่อให้เด็กสามารถทำกิจวัตรประจำวันต่างๆได้ด้วยตนเอง
        
        2.1 การรับประทานอาหาร ฝึกให้เด็กรับประทานอาหารเอง ด้วยการฝึกการเคี้ยว กลืน และตักรับประทานอาหารเอง
        
        2.2 การขับถ่าย เด็กที่นั่งเองยังไม่ได้ควบคุมศีรษะได้ไม่ดี ฝึกโดยให้มารดาอุ้มเด็กทางด้านหลังขึ้นมานั่งบนกระโถน โดยมารดานั่งคร่อม
        
        2.3 การทำความสะอาดร่างกาย ควบคุมการเคลื่อนไหวของแขนและมือก่อน
        
        2.4 การแต่งตัว เป็นกิจกรรมที่ซับซ้อน จะเริ่มด้วยการจัดท่าที่เหมาะสมสำหรับเด็กแต่ละคน ให้เด็กอยู่ในท่าที่ปลอดภัย ปราศจากอาการเกร็งของกล้ามเนื้อ เลือกเสื้อผ้าที่ง่ายต่อการใส่
      - การฝึกพูด ควรพูดกับเด็กช้าๆ บ่อยๆ โดยพยายามให้เด็กมองหน้าและปากของผู้พูด
      - ใช้กิจกรรมการเล่น การเล่นในเด็กสมองพิการมีความสำคัญพอๆกับเด็กปกติ เด็กจะเกิดการเรียนรู้ในขณะเล่น ช่วยลดการเกร็ง ฝึกการทรงตัว การลงน้ำหนักเท้า
        
        4.1กลุ่มที่มีกล้ามเนื้อหดเกร็ง (Spasticity) มักมีข้อจำกัดของการเคลื่อนไหว เคลื่อนไหวได้น้อย อยู่ในท่าใดท่าหนึ่งนานๆ จึงควรจัดให้มีกิจกรรมการเล่นในท่าที่มีการเคลื่อนไหวของแขน และมือในช่วงมุมข้อที่กว้างขึ้น เพื่อพัฒนาความสามารถในการเคลื่อนไหวทุกทิศทาง
        
        4.2 กลุ่มที่มีการทรงตัวผิดปกติ (ataxia) เด็กมักเดินเซ กะระยะในการเดินไม่ถูก สั่นเมื่อหยิบจับควรจัดกิจกรรมการเล่นที่ต้องใช้การทำงานของกล้ามเนื้อให้มาก เช่น เข็นรถขนของ
        
