Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

NHÂN CÁCH - Coggle Diagram

- - - - Mức độ hoạt động (activity level): kết quả năng lượng và hành vi (độ nhanh và độ mạnh)
      - Hòa đồng (sociability): khuynh hướng thích bên cạnh người khác
      - Cảm tính (Emotionality): khuynh hướng dễ/quá mức kích động trong tình huống căng thẳng
    - - Nhu cầu thuộc về (Need to belong): động lực cơ bản của con người là vị thế và ghi nhận bởi nhóm (Hogan 1983)
      - Giúp đỡ và vị tha (Helping & Altruism): con người có xu hướng giúp người thân trẻ tuổi (trong sự kiện sống/ chết) vì người trẻ tuổi có lợi ích sinh sản lớn hơn
      - Cảm xúc khái quát (Universial emotions)
        
        Biểu cảm trên mặt được diễn giải như nhau giữa các nền văn hóa khác nhau (giả định tính khái quát là tiêu chí của thích nghi)
        
        Cảm xúc là cơ chế tâm lý có tính thích nghi, hướng cá nhân tới mục tiêu hoặc tránh các tình huống
        
        Cảm xúc xã hội dựa theo "giả thuyết thao túng" dùng để khai thác các cơ chế tâm lý ở người khác
  - - - Chiều kích bền vững gồm các đặc điểm nhân cách hay cá tính để phân biệt giữa người với người
      - Đặc tính/ thuộc tính lâu dài khiến các cá nhân ứng xử kiên định qua các tình huống
    - - Lý thuyết Nét nhân cách của Allport
        
        Nét nhân cách chủ yếu: đặc điểm chi phối mọi hành động
        
        Nét nhân cách trung tâm: các đặc điểm chủ yếu, thường có 5-10
        
        Nét nhân cách thứ yếu: đặc điểm ảnh hưởng đến hành vi ứng xử trong 1 số tình huống và kém quan trọng hơn
      - Lý thuyết của Cattell và Eysenck
        
        Cattel cho rằng có 16 nhân tố làm nền tảng cho tính cách và hành vi ứng xử với bên ngoài
        
        Eysenck đề cập đến 3 phương diện chính: sự hướng ngoại - sự hướng nội - sự dễ xúc động (liên quan đến 4 khí chất: lạc quan - nóng nảy - lạnh lùng - ưu tư)
      - Mô hình 5 nhân tố
        
        Cởi mở (Openness)
        
        Tận tâm (Consciousness)
        
        Hướng ngoại (Extraversion)
        
        Dễ chịu (Agreeableness)
        
        Nhạy cảm (Neuroticism)
        
        Nhiều khía cạnh được dự báo bởi nhiều nét nhân cách thay vì riêng lẻ
        
        HEXACO
    - - Nham hiểm (Machiavellianism)
      - Ái kỷ (Narcissism)
      - Thái nhân cách cận lâm sàng (Subclinical psychopathy)
      - Khuynh hướng bạo dâm (Dispositional sadism)
  - - - Định khu I
        
        Vô thức: bể chứa xung năng, hay khao khát bản năng, thường trồi lên phần ý thức dưới nhiều dạng như giấc mơ, lỡ lời, lộn từ, ..
        
        Tiềm thức: lưu trữ những ký ức, cảm giác, suy nghĩ mà không
        ý thức được nhưng có thể gợi ra dễ dàng
        
        Ý thức: chiếm một phần nhỏ, là những cảm giác, trải nghiệm
        mà bản thân chúng ta nhận thức được
      - Định khu II
        
        Cái ấy (Id): trung tâm khoái lạc, hoạt động hoàn toàn trong phạm vi vô thức, luôn tìm kiếm sự thỏa mãn ngay trước mắt mà không quan tâm đến hậu quả
        
        Cái tôi (Ego): tương tác với môi trường, hoạt động dựa trên nguyên tắc thực tế, thể hiện quan điểm riêng của cá nhân, niềm tin có ý thức về nguyên nhân và hậu quả của hành vi
        
        Cái siêu tôi (Super ego): chứa đựng giá trị cá nhân, quan điểm đạo đức, là tiếng nói bên trong
    - - Dịch chuyển (Displacement): Trút cảm xúc lên người khác
      - Phủ nhận (Denial): Phủ nhận rằng một điều gì đó tồn tại
      - Đè nén (Repression): Vô thức giữ lại những thông tin khó chịu khỏi tâm trí
      - Kìm nén (Suppression): Có ý thức giữ lại những thông tin khó chịu khỏi tâm trí
      - Thăng hoa (Sublimation): Chuyển hóa những xung động không chấp nhận được sang hình thức chấp nhận được
      - Phóng chiếu (Projection): Gán cảm xúc hoặc phẩm chất không chấp nhận được của mình lên người khác
      - Trí tuệ hóa (Intellectualization):Nghĩ về những điều căng thẳng theo cách mang tính học thuật
      - Hợp lý hóa (Rationalization): Biện minh cho một cảm xúc hoặc hành vi không thể chấp nhận bằng lý lẽ
      - Thoái lui (Regression): Quay lại hành vi của giai đoạn trước đó
      - Reaction Formation: Thay thế một xung động không mong muốn bằng hành động ngược lại
  - - - Nhân cách là tổng cộng các phản ứng học được khi tương tác với môi trường sống bên ngoài, là một tập hợp bao gồm các khuôn mẫu hành vi có được do học tập (theo Skinner)
      - Đạt được kết quả tốt từ hành vi nào đó > phản ứng tương tự trong tình huống tiếp theo
      - Ba nguyên lý học tập
        
        Điều kiện hóa cổ điển > Hành vi phản ứng (S -> R)
        
        Thí nghiệm chó của Pavlov
        
        Thực nghiệm Little Albert của Watson
        
        Điều kiện hóa thao tác > Hành vi thao tác (S -> r -> s -> R)
        
        Thực nghiệm chuột/ chim bồ câu của Skinner
        
        Học tập xã hội > Bắt chước
        
        Thực nghiệm búp bê Dodo
        
        Thuyết nhận thức xã hội: Thuyết tiền định tương hỗ
    - - Quan điểm coi nhân cách gồm 4 nhóm thuộc tính tâm lý điển hình của cá nhân: Xu hướng / Tính cách/ Khí chất/ Năng lực
      - Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển nhân cách
        
        Bẩm sinh di truyền
        
        Môi trường tự nhiên/ Môi trường xã hội
        
        Giáo dục
        
        Hoạt động tích cực của cá nhân (yếu tố quan trọng nhất, mang tính quyết định)
      - Quan điểm về con người của Kelly
        
        Phản đối các khái niệm về động lực
        
        Hành vi con người chịu ảnh hưởng của tâm thức cá nhân hay ý niệm cá nhân
        
        Mỗi người phát huy một hệ thống ý niệm để dùng trong những tình huống khác nhau
        
        Học thuyết của Kelly: Học thuyết > Gỉa thuyết > Quan sát và thử nghiệm > Học thuyết