Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Mikroorganismoak eta forma azelularra, Mikroorganismoen azterketa, Gene…
Mikroorganismoak eta forma azelularra
Mikroobioak
Mikroobioen metabolismoa
Fotoheterotrofoak:Materia organikoa eta eguzki energia erabiltzen dute.
Kimioautotrofoak:materia ez organikoa organikora bihurtu energia kimikoaren bidez.
fotoautotrofoak:materia ez organikoa organikora bihurtu eguzki energiaren bidez.
Kimioheterotrofoak:materia organikoa eta energia kimikoa erabiltzen dute.
heterotrofoen nutrizioa
fagotrofoak:fagozitosiaren bidez elikatzen dira.
parasitoak:Beste izaki bizidunetatik aprobetzatzen dira,beraiengan bizi dira.
saprofitoak:mantenugaiak xurgatzen dira materia organikotik abiatuta.
sinbiotikoak:Beste izaki bizidun batekin bizi dira.
Forma azelularrak
Ez dira izaki biziduntzat hartzen ezin dutelako haien kabuz bizi funtzio guztiak bete.
Prioiak:
Proteinak dira, eta beste proteinak eraldatuz ugaltzen dira.
Nerbio-sistemako gaixotasun larriak eragiten dituzte (adib. behi eroen gaixotasuna).
Birusak:
Parasitarioak dira, ezin dira kabuz ugaltzen.
Zelula baten barruan sartzen dira eta haren ADN/RNA eta metabolismoa erabiltzen dituzte.
Proteinezko estalkiak (kapsida) eta lipidiko egiturak dituzte.
Hainbat irizpideetan sailkatzen dira:
helikoidala
ikosaedrikoa
Konplexua
Parasitoak bi ugalketa dituzte:
litikoa
Injekzioa
Muntaketa
Finkatzea
Birusa askatu
lisogenikoa
injekzioa
zelula eramailea
finkatzea
gaixotasuna aktibatzea
Biroideak
Harizpi bakarreko ADN edo RNA dute.
Ez dute elikatzen edo proteinak ekoizten.
Bakterio edo zelula baten barruan ugaltzen dira haren metabolismoa erabiliz.
mikroorganismoak,gaixotasun infekziosoen eragile
Gaixotasunak sortzen dituzten mikroorganismoei patogenoak deritzaie eta indibiduo gaixoetatik osasuntsuetara kutsatu daiteke.Infekzioa eragin dezaketenak defentsak ahul ditugunean,oportunistak deritze.
faseak
garapena: Sintomak dauden momentutik ez dauden momentura arte.
gaixondoa:Gaixotasuna gainditzen denetik ahultasuna galtzen duzun arte.
Inkubazioa:Patogenoa sartzen denetik sintomak agertzen diren arte.Kutsakorra da sintomak eduki ez arren.
Organismo baten eragile patogeno bat edo honen produktuak egotearen ondorioz sortzen den kaltea da. Eragile patogenoa ostalarira heltzean,itsasten da eta ehunak kolonizatzen ditu.
mikroorganismoa transmititzeko bideak
Zeharkakoa:Gertutasuna behar da ez dutelako mikroorganismoek luzero irauten.
Bektoreak:Beste izaki bizidun baten bidez transmititzen dira.Transmititzen dute patogenoa baina ez gaixotasuna.
Zuzena:Organismo batetik bestera mikroorganismoa zuzenean pasatzen denean.
Hedatzea:Gaixotasun infekziosoak,nola banatzen dira eta zenbat jendeari eragiten diotenaren arabera:
Epidemia:Eskualde jakinean,ohiko mailatik gora azkar hedatzen dena.
Pandemia: Mundu osoko epidemia.Eremu geografiko oso handiko biztanle kopuru handian eragina du.
Endemia:Eremu geografiko jakin batean gertatzen direnak dira.
Sendabideak
Antibirikoak:Pazientearenmetabolismoan eragina dute.
Antimikotoak:Onddoak sortutako gaixotasunak sendatzeko.
