Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Máu - Thể dịch - Coggle Diagram

- - - - điều hòa bởi hoạt động cơ quan
      - đảm bảo chức năng của cơ quan
      - sự ổn định thành phần máu được biểu thị bằng hằng số ko đổi: HSSLM
      - Muốn có thì tp máu luôn bị phân hủy và thay thế từ dịch nội, ngoại bào
      - Để có HSSLM
        
        Dự trữ: lách, gan
        
        Thoái hóa, chuyển hóa phân tử
        
        Thải: muối, ptu nhỏ
        
        Thận: nước, muối, sp cuối của biến dưỡng, ptu lạ
        
        Tuyến tiêu hóa, gan: mật
        
        Phổi: khí, hơi nước
        
        Da: khí, hơi nước
      - Điều hòa HSSLM dựa vào hệ nội tiết và thần kinh thông qua các thụ quan
    - - Hô hấp: nhờ Hb của hồng cầu
      - Dinh dưỡng: các mô bào nhận nguồn dưỡng chất như nhau
      - Bài tiết: thận, da
      - Bảo vệ: kháng thể, diếu tố, bạch cầu, Fabricius, Thymus, Peyer
      - Điều hòa cân bằng nước: khi mất máu nước từ mô bào vào hệ tuần hoàn giúp cân bằng nước
      - Điều hòa ASTT: pro và muối ổn định nhờ hấp thu ở thận làm ASTT ko đổi
      - Điều hòa pH:
        
        hệ đệm Hb 28%
        
        protein huyết thanh 6%
        
        hệ đệm bicarbonat 65%
        
        phosphate 1%
      - Vận chuyển kích thích tố
      - Truyền nhiệt: nhận nhiệt từ biến dưỡng và phân phối khắp cơ thể, thải qua da, phổi
      - Điều hòa huyết áp: do V máu biến đổi
  - - - Trực tiếp
        
        Cắt tiết
        
        Trích xuất Hb
      - Gián tiếp: đưa vào máu phẩm nhuộm hoặc ptu đánh dấu
    - - làm việc: tiết sữa cao
      - dinh dưỡng: béo thấp
      - tuổi tác: thú non thấp
    - - tăng số hồng cầu
      - tăng thể tích huyết tương
    - - mất máu: máu dịch gian bào vào hệ tuần hoàn, huy động kho dự trữ máu
      - thời gian mất máu phụ thuộc mức độ mất máu và hoạt động tủy xương
      - điều trị: cần cấp nước bằng nước có albumin, nước muối sly, dung dịch có tính keo
  - - - Đỏ tươi: Hb bão hòa oxy, máu ĐM
      - đỏ thẫm: Hb bão hòa 60-65% oxy, máu TM
      - đỏ do hồng cầu
      - màu anh đào: Hb bão hòa với CO
    - - mặn do có muối
      - tanh do chứa sắt, acid béo bay hơi, thể ketone
    - - thay đổi theo thành phần
      - tùy thuộc số lượng hồng cầu
    - - 1/3 do huyết tương
      - giảm cả 2 thì độ quánh giảm
      - tùy thuộc số lượng hồng cầu và protein huyết tương
      - tăng cả 2 thì độ quánh tăng, gánh nặng cho cơ tim
    - - tùy thuộc
        
        nồng độ muối: NaCl 45%
        
        thành phần hữu cơ
      - pp xác định: đo độ hạ băng điểm
    - - 7,035 - 7,045
      - 4 hệ thống đệm
        
        Hệ Hb
        
        trong máu kiềm: dạng anion liên kết nguyên tố kiềm
        
        aicd vào máu thì giải phóng kiềm trung hòa acid
        
        ở mô bào: HbO2 → Hb + O2 giải phóng kiềm trung hòa CO2
        
        Hệ đệm bicarbonate: biến đổi pH sang acid đột ngột
        
        pro huyết tương
        
        trong máu dạng anion
        
        Protein- + H+ → Protein-H
        
        Phosphate
        
        kho dự trữ kiềm biến động tùy dinh dưỡng, làm việc
        
        Giảm
        
        tạo nhiều CO2 gây toan huyết: tiểu đường, aceton huyết (nhai lại)
        
