Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลในหญิงที่มีโรคการติดเชื้อ ร่วมกับการตั้งครรภ์ - Coggle Diagram
การพยาบาลในหญิงที่มีโรคการติดเชื้อ ร่วมกับการตั้งครรภ์
1.โรคตับอักเสบ บี (Hepatitis B)
เกิดจาก hepatitis B virus กลุ่ม hepadnavirus เป็นสาเหตุของการเกิดโรคตับแข็งและมะเร็งตับชนิด hepatocellular carcinogen
อาการและอาการแสดง
ไข้ อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ปัสสาวะสีเข้ม อุจจาระสีซีด ปวด ข้อ และในรายที่มีอาการรุนแรง
มีอาการตัวเหลืองตาเหลือง
การติดต่อหญิงตั้งครรภ์สู่ทารก
1) ผ่านทางรก
2) การรั่วไหลของเชื้อไวรัสผ่านรกไปกับเลือดมารดาเข้าสู่ระบบหมุนเวียนของเลือดทารกในระหว่างคลอด
3) ทารกกลืนน้ำคร่ำเลือดของมารดาในระหว่างคลอด หรือน้ำจากช่องคลอด
4) ระยะหลังคลอด เช่น ทางน้ำนม หัวนม รอยถลอกของทารกในขณะคลอด
5) การทำหัตถการต่างๆ เช่น ให้น้ำเกลือ
กระทำต่อทารกในการตรวจวินิจฉัย
การวินิจฉัยโรค
วิธีตรวจ Rapid test Lab-based test เช่น
Indirect ELISA, CMIA
HBsAg positive ถ้าผลบวกแสดงว่า ติดเชื้อตับอักเสบบีHBeAg positive ถ้าผลบวกแสดงว่า สามารถแพร่เชื้อสู่ผู้อื่นเพราะมีการแบ่งตัวของไวรัส และมการติดต่อสู่ทารกได้สูง ติดเชื้อระยะคลอดร้อยละ 70 – 90
การแปลผล
สตรีตั้งครรภ์เป็นพาหะตับอักเสบบี โอกาสแพร่เชื้อสูอื่นได้สูงและเสี่ยงต่อการดำเนินโรคที่รุนแรง
ผลกระทบของโรค
ความรุนแรงของโรคสูงขึ้นถ้าเกิดเป็นตับอักเสบเฉียบพลันในไตรมาสที่ 3 ของการตั้งครรภ์
▪ ทารกมักจะตายในครรภ์
▪ คลอดก่อนกำหนด
▪ แท้ง
▪ ตายคลอด
การรักษา
ในราย HBeAg positive เมื่ออายุครรภ์ครบ 28-32 สัปดาห์ เริ่มให้ Tenofovir Disoproxil Fumarate (TDF) 300 mg รับประทาน วันละ 1 ครั้ง จนถึง 4 สัปดาห์หลังคลอด
ตรวจ Creatinine หลังเริ่มยา 4 สัปดาห์
การพยาบาล
ระยะตั้งครรภ์
ซักประวัติ เน้นการค้นหากลุ่มเสี่ยงของการติดเชื้อ การได้รับวัคซีนป้องกันโรคตับอักเสบบี
การส่งตรวจเลือดหา HBsAg โดยมีการให้คำปรึกษาก่อนและหลังการเจาะเลือด
ในรายที่ผลเลือด HBsAg ให้ผลบวก ให้คำแนะนำในการปฏิบัติตัว เช่น ไม่รับประทานอาหารไขมันสูง หรือปิ้งย่าง
ระยะคลอด
การป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อจากการสัมผัสเลือดและสิ่งคัดหลั่ง โดยการใช้หลัก universal precaution
ไม่กระตุ้นการคลอดเกินความจำเป็นหลีกเลี่ยงการเจาะถุงน้ำ
ควรหลีกเลี่ยงสูติศาสตร์หัตถการ vacuum หรือ forceps
ระยะหลังคลอด
ดูแลให้ทารกได้รับภูมิคุ้มกันโดยหลังคลอดภายใน 12 hr.
