Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
osmanlı devleti - Coggle Diagram
osmanlı devleti
osmanlı devleti kültür ve medeniyet
1.devlet yönetimi
a. merkezi yöentim
a osmanlı devletinin diğer adları
gaziler,devleti aliye, ottoman, osmanoğulları, osmaniye, atman
b. devleti oluşturan etmenler
halk, hakimiyet, ülke, teşkilet
c. klasik dönem kültür medeniyet oluşumunda etkili olanlar
orta asya türk geleneği
islamın getirdiği esaslar
feth edilen bölgeerdeki kültürel esaslar
d. hükümdalar
semboller
tüm semboller kullanılmıştır (ok hariç)
unvanlar
bey,gazi,padişah,han,sultan,rum,hüdevandigar,emir
osmanlıda ilk sultan unvanını kulanan osman beydir
e. veraset değişikliğileri
osman bey - ülke hükümdar ve ailesinin ortak malı
murat - ülke hükümdar ve oğullarınındır
fatih sultan mehmet - ülke padişahındır
ahmet - ülke en büyük (ekber) ve en akıllı (erşet) erkek üye tarafından yönetilir
f. hükümdarın görevleri
ferman - herhangi bir konuda yazılı emir
hattı humayun - herhangi bir konuda yazılı beyan
yasakname - herhangi bir şeyi yasaklar
müsadere - herhangi bir memurun mallarına el koyar
kulluk hakkı - herhang bir devşirmeyi öldürebilir
beratname - herhangi bir memuru görevden atar veya görevden alır
adaletname - herhangi bir bölgedeki haksızlığı giderir.
amanname - herhangi bir kişiyi hmayesine alır
fatihe kadar - divana başkanlık eder
selime kadar - -ordunun başında sefere çıkar
g. şehzade eğitimi
şehzadeler lala lar tarafından eğitilir. sancağa çıktıklarında çelebi sultan unvanı alır
öenmli şehzade sancakları
sayfa 34
osmanlı devleti sürekliliği sağlayabilmek için
devleti ebed müddet
nizamı alem
kanun-i kadim
h. başkentler (merkezler)
kuruluş döenmi başkentleri
karacahisar 1298
bileckik 1302
iznik 1331
bursa 1335
edirne 1363
yükselme dönemi başkentleri
istanbul 1453
istanbulu diğer adları
aslanbol
konstantiniye
islambol
asitane
payitaht
dersadet
istanbuldaki görevliler
boğzalar - kaptanıderya
adalet - taht kapısı
güvenlik - yeniçeri ağası
imar işleri - mimarbaşı
belediye işleri- şehremini
genel işler -sadrazam
saraylar
beysaray- bursada orhan bey zamanında açılan ilk saray
topkapı (yeni ) saray - fatih döenmi en zuzun saray
birun (dış kısım)
dış taşra demek
dıştan gelen elçiler kabul edilir
divan toplantıları burada babusaade kapısında yapılır
enderun(iç kısım)
murat zamanında edirnede kuruldu
okuldur
devşirmeler alınır
yahudiler devşirilmez
sadrazam vezir gibi üst düzey yönetiçiler yetişir
mahmut zamanında önemi azaldı yerine mektebi maarifi adliye den karşılandı
harem (kız kısmı)
yasak demek
padişah ve ailesini özel hayatı burada
okuldur
erkek çoçuk doğuran kadınlara haseki denir
ishanpaşa sarayı - ağrı doğubeyazıtta bulunur
dolmabahce sarayı - batı tarzı ilk saray
yıldız sarayı - 2. abdulhamit merkezi olarak kullandı
diğersaraylar - galata, beylerbeyi, çıragan
i. divanı humayun
a. özellikleri
orhan bey kurmuştur. 2. mahmut kaldırmıştır
fatihe kadar padişahlar , fatihten sonra sadrazamlar başkanlık etti
alınan kararlara hüküm , hükümlerin yazıldığı defterlere mühimme denir
son söz padişahındır. alınan kararları şeyhilüslam dini açıdan inceler
b diğer divan çeşitleri
sayfa 36
c. divan üyeleri
sayfa 36
b taşra teşkilatı
birim
köy kaza, sancak, eyalet
adalet
naib, kadı,kadı,kadı
güvenlik
yiğitbaşı,subaşı,subaşıisubaşı
yönetici
kethida,kadı,sancakbeyi,beylerbeyi
osmanlıda eyalet sistemi
salyaneli -yıllık
maaş demektir
memurlara yılda 1 defa maaş verilir
toprak verilmez
tımar uygulanmaz
merkeze uzak yerlerdir
iltizam usulu ile vergi alıır
iltizam kazanan kişiye mültezim denir
ömür boyu iltizam alana malikane denir
salyanesiz- yıllıksız
memurlara doğrudan maaş verilmez, toprak verilir, tımar uygulanır
merkeze yakın eyaletlerdir
yurtluk - ocaklık
aşiretin yoğun olduğu yerlerdir
aşiter liderlerinin birtakım yönetimsel hakları vardır
krndi içerinde serbesttir (dersim)tunceli haakri
imtiyazlı eyaletler
ayrıcalıklı bölge
bazılar asker veriri vergi vermez , bazılar da tam tersi, bazılarıda ne vergi vede asker veriri (hicaz)
hicaz mekke medine taif hayber
eflak boğdan erdel
kırım yöneticilerine han ve giray unvanı verilmiştir
mekke şefifliğine emir unvanı verilir
sayfa 37
2.hukuk
fetthedilen bölglerdeki uygulamalar
islamın get,irdiği esaslar
orta asya türk gelenekleri
b. mahkemeler
tanzimat öncesi
şeri - müslüman ve müslüman - gayiri müsümlerin kendi aralarındaki davalara bakar
konsolosluk - 1535 te kuruldu. fransız tücarların davalarına bakar
cemaat - gayrimüslümlerin aile ve miras hululu ile alakalıdır
tanzimat sonrası
ticaret
mizamiye
şeri
konsolosluk
cemaat
17 şubat 1926 da çıkan medeni kanun ile osmanlı devletine ait tüm mahkemeler kaldırılmıştır
hukuk ikililiği tanzimat dönemi ile başlar
c. kadıların görevleri
ilk kadı dursun fakih
adli, idari, belediye işlerine bakar
miras , boşanma, noterlik, vakıfların işleyişine bakar
atandığı yerde 2 yıl görev yapar
esnaf ve loncaları denetler. fiyat kontrolü yapar
taht kadısı
istanbul, bursa, edirnede kadılarını atanmasının padişah yapar
mevleviyet kadısı
istanbul, edirne ve bursa dışındaki kadıların atanmasını KAZASKER yapar
kadıların evliliklerin neden çift yapıldığını ve evlilikten doğan çocukların miras işlemleri için "tereke defteri ne kaydeder". bu defterde fizyolojik bilgiler yer almaz
kadılar mahkemede bir karar vermeden önce o bölgenin ileri gelen ve sevilen kişilerii tarafından oluşturulan "şuhudul hal" e başvururlar
3.sosyal hayat
a. millet sistemi
