Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ทฤษฎีระบบของนิวแมน (Neuman System Model ), นางสาววรัญญา ปราบวิชิต …
ทฤษฎีระบบของนิวแมน
(Neuman System Model )
มโนมติหลักของทฤษฎี
(Metaparadigm concept)
คน (client or client system )
•นิวแมนใช้คำว่า "ผู้รับบริการหรือระบบของ
ผู้รับบริการ" แทนคำว่า คน
•เป็นระบบเปิด ซึ่งมีปฎิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อม
ตลอดเวลา
•บุคคลมืองค์ประกอบ 5 ด้าน ได้แก่ ด้านร่างกาย จิตใจ สังคมวัฒนธรรม พัฒนาการและจิตวิญญาณ
องค์ประกอบโครงสร้างพื้นฐาน (Core)
ที่ถือเป็ นแกนกลางของบุคคลนั้น ได้แก่
ระดับอุณหภูมิปกติของร่างกาย
โครงสร้างทางพันธุกรรม
แบบแผนของปฏิกิริยาตอบสนอง
ความแข็งแกร่งของอวัยวะ
ความอ่อนแอของอวัยวะ
โครงสร้างของ “ ตัวตน” ( Ego)
1 more item...
สิ่งแวดล้อม( Environment )
หมายถึง ปัจจัยต่างๆ ทั้งภายนอก และภายใน หรือที่มรอิทธิพลแวลล้อมผู้รับบริการหรือระบบผู้บริการ
1.สิ่งแวดล้อมภายใน
(Internal – environment)
เกี่ยวข้องกับปัจจัยภายในบุคคล คือ องค ์ประกอบของผู้รับบริการ ด้านร่างกาย จิตใจ พัฒนาการ สังคมวัฒนธรรม และจิตวิญญาณ - เป็นแหล่งเกิดของสิ่งก่อความเครียด ภายในบุคคล
3. สิ่งแวดล้อมที่สร้างขึ้น
(Created – environment)
• พยาบาลควรประเมินสิ่งแวดล้อมที่สร้างขึ ้นในเรื่อง
1) ธรรมชาติของสิ่งแวดล้อมที่สร้างขึ ้น
2) ผลลัพธ์ของการใช้สิ่งแวดล้อมที่สร้างขึ้น
3) การปกป้องที่ผู้รับบริการต้องการแต่ยังไม่ได้สร้างขึ้น
• เป้าหมายของการพยาบาลคือ เพื่อให้ แนวทางแก่ผู้รับบริการในการรักษาพลังงานและใช้ พลังงานเป็นแรงผลักดันให้ผ่านพ้นภาวะนั้นๆ
สิ่งก่อความเครียด (Stressor)
สิ่งก่อความเครียดภายในบุคคล ( intrapersonal stressor ) ได้แก่ สิ่งก่อความเครียดด้านร่างกาย จิตใจ พัฒนาการ สังคมวัฒนธรรม และจิตวิญญาณ
สิ่งก่อความเครียดระหว่างบุคคล ( interpersonal stressor ) เป็นปฏิสัมพันธ์ที่เกิดขึ ้นระหว่างบุคคล เช่น การคาดหวังในบทบาทของบุคคล แบบแผนการติดต่อสื่อสารของบุคคล ในครอบครัวและนอกครอบครัว
สิ่งก่อความเครียดภายนอกบุคคล (Extrapersonal stressor ) เกิดขึ ้นภายนอกขอบเขตของบุคคล ในระยะไกล เช่น เศรษฐกิจ นโยบายทางสังคม แหล่งประโยชน์และสิ่งอ านวยความสะดวก ในชุมชนของผู้รับบริการ
2. สิ่งแวดล้อมภายนอก
(External – environment)
สิ่งแวดล้อมภายนอกเกี่ยวข้องทั้งกับปัจจัย ระหว่างบุคคล และปัจจัยภายนอกบุคคล 1.ปัจจัย ระหว่างบุคคล คือแหล่ง ประโยชน์และความสัมพันธ์ กับ ครอบครัว เพื่อน หรือบุคลากรทีมสุขภาพ หรือ ได้รับอิทธิพลจากปัจจัยภายในบุคคล
การพยาบาล( Nursing) เป้าหมาย คือ การรักษา ความสมดุลของระบบของ ผู้รับบริการ
การป้องกัน 3 ชนิด ในการปฏิบัติเพื่อจะรักษา สมดุลของระบบ ในการรักษาสมดุลของระบบ นั้นพยาบาลจะสร้างความสัมพันธ์เกี่ยวข้อง ระหว่างผู้รับบริการ สิ่งแวดล้อม สุขภาพ และการพยาบาล การป้องกันในฐานะการปฏิบัติการพยาบาล ( Prevention as intervention )
การป้องกันระยะแรก /ปฐมภูมิ (Primary Prevention)
เป็นการคงไว้ซึ่งภาวะปกติ โดยการป้องกันแนวการป้องกันของบุคคล ด้วยการเสริมสร้าง แนวยืดหยุ่นของการป้องกันตัว เป้าหมายของการป้องกันระยะแรก คือ การส่งเสริม ภาวะปกติสุขของบุคคลโดยการป้องกันความเครียด หรือสิ่งรบกวนชีวิต และลดปัจจัยเสี่ยงต่างๆ