➢ HBIG 0.5ml. IM
➢ HB1 Vaccine 0.5 ml. IM
1 เดือน >> HB2 (หากได้ HBIG ไม่ต้องฉีด)
2 เดือน >> DTP-HB-Hib1
4 เดือน >> DTP-HB-Hib2
6 เดือน >> DTP-HB-Hib3
2.หัดเยอรมัน (Rubella)
เชื้อไวรัสที่มีชื่อว่า Rubella เชื้ออยู่ในน้ำมูก น้ำลาย และเสมหะ เชื้อสามารถติดต่อไปยังทารกผ่านทางรกได
อาการและอาการแสดง
ก่อนออกผื่น
มีไข้ต่ำๆ ปวดศีรษะ ปวดกระบอกตา ปวดเมื่อย ต่อมน้ำเหลืองโต
ระยะออกผื่น
ลักษณะแบนราบสีชมพูหรือแดง ขนาดเล็ก มักจะแยกจากกัน อาจมีภาวะแทรกซ้อน เช่น ปวดข้อและข้ออักเสบ
การวินิจฉัยโรค
ตรวจ HAI antibody titer < 1:10 แสดงว่าไม่ติดเชื้อและไม่มีภูมิคุ้มกันต่อเชื้อ
ตรวจหา 2 ครั้ง เพื่อยืนยันการติดเชื้อ
HAI antibody titer สูงกว่าครั้งแรกอย่างน้อย 4 เท่า แสดงว่า ติดเชื้อ
ผลกระทบของโรค
ไตรมาส 1
ความพิการของทารกในครรภ์สูงขึ้นเมื่อมีการติดเชื้อช่วงอายุครรภ์น้อยกว่า 16 สัปดาห์
ไตรมาส 2
หลังอายุครรภ์ 20 สัปดาห์ พบ CRS เพียงเล็กน้อย
ไตรมาส 3
อาจพบเฉพาะภาวะทารกโตช้าในครรภ์
การพยาบาล
ระยะตั้งครรภ์
การคัดกรองโรคหัดเยอรมัน >> ซักประวัติ เน้นการค้นหากลุ่มเสี่ยงของการติดเชื้อ
หากสงสัยว่ามีการติดเชื้อควรจัดให้รอในห้องแยกและใส่ mask
ระยะคลอด
จัดมารดาอยู่ในห้องแยกและดูแลให้ดำเนินการคลอดตามปกติ โดยใช้หลัก universal precaution
แยกทารกจากทารกปกติ
ป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อจากการสัมผัสเลือดและสิ่งคัดหลั่ง
ระยะหลังคลอด
ทารกที่คลอดจากมารดาที่สงสัยว่ามีการติดเชื้อหัดเยอรมัน >> ส่ง lab วินิจฉัย
ทารกที่คลอดจากมารดาที่ติดเชื้อหัดเยอรมัน>> แยกจากทารกปกติเพื่อสังเกตอาการและประเมินความผิดปกติที่อาจเกิดภายหลัง และนัดเด็กมาตรวจเป็นระยะ ๆ
3.โรคสุกใส (Varicella)
เชื้อไวรัส varicella-zoster virus ติดต่อโดยการหายใจเอาเชื้อไวรัสที่แพร่ กระจายอยู่ในอากาศเป็นแล้วมักมีภูมิคุ้มกันตลอดชีวิต และส่วนใหญ่จะไม่เป็นซ้ำอีก
อาการและอาการแสดง
ไข้ อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร และปวดเมื่อยตามตัว
มีผื่นขี้นเริ่มแรกจะขึ้นเป็นผื่นแดงราบก่อนต่อมากลายเป็นตุ่มน้ำใส คัน ต่อมากลายเป็นหนอง หลังจากนั้น 2–4 วัน ก็จะตกสะเก็ด
อาการอื่นๆ ที่พบได้มีเลือดออกทางช่องคลอด
ผลกระทบของโรค
แท้งเอง
การติดเชื้อระยะก่อน 20 wk อาจทำให้ทารกในครรภ์ พิการได้ >> แขนขาลีบ สมองฝ่อ ศีรษะเล็ก ตาเล็ก
การติดเชื้อระยะก่อนคลอด 5 วันหรือหลังคลอด 2 วัน ทารกที่เกิดมาอาจเป็นสุกใสชนิดรุนแรงได้ อาจเสียชีวิต
การพยาบาล
ระยะก่อนตั้งครรภ์
แนะนำการตรวจหาภูมิคุ้มกัน และฉีดวัคซีนก่อนการตั้งครรภ์ 3 เดือน
