Hệ thần kinh
Đại cương
Khái niệm
Chức năng
điều hòa phối hợp các bộ phận
đảm bảo sự thống nhất
thống nhất cơ quan với môi trường
có tính cảm ứng: tiếp nhận và phản ứng lại kích thích từ môi trường
2 phần chính
HTK ĐV
HTK TV
HTK tự động hay dinh dưỡng
kiểm soát cơ trơn, cơ tim, các tuyến
HTK tự chủ
kiểm soát cơ vân
2 phần
giao cảm: lan tỏa khắp cơ thể
phó giao cảm: một số vùng
điểm chung giữa HTK ĐV và TV
chung hệ TK trung ương là não bộ và tủy sống
ngoại biên là dây và hạch thần kinh
Tế bào thần kinh
neuron
Nhánh gồm
nguồn gốc: ngoại phôi bì
gồm thân và nhánh
sợi trục: bao myelin, cấu tạo chất trắng
tua: ko bao myelin, chất xám
Xung động thần kinh
sự dẫn truyền kích thích
tua → thân → sợi trục → cầu nối
3 loại neuron
tiếp hợp
vận động hay tiết dịch
thụ cảm
thân nằm ngoài trung ương TK
tiếp nhận và dẫn xung động từ ngoại biên về trung ương
trong trung ương TK
biến đổi xung động thành phản ứng thích hợp
thân nằm ngoài trung ương
tác động cơ quan, cơ, tuyến
Giải phẫu
Màng não tủy
bao bọc HTKTW
gồm 3 lớp màng
Màng cứng
ngoài cùng
mô liên kết
2 phần
màng cứng não
màng cứng tủy
cốt mô sọ đầu, màng bao của não
khoảng trống chứa bạch huyết
mặt trong do nội biểu mô lát
khoảng trống chứa mô lk và mô mỡ
to nhất ở xương Atlas, nhỏ ở ngực, đoạn cuối đốt 2,3 xương khum
ống bao bọc tủy sống
Màng nhện
mặt ngoài nội biểu mô lát
khoảng cách màng nhện chứa dịch tủy não
2 phần
mạng nhện não
mạng nhện tủy
Tủy sống
2 chỗ phình to
Phần phình cổ phát ra tùng TK tay
Phần phình thắt lưng phát ra tùng TK thắt lưng-mông
Tủy sống gia súc phân đốt, mỗi đốt 2 rễ
rễ trên
rễ dưới
neuron cảm giác hay hướng tâm
thân neuron nằm tại hạch TK gọi là hạch tủy
neuron vận động hay ly tâm
thân neuron nằm trong tủy sống
Tùng TK tay
3-4 dây cổ cuối, 1-2 dây ngực đầu
Chó: 3 dây cổ cuối, 2 dây ngực đầu Heo và bò: 3 dây cổ cuối, 1 dây ngực đầu
Tùng TK thắt lưng-mông
gồm 2 tùng phải, trái tới 2 chi sau
do nhánh dưới của dây thắt lưng cuối và 1 dây mông đầu
Não
Tiền não
Vỏ não
là vùng cảm giác và vận động
kiểm soát cơ vân, cảm giác và lý trí do tb tiểu não
Thể vân
hỗn hợp chất xám, chất trắng
chất xám do một số khối nhân: nhân nền hay hạch nền
chất trắng: sợi liên kết vỏ não với phần khác của TW và trực tiếp ngoại vi
Não khứu
Một trong những phần phát triển sớm nhất của não
liên hệ về mùi
Liên não
ở trước, cận não giữa
Tầng thị giác
thể chính
hai khối hình trứng to
trung tâm truyền tin
Phần trên thị: nhân Habenular liên kết khứu giác, chất trắng, tuyến tùng
Hạ tầng thị giác (vùng dưới đồi): gồm tuyến não thủy, liên kết củ tro
Não thất thứ ba
khoảng trống hẹp
thông với não thất thứ tư qua khe Sylvius và các não thất bên qua lỗ Monro
Trung não
Cuống đại não
ko chia nhỏ, nối tiền não ở trước - hậu não ở sau
sự liên tục nửa phải - trái của tủy sống và cuống não
chứa bó sợi và nhân TK
hai cột bắt nguồn cầu não
Thể tứ thoa
hai gò trước - hai gò sau
gò trước: thị giác - gò sau: thính giác
củ não sinh tư
Kênh trung não
phần dưới nguồn từ dây III, IV
phần bên hông nguồn từ dây V
khe Sylvius
Hậu não
Cầu não: giữa hành tủy và cuống đại não
Hành tủy: phần liên tục trước của tủy sống
Tiểu não
vỏ chất xám - tủy chất trắng
dính hành tủy và cầu não qua 3 cuống tiểu não: sau, giữa, trước
bề mặt nếp lá gợn sóng
Não thất thứ tư
đáy do hành tủy và cầu não
chứa một ít dịch não tủy
thông với kênh TW tủy sống và với não thất thứ ba
Các dây TK
3 dây cảm giác
Dây I
dây TK khứu giác
màng nhầy của mũi
dây II
dây TK thị giác
võng mạc của mắt
dây VIII
dây TK thính giác
ốc tai và kênh bán khuyên
4 dây hỗn hợp
dây V
dây TK tam thoa
cảm giác của mắt, mặt
vận động các cơ nhai
dây VII
cảm giác vùng tai và vị giác 2/3 trước lưỡi
vận động các cơ giãn mặt
dây TK mặt
dây IX
cảm giác yết hầu và vị giác 1/3 sau lưỡi
vận động cơ yết hầu
dây TK thiệt hầu
dây X
cảm giác yết hầu và thanh quản
vận động cơ thanh quản
dây TK phế vị: dài nhất chi phối phó giao cảm của nội tạng
5 dây vận động
dây III
dây IV
hầu hết các cơ của mắt
dây TK vận nhãn chung
dây TK vận cơ đại tà
vận động cơ nghiêng trên của mắt
dây VI
các cơ thẳng bên của mắt
dây TK vận cơ ngoại trực
dây XI
dây TK tủy sống phụ
các cơ vai và cổ
dây XII
dây TK hạ thiệt
các cơ của lưỡi