Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Dr. Andy Galpin - Series 6 tập FITNESS - Coggle Diagram
Dr. Andy Galpin - Series 6 tập FITNESS
Tập 1: Đánh giá và cải thiện mọi khía cạnh thể lực
Bodybuilding
chuyển từ tập theo chuyển động sang tập theo nhóm cơ
Cô lập từng nhóm cơ <=> phần lớn cơ thể bạn không làm gì cả ngày
Thay đổi vóc dáng + quá mất thời gian
Vì tất cả bài tập không cải thiện hệ tim mạch, không gì giúp tăng nhịp tim, cải thiện oxy hóa hay lưu thông máu
<=> Không khỏe mạnh hơn
VO2 max rất quan trọng
Những VĐV chuyên nghiệp sức bền cao có VO2max lên đến 70-80, có nhiều người 95
Chỉ số mạnh mẽ nhất liên quan đến khỏe mạnh và tuổi thọ
Các bài kiểm tra -- 1 lần 1 tháng với chỉ số kém nhất, còn lại lâu hơn
Hypertrophy
Phụ thuộc cá nhân
Tối thiểu FFMI
Nam >= 20
Nữ >= 18
Dưới sẽ gây hại cho SK
Nam <17
Nữ < 15
Strength Test
Máy đo lực nắm tay
Nam >= 40 với cả 2 tay (không chênh quá 10% giữa 2 tay)
Sức bền cơ bắp
Chống đẩy (đúng kỹ thuật, biên độ)
Nam > 25
Nam <10 là cảnh báo nghiêm trọng
Speed Test ; Power Test
broad jump (nhảy xa tại chỗ)
Nam: Nhảy xa ít nhất bằng chiều cao của mình (nữ <15%)
Khả năng kỵ khí
nhịp tim hồi phục sau nhịp tim đạt tối đa
Trong 60s nhịp tim giảm 30 nhịp/phút
Trong 120 s nhịp tim giảm 60 nhịp/ phút
Trong 180 s nhịp tim giảm 120 nhịp/ phút
kỹ năng, duy chuyển động
Có đối xứng không? có rung lắc không?
Xem các khớp chính: Vai, khuỷu tay, lưng dưới, hông, đầu gối, mắt cá chân
Kiểm tra nhịp tim tối đa VO2 max
(Cooper) chạy 12 phút xa nhất có thể
Tính VO2 max
Nam > 35
Nữ >30
Tuy nhiên chỉ thực sự hài lòng khi VO2 max > 55
Trạng thái ổn định kéo dài - sức bền
Chạy ổn định nhẹ , thở mũi nhẹ trong
.> 20 phút
những sự thích nghi càng gần nhau trong danh sách thì càng huấn luyện với nhau 1 cách hiệu quả
Sức bền dài có thể gây bất lợi cho Sức mạnh, có thể trung lập => Không tập cùng buổi
1 số thích nghi kết hợp sẽ hỗ trợ, 1 số sẽ cản trở
Speed, power, strength gần như luôn cải thiện sức bền
Bất cứ hoạt động cường độ thấp + không ảnh hưởng quá trình phục hồi ==> có thể thực hiện song song mà không vấn đề gì
Tăng cơ và Sức mạnh có thể hỗ trợ nhau ở mức cơ bản
1 điểm nhầm lẫn: "Không nên chạy bộ 10 phút trước khi tập sức mạnh" --> việc khỏi động là bình thường
1 người có thể rất mạnh trong 1 lĩnh vực nhưng yếu trong lĩnh vực khác
Trên 90 tuổi khỏe chỉ tập sức bền trong 50 năm
Quan trọng là sự nhất quán trong 50 năm.
Tuy nhiên, không có cải thiện SM cơ bắp và 1 số chỉ số quan trọng về tuổi thọ
nhịp tim nghỉ ngơi dưới 60 nhịp/phút
--> tuy khỏe, nhưng có 1 số hạn chế nhất định
Không cần giỏi toàn diện all để có SK tối ưu.
Cần đảm bảo không có điểm yếu nghiêm trọng cản trở :check:
-- Đưa lên mức tốt thiểu (bài TEST)
9 loại thích nghi khi Tập luyện
Sức bền cơ bắp
Lặp lại nhiều lần 1 động tác
Phì đại cơ
Ngoại hình, tăng kích thước cơ (không nhất thiết cải thiện hiệu suất vận động -- Cơ có thể lớn hơn mà không mạnh hơn)
Sức mạnh Strength
Tạo ra lực tối đa trong 1 lần thực hiện
Sức bền kỵ khí
30s --> 120s
Công suất Power
Power = Tốc độ X Lực
Sức bền hiếu khí tối đa
8 phút --> 15 phút
Tốc độ
Tốc độ duy chuyển, tăng tốc
Sức bền kéo dài
Cường độ vừa phải trong thời gian dài
Kỹ năng và Kỹ thuật
Duy chuyển hiệu quả, đúng tư thế
Các nguyên tắc cốt lỏi -- trong cả FITNESS (all SM, sức bền,...)
III. Cá nhân hóa
Phù hợp bản thân, mục tiêu,..
IV. Xác định mục tiêu phù hợp
Cải thiện điểm yếu lớn nhất của mình,...