        4.3 กลุ่มที่มีการเคลื่อนไหวผิดปกติ (athetosis) มีการเคลื่อนไหวที่ควบคุมไม่ได้ ให้ใช้ของเล่นที่ไม่มีการเคลื่อนไหวข้อในช่วงกว้างมาก เพราะจะทำให้เด็กเคลื่อนไหวได้ยาก
      - ฝึกการออกเสียงและการสื่อสาร ควรเริ่มฝึกพูดก่อนที่เด็กจะเข้าโรงเรียน การพูดคุย กับเด็ก ให้พูดช้าๆชัดๆ บ่อยๆ อาจใช้รูปภาพหรือวัตถุประกอบเพื่อให้เด็กเข้าใจในคำพูด เพื่อแก้ไขการพูดการสื่อสาร
      - จัดสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการกระตุ้นพัฒนาการเด็ก ปรับสภาพบ้านให้เอื้อต่อการเรียนรู้หรือการฝึกกิจวัตรต่างๆ ส่งเสริมให้เด็กสามารถเคลื่อนไหว หรือเคลื่อนย้าย ตนเองได้อย่างปลอดภัย
      - กระตุ้นการเรียนรู้ ด้วยการพาทำกิจกรรมร่วมกับพี่น้อง พาเข้าร่วมกิจกรรมต่างๆ เช่น พาไปตลาด พาไปหาเพื่อนบ้าน เพื่อให้เด็กเกิดการเรียนรู้และปรับตัวเองที่จะอยู่ในสังคม
    - - กิจกรการพยาบาล
      - ดูแลให้เด็กได้รับอาหารที่มีพลังงนสูง สารอาหารครบ โดยพิจารณาลักษณะอาหาร วิธีการให้อาหารให้เหมาะสมกับเด็กแต่ละราย
      - ระวังการสำลักในขณะให้อาหาร เนื่องจากเด็กอาจมีการทำงานของกล้ามเนื้อช่องปากและคอหอยไม่
        ประสานกัน ส่งผลให้กลืนและเคี้ยวลำบาก การป้อนอาหารให้เด็กจึงควรจัดให้เด็กอยู่ในท่านั่งหรือศีรษะสูง ป้อนช้าๆ คำเล็กๆ
      - ฝึกและกระตุ้นให้เด็กรับประทานอาหารเอง
      - 4 ประเมินภาวะโภชนาการ ด้วยการเปรียบเทียบน้ำหนักและส่วนสูงเป็นระยะ
    - - กิจกรรมการพยาบาล
      - ทำกายภาพบำบัด โดยการจัดท่าให้ไปในทิศทางที่ตรงกันข้ามกับการบิดงอของเด็ก อาจใช้หมอนหรือผ้าห่มสอดในบริเวณที่บิดหรืองอมากๆ และบริหารบริเวณข้อต่อและกล้ามเนื้อต่างๆ บ่อยๆ
      - ดูแลทางเดินหายใจให้โล่ง ด้วยการจัดให้เด็กตะแคงหน้าไปด้านใดด้านหนึ่ง เพื่อป้องกันการสำลัก
    - - กิจกรรมการพยาบาล
      - เปิดโอกาสให้บิดามารดาได้ระบายความรู้สึกที่มีต่อสภาพอาการของเด็ก การมีบุตรที่มีความพิการของ สมองและร่างกาย นอกจากบิดามารดาจะรู้สึกอับอายแล้ว ยังเครียด วิตกกังวลกับการดูแลเด็ก พยาบาลควรแสดง ความเห็นอกเห็นใจ ให้การช่วยเหลืออย่างเต็มใจ ทำให้บิดามารดายอมรับกับสภาพของเด็ก มีทัศนคติที่ดีต่อเด็ก และตนเอง ไม่โทษว่าเป็น ความผิดของคนใดคนหนึ่ง
      - สนับสนุนและส่งเสริมให้บิดามารดา มีส่วนร่วมในการดูแลเด็กขณะอยู่ในโรงพยาบาล เพื่อให้เกิดความ
        มั่นใจในการดูแลต่อที่บ้าน และพยายามให้สมาชิกในครอบครัวมีส่วนร่วมในการดูแลเด็ก
      - แนะนำวิธีดูแลเด็กที่บ้าน เรื่องการให้ยาควบคุมอาการชัก การส่งเสริมการเคลื่อนไหว การกระตุ้น
        พัฒนาการ การดูแลสุขภาพอนามัย เช่น การทำกายภาพบำบัด การให้อาหาร การทำความสะอาดร่างกาย การฝึกขับถ่าย โดยฝึกให้เด็กช่วยตัวเองให้ได้มากที่สุด แจ้งให้ทราบถึงสิทธิที่ผู้พิการควรได้รับ การจดทะเบียนผู้พิการ และที่สำคัญคือการช่วยให้เด็กรู้สึกว่าเขาเป็นสมาชิกคนหนึ่งในครอบครัว
- - - - ต่อมทอนซิลอักเสบ
      - การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ
      - กระเพาะอาหารหรือลำไส้อักเสบ
      - อาจเกิดขึ้นได้ภายหลังการให้วัคซีนคางทูม หัดเยอรมัน
      - หูชั้นกลางอักเสบ
      - การติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ
    - - respiratory syncytial virus (RSV)
      - adenovirus
      - influenza A
  - - - 1.2 ขณะมีอาการชัก จะเกิดอาการชักระยะสั้นๆ ส่วนใหญ่ประมาณ 2-3 นาที ไม่เกิน 15 นาที และลักษณะการชักเป็นแบบชักทั้งตัว
      - 1.3 ภายหลังการชัก จะไม่พบความผิดปกติของระบบประสาท
      - 1.1 ก่อนมีอาการชัก ระบบประสาทและพัฒนาการมีลักษณะปกติ
    - - 2.2 ขณะมีอาการชัก จะมีอาการชักเป็นระยะเวลานาน เป็นเวลามากกว่า 10-15 นาที หรือมีอาการชักเกิดขึ้นซ้ำภายใน 24 ชั่วโมง และลักษณะการชักเป็นแบบเฉพาะที่หรือทั้งตัว
      - 2.3 ภายหลังการชักอาจพบว่ามีความผิดปกติทางระบบประสาท เช่น อัมพาตครึ่งซีก(Todd’s paralysis)
      - 2.1 ก่อนมีอาการชักระบบประสาทและพัฒนาการมีลักษณะผิดปกติ เช่น มีสมองเล็ก
      - 2.4 มีประวัติบุคคลอื่นๆ ในครอบครัวมีลมชักแบบลมบ้าหมู (febrile convulsion, epileptic
        seizure)
  - - - 2.1 ให้ยาลดไข้ paracetamol 10-15 mg/kg ทุก 4-6 ชั่วโมง ร่วมกับเช็ดตัวลดไข้
      - 2.2 ให้ดื่มน้ํามากๆ เพื่อแก้ไขภาวะขาดน้ํา และความร้อนจะถูกขับออกมาทางเหงื่อและปัสสาวะ ซึ่งจะช่วยลดไข้ได้อีกทาง
  - - - กิจกรรมการพยาบาล
        