Antibiotikoak:Bakterioak edo onddoak ez hazteko erabiltzen dira.
Teoria mikrobianoa
Agente patogenoak bakarrik gaixoetan egon behar dira,osasuntsuetan ez.Patogenoa bakartu behar da eta kanpoan kultibatu.Kultibatutako mikrobioak gaitzaren sintomak eragin behar ditu osasuntsu batean.Eta agente hori berriz isolatu behar da.
Birulentzia
Toxina:mikroorganismoak sortzen duen substantzia eta kalteak eragiten dituena
exotoxina:Patogenoak ingurura botatzen dituen proteina disolbagarriak,horregatik infektatutako lekutik urrun eragin dezakete.Tenperatura altuetan galtzen dira.Hilgarriak izan daiteke.
endotoxina:Ez dira hilgarriak izaten.Tenperatura ez die eragiten.Bakteria gram-en lipopolisakaridoak dira.
Ahalmen inbaditzailea ostalarian ugaltzeko gaitasuna
Mikroorganismoen azterketa
Hazkuntza inguruneak
Petri plaketan edo saio hodietan egiten dira.Barruan nutrienteak jarri mikroorganismoak hazteko
motak
solidoak:solidotzaile bat dutenak dira.Petri plaketan prestatzen dira.
Likidoak:Saldak deritze,eta saio hodietan edo erlenmeyer matrazetan prestatzen dira.
Ereitea:Esterilitate baldintza zalantzak bete behar dira
Erabilera
Bereizgarriak:Mikroorganismo multzo jakin bat hartzen laguntzen dute.
Hautakorrak:Bakterio batzuen hazkuntza inhibitu eta besteena eratzen dute.
Orokorrak:Mikrobio askoren hazkuntza ahalbidetzen dute.
Bakartzeko teknikak
ildazko bidez:Ereite uztaia erabiliz,arrastatzen da plaka bateko ingurune solidoan,ingurunean sakabantuz.
Diluzio banku bidez:Laginaren diluzioak egiten datza,hasierako esekiduraren mikroorganismoen kopurua gutxituz joateko.
Mikroorganismoak aztertzeko kultiboak egin behar dira.Mikroorganismo mota bakarra duen kultiboa lortzeko
Gene transferentzia horizontala bakterioetan.
Bakterioek espezie bereko edo desberdineko indibiduoen artean gene transferentzia izan dezakete(ugalketa sexualik gabe).
Eraldaketa:Hildako era degradatutako bakterio baten DNA zati bat bakterio hartzaile sortzen da eta hartzailearen DNA zati batekin trukatzen da.
Mikroorganismoak eta forma azelularrak
Mikroobioak
Mikroobioen metabolismoa
Kimioheterotrofoak:materia organikoa eta energia kimikoa erabiltzen dute.
fotoautotrofoak:materia ez organikoa organikora bihurtu eguzki energiaren bidez.
Kimioautotrofoak:materia ez organikoa organikora bihurtu energia kimikoaren bidez.
Fotoheterotrofoak:Materia organikoa eta eguzki energia erabiltzen dute.
heterotrofoen nutrizioa
fagotrofoak:fagozitosiaren bidez elikatzen dira.
parasitoak:Beste izaki bizidunetatik aprobetzatzen dira,beraiengan bizi dira.
saprofitoak:mantenugaiak xurgatzen dira materia organikotik abiatuta.
sinbiotikoak:Beste izaki bizidun batekin bizi dira.
Forma azelularrak
Ez dira izaki biziduntzat hartzen ezin dutelako haien kabuz bizi funtzio guztiak bete.
Prioiak:
Proteinak dira, eta beste proteinak eraldatuz ugaltzen dira.
Nerbio-sistemako gaixotasun larriak eragiten dituzte (adib. behi eroen gaixotasuna).
Birusak:
Parasitarioak dira, ezin dira kabuz ugaltzen.
Zelula baten barruan sartzen dira eta haren ADN/RNA eta metabolismoa erabiltzen dituzte.