II. Quá tải tiến triển
Cần gia tăng liên tục về cường độ tập luyện
Cơ thể thích nghi: Nếu không có gia tăng thử thách, Cơ bắp (SM, Sức bền,... sẽ không phát triển thêm)
Tăng 3-5% mức tạ mỗi tuần
V. Các biến số có thể điều chỉnh
I. Nhất quán: Kiên Trì là yếu tố quan trọng nhất
Yếu tố quan trọng trong duy trì tuổi thọ và chất lượng cuộc sống
Tổng khối lượng cơ bắp
Tốc độ và sức mạnh bộc phát -- để phản ứng khi bị ngã
VO2 max và thể lực tổng thể
Sức mạnh nắm tay, SM đôi chân
Zone 2
Tập 2: Power, Strength, Hypertrophy
Tổng quan
Sức mạnh và Tăng cơ liên quan chặc chẻ ở người mới tập, nhưng càng tập lâu chúng càng tách biệt
Tổng hợp Protein
Tái tạo tế bào máu
Duy trì hệ miễn dịch
Tăng khối lượng cơ
Thay các Protein hư hỏng qua quá trình tự thực bào -- rất quan trọng
Hypertrophy
đảm bảo tín hiệu tăng trưởng cơ bắp
1 sự kết hợp của 2 yếu tố trên
Điều duy nhất khiến bạn thất bại là Tập cường độ thấp với tần suất thấp :warning:
Tín hiệu phải được kích thích đủ thường xuyên CD: tập với tần xuất cao hơn
Miễn 1 trong 3 yếu tố Cao
Tần suất
Nếu cường độ thấp -- tập nhóm cơ đó nhiều lần 2-3 lần/tuần
Cường độ
Andy: Tôi thích tập cường độ cao hơn là Volume vì thời gian
75 - 90% 1 RM nhưng số rep thấp
Volume tập
Volume = Số hiệp X Số Rep X Mức tạ
Tín hiệu đủ mạnh ngay từ đầu: VD: Nâng tạ rất nặng
Dinh dưỡng
Thặng dư Calo 10-15%
Không muốn ăn vô tội vạ và tích trữ quá nhiều mỡ cùng lúc với tăng cơ
Axit amin để xây cơ
Đủ Protein 1,6 - 2,4g / Kg trọng lượng cơ thể để sử dụng phát triển cơ --
Nếu không đủ Protein cơ thể sẽ lấy từ nhóm cơ ít sử dụng hơn
Tổng lượng Protein nạp vào quan trọng hơn thời điểm
Carbonhydrate
cung cấp năng lượng cho tổng hợp Protein
thời điểm phù hợp quan trọng
3 cơ chế kích hoạt tăng trưởng cơ
Căng thẳng chuyển hóa
Tích tụ đủ các sản phẩm phụ chuyển hóa
Vd: Tập mức nhẹ hơn nhưng lặp lại đến khi mỏi cơ (Failure)
Tổn thương cơ bắp
Tạo ra những tổn thương nhỏ trong sợi cơ, buộc cơ thể sửa chữa và xây dựng cơ bắp lớn hơn
Căng thẳng cơ học: Thích nghi khi nâng tạ nặng, tạo áp lực lên các sợi cơ
VD: thực hiện mức tạ nặng nhất có thể năng đươc trong 8 Rep
*
Tuy nhiên, điều cần hiểu là không nhất thiết phải gây tổn thương cơ để phát triển cơ bắp
Tăng trưởng cơ bắp: Set phải đủ Near to failure:
Có thể tăng cơ từ 5 --> 30 rep (mức phì đại như nhau) miễn đạt Near to Failure
Tổng số Set phải đủ 10 - 20 set mỗi Tuần -- tính theo từng nhóm cơ riêng biệt
Thời gian nghỉ giữa set 30s --> 5 phút (như nhau)
Cần đủ dinh dưỡng để hỗ trợ phát triển
Nên tách riêng buổi Tăng cơ và Tim mạch
Tổng quan
Kết hợp Tập luyện + Protein ==> chúng sẽ cộng hưởng nhau + 1 ít carbohydrate làm nhiên liệu cho quá trình tổng hợp Protein
Quyết định: Khối lượng tập - tổng công việc trong 1 buổi :<3:
Protein giúp phát triển cơ bắp cả khi không vận động
Giấc ngủ
Vô cùng quan trọng để phục hồi và phát triển cơ bắp
Chung
Tốc độ
Hạ tạ có kiểm soát (3) -- dừng điểm thấp nhất kiểm soát (1) --- đẩy nhanh lên (1) Phát triển cả SM và Tăng Cơ có kiểm soát và an toàn
Thở: kỹ thuật Valsalva
Thở ra
nhiều reps: Thở ra ở động tác khó nhất
Trong võ: người ta thở ra khi tung đòn
Nếu 1 rep max: giữ hơi thở đến khi hoàn thành động tác