        ดูแลให้ได้รับออกซิเจนตามแผนการรักษา
        
        ดูแลให้ยากันชักตามแผนการรักษา คือ diazepam ขนาด 0.1-0.5 mg/kg/ครั้ง ทางหลอดเลือดดําช้าๆจนหยุดชัก ขณะฉีดเฝ้าระวังการหายใจของเด็กด้วย
        
        ดูแลทางเดินหายใจให้โล่งโดยให้เด็กนอนตะแคงหน้าเพื่อป้องกันการสําลัก ดูดเสมหะทางปากและจมูก
        
        เช็ดตัวลดไข้ด้วยน้ําอุ่นนาน 15-20 นาที หรือจนกว่าไข้จะลด และ แพทย์อาจพิจารณาให้ยาparacetamol 10-15 mg/kg/ครั้ง ร่วมด้วย และซ้ำได้ทุก 4-6 ชั่วโมง
    - - กิจกรรมการพยาบาล
        
        ให้ยากันชักตามแผนการรักษา และสังเกตอาการข้างเคียงของยา
        
        หลีกเลี่ยงตัวกระตุ้นที่ทําให้เกิดการชักซ้ำ โดยการลดไข้ จัดสิ่งแวดล้อมให้ได้พักผ่อน
        
        คลายเสื้อผ้าเด็กออกให้หลวมโดยเฉพาะรอบคอเพื่อให้หายใจสะดวก ไม่ควรผูกยึดเด็กขณะมีอาการชัก เพราะอาจทําให้กระดูกหักได้
        
        สังเกตและบันทึกลักษณะรายละเอียดของการชัก ลักษณะการชัก ระดับการรู้สติของเด็กหลังการชักระยะเวลาที่ชัก จํานวนครั้ง หรือความถี่ของการชัก พฤติกรรมหลังการชัก
        
        จัดให้เด็กนอนราบใช้ผ้านิ่มๆ เช่นผ้าห่ม หรือผ้าเช็ดตัวหนุนบริเวณใต้ศีรษะเพื่อป้องกันศีรษะกระแทก เตียงขณะเด็กมีอาการชัก ระวังแขนขากระแทกกับของแข็งขอบเตียง เก็บของมีคมออกจากเตียง ไม่ควรเคลื่อนย้าย เด็กขณะชัก
    - - กิจกรรมการพยาบาล
        
        แนะนําและสาธิตวิธีการเช็ดตัวลดไข้ที่ถูกต้อง ต้องเช็ดทุกส่วนของร่างกาย อย่างต่อเนื่องใช้เวลา 15-20 นาที หรือจนกว่าไข้จะลด หลังเช็ดตัวใส่เสื้อผ้าบางๆ ไม่ควรห่มผ้าทันที ถ้าเช็ดตัวถูกวิธีไข้จะลดลงภายใน 15-30 นาที เร็วกว่าการใช้ยาลดไข้
        
