Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ADIERAZPENA ETA KOMUNIKAZIOA - Coggle Diagram

- - - - KEINU ERAKUSLEA: Oharkabean sortzen da, baina pixkana-pixkana kontziente bilakatzen da.
      - KEINU ADIERAZGARRIA: Haurraren imitazio-ahalmenetik sortzen da. Haur orok antzezten ditu helduengan ikusitako keinuak, esaterako, idazteko, ibiltzeko, josteko, laztantzeko edo jotzeko keinuak.
      - KEINU SINBOLIKOA: Ideiak asoziazioz adierazteko erabiltzen da. Adibidez, agur egiteko, baieztatzeko edo ukatzeko keinuak.
  - - - Garrantzitsua da haurrek mugimendua hitzekin lotzea. Haurrari lagunduko diotenak bere ekintzak irudikatzen. Itsasoa, haizea, lainoa, zuhaitza, hegan egitea, puxikak. Aurrerago, esaldiak erabil daitezke zenbait mugimendu lantzen hasteko, hala nola goranzko uhin-mugimenduak (itsasoko olatuak).
    - - Aurreko estrategiak aberasten dituen beste aukera bat irudi-dantza da. Imitaziozko jolasa da baliabideetako bat; hala, egoerak, abereak, pertsonak eta abar imitatzearen bidez gorputz-adierazpena landu daiteke. Adibide batzuk hauek dira: Tren bat gara.
    - - Norbere gorputza gorputz-hizkuntzaren bidez ezagutzeko ariketa asko dago. Ariketa horietan zail gertatzen da keinuak, musika eta erritmoak banantzea, erabiltzen diren baliabide eta euskarrietako askok zenbait espezialitate batzen baitituzte. Adibidez, gorputz-eskemari buruz hitz egiten duten abestiak (Eragiozu, Eskubidubidu, Txiki txiki txikia, etab.)
    - - Emozioen adierazpena ere landu daiteke gorputz-adierazpenaren bidez, eta gehien erabiltzen den tekniketariko bat imitazioa dela nabarmendu behar da. Bi panpina edo txotxongilorekin, adibidez, istorioak asma daitezke;
- - - - MIMOA
        Hitz egin gabe antzeztea da; hitz egin ordez, keinuak egin behar dira aurpegiarekin eta gorputzarekin. 0-3 hilabeteko haurrekin nahitaez egin behar dira aurpegiarekin imintzioak, haurrarengandik estimuluak jasotzeko. Hurbiltzeko keinu maitekorrak dira, aurpegi-mugimendu alaiak nagusiki. Adierazpenak garrantzi handia du haurraren lehenengo urte horietan. Hala, ipuin bat kontatzen denean, pertsonaien rolak eta haien ekintzak antzezten direnean, aurpegi-itxurak nabarmendu behar dira eta esanahiz eta sentimenduz bete behar dira, esaterako, harriduraz, kezkaz loguraz, harrotasunez, haserrez, lotsaz edo amorruz.
      - TXOTXONGILLOAK
        Txotxongiloen artean bi multzo bereizi ohi dira: panpina-itxurako esku-txotxongiloak eta txotxongilo artikulatuak.Txotxongiloak erraz egiten eta maneiatzen dira. Beren gorputzaz jabetzen ari dira pixkanaka-pixkanaka 3-9 hilabeteko haurtxoak;Txotxongiloek, oro har, ikusleekin hitz egiteko aukera ematen dute. Txotxongiloekin ari garenean, hauek nork maneiatzen duen ez ikustea garrantzitsua da. Baliabide hori asko erabiltzen da, batez ere 9-18 hilabeteko haurtxoekin, munduari adi-adi baitaude. Txotxongiloa erabiliz gero, haurrarengan ikusmina piztuko dugu, eta haren itxurak, koloreak eta mugitzeko
        erak erakarri egingo dute.
      - MAGIA-IKUSKIZUNAK
        Magia-joko errazak adin guztietan erabil daitezke, baina, bereziki, lehenengo hilabeteetan (3-9 hilabeterekin, haurrak begiradarekin mugimenduari jarraitzen dion ikusteko. Adibidez, objektuak erakuts diezazkiokegu, eta segidan desagerraraz ditzakegu.
    - - MASKARAK
        Haur-hezkuntzan istorioak azaltzeko edo antzezteko balio dute maskarek, eta abereenak bereziki egokiak dira. Maskarekin antzezten denean, mugimenduek eta maskarak irudikatzen duen irudiak bat etorri behar dute.
        Bi urtetik gora erabili ohi dira; inguruan duen munduarekiko seguruago sentitzen hasten denean, alegia. Dena den, maskararekin konfiantza har dezaten eta beldurrik izan ez dezaten hobe da lehenbizi hezitzaileak jartzea. Maskara egiten esku hartzeko aukera izan badute, gehiago parte hartuko dute jolasean edo antzezpenean.
      - MAKILLAJEA
        Makillajea (urarekin kentzekoa edo aurpegiko pintura) erabiliz pertsonaia benetan sinesgarriak sor ditzakegu.
        Haurrek, batez ere 18 hilabetetik gorakoek, karakterizazioaren emaitzarekin bezainbeste gozatzen dute makillatzen dituzten bitartean. Hazten doazen neurrian, makillaje gehiago sar daiteke eta antzezpen txikiak egin daitezke.
      - FANTASIAZKO JANTZIAK EDO MOZORROAK
        Irudimen pixka batekin eta arropa egokia konbinatuz, maskara edo makillajea osa daiteke antzeztu nahi dugun pertsonaiaren mozorroa lortzeko.
        Hemezortzi hilabetetik aurrera, haurra badabilenean, eszenako protagonista izaten has daiteke. Une horretatik aurrera has gaitezke arian-arian makillajea eta mozorroak erabiltzen, baina haurra ito gabe betiere. Hogeita lau hilabete dituenean, haurrak gozatu egiten du jada baliabide horiekin, eta ipuinak antzezten, abereak imitatzen eta abar has gaitezke, hitzik erabili gabe.
      - TESTUA, MUSIKA ETA HOTSAK
        Keinuekin batera testua erabiltzen da maiz jolas dramatikoan. Baliabide bat bentrilokia da, hau da, ahots tinbre ezberdinak (indartsua, eztia, alaia, haserretua, despistatua eta abar) erabiliz panpina bakoitzari bere nortasuna ematea, eszenaren arabera.
        Panpinei hitz eginarazteak asko erakartzen ditu haurrak, eta adi mantentzen ditu; baliabide hori asko erabiltzen da haur-eskoletan ipuinak kontatzeko, haurrekin hitz egiteko, kontzeptuak azaltzeko, arauak errespetatzeko eta abarrerako. Ezinbesteko beste baliabideak musika eta hotsak dira, jolasaren modalitatea edozein dela ere.
- - - - DANTZA MOTAK
        