Quan trọng nhất: Chỉ hít vào khi ở vị trí an toàn <-> ở vị trí bạn có thể kiểm soát, điểm khóa
Nếu huyết áp quá cao --> bất tỉnh => điểm chỉnh giữ áp lực để ổn định cột sống và giải phóng 1 phần áp lực để máu có thể lưu thông
Thở đúng giúp: cải thiện hiệu suất tránh chấn thương và giảm nguy cơ ngấc xỉu
Cần kỹ năng vừa hít thở vừa giữ căng cơ bụng => kiểm soát cột sống mà vẫn thở được
Số REP
Phát triển cơ
8 --> 15 rep (giá trị bằng từ 5 - 8 rep)
Cả 2 đáng kể
5 --> 8 rep
Tối ưu sức mạnh
1 --> 5 Rep mỗi Set
Power, Strength
Quy tắc 3 X 5 tăng HIỆU QUẢ SM
Mỗi bài làm 3-5 reps
Mỗi bài 3-5 sets
Chọn 3-5 bài tập
Nghỉ 3-5 phút giữa các hiệp
tập 3-5 ngày
Thực hiện all bài tập với cường độ cao (mức tạ nặng) * rất quan trọng
Quan trọng Về Power và Strength
Khối lượng và cường độ
Strength
70 --> % trở lên 1RM
Tốc độ vẫn quan trọng: cố gắng đẩy mạnh nhất có thể
Bài tập thiên tạ đòn và tập máy - bài trọng lượng cơ thể sẽ sớm đạt giới hạn
Cẩn thận với pha hạ xuống
Tối ưu SM là 1 set dưới 5 Rep (1,2 reps vẫn rất tốt)
Lưu ý: Bạn vẫn tăng đáng kể SM tối đa, miễn dùng toàn lực để đẩy nhanh hết mức có thể
Power
Cố gắng thực hiện nhanh
Tốc độ là cốt lỏi của Power :<3:
30 - 70% 1RM
Tổng từ 3 - 20 set : Trung bình 3 - 5 set là đủ với hầu hết mn
Tần suất tập
Phụ thuộc khả năng phục hồi
Cơ bắp không mất đi chỉ trong 5 - 7 ngày
Thứ tự bài tập
Tập Power và Strength trước - khi bạn còn tươi tỉnh
Không tập tim mạch trước SM
Tiến trình tập
từ 5 - 8 tuần --> 1 tuần giảm tải
Tăng tối đa 5% tổng Khối lượng tập mỗi tuần
Tăng 3 - 5% mức tạ mỗi tuần
Lựa chọn bài tập
Suy nghĩ theo chuyển động - không theo nhóm cơ
Đẩy
Vd: Bench Press ; Shoulder Press
Kéo
Row, Chin - up
Duỗi hông bùng nỗ
Hinge, Squat, deadlift
Xoay người - Rất quan trọng để cải thiện SK và tuổi thọ
Dùng máy cable machine: đứng đối diện máy, kéo cáp về phía mình rồi xoay 180 độ như đánh golf
Medicine Ball Throw
=> giúp cơ thể vận động tự nhiên và hiệu quả hơn trong thực tế
Cần cân bằng hợp lý, không nên bỏ qua chuyển động nào trong thời gian dài
Andy: Tôi thích tập Fullbody hơn vì nếu bỏ lỡ 1 buổi chỉ ảnh hưởng 48 giờ thay vì cả tuần
Cái bài Compound, đa khớp
Duy trì các mô hình vận động thần kinh
Cải thiện khả năng kiểm soát cơ thể
kích hoạt nhiều nhóm cơ bổ trợ cùng lúc
Tập Sức Mạnh
Có thể thấy kết quả ngay lập tức sau 1 tháng
2 yếu tố quyết định SM
Khả năng co cơ và sản xuất lực của hệ thần kinh cơ
Tỷ lệ xương, kỹ thuật, kỹ năng, phối hợp các nhóm cơ
SM Ít bị ảnh hưởng bởi dinh dưỡng, quan trọng nhất vẫn là chương trình tập
Sức mạnh = Khối lượng X Gia tốc
Tập Chậm không có lợi cho Sức mạnh
Nâng tạ nặng , Nhanh nhất có thể (an toàn) --
đẩy nhanh và kiểm soát tốt
Quyết định: Cường độ, mức độ nặng của bài tập, % của mức tạ tối đa :<3:
Khối lượng tạ
70% - ... tập SM (dưới ít hiệu quả)
Bảng Prilepin: Tối ưu số Set, Rep để tăng SM mà không làm quá tải hệ thần kinh
55-65% RM
Mỗi set 3 - 6 rep : Tối ưu 24 reps
70-80%
Mỗi set 3 - 6 rep : Tối ưu 18 reps
80 - 90%
Mỗi set 2 - 4 rep : Tối ưu 15 reps
90% +
Mỗi set 1 - 2 rep : Tối ưu 7 reps
Vươt trên nguy cơ chấn thương tăng
30 - 70% 1 RM thiên về Power
Lợi ích
Ngăn suy giảm
2-4% sức nạnh/năm
Ảnh hưởng đứng lên, di chuyển, ngăn ngừa té ngã,...
