Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG - Coggle Diagram
CHẤN THƯƠNG CỘT SỐNG
ĐIỀU TRỊ
mục tiêu
- nắn cố định
- phòng BC tt tủy
- phục hồi CN
- tránh tt tủy thứ phát
sơ cứu
bất động CS: nẹp cổ, tư thế cổ ngửa, hơi ưỡn
-
đảm bảo tưới máu tủy, duy trì HA 110-140
tt thứ phát, tái tạo TK
- methylprednisolon (solumedrol) 8h đầu sau CT
- truyền TM 30mg/kg/15p đầu, nhắc lại sau 45p ->23h tiếp: truyền TM 5mg/kg/h
- ko có tdung với VT tủy, CT kín vùng đuôi ngựa
nội khoa
TH gãy vững, ko chèn ép TK
nguyên tắc
- áo nẹp CS 4-6 tuần: có tt xương/ DC nhưng ko mất cững
- giảm đau, giãn cơ
- chống phù nề
nẹp cổ, áo nẹP CSTL: tt vững/ mất vững trong chờ mổ. sau mổ (gãy mỏm nha độ 1, 3; vỡ eo C2 độ 1; CTCS ngực TL còn vững
kéo liên tục
- kéo nắn trc mổ với tt cũ, khó nắn
Halo-vest: giống kéo liên tục nhưng bn ngồi dậy sớm hơn
- gắn vòng KL (halo) bằng 4 vít (2-trán, 2-chẩm), kết nối với 1 áo chỉnh hình (có thể thay bằng bột nhẹ) đc cố định ngực-bụng, qua hệ thống thanh trượt
phẫu thuật
- cố định CS lối trước
- cố định CS lối sau: kỹ thuật Harms
TH mất vững CS theo thuyết Denis, chèn ép ống CS trước/sau
-
PHÂN LOẠI THEO GP
CỔ CAO
TRẬT CỔ-CHẨM
- hiếm, chết trc khi đến viện
VỠ ĐS ĐỘI C1
- phần lớn vỡ C1 đơn độc
do C1 như chiếc nhẫn (cung trước và cung sau mỏng, 2 mỏm khớp 2 bên)
TRẬT C1-C2
- do lực gập-xoay
- có thể gãy mỏm nha phối hợp
-
GÃY QUA EO C2
thương tổn của người bị treo cổ (Hangman.s Fracture) do kéo dãn, ưỡn quá mức
3 loại
1: nang diện khớp. trên-dưới khớp 1 chút, di lệch <3mm. ko gập góc
2: >3mm, gập góc tì trên C3
3: di lệch, gập góc nhiều + trật khớp C2-C3,
LOẠI 2A: gập góc nhiều, trượt ít
-
CỔ THẤP
TT GẬP
trật khớp: di lệch ra trước, trật khớp 2 bên
- tt phần mềm khá nặng (DC, đĩa đệm)
- CS mất vững
-
vỡ hình giọt nước mắt
- vỡ xương góc trước dưới của thân sống do thân trên gập mạnh đè vào mặt trên đốt sống dưới liền kề
- hình ảnh GIÁN TIẾP của TT DC rất nặng -> tt tủy hoàn toàn
TT GẬP - XOAY
- trật khớp + rách DC dọc sau
- tt tủy do chèn ép + kéo giãn do lực trực tiếp, thiếu máu
- tt mất vững
TT ƯỠN
- trật ra sau
- vỡ mảnh sống
- vỡ + trật
-
CHẨN ĐOÁN
LÂM SÀNG
THẦN KINH
- CỔ CAO: ÍT
- TT TỦY nặng: RL hh, liệt tứ chi
khám cột sống
- tư thế nằm ngửa trên ván cứng
- cởi quần áo để qs gai sống
- nằm sấp: qs lưng-thắt lưng, ấn/ gõ dọc mấu gai tìm điểm đau chói
- nằm ngửa: luồn tay năm mỏm gai, tìm chỗ hẫng, điểm đau chói -> cơ cạnh CS co cứng
- bụng trướng do liệt ruột
vận động: liệt cứng tăng PX gân xương
-
tình trạng cơ tròn:
- đại tiểu tiện ko tự chủ. bí, PX cơ thắt hậu môn
- dh cương cứng dưng vật liên tục: Priapisme
-
cơ năng tt cổ cao:
- đau cổ, cột sống ngực lan lên chẩm do tt rễ TK C1, C2
- cứng cổ, xoay bị hạn chế
- nuốt vướng khi trật nhiều
- tê bì, dị cảm
PL tt tủy sống ASIA
A: hoàn toàn đoạn S4-S5
B: ko hoàn toàn, còn cg, ko vđ dưới tt
C: còn vđ dưới tt <3đ
D: còn vđ dưới tt>3đ
E: bình thường
CẬN LÂM SÀNG
XQuang
phải thấy được C1-D1, D1-L2, D11-S2
yếu tố cần nhận định
- đường cong sinh lý, sự liên tục của CS
- tt nguyên vẹn ĐS
- khoảng cách giữa ĐS + khớp
- chiều dày phần mềm trc CS
phân tích kỹ hình ảnh 3 trục
A: phần mềm trc CS, bờ trc thân ĐS
B: liên tục của bờ sau thân ĐS
C: tp sau ống tủy (mảnh sống, cung sau, gai sau)
CLVT
- tt mất vững, hình ảnh chèn ép ống tủy do mảnh xương, đĩa đệm
MRI: khi có tt TK; tt DC liên gai-gian gai, đĩa đệm
ĐẠI CƯƠNG
gồm
- cổ cao: C1-C2
- cổ thấp: C3-C7
- CS ngực: gây liệt tủy
- thắt lưng
- vỡ xương cùng cụt