        Biribilekoak. Dantza mota horretan, haurrek eraztun moduko bat osatzen dute, elkarri eskutik helduta, eta musika-doinuaren eta erritmoaren arabera, zenbait keinu eta mugimendu egiten dituzte.
        
        Biribileko dantza mimoduna: Dantza horretan, higidura zirkularra izateaz gainera, bestelako mugimenduren bat dago, testuak esplizitu egina edo ez. Mugimendu bakar bat izan daiteke(adibidez, makurtzea), edo testua mimo bidez antzeztua.
        
        Biribileko dantza elkarrizketaduna. Bi dantzari talderen artean edo biribilaren erdian jartzen den dantzari baten eta besteen artean elkarrizketa bat ezartzen da.
        
        Biribileko dantza soila. Ezkerrera edo eskuinera egiten du biribilak, bestelako mugimendurik egin gabe.
        
        Adin horretatik aurrera hasten da dantza berez. Haur-hezkuntzan gehien erabiltzen diren dantzak hauek dira, egitura koreografikoaren arabera: biribilekoak, lerrokakoak eta bikotekakoak.
        
        DANTZA NOLA EGIN
        
        Biribileko jolas batekin hasten da, haur txikiek konturatu gabe dantza egin dezaten. Gero, hezitzaileak zutitzeko eta zirkuluari jarraitzeko eskatzen die, lurrean marka baitaiteke. Jarrera tentea du, eskuak elkartuta. Korrika ez egiteko eta ez aurreratzeko esaten zaie, eta ilaran mugitu behar dute.
        
        Bikotekako dantzak: Dantza horretan haurrak binaka jartzen dira, biribileko dantza txiki bat balitz bezala, eta dantzaren zailtasunaren araberako mugimenduak egiten dituzte.
        
        Lerrokako dantzak: Dantza mota horretan, haurrak bata bestearen segidan jartzen dira lerro bat edo zenbait lerro osatuz; biribila irekitzearen ondorio da, eta lerroak buru bat eta bukaera bat ditu.Zenbait modutan higi daiteke lerroa: sigi-saga, zubiak eginez, kiribilean eta abar.
  - - - A-B-A ereduari jarraituz mugimenduak errepikatzen direneko melodietan oinarritutako dantzak. A mugimendua biribila osatzekoa da, eta B mugimendua jarrera aldatzekoa (esaterako, eskuak gerrira eramatekoa).
      - Higidura zirkularrarekin batera flexioak eta higidura erradialak (makurtzea eta biribilaren erdian elkartzea) egiten direneko biribileko dantzak, hala nola Korro txirinbolo, korru korruan, sagu txiki, sorgina pirulina.
      - Mimodun dantzak, non keinuak testua ordezkatzen baitu. Erabilienetako batzuk hauek dira: Arantxan txan, martuteneko trena.
    - - Dantzak non erritmoaren prozesuak alde batera eta bestera biratzea, edo harrapaketan ibiltzea edo biribiletik ateratzea eskatzen duten aldaketak sortzen baititu. Adibide batzuk: Ikusiko dezute, korru dantzak.
      - Dantza mimodunak, non keinuak testua ordezkatzen baitu. Oso erabilgarriak dira, esate baterako Pintxo pintxo.
      - Zubia pasatzearen mugimendua erabiltzen da maiz adin horretan lerrokako dantzan; Zubiri zubiri da horietako bat.
    - - Mugimendu gehien dituzten dantzak, hala nola lauhazkak, txingak, keinuak eta arreta-jolasak, ohikoenak dira. Adin horretan, aipatutako hiru dantza motak erabil daitezke, erritmo biziko jolasak eta testua uztartzen dituzten jolas-dantzak barne, hala nola "Kuriketa" edo "En el lavabo". Mimozko dantzak baliagarriak dira oroimena garatzeko, haurrek antzeztu eta abestu behar dituzten testu luzeak izaten baitituzte, hala nola "Lehoi baten bila" edo "Kando los cabrones".