Mất 1% khối lượng cơ/năm
Mất cơ và SM không phải vì lão hóa mà vì mất hoạt động thể chất
Duy trì độc lập khi già đi - khả năng vận động, nếu suy giảm hệ Thần kinh - Cơ bạn sẽ mất đi nó
Tập SK, Cơ giúp hệ thần kinh khỏe mạnh, trẻ trung, tràng đầy sức sống
Tập Strength mới mức tạ nặng là công cụ số 1 chống lại lão hóa Thần kinh - Cơ
Tập 3: Sức bền thể chất
Giảm mỡ
Đốt nhiều glycogen
ăn thừa Calo => tích mỡ
Thiếu Calo => giảm mỡ
Cách tốt nhất để giảm mỡ là tạo thâm hụt Calo theo thời gian
Không quan trọng bạn đốt chất béo hay carbohydrate mà là Tổng lượng NL bạn tiêu hao trong cả ngày
Thay đổi nhiên liệu theo thời gian
2 phút -> 20 phút: Đường phân hiếu khí: Carbohydrate và chuyển dàng sang chất béo
20 phút -> vài giờ: Oxy hóa chất béo + carbohydrate hỗ trợ
10s -> 2 phút: Đường phân kỵ khí -- Carbohydrate
90 phút: Chất béo + Protein (khi glycogen cạn kiệt)
0s -> 10s: Phosphocreatine
Carbohydrate
Giấy báo: Cháy nhanh hơn gỗ nhưng có giới hạn
Chế độ ít hoặc không Carbonhydrate: Rất tệ với những người thích hoạt động cường độ cao
chất béo
Gỗ: Trữ lượng gấn như vô hạn, nhưng đốt cháy chậm hơn
70kg + 15% mỡ --> đốt trong 30 ngày mà không cần ăn
Phosphocreatine
Giống diêm: bùng cháy nhanh nhưng cạn kiệt trong vài giây
Protein
Kim loại
Kỹ thuật có thể đốt
Tiêu tốn rất nhiều NL để đổi lấy NL nhỏ + Phá hủy 1 tài nguyên rất quý giá
Chúng ta có thể
Tập luyện để tăng hiệu suất
Nâng cao sức bền của ty thể, tăng khả năng xử dụng oxy
Bổ sung dinh dưỡng hợp lý
Đảm bảo đủ glycogen khi cần
Chiến lượng quản lý chất thải: dùng chất đệm axit ; cải thiện hô hấp ; hệ tim mạch
Chung
Trước ngày thi (thể chất, trí tuệ) --- Không thay đổi thói quen vd: dùng gấp 2 caffein ; dùng thuốc bổ não mới
Không có chế độ ăn tốt hơn hoặc tệ hơn tuyệt đối -- Chọn chế độ ăn phù hợp mục tiêu cá nhân về hiệu suất, thẩm mỹ và sức khỏe
Hơi thở
nhìn chung: Thở mũi
Thở mũi --> kiểm soát tốc độ và nhịp thở tốt hơn
Sức bền cơ bắp
2 yếu tố giới hạn
Tích tụ axit
khả năng loại bỏ chất thải khỏi cơ bắp
Khái niệm
yếu tố cục bộ của cơ bắp, không phải vấn đề tim mạch hay hệ thống toán thân
Thường trong phạm vi 5 - 50 lần lặp
vd: chống đẩy (gập bụng/ kéo xà) bao nhiêu lần liên tiếp?
Không phải chạy 1 dặm hay chạy marathon
Chìa khóa cải thiện
Tăng khả năng đệm axit
Tăng mao mạch máu
Cung cấp máu và Oxy
Loại bỏ chất thải như CO2 và axit
Cách tăng mao mạch máu :<3:
Lặp lại thường xuyên các bài tập sức bền
Tăng lưu lượng máu đến vùng cơ bắp cụ thể
tập đến Failure
số Rep > 15
Không cần tạ quá nặng
muốn cải thiện plank hãy tập plank ; muốn nhiều hít đất hơn hãy tập hít đất
Tổng quan
Nên tập đa dạng
HIIT
Chạy bền
Sức khỏe
Tập luyện đạt đến 1 nhịp tim tương đối cao => những lợi ích đáng kể
Muốn tối ưu SK, nhịp tim lúc nghỉ < 60 nhịp/phút -- tập luyện nhịp tim lúc nghỉ sẽ giảm
Yếu tố quan trọng nhất để cải thiện sức bền nhanh chóng là: Cơ học vận động :<3:
Tư thế chuẩn
Di chuyển hiệu quả
Hơi thở đúng
Sức bền phụ thuộc 2 yếu tố chính
Quản lý sự mệt mỏi, kiểm soát chất thải --- Vấn đề chính
Quản lý lượng Cacbon sinh ra
Cách tốt nhất là tăng khả năng sử dụng Oxy
Cung cấp năng lượng --- không gặp vấn đề trong 90 phút đầu
Trên 2 giờ bổ sung dung dưỡng, Năng lượng trở nên quan trọng
Mọi loại sức bền đều bị giới hạn bởi
=> đểu tối ưu hiệu suất từng loại, xác định điểm yếu ở đâu --> điều chỉnh pp tập phù hợp
Thực tế xoay quan việc quản lý Carbon
Khả năng yếm khí
Hệ thống truyền số trong hô hấp
Số 2: Thở mũi hoàn toàn, nhưng với tốc độ nhanh hơn
Số 3: hít mũi thở miệng
Số 1: Hít vào và thở ra bằng mũi với nhịp cố định
vd: 2-2, 3-3,.... => tránh thở quá mức, giữ cho cơ thể dùng năng lượng hiệu quả hơn
Số 4: hít thở hoàn toàn bằng miệng
Khả năng chịu đựng CO2
Rèn chuyện khả năng chịu đựng CO2 có thể giúp kiểm soát căng thẳng, ngăn phản ứng quá mức với áp lực
người chịu đựng CO2 kém dễ phản ứng mạnh mẽ hơn với căng thẳng, thậm chí có thể dẫn đến hoãng loạn đột ngột