osmanlı toplumu din ve mezhepsel şekilde örğütlüyerek yönetmesine denir
surname - osmanlıda düğün şenlik, ziyatet vebenzir koularda yazılan eserlerdir
osmanlıda hacca gidenleri istanbuldan uğurlamak ve bölge halkına devlet erkanının hediye götürmesk amacıyla "surre alayları " düzenlenmiştir
b. hakkaniyet cemberi
adalet-kanun-ordu-servet-millet-padişah
c. vakıf teşkilatı
vakıf- olağan
avarız vakıfları - olagan üstü
sel, deprem
osmanlıda ilk vakıf orhan bey döneminde kuruldu
vakıf - malını vakfeden kişi, mevkuf - vakfedilen mal , sıyga - vmalına kendi iradesiyle bağışladığını gösteren belgeye sıyga denir
d. sosyal kurumlar
sayfa 39
e. yönetici gurupları
seyfiye
askeri, yönetim
padişah,veziriazam,vezirler,yeniçer ağası,kaptanıderya,tımarlı sipahi, subaşı
seyfullahtan gelir kılıç demektir
ilmiye
eğitim,din,hukuk
seyhilislam,kazasker,kadı,müderris,muid (medrese bitiren kişi)
kalemiye
yazışma,bürokrasi,diplomasi
nişancı,defterdar,reisülküttapikatipler,
4.ordu
ordunun özellikleri
ilk ordu orhan bey kurdu yay ve müsellem
murat ise kapıkulu ocağını edirnede kurdu. özellikleri
merkez ordusu
devşirmelerden oluşur
ocak devlet içindir anlayışı vardır 17. yy kadar
murattan sonra bozulmaya başlamaıştır
her 3 ayda bir ulufe, her taht değişikliğinde culus bahşişi alır
yeniçerilerin sefere çıkmadan önce okudukları dua ya gülbank denir
asker ihtiyaçını ilk önce mollla rüstemin önerisi ile pençik sistemi, sonrasında devşirme sistemi ile karşıladı
osmanlı ordusu
kara kuvvetleri
kapıkulu askerleri
kapıkulu piyadeleri
kapı kulu süvarileri
eyalet askerleri
yardımcı kuvvetler
deniz kuvvetleri
(sayfa 40) bak
5.toprak yönetimi
mülk arazi
öşri
muslümanar ait toprak
haraçi
gayri müslüma ait toprak
miri arazi
paşmaklık
geliri padişah annesi ve kızlarına ait toprak
mukataa
gelri doğrudan hazineye ayrılan toprak
iltizam sistemi ile vergi toplanmıştır
malikane
devlete yararlılık gösterenlere ayrılan toprak
yurtluk
geliri sınır boylarında oturanlara ayrılan toprak
ocaklık
kale muhafızları ve tersaneciler için ayrılan toprak
metruk
halkın ortaklaşa kullandığı toprak
dirlik
has
geliri 100.000 akçe den fazla olan toprak. padişah ve divan üyelerine ayrılır
zeamet
geliri 20.000 -100.000. müderris. tabib, muidlere ayrılır
tımar
geliri en alt düzey memur ve askerlere ayrılır
vakıf arazi
kamu yararı için ayrılan topraklar
çifthane
1 köylüye çift öküzün işeleybileceği kadar toprak verilmesidir
feodalite toplanamsını önenü geçildi
eğitim
örgün
sıbyan
ilk basamaktır
4-6 yaş arası çuçoklar
ilk günü amin alayı olışur
medrese
saray
enderun
erkek çoçuklar içindir
devlet memuru yetiştirmek amaçlanmıştır
harem
kız çoçukları eğitimi
devşirme kökenlidir zmanlar türk kökenlilerde alınmıştır
şehzadegan mektebi
7 yaşına gelen şehzadeler urada eğitim alır
yapılan ilk derse bedi besmele deir
yaygın
askeri
donanma
acemioğlanlar oçağı
yeniçeri oçağı
meslek
medreseler
özellikleri
ilk orhan bey döneminde iznikte açıldı
günümüzdeki en eski medrese süleyman şah medresesi
ilk müderris davudu kayseri
fatih dönemi açılanlar sahnı saman medresesi
kanuni zamanında açılanalra sülemaniye medresesi
yy kadar akli ve nakli ilimler birlikte okutuldu
17.yy sonra akli ilimler azaldı eğitim dili arapça oldu
medreselerin başlarında 20 30 40 50 60 gibi rakamlar müdeis maaşlarını gösteriri
medreseyi bitirenler kadı, muid, muderris, hekim, nişancı, mühendis olabilir
başarısız öğrenciye taşraya çıkma cezası verilir
öğrencin doğduğu yre gidip ders anlatmasına cerre çıkmak denir
bozulma nedenleri
yöeneticilerin bilim alanındaki desteği azaldı
iç mufredat geliştimek zorlaştır
akli ilimler gereksiz görüldü
rüşvet ve iltimasın artması
beşik ulemalığının getirlmesi
yy yeni eğitim kurumlarının açılması
avrupadaki gelişmeleri takip edilmemesi
medreselerin hayır kurumu gibi. göç edenlerin barınması
ihtisas medreseleri
akademik katiyer basamakları
müderris- mülazım-muid-danişmend-softa
öğretmen-atama bekleyen-mezun-bilgili öğrenci-yeni başlayan öğrenci
7.bilim insanları
sayfa 44, 43
ekonomi
sayfa 45,46
mimari ve sanat
mimari
ilk cami hacı özbek camii
mimar sinannın yapttırdığı eserelr
çıraklık-kalfalık-ustalık
şehzade camii-süleymaniye camii-selimiye camii
selimiye camii unesco tarafından koruma altında
ilk altı minareli camii- sedefkar ağa tarafından - sultan ahmet camii
ilk batı tarzı camii- nuruosmaniye camii
mostar köprüsünü - mimar sinan öğrencisi mimar haretin yaptı
osmanlıda bizzat padişah tarafından yapılan çailere selaatin cami denir
sanat
a. hat
en büyük hattat kıbletül hattattin unvanılı şeyh hamdullah
hattalatı günümüze ulaşan tek osmanlı padişahı 2. mustafadır
ahmet karahisar, kazasker mustafa izzet, yeserizade mustafa izzet, ve hafız osman
b. minyatür - tasvir sanatı
uğraşana - musavvir veya nakkaş
levni , nakkaş osman, matrakçı nasuh, nakkaş sinna bey
nakkaş sinan bey gül koklayan fatih eseri günümüze kadar gelmiştir
c. tezhip
uğraşana müzehhip denir
kara mehmet en ünlüsü
d.resim
remini yaptıran ilk padişah fatihtir
resmini devlet dairelerine astıran 2. mahmuttur
ressam yetiştirmek için pariste "mektebi osmani" adında kurum kuruldu
ilk sergi şeker ahmet paşa açtı- bursa manzaraları, talim yapan erler, narlar ve ayvalar, tepe üzerindeki kale
kaplumbağa terbiyecisi, kuran okuyan kız, kuran okuyan adam, yeşil camii önü, silah tacirleri gibi tabloları ünclenen ressam "osman hamdi bey"dir
ilk kadın ressamı mihri müşfiktir
e. müzik
kuruluş döneminde mehterhane vardı.