        tạo acid, bicarbonate sẽ trung hòa
        
        Tăng gây kiềm huyết (hiếm gặp)
      - Điều hòa
        
        Thận: bài tiết nước tiểu
        
        Phổi: thải CO2
        
        tuyến tiêu hóa: tiết pH dịch tiêu hóa
  - - - Các pro trong huyết tương
        
        tỷ lệ thay đổi tùy theo loài
        
        pp xác định: muối, cồn, aceton, siêu ly tâm, điện di trên giấy
        
        protein huyết thanh tổng hợp ở gan, lưới võng nội
        
        chức năng
        
        tăng áp suất thể keo
        
        mao quản thận: chống áp lực thủy tĩnh
        
        tĩnh mạch: tái hấp thu nước
        
        Albumin
        
        cấp đạm
        
        vận chuyển acid béo, sắc tố mật
        
        Globulin
        
        α và β: vận chuyển sterol, steroid, phosphatide, acid béo
        
        β1: vận chuyển KL nặng
        
        γ: kháng thể, agglutinin, lysin
        
        Fibrinogen
        
        tăng trong viêm cấp tính, mãn tính
        
        giảm trong bệnh gan
        
        đông máu
        
        Men
        
        Transaminase
        
        SGOT
        
        nhiều trong cơ tim
        
        cao khi nhồi máu cơ tim
        
        SGPT
        
        nhiều trong cơ vân, gan
        
        cao khi viêm gan cấp tính
        
        Cholinesterase
        
        phân giải acetylcholine
        
        tăng trong bệnh gan
        
        Lypase, α amylase trong dịch tụy
      - Đạm cặn, đạm sót
        
        Đạm cặn tăng sau bữa ăn nhiều đạm do acid amin tự do tăng
        
        Đạm sót tăng khi thận suy yếu, làm ure và chất chứa nito loại thải kém
        
        phân tử chứa nito, trọng khối thấp
      - Glucide
        
        tăng sinh lý sau bữa ăn
        
        tăng bệnh lý khi tiểu đường
        
        đường huyết là hàm lượng glu thật sự trong máu
        
        ổn định nhờ TY, TT, TTT
        
        nhai lại ko tăng do bột đường biến thành acid béo bay hơi
      - Lipid
        
        triglyceride tăng khi ăn nhiều mỡ, giảm khi nhịn đói
        
        cholesterol giảm khi bệnh ở nhu mô gan
        
        triglyceride, cholesterol, phosphatide, lipoprotein
      - Acid hữu cơ và thể ketone
        
        Acid hữu cơ
        
        citric 0,9 - 3,1
        
        pyruvic 0,3 - 2
        
        lactic 12
        
        α keto glutaric 0,2 - 1
        
        thể ketone
        
        0,4 - 0,8
        
        tiểu đường, aceton huyết: 50 - 80
      - Sắc tố: sắc tố mật, caroten
      - Sinh tố, kích thích tố
        