ระยะตั้งครรภ์
หญิงตั้งครรภ์ที่ไปสัมผัสโรค ไม่มีประวัติเป็น VZV มาก่อน แนะนำให้ Varicella zoster immunoglobulin
2.ให้คำแนะนำการดูแลตนเอง - การนับลูกดิ้น สังเกตอาการท้องแข็งหรือเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด
ระยะคลอด
จัดมารดาอยู่ในห้องแยกและดูแลให้ดำเนินการคลอดตามปกติ โดยใช้หลัก universal precaution
2.ป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อจากการสัมผัสเลือดและสิ่งคัดหลั่ง
4.ซิฟิลิส (Syphilis)
โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์จากเชื้อ Treponema pallidum สามารถติดต่อโดยการสัมผัสเชื้อโดยตรง หรือผ่านทางรกหลัง 16 สัปดาห์ ทำให้ทารกติดเชื้อซิฟิลิสแต่กำเนิดได้
ระยะของโรค
ระยะที่1 Primary syphilis พบแผลริมแข็ง (Chancre) ที่อวัยวะเพศ แผลสามารถหายเองได้ใน 2-8 สัปดาห์
ระยะที่2 Secondary syphilis มีผื่น ผมร่วงเป็นหย่อม ตุ่มนูน อาการเหล่านี้จะพบ 4-10 สัปดาห์ หลังจากพบแผลริมแข็ง
ระยะแฝง Latent syphilis เกิดภายใน 12 เดือน หลังจากมีอาการทางคลินิก เรียก Early latent,เกิดนานกว่า 12 เดือน เรียก Late latent
ระยะที่3 Tertiary syphilis เป็นระยะที่โรคดำเนินไปอย่างช้าๆ เกิดขึ้นทีอวัยวะใดก็ได้ อาจทำให้เกิดการบาดเจ็บต่อสมองระบบประสาท ตา หัวใจ เส้นเลือด ตับ กระดูก ข้อต่อ
การวินิจฉัยโรค
การทดสอบภูมิคุ้มกันที่ไม่จำเพาะ
(NONSPEIFIC SCREENING TEST) ได้แก่ VDRL
ถ้าผลบวกจะรายงานผลเป็นปริมาณของภูมิคุ้มกันหรือสารที่ตรวจพบเป็น ระดับไตเตอร์ (titer) ช่วยบอกความรุนแรงของโรคภายหลังการรักษา ถ้าตอบสนองต่อการรักษา ควรจะลดลงอย่างน้อย 4 เท่าหรือมากกว่า
ผลกระทบของโรค
ผลกระทบต่อมารดา
ถ้าไม่ได้รับการวินิจฉัยหรือรักษาเชื้อสามารถทำลายอวัยวะทุกส่วนของร่างกายอาจเสียชีวิตได้
เพิ่มอัตราการแท้งระยะหลัง (หลัง 4 เดือน)
คลอดก่อนกำหนด
ผลต่อทารก
Spontaneous Abortion
Still birth
Preterm Labor
Congenital Syphilis
การพยาบาล
ระยะตั้งครรภ์
ตรวจเลือดเมื่อตั้งครรภ์ เจาะเลือดตรวจตามนัดอีกครั้งในรายที่ผลปกติ เมื่ออายุครรภ์ 28- 32 สัปดาห์
มาฝากครรภ์ตามนัด ติดตามระดับ titer
ระยะคลอด
ไม่ใช้สูติศาสตร์หัตถการ ในผู้คลอดมีรอยโรคแผลริมแข็งบริเวณอวัยวะสืบพันธ์ุ
ตรวจรกให้ละเอียด เนื่องจากผู้คลอดที่ติดชื้อซิฟิลิสจะมีลักษณะใหญ่ ซีดและบวมน้ำ
ระยะหลังคลอด
งดให้นมแม่กรณีที่มารดามีรอยโรค เช่น แผลริมแข็ง (Chancre) บริเวณเต้านม/รักแร้/มีหัวนมถลอก หัวนมแตก เต้านมอักเสบ
5.หูดหงอนไก่ (Condyloma acuminata)
