Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

7. II.ERREPUBLIKA ETA GERRA ZIBILA, Krisi horretan alderdi politiko…

- - - - Maurak jauntxokeria desagerrarazi nahi izan zuen (hauteskunde legea eta toki administrazioa aldatuz, baina ez zuen lortu).
        Canalejasek erreforma sozialak aplikatu zituen (baina bere neurririk polemikoena Giltzarrapoaren legea izan zen, Espainian ordena erlijioso berrien eraketa mugatzen zuen legea).
      - ㅤ⠀ㅤ
        
        Alderdi liberalak eta Alderdi Kontserbadoreak gero eta gutxiago ordezkatzen zuten herria.
        
        Kataluniako eta Euskal Herriko burgesak alderdi nazionalistak babesten hasi ziren (Katalunian Liga Erregionalista eta Euskadin Euzko Alderdi Jeltzalea - PNV).
        
        sindikatuak (UGT eta CNT) indartu egin ziren.
      - 1909tik aurrera, zebait krisi egon ziren:
        
        1917KO KRISIA
        Urte horretan, zenbait gauza gertatu ziren: militarrak ez zeuden gustura, maila-igoerak ez zirelako inpartzialki egiten; protesta politiko bat egin zen, Bartzelonan parlamentarien batzar bat egin baitzen Kataluniaren autonomia eskatzeko; eta mugimendu sindikalak greba orokor batera deitu zituzen herritarak.
        
        ASTE TRAGIKOA
        1909an, herri-matxinada bat egon zen Bartzelonan, klase herritarraz osatutako tropak bidali zituztelako Marokora gerrara. Klase aberatsek, berriz, ordaindu egiten zuten soldadutza ez egiteko.
        
        LANGILE-MUGIMENDUAREN ERRADIKALIZAZIOA.
        1919tik 1923ra bitartean, Errusiako Iraultzaren eraginagatik, langileen protestak areagotu egin ziren. Enpresariek enpresak itxiz eta pistolariak kontratatuz erantzuen zuten, eta gobernuak, poliziaren errepresio handiarekin.
- - - - Hauek izan ziren bere lehenengo neurriak: (1931ko konstituzioa)
      - Gizabanakoaren hainbat askatasun (adierazteko, biltzeko eta elkartzeko askatasunak, besteak beste), dibortziatzeko askatasuna.
      - Emakumezkoen sufragio unibertsala
      - Espainia estatu akonfesional deklaratu zen, kontzientzia askatasuna eta hezkuntza laikoa jasotzeko eskubidea
      - Lurralde deszentralizatu egin zen, eta eskualde autonomoak agertu ziren.
      - Gizarte - ongizatea sustatu zen: hezkuntza, osasuna….
- - - - Katalunaren autonomia: Kataluniako estatutua onartu zen eta Generalitatea sortu zen.
      - Erreforma militarra: armada errepublikaren menpe egoteko
      - Lan-erreformak: gutxieneko soldata, aseguruak….
      - Hezkuntza: Eskola berri asko eraiki ziren, aurrekontua handitu, hau dena gizartea hobetzeko lehen pausua zelako. Errepublikako irakasleak, gero oso jazarriak izan ziren
      - Ezkontza zibila eta dibortzioa arautu zuten.
- - - - 1933ko irailean, Manuel Azañak dimititu egin zuen, eta hauteskunde berriak egin ziren. Hauteskunde haietan, zentroko eta eskuineko alderdiek arrakasta handia lortu zuten. Eskuina Eskuin Autonomoen Espainiako Konfederazioan (CEDA) elkartu zen, Jose María Gil Robles buru zuela. Zentro-eskuinak hauteskundeak irabazi zituen eta, CEDAren babesarekin, Alejandro Lerrouxen Alderdi Erradikala iritsi zen gobernura.
      - Ezkerraren eta eskuinaren arteko tentsioak 1934ko Urriko Iraultza ekarri zuen, Lerrouxen CEDAko hiru ministro izendatzen. Eskerreko alderdiek greba iraultzaile bat antolatu zuten 1934ko urrian, CEDAk errepublikarako adierazten zuen arriskuari aurre egiteko.
      - ㅤ
        
        Iraultzak arrakasta izan zuen Asturiasen. Han, langile-erakundeek meatzeguneak okupatu zituzten, gobernu iraultzaile bat sortzeko asmoz. Baina armadak gogor erreprimitu zuen iraultza (2.000 hildako eta 30.000 atxilotu)
        
        Katalunian, gobernu autonoma matxinadara gehitu zen, eta Lluís Companys-ek Kataluniako Estatua aldarrikatu zuen Espainiako Errepublika Federalaren barruan. Altxamenduak porrot egin zuten, eta gobernu autonomoko buruzagiak espetxeratuak izan ziren.
        
        Iraultza amaitu ondoren, gobernua krisian sartu zen. Alderdi Erradikaleko ustelkeriaren eta desadostasun ideologikoen ondorioz, gobernuan zegoen koalizioa hautsi egin zen, eta beste hauteskunde orokor batzuk egin ziren 1936ko otsailean.
- - - - ⠀