        vitamin rất thấp trong máu
        
        kích thích tố rất thấp trong huyết thanh
    - - Cation
        
        Na+ chiếm hàng đầu
        
        K+ biến động hẹp, trong hồng cầu
        
        Ca2+ trong huyết thanh
        
        liên kết pro
        
        dạng ion chiếm 50 - 60%, hoạt động sinh lý
        
        Ca2+ giảm: bệnh tetanos
        
        Ca2+ + Mg2+ giảm: tetanos nghiêm trọng
        
        Ca2+ giảm + Mg2+ tăng: bại liệt sau sinh
        
        Ca2+ giảm lâu dài: còi xương, xốp xương
        
        ở gia cầm cao hơn có vú, rất cao khi đẻ trứng
      - Anion
        
        Cl-
        
        phân tiết khi tạo acid HCl ở màng nhày dạ dày
        
        tăng khi bệnh thận
        
        giảm khi thiếu muối, nôn mửa, nhược năng TTT
        
        HPO42-
        
        SO42- huyết thanh 2 - 3
        
        S huyết thanh cao hơn do nằm trong pro
      - Khoáng vi lượng
        
        Fe
        
        từ nơi hấp thu hoặc dự trữ đến nơi sử dụng
        
        thiếu sắt thì thiếu máu
        
        liên kết β1 globulin, bão hòa 30 - 40%
        
        Hàm lượng tùy dinh dưỡng, khi Fe dự trữ đủ thì hấp thu bình thường hoặc giảm
        
        Cu
        
        trữ trong gan
        
        Thiếu Cu thì thiếu máu, còi xương, xốp xương, chậm phát triển
        
        hấp thu ko gì đặc biệt, tùy thành phần thức ăn
        
        Zn: liên kết pro
        
        Co, Mn, I
        
        hàm lượng gia súc như nhau
        
        Iod huyết thanh 2 dạng
        
        Iodua: iod vận chuyển
        
        Iod kết hợp pro: kích thích tố của tuyến giáp
  - - - Cấu tạo và chức năng
        
        Có vú ko nhân: tăng tiếp xúc O2, CO2; giảm biến dưỡng
        
        chim, XS cấp thấp: có nhân
        
        có tính đàn hồi, biến dạng lọt qua mao quản
        
        Thiếu máu hoặc rối loạn tủy xương: biến đổi thành hình quả lê hay lưỡi liềm
        
        Chức năng
        
        vận chuyển O2, CO2
        
        điều hòa pH máu
      - Thành phần hóa học
        
        32-35%
        
        Pro 95-98%
        
        Hemoglobin 75-85%
        
        Muối + lipid (2-5%)
        
        Nước 65-68%
      - Số lượng
        
        Hoạt động của cơ
        
        Cao độ: phân áp O2 thấp tăng hồng cầu
        
        Phái tính: đực > cái do tiết testosterone làm tăng biến dưỡng
        
        Dòng giống
        
        Tuổi tác: mới sinh khá cao
        
        Dinh dưỡng
        
        Vận tốc phá hủy hồng cầu: bệnh ảnh hưởng phá hủy hồng cầu trong gan, lách
        
        Giảm do nhiều nguyên nhân
        
        Tăng phá hủy hồng cầu
        
        Sản xuất ko đủ
        
        mất máu trầm trọng
      - Dung huyết
        
        hemoglobin thoát ra khỏi hồng cầu
        
        sinh lý xảy ra ở lưới võng nội của gan
        
        do bệnh lý
        
        do hemolysin trong sữa đầu
        
        do truyền máu lạ vào hệ tuần hoàn
        
        HC bị ngưng kết và bị hemolysin phá hủy
        
        enzym isohemolysin phá hủy HC của cá thể cùng loài, có trong huyết thanh nhưng kh đều đặn
        
        do nọc độc, hóa chất, dung môi chất béo, xà phòng
        
        do tác nhân vật lý
        
        do dd ưu trương hoặc nhược trương
        
        sức đề kháng (SĐK) tối thiểu: bắt đầu dung huyết
        
        SĐK tối đa: dung huyết hoàn toàn
        
        thiếu máu do dung huyết làm giảm SĐK
      - Sự tạo thành: Tủy xương ➞ Pro-Erythroblaste (Tiền nguyên HC) ➞ Erythroblaste (nguyên HC) ➞ Erythrocyte (HC)
      - Sự phá hủy
        
        bệnh truyền nhiễm: giảm tuổi thọ
        
        phôi thai: HC có nhân tạo ra từ mạch máu của túi noãn hoàng
        
        thiếu dinh dưỡng: giảm tuổi thọ
        
        Gan sx HC ko nhân rất sớm
        
        Sau khi sinh: hoàn toàn từ tủy xương
        
        Trong các Erythroblaste thì Erythrocyte ưa base giảm dần, thay bằng ưa acid trong tbc
        
        tbc của HC non có vết base dạng lưới ➞ hồng cầu lưới (0,5-1%)
        
        HC bị phá hủy ở lưới võng nội của gan, lách, tủy xương
    - - Sinh lý: tăng sau bữa ăn, thay đổi theo tuổi
      - Bệnh lý: giảm do virus
      - phân bố ko đồng nhất
      - 2 loại: BC có hạt và ko hạt
      - Công thức BC
        