เกิดจากเชื้อไวรัสชนิด DNA ที่เรียกว่า Human papilloma virus (HPV) มีรอยโรคเป็นติ่งเนื้อนูน พื้นผิวขรุขระคล้ายดอกกะหล่ำจำนวนและนาดแตกต่างกันออกไปในแต่ละคน
อาการและอาการแสดง
ติ่งเนื้อขรุขระคล้ายหงอนไก่ บางชนิดเป็นติ่งแต่มีลักษณะแบบราบ บางชนิดคล้ายดอกหงอนไก่หรือดอกกะหล่ำ
ผลต่อทารก
หูดหงอนไก่ในกล่องเสียง (laryngeal papilloma) ทำให้เสียงแหบใจหายติดขัดได้
การวินิจฉัยโรค
การตรวจทางเซลล์วิทยา (Pap smear)
การรักษา
ทารอยโรคด้วย 80% Trichloroacetic acid
การผ่าตัดเอาก้อนหูดออก (Surgical excision)
การพยาบาล
ระยะตั้งครรภ์
แนะนำการปฏิบัติตนเพื่อให้มีระบบภูมิต้านทานของร่างกายเข้มแข็ง รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ เน้นมีสารอนุมูลอิสระ
นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ วันละ 6 – 8 ชั่วโมง
ระยะคลอด
หลีกเลี่ยงการทำหัตถการทางช่องคลอด เช่น การตรวจภายใน การเจาะถุงน้ำคร่ำ
ถ้าหูดหงอนไก่ยังมีขนาดเล็กไม่ขัดขวางช่องทางคลอดให้คลอดทางช่องคลอดได้
ถ้าหูดหงอนไก่มีขนาดใหญ่ห้ทำการผ่าตัดคลอดทางหน้าท้อง
ระยะหลังคลอด
เน้นการดูแลความสะอาดของอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกให้มาก
ประเมินอาการติดเชื้อของทารกแรกเกิดมีไข้ อ่อนเพลีย ดูดนมไม่ดี ตัวเหลือง ถ้ามีควรแยกห้อง
6.เริม (Herpes simplex)
เกิดจากเชื้อ herpes simplex virus (HSV) HSV
type l :
เกิดพยาธิสภาพที่อวัยวะอื่นซึ่งไม่ใช่อวัยวะ HSV
type ll :
เกิดพยาธิสภาพที่อวัยวะสืบพันธ
อาการและอาการแสดง
เริ่มจากผื่นแดง (Papule) ตุ่มน้ำใส (Groupedvesicles) เป็นกลุ่มๆ ที่อวัยวะสืบพันธ์ุ
เมื่อตุ่มน้ำแตกจะปวดแสบ ปวดร้อน ต่อมน้ำเหลืองที่ขาหนีบอาจโต
ผลต่อทารก
Abortion
Infection ทารกติดเชื้อ
Congenital infection
Premature Labor
การวินิจฉัยโรค
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ โดยการป้ายเซลล์จากแผลมาตรวจการเพาะเชื้อ และตรวจหาน้ำเหลือง
การพยาบาล
ระยะคลอด
สงสัยเริมแต่ไม่เห็นรอยโรคขณะเจ็บครรภ์ควรให้คลอดทางช่องคลอด
ถ้ามีรอยโรคควรผ่าตัดคลอด
ถ้ามีการติดเชื้อนอกอวัยวะสืบพันธุ์ ให้คลอดทางช่องคลอดได้
ระยะหลังคลอด
แยกทารกจากทารกอื่น ทำการเพาะเชื้อ หากพบมีการติดเชื้อต้องดูแลการได้ยาตามแผนการรักษา
สามารถเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้ แต่ต้องล้างมือก่อนและหลังสัมผัสทารก
แนะนำการตรวจหามะเร็งปากมดลูกทุกปี
7.HIV/AIDS เอดส์
เมื่อเชื้อ HIV เข้าสู่ร่างกาย เชื้อจะจับกับบนผิวของเซลล์เม็ดเลือดขาวของร่างกาย ซลล์เม็ดเลือดขาวจะลดลงและมีผลให้ระบบภูมิคุ้มกันบกพร่อง