ıtri- müzik lmşnşn şeyhi, hacı arif bey, tamburi cemil bey, abdülkadir meragi, suphi ezgi, ismail dede efendi, zekai dede
mahmut zamanında italyadan donizetti kardeşler tarafından mehterhane kapatılıp yernine mızıkayı humayun kuruldu
batı tarzı müzik dersi alan ilk padişah sultan abdulmecittir
sayfa 48 e bak
yazılı dil ve edebiyat
divan edebiyatı
baki-fuzuli-nabi
tasavuf edebiyatı
pir sultan abdal-akşemseddin-eşrefoğlu rumi-hacı bayramı veli-kaygusuz abdal-ümmi kemal
halk edebiyatı
köroğlu-öksüz-dadaloğlu
spor
orhan bey dönemi ilk güreş tekkeleri açıldı
1.murat zmanında edirne kırıkpınar yağlı güeşleri başladı
murat ve sultan abdulazi güreş ile uğraştı
adalı halil ve koca yusuf ünlü osmanlı güreşçileridirdir
okçuluk ile uğraşanlar kemankeş denir
hünerli at binicilerine cündi denir
ilk ders müfredatına giren jimnastik. ilk beden eğitimi öğretmeni mehmet faik üstünidman
osmanlı milli olimpiyat komitesini kuran selim sırrı tercandır
kuruluş dönemi
a. 14. yy başlarında yakın doğu
a. ilhanlılar
iranda kuruldu
1231 harzemşahlar son verdi
1243 kösedağ savaşı ile asd yi mağlup ettiler
gazan han zamanında islamiyeti kabul ettiler
1258 de hem batıniliği hemde abbasilere son verdiler
b. altın orda
karadenizin kuzeyinde batu han tarafından kuruldular
yıllarca rusların kuzeye inmesini engellediler
timur saldırılaından sonucu hanlıklara parcalandılar
c. memlukler
1250 de aybey tarafından mısırda kuruldu
halifeliği 1517 ye kadar muhafaza ettiler
baharat yolu ile zenginleştiler
1517 ridaniye savaşı ile yıkıldılar
d.türkiye selukluları
1075 te iznikte kuruldu
1243 kösedağ savaşı ile ilhanlılara tabi oldular
1308 te sultan 3. mesutun ölümüyle yıkıldılar
e. bizans imparatorluğu
osmanlının kuruluş yıllarında devlet çöküşe girmişti
halka zulum yapılmaktaydı
f. trapzon rum imparatorluğu
1461 de fatih tarafından yıkıldı
g. osmanlı devleti ile çağdavş devletler
sırp,macar,ingiltere,fransa,venedik,ceneviz,eflak,boğdan,bulgarlar,arnavutlar,erdel,beni ahmer devleti
b. osmanlının kısa sürede büyüme nedenleri
bizansın içerisndeki taht kavgaları
bizansın valilerinin dinlememesi ve türklein sürekli bizans üzerine seferler yapması
avrupada ingiltere-fransa arası yüzyıl savaşlarının yaşanması
merkezi otoritenin güçlü olması yetenekli padişahların tahta çıkması
tımar iskan ve istimalet (metlettirme , cezbetme, gönül alma ) politikalerın uygulanması. avrupa bu döneme osmanlı barışıdeiştir
anadolu beylikleri ile başlarda iyi geçinme
güçlü ordu. gaza ve cihat faliyetlerinin yoğun olması
balkanların siyasi ve dini açıdan bölünmüş olması
selçuklu devletinin zayıflamasından dolayı anadoludaki siyasi boşluk
osmanlı kuruluşta bizans tekfurları ile "görünüşte dostça geçinme anlamaına gelen- müdara" politikası izlendi
c. osmanlı devleti kurulurken destek verenler
gazıyani rum- anadolu gazileri
abdalanı rum-dervişler ozanlar
fakıyanı rum- ilim insanları
bacıyanı rum-anadolu kadınları
ahiler- esnaf ve zanaatkarlar
alpler
d. osman bey
lakabı fahrüddin dir
1298 karacahisar,1300 yundhisar,yenişehir ve inegöl alındı
1302 koyunhisar savaşı kazanıldı- ilk osmnalı bizans savaşı
koyunhisar saşaından sonra bilecik alındı. merkez yapıldı. buradaki demir madeni işlenerek ordunun silah ihtiyaçı giderildi
ilk vergi alındı (bac vergisi)
ilk kadı ataması (karacahisara dursun fakih)
ilk para basıldı ( bakır,mıngır, akçe)
osman bey yakın arkadaşlarına ilk defa tımar (dirlik ) dağıttı
e. orhan bey
lakabı ihtiyarüddin dir
1326 da bursayı feth ettibaşken yaptı
1329 bizans ile palandoken (maltepe,eskişehir) savaşı kazanıldı. 1330 iznik alınarak başkent yapıldı
1337 izmit alındı- avrupada yüzyıl savaşları başladı
1345 karesioğulları alındı
1353 çimpe kalesi alındı
1354 gelibolu feth edildi- gelibolu fatihi süleyman paşa
1357 tekirdağ , çorlu ve malkara alındı
ibni batuta - "türkmen hükümdarlarının en ulusu" demiştir
orhan bey dönemi ilkleri
ilk defa beyliğe son verildi- karesioğulları
ilk tersane-karamürsel tersanesi
ilk saray-bursa bey sarayı
ilk medrese-iznik medresesi
ilk müderris-davudu kayser
ilk cami-iznik hacı özbek camii
ilk kul sistemi- savaş esirlerinden ilk defa faydalandı
ilk defa rumeliye geçildi-çimpe kalesi
ilk gümüş para-akçe
ilk ordu-yay ve müsellem
ilk divan-divanı humayun
ilk vezir-alaadin paşa
ilk iskan politikası- bursadan hayraboluya
f. 1. murat dönemi
germiyan oğullarını ceyizle, hamitoğullarını ise parayla satın aldı
1363 sazlıdere savaşı ile edirneyi feth etti
1364 ilk osmanlı haçlı savaşı "sırpsındığı" kazanıldı. edirne başkent yapıldı
1371 sırplar, çirmen de mağlup edildi
1387 de ploşnikte osmanlı öncü birliği bozğuna uğradı
1389 da ilk defa büyük bir haçlı ordusuna karşı 1. kosova savaşı kazanıldı
murat miloş adındaki sırp tarafından şehit edildi. bu olay osmanlıda ilk ve sondur. ilk kez top kullanıldı. türk bayrağı şekli bu savaşta ortaya çıktı
murat zamanında yaşanan diğer gelişmeler
ilk maliye teşkilatı
kazasker, defterdar, sadrazamlık makamları kuruldu
edirnede ilk defa kapıkulu oçağı kuruldu.
yeniçeri
topçu
acemioğlanlar oçağı
mevlana(molla)rüstem önersi ile "pençik " sistemi kuruldu
sistemli şekilde tımar ve iskan politisakı uygulandı.