        แนะนําการช่วยเหลือเด็กขณะมีอาการชัก ให้ตั้งสติให้ดี จับให้เด็กนอนตะแคงหน้าไปด้านใดด้านหนึ่ง เพื่อป้องกันการสําลักและลิ้นตกไปอุดกั้นทางเดินหายใจ พร้อมทั้งเช็ดตัวลดไข้ และสังเกตลักษณะของการชัก ห้าม ใช้นิ้วหรือวัตถุใดๆงัดปากเด็กขณะกําลังชัก เพราะอาจเกิดอันตรายต่อเด็กและผู้ดูแลได้
        
        เปิดโอกาสให้บิดามารดามีส่วนร่วมในการดูแลเด็กขณะรับการรักษาในโรงพยาบาล เพื่อสร้างความ มั่นใจในการดูแลเด็กเมื่อกลับไปอยู่บ้าน และส่งเสริมสัมพันธภาพระหว่างบิดามารดาและบุตร
- - - - เชื้อพิษสุนัขบ้า (Rabies)
      - เชื้อโปลิโอ Japanese B virus
        
        ยุงประเภท Culex, Andes บางชนิด เป็นพาหะ —>โรคสมองอักเสบ
        
        พบโรคแทรกซ้อน -หัด หัดเยอรมัน อีสุกอีใส คางทูม
      - เชื้อเริม (Herpes simplex)
  - - - มีเลือดออกเป็นหย่อมๆ
        
        เนื้อสมอง
        
        gray matter
        
        Thalamus
        
        เยื่อหุ้มสมอง
  - - - ระยะเวลานานประมาณ 2-3 วัน
      - เกิดอย่างเฉียบพลัน
        
        ไข้สูง ปวดศีรษะ อ่อนเพลีย
        
        คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร
    - - ไข้สูง ปวดศีรษะ อาเจียนพุง
      - อาการทางระบบประสาทส่วนกลาง
        
        มีอาการชัก
        
        รีเฟล็กซ์ของข้อ (deep tendon reflex ) ไวกว่าปกติ
        
        อัมพาตแขนขา มือสั่น
        
        เด็กซึมลงเรื่อยๆ จนไม่รู้สึกตัว
        
        เกิดภายใน 24-72 ชม.
        
        มีอาการระคายเคืองของเยื่อหุ้มสมอง
        
        stiffness of neck
        
        Kerning’s sign
        
        Brudzinski sign ให้ผลบวก
        
        เด็กมักเสียงชีวิตในระยะนี้ อาจภายใน 10 วัน
  - - - ยกเว้นสมองอักเสบจากเชื้อไวรัส
        
        varicella-zoster virus
      - ยาต้านไวรัส
        
        acyclovir
        
        เชื้อ rubeola ให้ ribavirin
        
        เชื้อ influenza ให้ oseltamivir
      - รักษาแบบประคับประคอง
        
        ดูแลทางเดินหายใจให้ได้รับออกซิเจนตามแผนการรักษา
        
        ลดอาการสมองบวมโดยใช้สเตียรอยด์ หรือ mannitol
        
        ถ้าชักให้ยาแก้ชัก
        
        carbamazepine
        
        phenytoin
        
        phenobarbital
        
        diazepam
      - ภาวะขาดน้ำให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ
  - - - กิจกรรมการพยาบาล
        
        ดูแลให้เด็กได้รับยาลดบวมของสมองตามแผนการรักษา เช่น mannito ซึ่งยาจะทำให้เกิดการดึงน้ำ จากเนื้อสมองเข้าสู่หลอดเลือด ทำให้สมองลดบวม ลดความดันในกะโหลกศีรษะ แต่เด็กจะถ่ายปัสสาวะออกมากจึงควรประเมินปริมาณสารน้ำเข้าออก อาการขาดน้ำ ระดับความความสมดุลของอิเล็กโทรไลต์ ยูเรีย ไนโตรเจน
        เป็นระยะ
        
        ประเมินอาการและอาการแสดงทางระบบประสาท และสัญญาณชีพ เช่นประเมินระดับความรู้สึกตัว
        ปฏิกิริยาของรูม่านตา สังเกตอาการปวดศีรษะ อาเจียน
        