Tập luyện ntn? HIIT , 4X4
Nếu chỉ tập cường độ cao sẽ gặp giới hạn => cần tập cường độ TB và thấp
Tính đặc thù
muốn tập khả năng chạy nước rút rồi đi bộ hãy tập theo đúng cách đó
cố gắng thở bằng mũi càng lâu càng tốt, dùng thời gian nghỉ để quay lại thở mũi :<3:
Ít nhất 1 lần/tuần đạt nhịp tim tối đa, tốt hơn là 2 - 3 lần/ tuần. không làm nhiều hơn
vấn đề cản trở
Vấn đề chính là tích tụ axit
lặp lại nhiều hiệp 30s - 30s
gặp vấn đề trong vận chuyển oxy vì quá nhiều sản phẩm phụ được tạo ra
Khái niệm
Độ mệt mỏi cực kỳ cao (tích tụ axit và sản phẩm phụ)
VD: bài tập 30s chạy nhanh, 30s nghỉ
Tổng việc có thể thực hiện trong vài giây đến vài phút
Hiếu khí tối đa: 5 - 15 phút nhưng với cường độ tối đa
Giúp
cải thiện khả năng vận chuyển Oxy
Cường độ
khoảng 75-85% nhịp tim tối đa
10 phút mỗi tuần chạy nhanh nhất có thể
vấn đề cản trở
chủ yếu là xử lý các sản phẩm phụ thải ra, đặc biệt cuối buổi tập
khả năng vận chuyển Oxy
Sức bền dài hạn
Cường độ
ít nhất 20 - 30 phút tập trạng thái ổn định / tuần
vấn đề cản trở
tư thế và cơ chế hô hấp
Duy trì tư thế và hiệu quả vận động là chìa khóa để đạt sức bền dài hạn
giúp
cải thiện hệ thống mao mạch rất hiệu quả
đảm bảo
có thể thực hiện trong thời gian dài mà không gây chấn thương do lạm dụng
tập luyện
6 phút tập cường độ cao ngắt quảng -- 90-95%
30 phút -> 2 giờ tập luyện dài hơn
10 phút chạy nước rút -- 70 -> 85%
Lợi ích
Tăng cường ty thể, tuần hoàn, Oxy hóa và kiểm soát mệt mỏi: cung cấp đầy đủ cho mọi hoạt động
VO2 Max: một trong những yếu tố dự báo tuổi thọ mạnh mẽ nhất
=> mất chỉ 2 giờ/ tuần nhưng lợi ích to lớn về Tuổi thọ, năng suất, cải thiện giấc ngủ, tâm trạng, chống lại nhiều vấn đề chuyển hóa
Rèn luyện chạy 21km
Kỹ thuật chạy hiệu quả -> Cần nhiều lần lặp lại để phát triển khả năng vận động
Chạy mức 70 - 85% là rất hiệu quả để cải thiện khả năng sử dụng Oxy, đốt mỡ, phát triển mao mạch, Đồng thời rèn khả năng chịu đựng cơ thể với việc chạy đường dài
10% cho chạy nước rút ngắn => đối đa khả năng phục hồi từ sản xuất axit lactic
tích lũy cơ học: Đôi chân phải chịu được việc chạy 21km
https://www.youtube.com/watch?v=zEYE-vcVKy8&list=PLPNW_gerXa4N_PVVoq0Za03YKASSGCazr&index=1
Tập 4: Tối ưu chương trình tập luyện
Buốc 5: Lựa chọn bài tập
Cân bằng hợp lý các mô hình chuyển động, các nhóm cơ, khớp
Đảm bảo
Có cân bằng h
tập trung vào nhóm cơ hoặc hoạt động cụ thể mà bạn muốn cải thiện
Chọn những mô hình chuyển động có thể thực hiện đúng kỹ thuật
Đảm bảo cân bằng các bài tập trong cả tuần
Phát triển bài tập và giảm nguy cơ chấn thương cả ngắn và dài hạn -->
Tiến bộ theo 1 lịch trình hợp lý :<3:
Bước 4: Chọn số ngày tập mỗi tuần
Thời gian dành cho mỗi buổi tập
Nên đánh giá thấp hơn, thay vì đánh giá cao quá mức
Số ngày trong tuần
Bước 1: Đánh giá và xác định mục tiêu tập
Xác định điểm suất phát, điểm đến và con đường tối ưu
2 cách
Chọn ngẫu nhiên: vd: chạy 5km, giảm 10 kg,...
Làm kiểm tra thể chất (tập 1) --> xem điểm yếu nhất => chọn mục tiêu tập trung cải thiện cho 3 tháng tới
Quan trọng nhất
SMART
M: có thể đo lường được -- có thể theo dõi được tiến trình của mình
A: có thể đạt được -- nằm trong tầm kiểm soát, không ở yếu tố ngoài bản thân
S: cụ thể
càng cụ thể khả năng đạt được càng cao
R: thực tế -- đặt cao hơn chỉ 1 tí khả năng của bản thân
T: có thời gian hoàn thành
chọn 1 Mục tiêu Ưu tiên
Kết hợp bài tập, phụ thuộc vào tiêu hao bao nhiêu Năng lượng và liệu có ảnh hưởng khả năng phục hồi để quay lại tập luyện không
Bước 3: Lịch trình, khung thời gian
Xây kế hoạch phù hợp vơi lịch trình đó
đưa ra khung thời gina thực tế để hoàn thành mục tiêu
Tổng quan
Tăng khối lượng tập luyện - đảm bảo tiến bộ
10 bước thiết kế chương trình tập luyện
Cải thiện sự tuân thủ
Có kế hoạch tập luyện giúp đạt kết quả tốt hơn trong thời gian ngắn hơn
Bước 2: Xác định kẻ cản trở
Đi công tác quá thường xuyên
Thường xuyên bị ốm?