ilk defa veraset sistemi değişiklik yapıldı
manastır merkezli rumeli beylerbeyiliği kuruldu. lala şahin paşa ilk rumeli beylerbeyi oldu
g. yıldırım beyazit 1389-1402
yıldırım unvanını karamanoğulları ile yapılan "frankyazısı savaşı" sonunda aldı
anadolu türk siyasi birliğini geniş ölçüde sağlayan ilk osmanlı padişahıdır
ilk defa hastane açtı - bursada
istanbulu kuşatan ilk osmnalı padişahı
kuşatmaya yardımçı olması için anadolu hisarı yapıldı
istanbul kuşatmasının başarısız olması
karamanoğullarının iki kez isyan etmesi
1396 haçlılar ile biğbolu savaşı yapılması
bu savaş ganimeti ile bursa ulu cami yapıldı
timurun sivası işgal edip anadoluya ilerlemesi etkili oldu
bizans ile osmanlı arasındaki anlaşmaya göre - bizans osmanlıya vergi verecek, istanbulda türk mahallesi kurulacak ve istanbula kadı aanacak
niğbolu savaşı sonrası halife yıldırıma "anadolu diyarının sultanı" "sultanı iklimi rum " unvanı verdi
1402 ankara şavası
nedenleri
anadolu beyikleri ve akkoyunluların timuru anadoluya gelmesi konusunda kışkırtması
timurdan kacan beyliklerin osmanlıya sığınması
iki liderin birbirini savaşa tahrik etmesi
ikisinin türk dünyasını hükümdarı olmak istemesi
timurun sivası işgal etmeesi
sonuçları
ats bozuldu -(en önemlisi)
akkooyunlu doğuda güçlendi osmanlıya siyası rakip oldu
istanbulun alınması 50 yıl geçikti
ilk defa osmanlı padişahı düşmana esir düştü
fetret devrine girildi (fasılayı saltanat)
mustafa celebi, timur tarafından semerkanta götürüldü
h. çelebi mehmet
fetret devrini sona erdirdiği için osmanlının ikinci kurucusudur
ats yi sağlamak için aydın, menteşe, saruhanoğullarına son verdi
venedik ile ilk deniz savaşı (çalı bey savaşı) yapılmıştır.(osmanlının deniz güçü venedik ile yarışamadığ görüldü
ilk dini nitelikli toplumsal ayaklanma şeyh bedrettin isyanı çıktı
düzmece mustafa isyanı çıktı. mustafa bizansa sığındı. 2. murat zamanında bir kez daha isyan etti. 2. murat idam ettirdi
murat
lakabı ebul -hayrat (hayır babası)
mehmeti 10 yaşında tahta geçirdi
macarlar ile kuruluş dönemün en kötü anlaşması segedin anlaşmasını ,mzaladı
bunun üzerine macarlar ile 10 yıl savaş yapılmayacağı anlaşıldı
1444 te osmanlı haçlıları "varna savaşında" maglup etti
1446 da ilk yeni çeri isyanı çıktı - buçuktepe isyanı
1448 osmanlı haçlıları 2. kosova savaşında bir kez daha mağlup etti
balkanlar kesin türk yurdu haline geldi
türkler 1683 e (2. viyana kuşatması) kadar taaruza geçmiş avrupalılar ise savunmaya çekilmiştir
notlar
kosava ile miryekefalon savaşı, sonuçları açısından benzerlik gösterir
enderun ilk defa devlet adamı yetiştirmek maksatlı edirnede açıldı
osmanlıların kuruluş dönemlerinde haçlılarla yaptıkları savaş "SINAV 2" olarak adlandırılır. kronojik olarak
sırpsındığı
1.kosova
niğbolu
varna
kosova
yükselme dönemi
fatih sultan mehmet
7 dil biliyor. avni mahlasıyla şiirler yazıyor. "kanun hükümdarı " olarak tarihe geçmiştir. trapzonlu bilgin amirutzes e harita çizdirip yer adlarını arapçaya cevirmiştir
ililm adamlarına gösterdiği sevgiyle "bir ayağıyla şarkta bir ayağıyla garpta olan büyük hükümdar dır"
a. istanbulu feth emesinin nedenleri
anadolu ve rumelinin toprak bütünlüğünü sağlamak
boğazlara iprek yoluna hakim olmak
bizansın anadolu beylikleri ile işbirliği içerisinde olması
biansın haçlı seferlerine sebeb olması
istanbulun bilim kültür merkezi olması
hz. muhammedin hadisi
b. fetih için osmanlının yaptığı hazırlıklar
venedik eflak gibi prensliklerle anlaşma yapıldı
şahi topları döküldü
mancınık ve hareketli kuleler inşa edildi
avrupa devletleri ve anadolu beylikleri ile saldırmazlık antlaşması imzalandı
bogaz kesen rum eli hisarı yapıldı
c. bizans imparatorluğunun aldığı önlemler
grejuva ateşi çoğaltıldı
halk silahlandırıldı
haliçe zincir çeildi
avrupadan yardım istendi
istanbul surları güçlendirildi
katalik ve ortadokslar birleştirildi
d. fethin sonuçları
genadyos rum patriği oldu
ovakim ermeni patriği oldu
fatih roma kayseri keyseri rum ünvanı aldı
istanbul osmanlı başkenti oldu
mehmet fatih oldu
kuruluş dönemi bitti yükselme dönemi başladı
anadolu ve rumeli toprak bütünlüğü sağlandı
boğazlar ve iprek yolu osmanlı eline geççti.çoğrafi keşifler başladı
orta çağ kapandı.yeni çağ başladı
topların surları yıkması ile feodalite zarar gördü
istanbuldan kaçan bilim insanları italyada rönesansın başlamasına sebeb oldu
istanbulun fethi islam dünyası açısından fethi mubin olarak nitelendirildi. sultanul bahreyn ve hakanül berreyn iki deniz ve iki karanın hükümdarı
e. fatih zamanı diğer fetih hareketleri
anadolu
candaroğullarından sinop samsun alındı
karaman oğullarından konya karaman alındı
trabzon rum imparatorluğuna son verildi
cenevizlilerden amasra alındı. doğu anadolu bolgesi alındı. otluk beli savaşıyla akkoyunluları mağlup etti
balkanlar
sırbistan alındı
bosna hersek , arnavutluk alındı
mora yarım adası alındı
eflak boğdan alındı
denizler
ege adaları alındı
yunan adaları alıdı
bozca ada ve gökçe ada alondı
rodos kuşatıldı ancak alınamadı
otranto fethedildi
kırım alındı (karadeniz türk gölü haline geldi)
f. diğer gelişmeler
topkapı sarayı yapıldı
ayasofya kilisiesi fetih camisine dönüştürüldü
ilk altın para basıldı
ilk defa iltizam sistemi uygulandı
ilk müsadere sistemi uygulandı
culus bahşişi vermek yasallaştı
divana nişancı atandı
sadrazamlar divana başkanlık etmeye başladı
örfi hukuk kurakkarı yazılı hale getirildi
sahnı seman medreseleri ile tetimme medreseleri açıldı
osmanlı ilk elçiliği venediğe açmıştır. istanbuldaki venedik elçisine balyos denmiştir
2.2.beyazıt
cem sultan döneme damgasını vurdu. ilk defa bir iç sorun bir dış sorun haline geldi
karamanoğullarına tamamen son verildi
1511 antalya ve dolaylarında şah kulu isyanı çıktı
kemal reis, ispanyaya giderek zulüm gören yahudi ve müslümanları istanbula getirdi
iç sorunlar nedeniyle yükselme içerisnde duraklama dönemi olarak adlandırılır
yavuz 1512-1520
8 yılda 80 yıllık toprak feth etti
ilk defa bozoklu celal tarafından zelali isyanlarını bastırmıştır
1514 çaldıran savşı yapıldı başarıda tüfekli askerler önemi var
tebriz nakkaşhanesindeki sanatçılar istanbula geldi
1515 turnadağ savaşı ile dulkadiroğullarına son verdi
1516 memluklerler mercidabık savaşı yaptı halifeyi esir aldı
1517 memlukluerler ridaniye savaşı yaptı. sonuçları ise sunlardır
memluk yıkıldı
halifelik osmanlıya geçti
baharat yolu osmanlıya geçti
kutsal emanetler istanbula geldi
mısır hazineleri istanbula geldi
venedik kıbrıs içind ödediği erğiyi osmanlıalr ödemeye başladı
ridaniye savaşı olurken avrupada reform olmuştur
kanuni
osmanlıda en uzun süre tahta çıkan padişahtır
kanuni sıfatını romen tarihçi dimitrie cantermir vermiştir