        ให้การพยาบาล เพื่อให้เนื้อเยื่อสมองได้รับออกซิเจนดีขึ้นและเพียงพอ
        
        จัดทศีรษะสูงประมาณ 15-30 องศา เพื่อให้เลือดจากหลอดเลือดดำในสมองไหลลงสู่หัวใจได้ดีขึ้น
        เป็นการลดความดันในกะโหลกศีรษะ และศีรษะต้องตรงเพื่อป้องกันหลอดเลือดดำที่คอถูกกด
        
        จัดสิ่งแวดล้อมให้เงียบสงบ หลีกเลี่ยงการเกิดเสียงดัง ลดแสงไฟที่จ้าเกินไป และไม่รบกวนเด็กโดย
        ไม่จำเป็น
    - - กิจกรรมการพยาบาล
        
        ประเมินสภาพการหายใจ จากลักษณะการหายใจ อัตราการหายใจ เสียงปอด สีผิว ระดับความอิ่มตัว
        ของออกซิเจนในเลือด ตลอดจนติดตามผลการตรวจหาหน้าที่ของปอด
        
        3.ดูแลดูดเสมหะออกจากทางเดินหายใจตามความจำเป็น โดยเฉพาะในรายที่ใส่ท่อช่วยหายใจ แต่ละ ครั้งไม่เกิน 15 วินาที และบีบ Ambu bag ให้นานประมาณ 1 นาที เพื่อเพิ่มการขยายของปอด ลดภาวะขาดออกซิเจนในรายที่ทำตามคำสั่งได้ กระตุ้นให้เต็กไอ พลิกตะแคงตัวทุก 2 ชั่วโมง
        
        จัดให้เด็กอยู่ในทำกึ่งตะแคงถึงคว่ำ ป้องกันการตกของสิ้นปิดทางเดินหายใจ แต่ในรายที่มีความต้นใน
        กะโหลกศีรษะสูงมาก ควรจัดให้นอนศิรษะสูงประมาณ 30 องศา เพื่อลดความดันในกะโหลกศีรษะ
        
        ดูแลให้ออกซิเจนตามแผนการรักษา
    - - กิจกรรมการพยาบาล
        
        ประเมินความสมดุลของสารน้ำและอาหาร ด้วยการชั่งน้ำหนัก ปริมาณน้ำเข้า-ออก สังเกตความ
        ยืดหยุ่นของผิวหนัง อาการบวม
        
        ระยะแรก หรือ ระยะที่เด็กมีอาการทางสมอง ดูแลให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ หรือ สารอาหารทาง
        สายยาง
        
        ระยะพักฟื้น เมื่อเด็กมีอาการดีขึ้น ฝึกการให้อาหรทางปาก ควรมีการประเมินรีเฟล็กซ์การกลืน เริ่มให้อาหารทางปาก (ใช้น้ำเปล่าประมาณ 3 มิลลิลิตร ใส่เข้าไปในปากบริเวณลิ้น เด็กจะมีการกลืน ภายใน
        1 วินาทีหลังให้น้ำ
    - - กิจกรรมการพยาบาล
        
        ป้องกันอันตรายในขณะชัก เช่น การสำลัก ตกเตียง และให้ออกซิเจนตามแผนการรักษา
        
        ควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย ในระยะที่ 1 และ 2 ของโรค หรือมีภาวะติดเชื้ออื่นแทรกช้อน เด็กจะมี
        ไข้สูง ซึ่งการมีไข้สูง เนื้อสมองจะไว ต่อการขาดออกซิเจน มีอาการซักเกร็งง่ายขึ้น ต้องดูแลเช็ดตัวลดไช้ และให้ยา ลดไข้ตามแผนการรักษา
        
        1.ควบคุมอาการชัก โดยให้ยาควบคุมการชักตามแผนการรักษา ลดสิ่งกระตุ้นต่างๆ ที่ทำให้เกิดการชัก
        เพิ่มขึ้น
    - - กิจกรรมการพยาบาล
        
        ป้องกันและควบคุมการติดเชื้อ จากการที่รีเฟล็กซ์การป้องกันลดลง เช่น การเคลื่อนไหว รีเฟล็กซ์การ
        ไอ การขย้อน ภูมิต้านทานที่ลดลง มีภาวะทุพโภชนาการ มีการสอดใส่เครื่องมือ สายต่างๆเข้าร่างกาย ทำให้เสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อ จึงควรลตปัจจัยต่างๆที่ทำให้ติดเชื้อ โดย
        