đau đầu gối?
Mỗi người có 1 nguyên nhân thất bại khác nhau và đều này thực sự quan trọng
Tập quá nặng --> không thể duy trì tập
giảm xuống, tăng từ từ 3 - 5%/tuần + có tuần giảm tải
Tập căng thẳng --> bị chấn thương?
cải thiện tính linh hoạt hoặc kỹ năng chuyển động trước
Cần tiến triển chậm hoen để tránh chấn thương
Bước 6: Thứ tự
Trừ khi tập với cường độ thấp, lý tưởng nhất là tập cách giấc ngủ 6 giờ :warning:
Tuy nhiên nếu bạn tập buổi tối và chỉ cách giấc ngủ 4 - 6 tiếng trước khi ngủ -- tôi không muốn điều đó trở thành lý do khiến bạn bỏ tập
Tập vẫn tốt hơn không tập, - nhưng nếu điều đó ảnh hưởng giấc ngủ bạn nên cân nhắc
Kết thúc buổi tập với 1 bài thở hạ nhịp sinh lý
Ưu tiên điều quan trọng nhất trước trong tuần // mỗi buổi tập
Bước 7: Chọn cường độ
Tăng 3-5% mỗi tuần. Tối đa 10% - cơ thể không thich nghi tốt với mức tăng trên 10% (với cả calo, tập tạ, quảng đường,...)
Quá tải tiến triển
tùy sự thích nghi => chọn số set, rep, cường độ phù hợp
Giảm tải
Giảm 70% so với mức tối đa gần đây nhất
Sau, qua lại với mức cao nhất trước đó --> dần tăng lên
Tăng cường độ trong 6 tuần --> 1 tuần giảm tải
=> Giúp tiến bộ lâu dài mà không kiệt sức, quá tải hoặc chấn thương
Bước 9: Khoảng thời gian nghỉ
Bước 10: Quản lý hỗn loạn
Cân bằng giữa niềm vui và cuộc sống
Hoạt động thể chất nên là đều thú vị, là thứ làm cuộc sống tốt hơn - chứ không phải là nhiệm vụ phải hoàn thành để 75 năm sau bạn đạt được 1 chỉ số mà thậm chỉ chẳng ai biết nó là gì
Không nên quá cứng nhắc đến mức nó cướp đi những trải nghiệm đáng giá
Tập 6: Dinh dưỡng và Bổ sung
Dinh dưỡng
Nếu buổi tập bị giới hạn bới năng lượng thì nạp thêm, không thì không cần thiết
Tổng lượng dinh dưỡng cả ngày quan trọng hơn thời điểm nạp
Carbohydrate: thời điểm quan trọng với tăng cơ, quanh buổi tập để tối ưu Hydrate hóa và phục hồi glycogen trong cơ
Không cần thay đổi với thói quen trước đó
Thặng dư Calo 10% (thặng dư bằng Protein, carbohdrate và chất béo không cần tăng)
Tổng lượng Protein nạp cả ngày là yếu tố quyết định tăng cơ - hơn là thời điểm nạp
1.6 – 2.2 gram protein trên mỗi kg trọng lượng cơ thể
Tổng quan
Chỉ số duy nhất cần đặc biệt chú ý là Protein :<3:
: Nguyên liệu chính cho phục hồi và tái tạo cơ thể, tăng cơ, phục hồi cơ
Cửa sổ đồng hóa là có thật, nhưng tổng lượng Protein trong ngày vẫn quan trọng hơn
Không ăn uống mới lạ trong ngày thi đấu
Hydrate hóa: 1 trong nền tảng
5 bước tối ưu cấp nước
Ăn chủ yếu thực phẩm nguyên chất, ít qua chế biến
Uống nhiều nước ngay khi thức dậy
Nên giảm đáng kể lượng nước uống sau 3 giờ chiều :<3:
Đổ mồ hôi
Thân nhiệt chính là giới hạn của hiệu suất - cả thể chất lẫn tinh thần
Nếu ngừng đổ mồ hôi, chắc chắn trong thời gian ngắn bạn sẽ không thể tiếp tục vận động
giúp cơ thể tản nhiệt
Uống nước khi tập
uống 2ml / kg trọng lượng cơ thể trong mỗi 15 - 20 phút --- Đức 1/5 chai nước mỗi 15 phút
Tổng quan
Uống đủ, không quá nhiều, không ít
Cân bằng giữa nước và chất điện giải
Độ kiềm tương đối không quan trọng
Đêm thận gần như ngừng lọc nước tiểu
Nguyên tắc vàng để hồi phục 3R
Rehydrate: bù nước
3 quan trọng nhất
Uống đều đặn mỗi 15 - 20 phút đúng công thức
Không gây áp lực dạ dày khi bù nước
Bắt đầu đã bù nước đầy đủ
Không uống quá nhiều nước trước khi tập --> dạ dày khó chịu
Uống đủ nước
Bài tập kéo dài
nạp thê glucose và Carbonhydrate
Các sản phẩm điện giải cung cấp thêm Natri. kali,...
