Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Lipid - Coggle Diagram
Lipid
Điều hoá chuyển hoá
Điều hòa thông qua enzyme: Các enzyme tham gia vào quá trình phân giải và tổng hợp lipid được điều hòa bởi các yếu tố như hormone, dinh dưỡng và các tín hiệu tế bào.
Điều hòa thông qua yếu tố phiên mã: Các yếu tố phiên mã điều khiển quá trình phiên mã các gen liên quan đến chuyển hóa lipid, từ đó điều chỉnh tổng hợp các enzyme và protein tham gia vào quá trình này.
-
Hậu quả nếu thiếu/ thừa
Thiếu
Suy dinh dưỡng: Chất béo là nguồn năng lượng dự trữ chính của cơ thể. Thiếu lipid sẽ dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng, cơ thể mệt mỏi, thiếu năng lượng.
Rối loạn hấp thu vitamin: Các vitamin tan trong dầu như A, D, E, K cần chất béo để được hấp thu. Thiếu lipid sẽ gây ra các vấn đề về thị lực, sức đề kháng giảm, xương yếu.
Da khô, tóc xơ: Lipid giúp giữ ẩm cho da và tóc. Thiếu lipid khiến da trở nên khô ráp, tóc xơ rối.
Rối loạn hormone: Một số hormone được sản xuất từ cholesterol, một loại lipid. Thiếu cholesterol có thể gây rối loạn nội tiết.
Ảnh hưởng đến hệ thần kinh: Axit béo omega-3 là thành phần quan trọng của não bộ. Thiếu omega-3 có thể gây ra các vấn đề về trí nhớ, khả năng tập trung.
Thừa
Béo phì: Tiêu thụ quá nhiều chất béo, đặc biệt là chất béo bão hòa và trans fat, sẽ dẫn đến tăng cân và béo phì.
Bệnh tim mạch: Lượng cholesterol xấu (LDL) cao trong máu do ăn quá nhiều chất béo bão hòa và trans fat có thể gây xơ vữa động mạch, tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ.
Bệnh gan nhiễm mỡ: Gan là cơ quan chính chuyển hóa chất béo. Tiêu thụ quá nhiều chất béo có thể gây gan nhiễm mỡ.
Đái tháo đường type 2: Béo phì do thừa chất béo là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu của bệnh đái tháo đường type 2.
Acid thiết yếu
Omega-3: Có nhiều trong cá béo (cá hồi, cá ngừ), hạt lanh, dầu hạt cải. Giúp giảm viêm, bảo vệ tim mạch, cải thiện trí nhớ.
Omega-6: Có nhiều trong dầu thực vật (dầu hướng dương, dầu ngô), các loại hạt. Quan trọng cho quá trình tăng trưởng và phát triển.
Cấu tạo
Axit béo: Đây là những axit cacboxylic mạch dài, có số lượng carbon chẵn. Axit béo có thể bão hòa (không có liên kết đôi) hoặc không bão hòa (có một hoặc nhiều liên kết đôi).
Glycerol: Một loại rượu đơn chức có 3 nhóm hydroxyl (-OH).
Chức năng
Triglyceride: Là dạng lipid phổ biến nhất, chức năng chính là dự trữ năng lượng.
-
Steroid: Bao gồm cholesterol, hormone giới tính, vitamin D... có vai trò quan trọng trong nhiều quá trình sinh lý.
Nhu cầu
Nhu cầu lipid của mỗi người khác nhau tùy thuộc vào tuổi tác, giới tính, mức độ hoạt động và tình trạng sức khỏe. Tuy nhiên, theo khuyến cáo chung, năng lượng từ lipid nên chiếm khoảng 25-30% tổng năng lượng khẩu phần.
Chuyển hoá
Tiêu hóa: Lipid trong thức ăn được phân giải thành các axit béo và glycerol nhờ enzyme lipase trong ruột non.
-
-
Phân giải hoặc tổng hợp: Tại tế bào, lipid có thể được phân giải để tạo ra năng lượng hoặc được sử dụng để tổng hợp các loại lipid khác.
-