        2) ล้างมือก่อนและหลังให้การพยาบาล
        
        3) ช่วยเหลือเด็กทำกิจวัตรประจำวัน การทำความสะอาดร่างกาย โดยเฉพาะหลังการขับถ่าย
        
        1) ให้การพยาบาลโดยยีดหลักปราศจากเชื้อ
        
        4) ประเมินสัญญากตีพทก 2-4 ชั่งโมง
        
        พื้นฟูสมรรถภาพเด็ก เด็กที่เป็นสมองอักเสบมืโอกาสเกิดความพิการสูง ต้องเริ่มฟื้นฟูสมรรถภาพ
        โดยเร็ว โดยการพยายามพลึกตัวบ่อยๆ เพื่อป้องกันแผลกทับ ออกกำลังกายแขนขา ข้อต่อต่างๆ รองฝ่าเท้าเพื่อ ป้องกันเท้าตก นวดบริเวณปุ่มหลัง ปุมกระดูกต่างๆ และเมื่อเข้าระยะฟักฟื้นถ้าเต็กมีการรับรู้ สอนและกระตุ้นให้ เด็กช่วยเหลือตนเอง และให้บิดามารดามีส่วนร่วมในการทำกายภาพให้เด็ก ปรึกษานักกายภาพบำบัต และติดตามผล
    - - กิจกรรมการพยาบาล
        
        ตรวจเยี่ยม สังเกตอาการเต็ก และประเมินผลการทำกิจกรรมต่างๆด้วยคำพูดที่ก่อให้เกิดความรู้สึกในการเสริมแรงทางบวก
        
        กระตุ้นประสาทสัมผัสทุกส่วน ช่นให้การพยาบาลด้วยความนุ่มนวล สัมผัสอย่างเบามือ การให้เด็กได้ดมกลิ่นหอมต่างๆ ทำให้เด็กสดชื่น ให้ได้สัมผัสกับสิ่งแวดล้อม เพิ่มโลกทัศน์ให้กว้าง อยู่กับเต็กให้เด็กรู้สึกมีเพื่อนไม่โดดเดี่ยว รู้สึกมีความหวัง
        
        เข้าใจความรู้สึกของพฤติกรรมบิดามารดา เปิดโอกาสให้ระบายความรู้สึกที่ไม่สบายใจ ให้การช่วยเหลือในการปรับตัว ให้ความกระจ่างในข้อมูลต่างๆ ให้บิดามารดามีส่วนร่วมในการดูแลเด็ก และให้กำลังใจเป็นระยะ
  - - - ระวังอย่าให้ถูกยุงกัด
      - วัคซีนป้องกันโรคให้แก่สัตว์เลี้ยงประเภทที่เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม
      - กำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุง
    - - วงจรการเกิดโรค
      - ความพิการทางสมองที่จะตามมาจากการเกิด
        โรค
    - - วัคนป้องกันโรคโปลิโอ หัด หัดเยอรมัน คางทูม
        ไข้สุกใส
      - วัคซีนป้องกันไข้สมองอักเสบเจอี
        
        LAJE1 เด็กอายุ 1 ปี
        
        AVE2 เมื่ออายุ 2 ปี 6 เดือน
- - - - 3.1การตรวจคลื่นสมอง (electro encephalogram: EEG) ตรวจเพื่อยืนยันว่าเป็นโรคลมชักจริงและชนิดใด
      - 3.2 การถ่ายภาพรังสีสมอง
  - - - 1.1 อาการชักอย่างง่าย (simple partial seizure) มี 2 อาการคือ อาการชักแบบ Jacksonian Seizure กระตุกเฉพาะที่ อาจเริ่มที่มือข้างใดข้างหนึ่ง อาการชักที่เกิดจากความผิดปกติของการรับความรู้สึกทางกาย เกิดขึ้นได้ทุกวัย ทันทีทันใด และรู้สึกตัว
      - 1.2 อาการซับซ้อน (complex partial seizure)
    - - 2.1 อาการชักแบบเกร็งกระตุกทั้งตัว
        มี 3 ระยะ
        