muhibbi mahlasıya şiirler yamıştır
tahta ilk çıktığında baba zunnun,kalender çelebi isyanlarınıyla uğraştı
1521 de belgratı aldı. orta avrupa fetihleri iin bir üs haline geldi
1522 de rodos adası aldı
1526 da mohaç meydan savaşında macaristanı yendi
1529 viyanayı ilk defa kuşattı
1532 de alman seferine çıktı ama karşısına kimse çıkmadı. almanlar fransa kralı 1. fransuva yı serbest bıraktı
1533 avursturya ile osmanlı arasında istanbul antlaması imzalandı
avusturya arşidükü osmanlı sadrazamına denk sayıldı
avrupa osmanlı ustunluğunu tanıdı
osmanlı ile avusturya araında imzalanan ilk antlaşmadır
note
osmanlı 1606 zitvatoruk antlaşmasına kadar siyasi üstünlüğünü devam ettirdi
1538 de haçlılar ile prezerve deniz savaşı yapıldı. akdeniz bir türk gölü haline geldi
1538-1553 hint deniz seferleri yapıldı. başarısız olundu
osmandı donanmasının okyonusa dayanıklı olmaması
osmanlı denizcilerini o tarfları bilmemesi
gücerat sultanlığının desteğini vermemsi etkli oldu
1541 de macaristan tamamen alındı. 1551 traplusgap alındı. turgut ali reis traplusgarp beylrbeyi oldu
1555 te ilk defa iranla amasya antlaşması imzalandı
1560 da haçlılarla cerbe deniz savaşı yapıldı. sonuçtu kuzey afrika egemenliği pekişti
1565 turgut ali reis malta kuşatmasında şehit oldu
1566 sakız adası alındı ve zigetvar seferi yapıldı. kanuni son seferidir
note
kanunin seferlerini matrakçı nasuh "süleymanname" ve "beyan ı menazili seferi ırakeyn" adlı eserinde anlatmıştır
1569 venedik kapütülasyonu örnek alarak fransaya gerçek anlamda kapütülasyon verilmiştir
sokullu mehmet paşa dönemi
devşirmedir. kanunini son zaman sadrazamıdır
kanuniden sonra tahta geçen 2. selim ve 3. murat zamanılarıdnda devlet işlerini yürüten asıl kişi sokullu mehmet paşa olduğundan bu döneme sokullu dönemi denir
1571 de kıbrıs adası alındı. haçlılar inebahtı savaşında osanlı donanmasını yaktı. sokullu biz senin elini kesik sen bizim sakalımızı kestin dedi
not
selim sefere çıkma geleneğini terk eden istanbulda ölen ilk osman padişahıdır
1576 fas osmanlı egemenliğine girdi
not
osmanlının tarihte 4 defa donanması yakılmıştır- İ-CE-NA-Sİ
1571 inebahtı-haçlı
1770 çeşme-rus
1827 navarin-ingiliz
1853 sinop baskını-rumlar
SOKULLU MEHMET PAŞANIN PROJELRİ
don ve volga ırmaklarını birleştirmek
rusların güneye inmesini engellemek. kırımı korumak
orta asya türkleri ile bağlantı kurmak
iranı kuzeyden kontrol etmek
iprek yolu ticaretini canlandırak
suveyş kanalı
kızıldeniz ile akdenizi birleştirmek
osmanlının asıl donanmasını bu kanaldan geçirerek hindistana ulaşmak
baharat yoluna tekrardan işlerlik kazandırmak
marmara -karadeniz projei
bu proje ile akdeniz ve karadenizi birleştirip donanma için alternatif bir yol amaçlanmıştır
gemi yapımı için gerekli kereste ihtiaçını giderilmek isteniştir
osmanlı devletini dağılmaktan kurtaran fikir akımları
a. osmanlıcılık
din,dil, ırk farketmeksizin herksi osmanlı vatandaşı sayma hakkıdır
bu doğrultuda , tanzimat,ıslahat,ve 1.meşrutiyet ilan edilmiştir
ilk sultan 2. mahmut ile başlamıştır
ilk 1877-1878 osmanlı-rus savaşında uygulanacağı anlaşıldı. arnavutluk elimizden elimizden çıkmasıyla önemini yitirdi
savunucuları
ziya paşa, mithat paşa, namık kemal, ali suavi
b. türkçülük
yy ikinci yarısından itibaren rusların panslavizim politikasına karşı rusyadaki türklerin birşleşrek oluşturdukları akımdır
yusuf akçura istanbulda "türkçülük derneği" ni kurdu
yayın organı "türk yurdu dur". TC nin kuruluş felsefesidir
türkçülük fikirlerinin güçlenmesinin nedenleri
milliyetçilik hareketlerin hiristiyan tebaa arasında yayılması
türk olmayan müslüman topluluklarını batılı devletlerin prokopandaları ile osmanlı devletiden ayrılmaya başlamaları
osmanlının kaybettiği topraklardaki müslümanların anadoluya göç etmek zorunda kalması ve bu insanların karşı karşıya kaldıkları felaketlerin uygulandığı tepkiler
avrupanın türkler aleyhindeki propagandaları
avrupaya giden türk aydınların, avrupalıların türkler hakkındaki çalışmalrından rahatsız olmaları
osmanlı içindeki türkleri bir bayrak altında toplamayı amaçlayan fikir akımıdır.
savunucuları
yusuf akçura, ismail gaspıralı, halide edip, fuad köprülü, zeki velidi togan, ahmet ağaoğlu, ziya gökalp
c. batıcılık
lale devrinden beri uygulanan türk akımıdır
celal nuri ve tevfik fikret önemli temsilcileridir
"ya batılılarşırız, ya mahvoluruz" prensibi ile hareket etmişlerdir
d. ümmetcilik - islamcılık
2.abdulhamitin politikasıdır
ilk defa balkan savaşı sırasında arnavutluğun elimizden çıkmasıyla önemini kaybetti
dünya savaşı sonrası arap-ingiliz iş birliği sonucu önemini yitiriştir
3.mart 1924 te çıkarılan kanunla halifelik kaltı
savunucuları
sait halim paşa, mehmet akif ersoy
e. federalizm (ademimerkeziyetçilik)
savunucusu "prens sebahattin"dir. eyalet sistemini savundu
merkezi yöneimin yetkilerini azaltıp yerel yönetimin yetkilerini arttırmak amaçlandı
yy osmanlı devleti
traplusgarp savaşı
nedenleri
bölgenin italyaya yakınlığı
osmanlı devletinin savunulmayacak durumda olması
italyanın siyasi birliğini geç tamamlayıp sömürgeçilik yarışına girmesi
traplusgarpın zengin ham madde yataklarına sahip olması
savaş öncesi rusya ile italya arasında "racconigi antlaşması " imzalandı. bu anlaşmaya göre rusya italyaya traplusgarpı işgal etmesine onay verdi
savaşa katılan gönülü subaylar
mustafa kemal gazeteci şerif bey adıyla katıldı
bu savaş sonucu binbaşı oldu. anadoluda tanınmaya başlandı
enver paşa -bingazi-kuyumcu ve tüccar hamdi adıyla katılmıştır
dünyada ilk defa savaş ucağı italya tarafından kullanıldı
uşi antlaşması
traplusgarp be bingazii italyaya bırakılacak
osmanlının kuzay afrikada toprağı kalmadı
traplusgarp halkı dini açıdan halifeye bağlı kalacak
halkın kültürel bağları koparılmak istenmedi
bölgeye halifeyi temsilen bir görevli atandı "nelbüs sultan"
12 ada balkan savaşlarının sonuna kadar italyada kalacak
italya osmanlı devletinin kapitilasyonları kaldırması sonunda kendisine yardım edecek
uşi- isviçrenin lozan şehrinin leman gölü kenarında imzalandı
1.balkan savaşı
nedeni
osmanlı devletini balkanlardan atmak
savaşa katılan devletler
karadağ-savaş başlatan devlet
yunanistan- bu devlein arkasında rusya vardır
sırbıstan-bu devlein arkasında rusya vardır
bulgaristan- savaşta en etkili olan devlettir
1913 londra antlaşması
osmanlı ile bulgaristan arasındaki sınır "midye enez" olacaktır
savaş sonucunda kaybedilen yerler
doğu trakya
batı trakya
selanik
ege adaları
makedonya
arnavutluk- osmanlı devletinden ayrılan son balkan ülkesidir
osmanlıcılık politikası iflas etmiştir
osmanlının savaşı kaybetme nedenleri
ordu içerine siyasetin girmesi- particilik-ikicilik
75 askerin savaş öncesi terhis edilmesi