Replenish:dòng glucose liên tục
Rebuild: dòng axit amin liên tục
Không gây khó chịu dạ dày
1 số loại 80/20 (lợi nhiều, ít rủi ro)
Creatine monohydrate
Hiệu suất cơ bắp, sức mạnh, mật độ khoáng xương,...
Huberman: Dùng từ những năm đại học
Tác dụng phụ cực kỳ ít, hầu như không có
Cần vài tuần để có tác dụng rõ rệt, nếu dùng hãy dùng đều đặn, nếu không thì không có ý nghĩa gì.
Ngủ
4 yếu tố
Môi trường phòng ngủ
bụi, phấn hoa, chất dị ứng,... :red_cross:
Ga giường cần giặc tuần 1 lần
tích tụ bụi, tế bào chết, mồ hôi, nấm mốc,..
nguồn gốc chính gây dị ứng cho nhiều người
Bóng tối, nhiệt độ, độ ẩm
Điều hòa, quạt bật tắt liên tục có thể đẩy bạn khỏi giai đoạn ngủ sâu :red_cross:
Ngủ với bạn đời
Dùng chăn gối riêng
Giường King size
Để chế độ máy bay, hoặc để đt ngoài phòng ngủ
Ăn quá nhiều tinh bột buổi tối :red_cross: => Tăng đường huyết và thức giấc giữa đêm, ngủ không sâu
Tâm lý
Sinh học: xét nghiệm
Bệnh lý giấc ngủ
Mất ngủ là tình trạng buồn ngủ quá mức vào ban ngày (nếu không thì không phải)
Cải thiện Chất lượng và Thời lượng giấc ngủ -- cách trực tiếp nhất để cải thiện hiệu suất
tổng quan
Ngủ tăng hiệu suất mạnh mẽ
Tập nặng hơn thì ngủ nhiều hơn
Tổng quan
Nên tập trung vào các nền tảng cơ bản trước khi quan tâm chất bổ dung: Giấc ngủ, dinh dưỡng, nước
Thực phẩm bổ dung
Ngay cả với những chất bổ sung an toàn hay phổ biến,
Không dùng nếu không có lyd do cụ thể :<3:
Mục đích cuối của tôi là đưa họ về trạng thái sinh lý mà họ không cần, hoặc gần như không cần thực phẩm bổ sung
Cần ở trạng thái lỗi sống, tiếp xúc ASMT, quản lý căng thẳng, hoạt động thể chất, giấc ngủ, hydrate hóa, dinh dưỡng từ thực phẩm cung cấp gần như đầy đủ mọi thứ cơ thể cần
Điều quan trọng là phải tinh khiết, đơn chất
Mục tiêu luôn là: Để cho sinh lý tự vận hành - tôi không thích ai đó bị lệ thuộc vào chất bổ sung
Tập 4: Tối Ưu phục hồi và tránh tập quá mức
Tool
Chuyển động nhẹ --> tăng tuần hoàn máu
Nên bắt đầu phục hồi ngay sau khi kết thúc tập. Rất quan trọng
Thở dài sinh lý, thở hộp -- quan trọng thở ra dài
Nghe nhạc chậm
GIẢM TẢI :<3:
Khởi động lại quá tải chức năng, để cơ thể không đi vào quá tải Không chức năng
Cách
Giảm 50% khối lượng tập trong 1 tuần sau mỗi 8 tuần tập nặng
Không cần giảm cường độ, khối lượng mới là thứ gây mệt mỏi
Giữ nguyên tần suất tập
Giúp loại mệt mỏi tích lũy trong quá trình tập luyện
Phục hồi ; Thích nghi
Tránh cản trở thích nghi
Tránh vitamine C, E
Chườm đá
Massage có thể sử dụng, nhưng không ảnh hưởng thích nghi
Ví dụ: dùng thuốc chống Viêm, thực phẩm bổ sung, chờm đá --> giúp phục hồi nhanh chóng tốt hơn trong hôm nay hoặc ngày mai. Tuy nhiên chứng ngăn chặn sự Thích nghi, thay đổi
Phục hồi không phải là Tối ưu hóa sự phục hồi trong hôm nay
Phục hồi nhanh # Thích nghi
Tiếp xúc nhiệt nóng, lạnh
Tiếp xúc lạnh thường xuyên
Tăng mô mở nâu => Tăng sinh nhiệt không run, đốt mỡ thay vì run để sinh nhiệt => thích nghi với nhiệt độ thấp
Tiếp xúc nhiệt nóng
cơ thể cân bằng lưu thông máu và đổ mồ hôi => thích nghi tốt với nhiệt độ cao
Lợi ích của thích nghi nhiệt nóng, lạnh
Giảm nguy cơ sốc nhiệt hoặc mất nước trong môi trường nóng
Giữ ấm tốt hơn trong mùa lạnh
Cải thiện khả năng trao đổi chất
Giảm đau nhứt
Xoa bóp hoặc massage nhẹ
Thúc đẩy tuần hoàn, hỗ trợ đào thải chất viêm
Không nên kéo dãn quá mức
Vì tăng áp lực lên thoi cơ, đau nhứt kéo dài hơn
Thiết bị rung hoặc nén khí
ủng nén khí
máy massage rung
Không dùng liệu pháp lạnh ngay sau tập vì cản trở tăng cơ
Hoạt động nhẹ nhàng cường độ thấp --> cách tốt nhất giảm đau nhứt
Giảm áp lực thoi cơ -> giảm tín hiệu đau truyền lên não
