Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Сөз магиясы (сөз құдіреті) - Coggle Diagram
Сөз магиясы (сөз құдіреті)
Сөз магиясы немесе сөз құдіреті – адамның сөзі арқылы өзіне және өзгелерге ықпал ету қабілеті. Бұл ұғым философиялық, психологиялық және мәдени аспектілерді қамтиды. Қазақ халқы үшін сөздің қасиеті ерекше мәнге ие, өйткені ауыз әдебиетінде, шешендік өнерде және даналық сөздерде сөздің адам тағдырына әсер ететін құдіреті кеңінен көрініс тапқан.
Сөз – күшті қару
Сөз адамды жігерлендіре де, күйретіп те жібере алады.
Жылы сөз үміт сыйлайды, ал ауыр сөз ренжітіп, адамның рухын түсіреді.
Сөз – ойдың көрінісі
Адамның сөзінен оның ойлау деңгейі мен ішкі мәдениеті көрінеді.
Қазақ халқы "Өнер алды – қызыл тіл" деп, сөз өнерін жоғары бағалаған.
Сөз – тәрбие құралы
Қазақ би-шешендері даналық сөздерімен халықты тәрбиелеген.
Бабаларымыз "Жақсы сөз – жарым ырыс" деп, әрқашан ізгі сөз айтуға үндеген.
Мұхтар Әуезов сөз өнерін жоғары бағалап, "Өнер алды – қызыл тіл" деген халық даналығын зерттеп, шешендік сөздердің маңызын ашты. Оның шығармаларында кейіпкерлердің тілі олардың мінезін, дүниетанымын көрсететін ерекше құрал болды.
Сөздің күші мен оның психологиялық әсері
Ғалымдар сөздің адамның эмоциялық күйіне және іс-әрекетіне ықпал ететінін дәлелдеген. Позитивті сөздер адамның мотивациясын арттырып, өзін-өзі бағалауын жоғарылатса, негативті сөздер сенімділікті төмендетіп, көңіл-күйді түсіруі мүмкін.
Мысал:
Атақты шешен Бөлтірік би: "Жақсы сөз – жанға қуат, жаман сөз – жанға азап" деген. Бұл жерде сөздің адам жанына қалай әсер ететіні көрсетілген.
Қазақ мәдениетіндегі сөз құдіреті
Қазақ халқы сөзге ерекше мән берген. Би-шешендер даулы мәселелерді тек сөз арқылы шешкен, сондықтан да "Сөз тапқанға қолқа жоқ" деген мақал қалыптасқан.
Мысал:
Қаз дауысты Қазыбек би жас кезінде жоңғар ханына барып: "Біз қазақ деген мал баққан елміз, бірақ ешкімге бас иген ел емеспіз" деп батылдық танытып, елін сөзбен қорғаған.
Қазақ хандары, билері мен ғалымдары сөздің құдіретін жоғары бағалаған. Олар сөзді тек қарым-қатынас құралы емес, билік жүргізудің, әділдік орнатудың, тәрбиелеудің және елді біріктірудің негізгі құралы ретінде қарастырды.
✅ Сөз – рухани күш.
✅ Сөз – тәрбие құралы.
✅ Сөз – әділдіктің айнасы.
Ғабит Мүсіреповтің айтуынша, "Сөз дегеніміз – асыл тас, оны орнымен қолдансаң, нұр жауады". Бұл жерде жазушы сөздің байлығы мен оның дұрыс қолданылуының маңызын көрсеткен.
көріністері
Балаларға арналған ырымдар:
• Бала бірінші рет атқа
мінгенде:
«Тұлпар мініп, ту ұстайтын азамат
бол!»
Тіл-көзден қорғау:
• «Көз тимесін» – адамның
жақсы қасиеттерін сақтау үшін
айтылған сөз.
• «Сөзің ақ болсын» –
адалдық пен шыншылдыққа
үндейтін ұғым.
Жақсылық тілеу:
• «Босағаң берік болсын!» –
отбасының берекесін тілейтін сөз.
• «Ырысың мол болсын!» –
дәулет пен бақ-берекенің артуын
білдіреді
Сөз магиясының күнделікті өмірдегі
көріністері
Балаларға арналған ырымдар:
• Бала бірінші рет атқа
мінгенде:
«Тұлпар мініп, ту ұстайтын азамат
бол!»
Тіл-көзден қорғау:
• «Көз тимесін» – адамның
жақсы қасиеттерін сақтау үшін
айтылған сөз.
• «Сөзің ақ болсын» –
адалдық пен шыншылдыққа
үндейтін ұғым.
Жақсылық тілеу:
• «Босағаң берік болсын!» –
отбасының берекесін тілейтін сөз.
• «Ырысың мол болсын!» –
дәулет пен бақ-берекенің артуын
білдіреді
Сөз магиясының күнделікті өмірдегі
көріністері
Балаларға арналған ырымдар:
• Бала бірінші рет атқа
мінгенде:
«Тұлпар мініп, ту ұстайтын азамат
бол!»
Тіл-көзден қорғау:
• «Көз тимесін» – адамның
жақсы қасиеттерін сақтау үшін
айтылған сөз.
• «Сөзің ақ болсын» –
адалдық пен шыншылдыққа
үндейтін ұғым.
Жақсылық тілеу:
• «Босағаң берік болсын!» –
отбасының берекесін тілейтін сөз.
• «Ырысың мол болсын!» –
дәулет пен бақ-берекенің артуын
білдіреді