Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Chương 6. TƯ TƯỞNG HCM VỀ VĂN HÓA, ĐẠO ĐỨC, CON NGƯỜI - Coggle Diagram

- - - - HCM có 4 cách tiếp cận chủ yếu về văn hóa
        
        1) Tiếp cận theo nghĩa rộng, tổng hợp mọi phương thức sinh hoạt của con người
        
        2) Tiếp cận theo nghĩa hẹp là đời sống tinh thần của xã hội, thuộc kiến trúc thượng tầng
        
        3) Tiếp cận theo nghĩa hẹp hơn là bàn đến các trường học, số người đi học, xóa nạn mù chữ, biết đọc biết viết (thường xuất hiện trong các bài nói với đồng bào miền núi)
        
        4) Tiếp cận theo “phương thức sử dụng công cụ sinh hoạt”.
      - 8/1943: Hồ Chí Minh đã
        đưa ra quan niệm nhấn mạnh ý nghĩa của văn hóa.
      - “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hằng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa. Văn hóa là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn”.
    - - Quan hệ giữa văn hóa với kinh tế.
        
        Những cơ sở hạ tầng của
        xã hội có kiến thiết rồi, văn hóa mới kiến thiết được và có đủ điều kiện phát triển được.
        
        Sự phát triển của chính trị, kinh tế, xã hội, sẽ thúc đẩy văn hóa
        phát triển; ngược lại, mỗi bước phát triển của kinh tế, chính trị, xã hội đều có sự khai sáng của văn hóa
      - Quan hệ giữa văn hóa với xã hội
        
        Phải làm cách mạng giải phóng dân tộc, giành chính quyền về tay nhân dân, giải phóng chính
        trị, giải phóng xã hội, đưa Đảng Cộng sản Việt Nam lên địa vị cầm quyền, thì mới giải phóng được văn hóa.
        
        Xã hội thế nào văn hóa thế ấy.
      - Quan hệ giữa văn hóa với chính trị.
        
        Trong đời sống có bốn vấn đề phải được coi là quan trọng ngang nhau và có sự tác động qua lại lẫn nhau, đó là chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội.
        
        Văn hóa không thể đứng ngoài mà phải ở trong chính trị, tức là văn hóa phải phục vụ nhiệm vụ chính trị; đồng thời mọi hoạt
        động của tổ chức và nhà chính trị phải có hàm lượng văn hóa.
      - Về giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu văn hóa nhân loại.
        
        Bản sắc văn hóa dân tộc là những giá trị văn hóa bền vững của cộng đồng các dân tộc Việt Nam; là thành quả của quá trình lao động, sản xuất, chiến đấu và giao lưu của con người Việt Nam.
        
        Bản sắc văn hóa dân tộc được nhìn nhận qua hai lớp quan hệ.
        
        Về nội dung, đó
        là lòng yêu nước, thương nòi; tinh thần độc lập, tự cường, tự tôn dân tộc...
        
        Về hình thức: cốt cách văn hóa dân tộc biểu hiện ở ngôn ngữ, phong tục, tập quán, lễ hội,...
        
        Bản sắc văn hóa dân tộc chứa đựng giá trị lớn và có một ý nghĩa quan trọng đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
  - - - Mặt trận
        văn hóa là cuộc đấu tranh cách mạng trên lĩnh vực văn hóa - tư tưởng
      - Nội dung mặt trận văn hóa phong phú, đấu tranh trên các lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, lối sống... của các hoạt động văn nghệ, báo chí, công tác lý luận, đặc biệt là định hướng giá trị chân, thiện, mỹ của văn hóa nghệ thuật.
      - Phải bám sát cuộc
        sống thực tiễn, đi sâu vào quần chúng, để phê bình nghiêm khắc những thói xấu như tham ô, lười biếng, lãng phí, quan liêu, và ca tụng chân thật những người tốt việc tốt
        để làm gương mẫu cho chúng ta ngày nay và giáo dục con cháu đời sau.
    - - Văn hóa là động lực.
        
        Văn hóa chính trị là một trong những động lực có ý nghĩa soi đường cho quốc
        dân đi, lãnh đạo quốc dân để thực hiện độc lập, tự cường, tự chủ.
        
        Văn hóa văn nghệ góp phần nâng cao lòng yêu nước, lý tưởng, tình cảm cách mạng,
        sự lạc quan, ý chí, quyết tâm và niềm tin vào thắng lợi cuối cùng của cách mạng.
        
        Văn hóa giáo dục diệt giặc dốt, xóa mù chữ, giúp con người hiểu biết quy luật
        phát triển của xã hội.
        
        Văn hóa đạo đức, lối sống nâng cao phẩm giá, phong cách lành mạnh cho con
        người, hướng con người tới các giá trị chân, thiện, mỹ.
        
        Văn hóa pháp luật bảo đảm dân chủ, trật tự, kỷ cương, phép nước
      - Văn hóa là mục tiêu.
        
        Theo quan điểm Hồ Chí Minh, văn hóa là mục tiêu – nhìn một cách tổng quát – là quyền sống, quyền sung sướng, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc; là khát vọng
        của nhân dân về các giá trị chân, thiện, mỹ.
        