        ระยะที่ 2 จะหมดสติทันทีทันใด แล้วมีอาการเกร็ง (Tonic phase)
        
        ระยะชัก (Clonic phase) กระตุกแล้วก็คลาย กลั้นปัสสาวะอุจจาระไม่อยู่ มีน้ําลายเป็นฟองไหลออกจากปาก ระยะนี้กินเวลา 2-5 นาที
        
        ระยะแรก เกิดก่อนไม่กี่วัน เกิดจากการปลดปล่อยพลังไฟฟ้ามาก ผิดปกติในส่วนของสมองที่เป็นจุดเริ่มต้นของอาการชัก หรือความผิดปกติทางจิต
      - 2.2 อาการชักแบบ Petit mal พบได้ในวัยเด็กอายุ 8-10 ปี และอาจหายเองได้เมื่ออายุมากขึ้น หน้าซีด หมดสติไปชั่วขณะ 5-30 วินาที
  - - - ให้ยากันชัก เพื่อควบคุมอาการชัก
      - 3.การผ่าตัดในรายที่ไม่ตอบสนองต่อยากันชัก
      - รักษาสาเหตุของการชัก
      - หลีกเลี่ยงและควบคุมสิ่งกระตุ้น และฟื้นฟูสภาพจิตสังคม
    - - Phenobarbital
      - Phenytoin
      - Levetiracetam
      - Diazepam
      - Carbamazepine
      - Clonazepam
      - Sodium Valproate
    - - สาเหตุให้รักษา
      - วินิจฉัยให้ถูกต้องว่าเป็นการชักชนิดไหน
      - การใช้ยาร่วมกันหลายขนาน
      - ในกรณีที่ต้องการหยุดใช้ยาควรค่อยๆ ลดขนาดของยาลงอย่างระมัดระวัง
  - - - กิจกรรมการพยาบาล
        
        จัดให้เด็กนอนหงายราบ
        
        คลายเสื้อผ้าเด็กให้หลวม ไม่ควรผูกมัดเด็ก
        
        ดูแลให้ได้รับออกซิเจนตามความเหมาะสม และควรเตรียมอุปกรณ์ช่วยชีวิตให้พร้อม
        
        ดูแลให้ยากันชักตามแผนการรักษา
        
        ให้การดูแลเด็กอย่างใกล้ชิด และอยู่กับเด็กตลอดเวลาขณะที่เด็กมีอาการชัก เพื่อสร้างความมั่นใจและ เป็นกําลังใจให้กับเด็กและพ่อแม่
        
        ดูแลให้เด็กได้รับการพักผ่อน ไม่มีเสียง และแสงรบกวนมากเกินไป นําสิ่งของที่อาจเป็นอันตรายออก จากเตียง
        
        สังเกตและบันทึกสิ่งกระตุ้นที่ทําให้เกิดอาการชัก อาการนําก่อนชัก ลักษณะการชัก ระยะเวลาที่ชัก อาการหลังการชัก และอาการร่วมอื่นๆ
        
        ไม่ควรให้เด็กรับประทานอาหารหรือดื่มน้ําขณะที่มีอาการหรือหลังชักใหม่ๆ เพราะอาจทําให้เด็ก สําลัก
    - - กิจกรรมการพยาบาล
        
        ลดปัจจัยที่ส่งเสริมให้เกิดการชัก เช่น การอดนอน การเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์
        
        ดูแลให้ได้รับยากันชักตามแผนการรักษา การให้ยากันชักในขนาดที่พอเหมาะและเพียงพอ สม่ำเสมอ จะช่วยป้องกันการชักซ้ำได้
    - - กิจกรรมการพยาบาล
        
        1.ส่งเสริมและกระตุ้นให้เด็กและบิดามารดาได้พูดคุยระบายความรู้สึกทัศนคติความเชื่อต่างๆ
        
        ช่วยให้เด็กและบิดามารดามีการทบทวน วางแผนในการดํารงชีวิต
        
        ให้ความรู้ และข้อมูลที่ถูกต้องเกี่ยวกับโรคลมชัก แนะนําให้รู้สึกอาการนําก่อนมีอาการชัก