การแบ่งระยะ
AIDS Related Complex (ARC)
พบต่อมน้ำเหลืองโตทั่วตัว มีไข้ต่ำๆ ไอเรื้อรังมากว่า 3 เดือน แผลในปากเรื้อรัง ีผื่นสีน้ าตาลแดงขึ้นตามผิวหนัง
Pre-AIDS
ไม่มีอาการและอาการแสดง แต่เป็นพาหะ
Full Blown AIDS
จะแสดงอาการของโรคตามเชื้อที่ได้รับ เป็นระยะที่ติดเชื้อฉวยโอกาสได้ง่าย
การวินิจฉัยโรค
คัดกรองด้วยวิธี ELISA เพื่อตรวจหาภูมิคุ้มกันต่อเชื้อเอชไอวี
การตรวจยืนยัน (confirmatory test) ได้แก่ Western blot
การประเมินว่าติด HIV positive ก็ต่อเมื่อผลการตรวจด้วย ELISA ให้ผลบวก 2 ครั้ง และยืนยันด้วย confirmatory test ให้ผลบวก
ผลกระทบของโรค
Abortion
Preterm
IUGR
Stillbirth
การพยาบาล
ระยะตั้งครรภ์
ค้นหาปัจจัยเสี่ยงต่อการติดเชื้อไวรัส HIV
การให้คำปรึกษา การแจ้งผลการตรวจ (posttest counseling)
แนะนำให้สามีตรวจหาเชื้อ HIV
ประเมินสภาพจิตใจ
ระยะคลอด
การให้ยาต้านไวรัสเอชไอวีให้ใช้สูตรเดิมเพิ่มAZT (300mg) ทุก 3 ชั่วโมง หรือ AZT (600mg) ครั้งเดียวก่อนคลอด
กรณีไม่เคยได้รับยาต้านมาก่อน พิจารณาให้ AZT 600 mg ครั้งเดียวในช่วงเจ็บครรภ์คลอด
ไม่แนะนำให้เจาะถุงน้ำคร่ำในระยะแรกของการเจ็บครรภ
ระยะหลังคลอด
ถ้ามารดาไม่มีโรคแทรกซ้อนอื่นๆ ให้อุ้มหรือสัมผัสทารกได
งดเลี้ยงลูกด้วยนมแม่
แนะนำการวางแผนมีบุตร เช่น ทำหมัน การฝังยาคุมกำเนิดและฉีดยาคุมกำเนิด
เริ่มยาต้านไวรัสแก่ทารก คือ AZT syr 0.4mg/kg เริ่มภายใน 1 ชั่วโมงหลังคลอดดีที่สุด
8.โควิด 19 (Covid-19)
เกิดจากการติดเชื้อไวรัส Novel coronavirus (SARSCoV-2)
อาการและอาการแสดง
ไอ ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ ไข้ เจ็บคอ
หายใจติดขัด หายใจเหนื่อย จมูกไม่ได้กลิ่น
ผลกระทบทารกในครรภ์
Fetal distress
Abortion
Preterm birth
ผลกระทบทารกหลังคลอด
Shock
GI Bleeding
Pneumothorax
การรักษา
Antigen Test Kit (ATK) ให้ผลบวก
ไม่มีอาการไม่ต้องให้ยาต้านไวรัส
พิจารณาให้ favipiravir พิจารณาความเสี่ยง ตัดสินใจร่วมกับผู้ป่วยและญาต
มีปอดอักเสบที่ต้องรักษาด้วยออกซิเจนพิจารณาให้ remdesivir
การพยาบาล
HOME ISOLATION
ซักถามอาการของโควิด-19
GA > 28 wk ให้นับลูกดิ้นทุกวัน
ระยะคลอด
สวมหน้ากากอนามัยจนกว่าจะเข้าห้องความดันลบ
ไม่มีข้อห้ามของการคลอดทางช่องคลอดช่วยคลอดโดยใช้คีมหรือเครื่องดูดสุญญากาศได
ผ่าคลอดทันที กรณีที่มารดาแย่ลง
ระยะหลังคลอด
ตรวจทารกแรกเกิดทุกรายว่าติดเชื้อหรือไม่ทารกที่คลอดจากมารดาที่ติดเชื้อหรือสงสัยว่าจะติดเชื้อถือว่าเป็น PUI ด้วยเสมอ
มารดาต้องสวมหน้ากากอนามัยตลอดเวลา
งดให้นมในกรณีที่ได้รับยา Favipiravir