        Stress: ACTH tăng ➞ BC ưa acid vào một số vùng ẩn tránh ➞ ưa acid giảm
        
        BC trung tính
        
        khi già chia 2-5 thùy
        
        vận động amip, xuyên mạch, thực bào
        
        thay đổi theo tuổi, sinh lý, bệnh lý
        
        BC ưa acid
        
        hạt bắt màu eosin
        
        nhỏ: nhai lại
        
        vừa: heo
        
        to: ngựa
        
        tăng trong ký sinh trùng, dị ứng, bệnh trên da; giảm khi stress
        
        BC ưa base (mast): rất ít
        
        Lâm ba cầu: vận động amip giới hạn
        
        BC đơn nhân lớn: đại thực bào, loại bỏ mô bào chết
        
        sự thay đổi đi đôi với xáo trộn thành phần cơ quan tạo máu
        
        khối u tủy xương: có hạt tăng
        
        khối u mạng lưới võng nội: đơn nhân lớn tăng
        
        khối u bạch huyết: lâm ba cầu tăng
      - Trong viêm, tạo mủ: tính xuyên mạch, phân tiết enzym phân giải pro tiêu hóa mô bào chết
      - Tiến trình phòng vệ: 3 kỳ
        
        gđ hai: tổng giảm, đơn nhân lớn tăng
        
        gđ lành bệnh: tổng giảm, lâm ba cầu + ưa acid tăng
        
        gđ đầu: tổng tăng, trung tính tăng
      - Đời sống ngắn
        
        Lâm ba cầu: 1-2 ngày
        
        BC có hạt: 8-10 ngày
        
        Hủy ở lưới võng nội của gan và lách
      - BC gia cầm
        
        bạch huyết kém phát triển, hbh ít
        
        có bạch cầu đa nhân ưa acid giả (BC dị nhiễm)
        
        số lượng > có vú
        
        sự tạo bạch huyết khác nhau ở các mô bào
    - - giảm khi truyền nhiễm, choáng, dị ứng
      - tăng khi tiêu hóa, mang thai
      - số lượng: 150k - 600k
      - tiếp xúc vật lạ TC phân mảnh giải phóng thrombokinase khởi đầu đông máu
      - Sự tạo thành: Tủy xương ➞ Megacaryoblaste (đại cực bào nhân lớn) ➞ Megacaryocyte (Tb đơn nhân lớn) ➞ Thrombocyte (TC)
      - chết ở lưới võng nội của lách
    - - có hệ võng nội thực bào vật lạ, tb già
      - giao cảm bị kích thích: adrenalin và noradrenalin phân tiết làm co thắt cơ trơn của lách giải phóng máu dự trữ đáp ứng "cao bay xa chạy". Xảy ra khi
        
        thiếu oxy trong mô bào
        
        cơ làm việc
        
        bị lạnh
        
        bị mất máu
        
        bị kích thích mạnh
      - dự trữ sắt
      - sản xuất lâm ba cầu (do tiểu thể Malpighi)
      - tổng hợp gamma-globulin tham gia phòng vệ, chống cảm nhiễm
    - - mới sinh hầu như tủy đỏ, trưởng thành tủy đỏ chỉ có ở xương dẹp
      - tủy vàng có ở xương dài chứa mỡ
      - gồm tủy đỏ và tủy vàng
      - tủy vàng biến thành tủy đỏ khi
        
        xuất huyết trầm trọng
        
        nhịn đói kéo dài
        
        truyền nhiễm ác tính và ốm gầy
      - chức năng tủy đỏ
        
        sx lâm ba cầu
        
        sx BC hạt
        
        sx hồng cầu
        
        phá hủy tb máu già
      - trung khu điều hòa hoạt động: củ tro
- - - - histamin làm tăng tính thấm của thành mao quản
      - tiêm dd ưu trương vào máu
  - - - ống bh khí quản phải, trái
        
        phải: đổ vào TM chủ trước
        
        trái: nối ống ngực
        
        nhận của đầu, cổ, phần trước ngực, chi trước
      - ống ngực: nhận của chi sau, xoang bụng, lồng ngực đổ vào TM chủ trước