Vd: tập nặng cho chân --> hôm sau đi bộ, đạp xe chậm giảm đau nhanh hơn so với không làm gì
kích thích co cơ nhẹ, tống chất thải và dịch viêm khỏi mô cơ
4 Cấp độ phục hồi
Cấp độ 2: Quá tải chức năng
Đây là mục tiêu vàng: Về mặt chức năng hiệu suất được nâng cao
TG phục hồi
Sau khi đạt trạng thái này (6 tuần tập luyện) => Tuần giảm tải, để lặp lại quá trình :<3:
Vài ngày -> 1 tuần
Cóc VĐV trước thi đấu sẽ giảm tải để cải thiện hiệu suất thi đấu
Nếu tiếp tục làm quá tải cấp tính mỗi ngày (mỗi ngày nghiêm trọng hơn 1 tí) => quá tải chức năng
Dấu hiệu
Kiệt sức liên tục, năng lượng giảm dần, luôn trong trạng thái không hồi phục
Cấp độ 3: Quá tải không chức năng
Không có lợi ích sau phục hồi. Hiệu suất không tăng, chỉ quay về mức đầu
TG phục hồi
Vài Tuần
Trạng thái phổ biến làm nhiều người thấy không tiến bộ dù cố gắng tập nhiều hơn
Tiếp tục tập ở mức Quá tải chức năng mà không có thời gian hồi phục (dinh dương, căng thẳng, giấc ngủ,...) => Quá tải không chức năng
Dấu hiệu
Kiệt sức liên tục, năng lượng giảm dần, luôn trong trạng thái không hồi phục
Cấp độ 1: Quá tải cấp tính
Cảm giác mệt mỏi, hiệu suất giảm ngay lập tức
TG phục hồi
vài phút đến vài ngày
trở lại mạnh mẽ hơn, hiệu quả hơn
Vừa tập xong
Dấu hiệu
Đau nhức, muốn phục hồi nhanh hơn, tránh đau nhứt quá mức sau tập
Cấp độ 4: Quá tải nghiêm trọng
TG phục hồi
Nghiêm trọng nhất: Vài tháng
Ngăn ngay từ đầu, tăng khối lượng tập phù hợp + có giai đoạn giảm tải
Tiếp tập sau quá tải không chức năng mà không điều chỉnh => tập luyện quá mức
Mất bao lâu để quá tải
Nếu khối lượng và cường độ đủ cao có thể tổn thương nghiêm trọng trong 2 tuần
Undertraining: tập nhưng chưa đủ ngưỡng có tác dụng -- thực hiện dễ dàng, không lý do gì để cơ thể thay đổi
Hỏi: Mệt mỏi kéo dài bao lâu?
Hiệu suất giảm 2 ngày
Vẫn ổn
Hiệu suất giảm >= 5 ngày
Nên chú ý
Hiệu suất giảm 1 ngày
Không gì đáng lo
DOMS
khi chưa quen hoặc mới tập -- đau cơ thường đến muộn hơn, quen thuộc cơn đau lại suất hiện sớm hơn
quá trình viêm và tích tụ dịch trong cơ
Đau cơ trì hoãn
Tổng quan
Stress (căng thẳng) tạo ra sự thích nghi + Phục hồi tạo ra sự tiến bộ
Trò chơi là
Muốn nhiều thích nghi hơn <=> tạo nhiều căng thẳng hơn cho cơ thể
Đảm bảo khả năng phục hồi vượt trội hơn lượng căng thẳng
Là lúc sự tiến bộ diễn ra
Nếu không đủ phục hồi, không những không tiến bộ mà còn bị thụt lùi
Thích nghi xảy ra sau khi tập (không phải trong lúc tập) khi cơ thể phục hồi
Cơ thể muốn quay lại trạng thái cân bằng nội môi
Tập luyện = thách thức cơ thể đến mức nó nhận ra nếu không có thay đổi, nó không thể quay lại trạng thái cân bằng cũ
Phục hồi = tiếp nhận 1 tác động --> tạm giảm khả năng hoạt động --> Tạo thay đổi giúp cơ thể đạt mức cân bằng nội môi mới <=> nếu tác động tương tự xảy ra lần nữa, không gây quá mức gián đoạn như trước --> nâng cao ngưỡng chịu đựng
Giữa Y học và tập luyện các giá trị hoặc con số có thể giải thích trái ngược nhau
Dấu hiệu Viêm sẽ đạt cao nhất ngay lập tức, vài giây, vài phút hoặc vài giờ sau tập. Tuy nhiên chính những yếu tố đó lại là kích thích cần thiết để giảm viêm mãn tính về lâu dài
Cùng Volume, Tạ Nhẹ rep cao --- gây nhức mỏi, tốn thời gian hồi phục hơn Tạ nặng rep thấp =>
Đức: Hạn chế tập trên 8 rep :star:
Giống Tập Trung, hệ thống Phục hồi có thể hoạt động tốt hơn nếu được thử thách
Càng ít thử thách bản thân, càng nhạy cảm hơn với những thay đổi nhỏ
Nếu không tạo đủ Stress đáng kể => bạn cực kỳ nhạy cảm với những thay đổi nhỏ
Tôi phản đối mạnh việc mọi người tự ý dùng các loại THực phẩm chức năng chống Oxy hóa mà không có lý do