gençleştirmek ve giderlerinin azaltmak
4 cephede birden savaşmak
savaşın sonuçları
batı trakya azınlık sorunu ortaya çıktı
osmanlının balkanlarda toprağı kalmadı
balkanlardan anadoluya türk göçü başladı
osmanlıcıkl iflas etti. türkçülük önem kazandı
yenilgiden hükümeti sorumlu tutan ttihak ve teraki "babıali darbesi" ni yaptı (hükümet darbesi)
balkan savaşı
nedenleri
bulgaristanın 1. baklan savaşında daha fazla toprak alması
savaşa katılan devletler
sırbıstan,karadağ,yunanistan,romanya-bulgaristana karşı
balkan savaşında olmayıp 2 de olan romanyadır
bu savaş sonucunda enver paşa doğu trakyayı edirneyi geri almış. enver paşaya "edirne fatihi " denmiştir
balkan ülkeleri kendi aralarında bükreş anlaşması imzaladı
bu anlaşma ile bulgaristan elde ettiği kazanımları kaybetti
balkan savaşları sırasında yunan gemilerine batıran rauf orbay "hamidiye kahramanı "unvanı verilmiştir
osmanlı devleti ile balkan devletleri arasında
istanbul anlaşması - 29 eylül 1913 osmanlı bulgaristan
meriç nehri sınır kabul edildi. edirne, kırklareli, dimetoka osmanlının
atina anlaşması - 14 kasım 1913 osmanlı yunanistan
30 mayıs 1913 tarihli londra ant ile ege adalarının geleceğini büyük devletlere bıraktı
istanbul anlaşması - 13 mart 1913 osmanlı sırbistan
makedonya ve sırbıstandaki türk ahalinin hak ve hukuku ilel ilgili antlaşma
dünya savaşı
nedenları
italya ve almanyanın siyasi birliklerini geç tamamlayıp sömürgeçilik yarışına girmesi
devletler arası hammadde yarışı ve pazar arayışı
avusturya- macaristan imp ile rusyanın balkanlarda nufuz etme mücadelesi
japonyanın uzak doğuda sömürgeler elde etmek istemesi
fransız akımından yayılan ulusculuk akımı
rusyanın sıcak denizlere inme ve panslavizim politikası
almanya-fransa arasındaki alsas-loren sorunu -almanlar kazandı
gariel princip adındaki sırpın avustu-macar impratorunu ferdinandı öldürmesi
bloklar
itilaf
ingiltere,fransa,ç rusya,abd,çin, japonya, hoolanda,italya, yunanistan
ittifak
almaya,italyaiavusturya-macaristan,osmanlı,bulgaristan
genel özellikler
abd-savaş suresini kısalttı
osmanlı-savaş sures,ni uzattı
italya -taraf değiştirdi
japonya-savaştan çekilen ilk devlet
yunanistan-savşa katılan son devlet
almanyanın osmanlının savaşa yanında girmesini isteme nedenleri
yeni çephelerin açılmasını sağlayarak savaş yükünü hafifletmek
osmanlının dini gücünden yaralanmak
osmanlının nufusundan yararlanamk
osmanlının jeopolitik gücünden yaralanamk
osmanlı devletinin almanyanın yanında savaşa girme nedenleri
siyasi yalnızlıktan kurtulma
almanya ile yapılan gizli antlaşma
kaybedilen toprakların geril alınması
ittihak ve terakinin alman hayranlığı
almanların türk ve müslüman bir sömürgeye sahip olmaması
almanların savaşı kazanaçağını düşünmesi
osmanlının savaşa girmesi ve sonuçları
inglizlerden kacan goeben ve breslav gemilerinin osmanlıya sıgınması ve adlarının yavuz ve midilli olarak değişmtirilmesi
sonuçları
almanya savaş yükü hafifledi
kapitilasyonlar tek taraflı olark kaldırıldı
yeni çepheler açıldi ve savaş süresi uzadı
mehmet cihat ilan etti
boğazlar savaş genilerine kapatıldı
cepheler
taaruz cephesi
a. kafkasya
açılma nedeni
kars ardahan batum -elviyeiselase geri almak
turancılık - pantrükizim gerçekleştirmek
baku petrollerine ulaşmak
1915 enver paşa 190.000 yakın asker ile sarıkaımış harekatını başlatıı ancak başarısız oldu
1915 ruslar - muş,bitlis,bayburt,van,erzincan,erzurum ve trapzonu işgal etti
1917 - rusyada ekim devrimi yaşandı - çarlık rusya yıkıldı sovyet rusya kuruldu
1915 ermeniler vanda katliam yapıp van merkezli ermeni devleti kurduklarını acıklayınca yehcir kanunu çıkarılarak -sevk ve iskan kanuu- bölge ermenileri suriye hatay lübnana gönderildi
geri dönmek isteyenler için geri dönüşüm kararnamesi çıkarıdlı
1918 - rusya savaştan -brest - litovsk ant - ile çekildi.elviyei selase osmanlıya kaldı
osmanlı bu antlaşma ile başarızı olduğu bir cephede toprak kazanmış oldu
1916 - bölgeye mustafa kemal atandı. tuggeneral olduktan sonra muş ve bitlis geri aldı
b. kanal cephesi
ingiltere tarafından 1882 de işgal edilen mısırı geri almak
ingiltere nin sömürge yollarını ile bağlantılarını kesmek
almanların isteği üzerine açıldı "romani faciası" sarıkamış 2 olarak tarıhe geçmiştir
tarruz
kafkas
kanal
savunma
çanakkale
ırak
suriye
hicaz yemen
yardım
galiçya
romen
makedonya
savunma cephesi
a. canakkale cephesi
itilaf devletleri açmıştır - aydınlar, centilmenler ve dardenelya savaşı - da denir
açılma nedeni
osmanlının olası hindistan bölgesine saldırılarını önlemek
osmanlıya son vererek savaşın süresini kısaltmak
kararsız kalan balkan ülkelerini kendi yanarınna çekmek
rusyaya boğazlar üzerinden yardım göndermek
rus buğdayından fayalanmak
osmanlı-avrupa-asya bağlantılarını kesmek
anafartalar, conkbayırı, arıburnu, kanlısırt, kocacimen, zıgındere, aslantepe, kireçtepe, seddülbahir, ve kilitbahir mevkilerinde düşman mağlup edildi
m.kemal " ben size taaruzu değil ölmeyi emrediyorum" demiştir. arıburnundaki gözetleme yerine "kemalyeri" denmiştir
sonuçları
savaş 2 yıl uzadı
bulgaristan, osmanlı devleti yanında savaşa girdi. böylece almanya-osamanlı kara bağlantısı sağlandı
mustafa keaml "albaylıga" yükseltildi - anafartalar kahramanı unvanı verildi
mustafa kemal anadoluda tanınan bir komutan haline geldi
yaklaşık 500.000 insan hayarını kaybetti
rusyay yardım gitmeidği için ekonomik kriz derinleşti rusyada
not
bu savaşta nusret mayın gemisini bogaz a döşeme emrini veren tümgeneral cevat cobanlı "18 mart kahramanı" ve "istanbulu kurtaran birinci kişi" unvanı verildi
mustafa kemal savaşın kazanılmasından sonra "hamdolsun istanbulu kurtardık" demiştir
b. ırak cephesi
açılma nedenleri
rusyaya karadan yardım göndermek
türklerin iran üzerinden hindistana ulaşmasını engellemek
musul ve abadan petrollerini ele geçirmek
bu cephenin komutanı halil kut paşadır. "kut ül amare kahramanı"
kut ül amare -selman paktı- 20.000 ingiliz askeri ve general townshend esir alınmıştır
c hicaz - yemen cephes
acılma nedeni
ingilizlerin kutsal blgeleri ele geçirmek istemesi
ingilizlerin bölge petrollerini ele geçirmek istemesi
bu cephede
ingilz ajanı arabistanlı lawrence
mekke emiri şerif hüseyin
ingiltere ile şerif hüseyinin gizli anlaşması "mac mohan ant " dır
not
fahrettin paşa yaşadıklarını "medine mudefası" adlı eseride yazdı
d. suriye cephesi
açılma nedeni
kanal cephesinin devamıdırı
m.kemal hatay-halep arasına savunma hattı kurarak başarılı bir müdafaa yapmıştır
dünya savaşında yapılan gizli ant
istanbul ant
ingiltere , fransa, rusya arasında yapıldı
boğazlar çarlık rusyayay bırakıldı
londra ant
ingiltere , fransa, rusya italya arasında yapıldı