การป้องกันระยะที่ 2 /ทุติยภูมิ(Secondary Prevention)
เป็นการรักษาพยาบาลตามอาการที่ ปรากฏ เพื่อตอบโต้สิ่งรบกวนชีวิต เป็น การป้องกันโครงสร้างพื้นฐาน โดยการ เสริมสร้างความแข็งแรงของแนวต่อต้าน
การป้องกันระยะที่ 3 / ตตยิภูมิ(Tertiary Prevention)
เป็นการปฏิบัติเพื่อด ารงภาวะปกติสุข ในระดับ สูงสุดของบุคคล โดยการสร้างเสริม ความแข็งแรงของตัวแปรต่างๆ และคงไว้ซึ่ง พลังงานของระบบ การป้องกันระยะที่ 3 จะเริ่มเมื่อบุคคลมีการปรุงแต่งขึ้นใหม่ ภายหลังการรักษาพยาบาล
สุขภาพ( Health of wellness )
นิวแมนมองว่าสุขภาพอยู่บนความต่อเนื่องคนละ ด้านกับความเจ็บป่วย สุขภาพของบุคคลนั้น เท่ากับภาวะสมดุลสูงสุดของระบบ กล่าวคือ เป็นภาวะปกติสุข
( wellness state ) สุขภาพของผู้รับบริการจะมีการเปลี่ยนแปลงระดับ อยู่ในขอบเขตปกติอาจดีขึ้น หรือเลวลงได ้ ตลอดเวลา ตลอดชีวิต
ดร. Betty Neuman • เกิด ปี ค.ศ. 1924 ที่รัฐ Ohio • 1947 อนุปริญญาพยาบาล จาก โรงเรียนพยาบาลของโรงพยาบาล พีเพิล รัฐโอไฮโอ •1957 ป.ตรี พยาบาลสาธารณสุข •1966 ป.โท สุขภาพจิตและการให้การปรึกษาด้าน สาธารณสุขจากมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย (UCLA)
Neuman Systems Model พัฒนาในปี 1970 ที่
University of California
Neuman ผสมผสานความรู้จากศาสตร์ สาขาต่างๆ ร่วมกับความเชื่อทางปรัชญาและ ความเชี่ยวชาญทางคลินิกของท่าน ดังนี้
• ทฤษฎีระบบทั่วไปของ Bertalanffy
•แนวคิดความเครียดของ Selye
•แนวคิดความเครียดของ Selye
Neuman ผสมผสานความรู้จากศาสตร์สาขา ต่างๆ ร่วมกับความเชื่อทางปรัชญาและความ เชี่ยวชาญทางคลินิกของท่าน ดังนี้
• แนวคิดองค์รวมของ Chardin & Cornu
• แนวคิดการเปลี่ยนแปลงพลังงานในระบบ ของ Putt
•แนวคิดระดับการป้องกันของ Caplan
แนวคิดหลักของทฤษฎีระบบของ นิวแมนให้ความส าคัญกับระบบ บุคคลและระดับการปรับตัวของ สุขภาพ ซึ่งได้พัฒนาขึ้นตามช่วงเวลา และภาวะปกติของบุคคล
วงกลมชั้นนอกสุด เป็นแนวป้องกันยืดหยุ่น (Flexible line of defense)
•เป็นเส้นวงแหวนชั้นนอกสุด ทำหน้าที่ป้องกัน สิ่งก่อความเครียดมิให้เข้าไปรบกวนบุคคลถึงแนว ป้องกันชั้นใน
•แนวยืดหยุ่นนี้มีความเป็ นพลวัต มากกว่าคงตัวและ สามารถเปลี่ยนแปลง ได้ชั่วขณะระยะเวลาสั้น เช่น การปรับเปลี่ยนแบบแผนการกิน การนอน การขับถ่าย
แนวป้องกันชั้นที่ 2 เป็นแนวป้องกันปกติ (Normal line of defense)
จะแสดงถึงภาวะ หรือระดับความปกติสุขของคน แนวป้องกันปกติเป็นมาตรฐาน การรักษาภาวะสมดุลของบุคคล โดยได้รับอิทธิพลจากตัวแปรต่างๆ ของระบบ สิ่งรบกวนใดๆ ก็อาจก่อให้เกิดปฏิกิริยาในระบบได้ เมื่อผ่านแนวยืดหยุ่นมาถึง แนวป้องกันปกติ ปฏิกิริยาตอบโต้ที่เกิดขึ้นในระบบ จะลด ความสามารถของระบบในการตอบโต้สิ่งรบกวนชีวิตอื่นๆ ที่เพิ่มเข้ามา โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เมื่อความสามารถของแนวปกติ ลดลง เช่น ระยะพัฒนาการ การปรับตัวของคน เป็นต้น
แนวป้องกันชั้นในสุด: แนวป้องกันต่อต้าน (Line of resistance)
•เป็นแนวที่อยู่ภายในบุคคลจะถูกระตุ้นให้ทำงานโดยสิ่งก่อความเครียดที่ผ่านแนวป้องกัน ปกติเข้ามา
•ประกอบด้วย ปัจจัยต่างๆ ทำหน้าที่คํ้าจุน โครงสร้างพื้นฐาน ได้แก่ การทำหน้าที่ของเม็ดเลือดขาว การสร้างภูมิคุ้มกันนของร่างกาย เป็นต้น
นางสาววรัญญา ปราบวิชิต รหัสนักศึกษา 65040200119