Proteinezko estalkiak (kapsida) eta lipidiko egiturak dituzte.
Hainbat irizpideetan sailkatzen dira:
helikoidala
ikosaedrikoa
Konplexua
Parasitoak bi ugalketa dituzte:
litikoa
4 more items...
lisogenikoa
4 more items...
Biroideak
Harizpi bakarreko ADN edo RNA dute.
Ez dute elikatzen edo proteinak ekoizten.
Bakterio edo zelula baten barruan ugaltzen dira haren metabolismoa erabiliz.
mikroorganismoak,gaixotasun infekziosoen eragile
Gaixotasunak sortzen dituzten mikroorganismoei patogenoak deritzaie eta indibiduo gaixoetatik osasuntsuetara kutsatu daiteke.Infekzioa eragin dezaketenak defentsak ahul ditugunean,oportunistak deritze.
faseak
garapena: Sintomak dauden momentutik ez dauden momentura arte.
gaixondoa:Gaixotasuna gainditzen denetik ahultasuna galtzen duzun arte.
Inkubazioa:Patogenoa sartzen denetik sintomak agertzen diren arte.Kutsakorra da sintomak eduki ez arren.
Organismo baten eragile patogeno bat edo honen produktuak egotearen ondorioz sortzen den kaltea da. Eragile patogenoa ostalarira heltzean,itsasten da eta ehunak kolonizatzen ditu.
mikroorganismoa transmititzeko bideak
Zeharkakoa:Gertutasuna behar da ez dutelako mikroorganismoek luzero irauten.
Bektoreak:Beste izaki bizidun baten bidez transmititzen dira.Transmititzen dute patogenoa baina ez gaixotasuna.
Zuzena:Organismo batetik bestera mikroorganismoa zuzenean pasatzen denean.
Hedatzea:Gaixotasun infekziosoak,nola banatzen dira eta zenbat jendeari eragiten diotenaren arabera:
Epidemia:Eskualde jakinean,ohiko mailatik gora azkar hedatzen dena.
Pandemia: Mundu osoko epidemia.Eremu geografiko oso handiko biztanle kopuru handian eragina du.
Endemia:Eremu geografiko jakin batean gertatzen direnak dira.
Sendabideak
Antibirikoak:Pazientearenmetabolismoan eragina dute.
Antimikotoak:Onddoak sortutako gaixotasunak sendatzeko.
Antibiotikoak:Bakterioak edo onddoak ez hazteko erabiltzen dira.
Teoria mikrobianoa
Agente patogenoak bakarrik gaixoetan egon behar dira,osasuntsuetan ez.Patogenoa bakartu behar da eta kanpoan kultibatu.Kultibatutako mikrobioak gaitzaren sintomak eragin behar ditu osasuntsu batean.Eta agente hori berriz isolatu behar da.
Birulentzia
Toxina:mikroorganismoak sortzen duen substantzia eta kalteak eragiten dituena
exotoxina:Patogenoak ingurura botatzen dituen proteina disolbagarriak,horregatik infektatutako lekutik urrun eragin dezakete.Tenperatura altuetan galtzen dira.Hilgarriak izan daiteke.
endotoxina:Ez dira hilgarriak izaten.Tenperatura ez die eragiten.Bakteria gram-en lipopolisakaridoak dira.
Ahalmen inbaditzailea ostalarian ugaltzeko gaitasuna
Konjugazioa:Pilien bitartez bi bakterioen arteko zuzeneko geneen transferentzia da.Plasmidoa bakterio hartzailera pasatzen da.
Transdukzioa:Garraiatzailea birusa da(ADN-a transferituz.Infekzioa eragin duen birus batek,ziklo lisogeniko baten ostean,bakterio ostalariaren geneak kapsodan eramaten ditu eta infektatzen duen hurrengo bakterioari transferitzen dizkio.
Antibiotikoekiko erresistentzia
Bakteria batek mutazioa jasatzen du(antibiotikoei erresistentea).Gene transferentzia horizontalarekin,erresistentzia gene horiek bakterioen artean azkar transmititzen dira.