italyaya konya ve cevresi verilince taraf değiştirdi
skyes-picot
ingiltere ve fransa arasında yapıldı
orta doğu paylaşıldı
petrograd protokolü
ingiltere, fransa, ve rusya arasında imzalandı
doğu anadolu rusyaya verilmişri
mac mahon ant
şerif hüseyin ve ngiltere arasında imzalandı
buna göre
araplar ingiltere yanında yer alacak
ingilizler savaş sonunda hicaz merkezli bir arap devletinin kurulmasına izin verecek
sainnt jean de maurienne ant
ingiltere, fransa ve italya arasında imzalandı. buna göre güneybatı anadolu -izmir ve cevresi- italyaya verildi
not
bu gizli anlaşmaları sarı kitap adıyla dünyaya sovyet rusya açıkladı
wilson ilkeleri
milletler cemiyeti- cemiyeti akvam kurulacak
boğazlar ve geçitler uluslar arası ticarete açık olacak
polonya devleti kurulacak. belçikaya tam bağımsızlık verilecek
her millet kendi geleceğine kendisi kara verecek
gizli anlaşmalar yapılmayacak
alsas - loren fransaya verilecek
galip devletler mağlup devletlerden savaş vetoprak tazminatı alacak-manda ve himaye anlayışı
osmanlı devlet içinde türk çoğunlukta olan yerlere azınlık çoğunlukta ise azınlığa bırakılacak
savaşın sonuçları
10 milyon insan öldü
sivil savunma teşkilatları kruldu
parçalana imp ise
alman,rus,osmanlı,avusturya-macaristan
milletler cemiyeti kuruldu
imparatorluklar parçalandı yeni devletlet kuruldu
sovyet rusya çekolovakya, ukrayna
türkiye yugoslavya, finlandıya
polonya, estonya, azerbeycan
ilk defa denizaltı ve tank kullanıldı. ilk kimyasal silah kullanıldı
en karlı devletler ingiltere, jaonya,fransa- en zararlı cikan almanyadır
yeni rejimler ortaya çıktı
almanya -adolf hitler -nazizm
italya - menito mussolini - faşizm
sovyet rusya -ilyiç lenin - komunizim
dnünya savaşı sonunda yapılan askeri antlaşmalar
almanya-rethondes
bulgaristan selanik
osmanlı mondros
avusturya macaristan - villa gusti
Mondros ateşkes antlaşması
osmanlı adına rauf orbay, itilaf devletleri adına amiral caltrophe arasında limni adasında agememnon zırhlısında imzalandı 7. madde
maddeleri
itilaf devletleri güvenliklerini tehdit eden herhangi bir bölgeyi karşılık çıkması halinde işgal edecek
mondros 7. maddesi anadolu yu işgale açık hae getirdi. m. kemal -beyni yanan ateşten zehirdir ifadesi kullandı
vilayeti sitte -bitlis, erzurum,sivas,van,elazığ,dıyarbakır- bir karışıklık çıkarsa işgal edilecek 24. madde
24 madde ile büyük ermeni devleti kurmayı amaclanmıştır
toros tünelleri ve boğazlar işgal edilecek
osmanlı sınırlarındaki avusturya ve almanya subayları ve diplomatlar sınır dışı edilecek
osmanlı esirleri serbest kalacak
ulaşım ve haberleşme araçları itilaf devletleinin elinde olacak
osmanlı ihraç ettiği enerji ürünlerini dışarıya satamayacak
ordu terhis edilecek
mondrostan sonra başlayan işgaller
anadolunun güneyibatısı konyaya kadar italya
anadolunun güneyi (önce ingilizler), suriiye ve zonguldak fransızlara
izmir ve çevresi ile doğu trakya yunanlılara
megali idea -büyük yunanistan-
doğu anadolu ingilizlere
mondrostan sonra işgale uğrayan ilk osmanlı toprağı musuldur (ingiltere),anadoluda işgale uğrayan hataydır. milli mücadele ilk kurşunu fransızlra karşı -kara mehmet çavuş -atmıştır
trapzon ve cevresi inglizlr
boğazlar tila devletleri tarafından ortaklaşa işgal edilecek
paris barış konferansı 18 ocak 1919
itilaf devletleri arasında ilk görüş ayrılıkları oluştu. cemiyeti akvam- milletler cemiyeti - kuruldu. izmir ve cevresi italyadan alındı yunanıstana verildi (ingiliz)
bu konferans sonucu almanya ile versey, avusturya ile sen jermen, macaristan ile triyanon barış ant imzaladı
konferans başkanı abd. amaç yenen ile yenileni belirlemek için toplandı
not
dnya savaşına neden olacağı için "barışa son veren barış dendi"
izmirin işgali ve amiral bristol raporu
ilk kurşun hukuku beşer gazetesi başyazarı hasan tahsin atmıştır
cemiyetler
yararlı cemiyetler
wilson ilkelerinn 12. madeesinnde yaralanmak istemişlerdir.
haklarıı savunmak maksatlı istanbul itilaf devletleri temsilcisine ve paris barış konferansına heyetler göndermişti
bölgedeki türklüğü kanıtlamak cabasında olmuştur
tüm yararlı cemiyetler sivas kongresinde anadolu ve rumeli mdefai hukuk cemiyeti adı altında toplanmıştır
cemiyetler
sayfa 85 e bak
zararlı
azınlıkların kurduğu
sayfa 86 bak
türklerin kurduğu
sayfa 86 bak
kurtuluş savaşı hazılık dönemi
m. kemalin samsuna çıkışı
şişlide arkadaşları ile vatanınkurtuluşu üzere toplantı yaptılar
samsundaki türk-rum catışmasını önlemek amacıylar 9. ordu müfettişliği (3. ordu müfettişliği) göreviyle samsune çıktı
istanbulda demirlemiş itilaf demilerini görünce "geldikleri gibi giderler demiştir"
samsun raporu yayımladı
yıldırım orduları grup komutanıyken istanbula geri çağırıldı
güvenlik gerekçesi ile havzaya geçti .burada havza genelgesini yayımladı
havza genelgesi 28-29 mayıs 1919
izmirin işgali heryerde protesto edilecek
protesto yapılırken masun azınlığa zarar verilmeyecek. haklı iken haksız duruma düşmemek için
mustafa kamal tek başına yayımladı
ordular dağıtılmayacak silahlar teslim edileyecek
izmirin işgali ilk defa havzada protesto edildi ilk defa istanbula geri çağrıldı
amasya genelgesi (temimi)
genel özellikleri
m kemal silah arkadaşları ile birlikte yayımladı
genelgede ismet inönü ve ali fuat okyar gibi önemli komutanlarının imzalarıyoktur
genelgeden sonra mkemal "artık istanbul anadoluya hakim değil, tabii olmak zorundadaır " demiştir
temel amac milli mücadeleyi kisiselleştirmek değil diğer komutanların desteğinide almak
rauf orbay
kazım karabekir
telgraf ile onay alındı
cefer tayyar paşa
refet bele
ali fuat cebesoy
genelgenin önemi
milli mücadelenin gerekçesi, amacı ve yöntemi belirlendi
üstü kapalı da olsa ilk defa ulusal egemenliğe dayalı bir devlet rejimine geçileceğinden ilk defa bahsedildi
milli mücadele programıdır
maddeleri
istanbul hükümeti üzerine aldığı sorumluluğu yerine getirmemektedir
milli mücadelenin bir başka gerekçesi açıklanmıştır
milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve karrlılıgı kurtaracaktır
milli mücadelenin amacı ve yöntemi belirlenmiştir
vatanın bütünlüğü milletin istikbali tehlikededir
milli mücadeleinin gerekçelerinden biri açıklandı
erzurumda toplanacak kongreye delege gönderilecektir
sivasta ulusal bir kongre toplanacak. bu konreye her sancaktan halkın güvenini kazanmış belediye cemiyetlerden ücer kişi katılacak
istanbul hükümeti görevini yapmamaya devam ederse yerine her türlü etki ve denetime uzak yeni bir kurul oluşturulacaktır
temsilciler kurulunun kurulmasının (heyeti temsiliye) (temsil heyeti) temelleri atılmıştır
not
m.kemal amasya genelgesinden sonra , erzuurm kongresinden önce 9. ordu müfettişliği ile birlikte askerlik mesleğinden istifa etmiştşr.