        Hồ Chí Minh đã đặt cơ sở cho một xã hội phát triển bền vững với ba trụ cột là
        bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường.
    - - Theo Người, mọi hoạt động
        văn hóa phải trở về với cuộc sống thực tại của quần chúng, phản ánh được tư tưởng và khát vọng của quần chúng.
- - - - Người viết: “Phải luôn luôn nâng cao chí khí cách mạng “trung với nước, hiếu với dân, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”. Luận điểm đó của Hồ Chí Minh vừa là lời kêu gọi hành động, vừa là định hướng chính trị - đạo đức cho mỗi người Việt Nam không chỉ trong cuộc đấu tranh cách mạng trước đây, hôm nay, mà còn lâu dài về sau nữa.
      - Hồ Chí Minh cho rằng, trung với nước phải gắn liền hiếu với dân.
    - - Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư là nội dung cốt lõi của đạo đức cách mạng, đó là phẩm chất đạo đức gắn liền với hoạt động hằng ngày của mỗi người. Hồ Chí Minh đã đề cập phẩm chất này nhiều nhất, thường xuyên nhất, phản ánh ngay từ cuốn sách Đường cách mệnh đến bản Di chúc cuối đời.
      - Hồ Chí Minh cho rằng, các đức tính cần, kiệm, liêm, chính có quan hệ chặt chẽ với nhau, ai cũng phải thực hiện, song cán bộ, đảng viên phải là người thực hành
        trước để làm kiểu mẫu cho dân.
      - Để trở thành người có phẩm chất đạo đức tốt, phải hội đủ các yếu tố cần, kiệm, liêm, chính. Hồ Chí Minh coi cần, kiệm, liêm, chính là bốn đức tính cơ bản của con người, giống như bốn mùa của trời, bốn phương của đất; “Thiếu một đức, thì không thành
        người
    - - Hồ Chí Minh là tượng trưng cao đẹp của chủ nghĩa yêu nước chân chính kết
        hợp nhuần nhuyễn với chủ nghĩa quốc tế vô sản.
      - Hồ Chí Minh nêu cao tinh thần độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường, nhưng luôn luôn kêu gọi phải tăng cường đoàn kết và hợp tác quốc tế, đồng thời phải ra sức ủng hộ và giúp đỡ đối với các cuộc đấu tranh của nhân dân các nước vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
    - - Vì yêu thương nhân dân, yêu thương con người mà Hồ Chí Minh sẵn sàng chấp nhận mọi gian khổ, hy sinh để đem lại độc lập cho dân tộc, tự do hạnh phúc cho con người.
      - Hồ Chí Minh đã xác định
        tình thương yêu con người là một trong những phẩm chất đạo đức cao đẹp nhất.
  - - - Người coi đây là nguyên tắc quan trọng bậc
        nhất trong xây dựng nền đạo đức mới
      - Hồ Chí Minh là tấm gương trong sáng tuyệt vời về lời nói đi đôi với việc làm.
      - Theo Hồ Chí Minh, hơn bất cứ một lĩnh vực nào khác, trong việc xây dựng một nền đạo đức mới, đạo đức cách mạng phải đặc biệt chú trọng “đạo làm gương”.
      - Hồ Chí Minh đã đào tạo các thế hệ cán bộ cách mạng Việt Nam không chỉ bằng lý luận cách mạng tiền phong mà còn bằng chính tấm gương đạo đức cao cả của mình.
    - - Xây phải đi đôi với chống, muốn xây phải chống, chống
        nhằm mục đích xây, lấy xây làm chính.
      - Hồ Chí Minh cho rằng, trên con đường đi tới tiến bộ và cách mạng, đạo đức mới chỉ có thể được xây dựng thành công trên cơ sở kiên trì mục tiêu chống chủ nghĩa đế quốc, chống những thói quen và tập tục lạc hậu, phải loại trừ chủ nghĩa cá nhân.
      - Hồ Chí Minh cho rằng, nguyên tắc xây đi đôi với chống là đòi hỏi của nền đạo đức mới, thể hiện tính nhân đạo chiến đấu vì mục tiêu của sự nghiệp cách mạng.
    - - Người tổng kết sâu sắc: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong."
      - Hồ Chí Minh hằng quan tâm phải làm thế nào để mỗi người tự
        nhận thấy sâu sắc việc trau dồi đạo đức cách mạng là một việc phải kiên trì, thường xuyên, liên tục.
- - - - Con người là chiến lược số một trong tư
        tưởng và hành động của Hồ Chí Minh.
      - Mục tiêu này được cụ thể hóa trong ba giai
        đoạn cách mạng nhằm giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng giai cấp, giải phóng con người.
    - - Theo Hồ Chí Minh, con người là vốn
        quý nhất, động lực, nhân tố quyết định thành công của sự nghiệp cách mạng.
      - Người nhấn mạnh "mọi việc đều do người làm ra"; "trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân, trong thế giới không gì mạnh bằng sức mạnh đoàn kết của nhân dân."
  - - - Xây dựng con người là một trọng tâm, bộ phận hợp thành của chiến lược phát triển đất nước, có mối quan hệ chặt chẽ với nhiệm vụ xây dựng chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội.
      - Hồ Chí Minh nêu hai quan điểm nổi bật làm sáng tỏ sự cần thiết xây dựng con người.
    - - Hồ Chí Minh quan tâm xây dựng con người toàn
        diện vừa “hồng” vừa “chuyên”.
      - Xây dựng con
        người toàn diện
    - - Mỗi người tự rèn luyện, tu dưỡng ý thức, kết hợp chặt chẽ với xây dựng cơ chế, tính khoa học của bộ máy và tạo dựng nền dân chủ