m.kemalin istifa ettikten sonta sivil olarak yapmış olduğu ilk calışma erzurum kongresine katılmasıdır.
erzurum kongresi 13 temmuz 7 agustos
toplayan cemiyetler
trapzon mudefai hukuk cemiyeti
şark vilayetleri mudafai hukuk cemiyeti
kongrade istifa edenler
kazım yurdalar, cevat dursunoğlu
mustafa kemal, rauf orbay
önemi
toplanış amacı bakımından bölgesel aldığı karalar bakımından ulusaldır
alınan kararlar
kuvayımilliyeyi etkin milli iradeyi hakim kılmak esastır
ulusal bağımsızlık ile ulusal egemenliğin birlikte gerçekleeçeği belirtilmiştir
ulusal sınırlarda amacı olmayan herhangi bir devletten dış yardım alınabilir
milli mücadeleye en fazla desteği sovyet rusya vermiştir
azınlıklara sosyal ve siyasi dengemizi bozan ayrıcalıklar verilemez
ulusal güçler padişahı ve saltanatı düştüğü bu durumdan kurtaracaktır
bu madde ulusal egemenlikle çelişse de amaç saltanat yanlılarını milli mücadeleye çekmektir
manda ve himaye kabul edilemez
ilk defa mandacılık reddedilmiştir
dış politikaya yönelik bir karar alınmıştır
kapalı halde bulunan osmanlı mebusan meclisi açılacak ve hükümet bu yolla denetlenecektir
damat ferit paşa hükümetinin yaptığı faliyetler denetlenemk istenmiştir
ulusal sınırlar içerisinde vatan bir bütündür bölünemez
bu karar mısaki millide aynen kabul edilmiştir
ilk defa varan sınırlarından bahsedilmiştir
milli bş r hükümet kurulacaktır
ilk defa osmanlı hükümetinden ayrı bir hükümet kurulması kararı alınmıştır
balıkesir ve alaşehir kongreleri
gerektiğinde yunanlılara karşı herhangi bir itilaf devletinden yardım alınaabileceği karalaştırlmıştır
m.kemal bu kongreye katılmamıştır
batı cephesi kurulmuştur
not
batı anadoluda galip hoca takma adıyla reşadı sani lakabıyla celal bayr kangreler düzenlemiştir
m kemal erzurum,sivas,afyon ve pozantı kongrelerine katılmıştır
hacım muhittin bey toplamıştır
sivas kongresi 4-11 eylül 1919
kongre katılımın az olmasının sebebi
elezığ valisi ali galip ve ankara valisi muhittin paşa kongreye gidecek delegeleri engellemesi
fransızlaraın sivası işgal edeceği söylentisi
kongreyi gereksiz gören bazı delegelerin katılmak istememesi
kongrede tartışılan konular
kongre başkanlığı - m kemal vs rauf orbay
saltanata bağlılık yemini
siyasi tartışmalar- katılanların itthatçı ve bolşevik olduğu yönündeki suçlamalar
manda ve himaye
toplanış amacı ve aldığı kararlar bakımında ulusaldır. 38 delege katılmıştır
kongrede alınan kararlar
halkın milli mücadeleden haberdar olması için bir gazete çıkarılacaktır
sivasta "iradei miilliye" adında gazete çıkarılmıştır
batı cephesi komutanlığına ali fuat cebesoy atanmıştır
ilk defa temislci heyetine yürütme yetkisini kullanmıştır
manda ve himaye bir daha gündeme gelmemek üzere redderilmiştir
milli mücadeleyi baltalayan damat ferit hükümeti düşürülerek yerine milli mücadele yanlısı bir hükümet kurulacaktır
tüm cemiyetler anadolu ve rumeli müdafai hukuk cemiyeti adı altında birleştirilmiştir
milli mücadele tek elden yürütülmeye çalışılmıştır
erzurum kongresindeki kararlar genişletileren kabul edilmiştir
not
sivas kongresinden sonra m. kemal istanbul ile tüm haberleşmeyi kesti. bunun üzerine vahdettin, damat ferit paşa hükümetini görevden alarak ali rıza beyi göreve getirmiştir. bu temsil heyetinin ilk siyasi zaferidir
amasya görüşmeleri 20-22 ekim 1919
alınan karalar
azınlıklarar siyasi ve sosyal dengemizi bozucu ayrıcalıklar verilmeyecek
ileride yapılacak yapılacak olan barış görüşmelrinde gidecek olan heyeti temsil heyeti belirleyecek
sivas kararları istanbul hükümeti tarafından kabul edilecel , zararlı cemiyetler kapatılacak
anadolu ve rumeli mudafai hukuk cemiyeti istanbul hükümetince resmi olarak tanınacak
kapalı olan osmanlı mebusan meclisis tekrar açılak, güvenlik nedeniyle istanbul dışında açılacak
m.kemalin ankararyı milli mücadelenin merkezi yapmasında
mebusan meclisi çalışmlarına yakından takip etme isteği
düzenli bir kolordu bulunması
batı cephesine yakın olması
işgale uğramamış güvenli bir bolge olması
ulaşım ve haberleşme imkanının olması
halkın milli mücadele yanlısı olması
m.kemal istanbula gidecek olan heyetten ise
kendisini meclis başkanı seçmlerini
müdafai hukuk adıyla bir gryp kurmalarını istemiştir. fakat giden heyet "felahı vatan -vatanın kurtululu- grubunu kurmuştur"
mısaki milli - milli yemin milli ant 12 ocak 1920
türklerin yoğun yaşadığı batı trakyada halk oylaması yapılacaktır
araplar kendi geleceklerine halk oylaması ile kara verecktir
kars, ardahan, batum da (elviyei selase) gerekirse bir halk oylaması yapılacaktır
mali,adli,siyasi gelişmemizi engelleyen her türlü kısıtlamalar (kapitilasyonlar) kaldırılacaktır
boğazlar, marmara denizinin güvenlüği sayğandığı takdırde dünya ticaretine açılacaktır
osmanlı devlteinden kalan dış borçlar eşit bir şekilde paylaştırıldığı takdire ödenecektir
ulusal sınıralar içerisinde vatan bir bütündür parcalanamaz
bir devlet içinde yaşayan müsllümanlara ne kadar hak verirse aynı hak da devletin vatandaşlarına verilecek
mısakımilli mebusan meclisinde kabul edilen son kanun oldu
not
mısakımilli ulus egemenliğine yönelik herhangi bir kara bulunmamaktadır
istanbul bu karalardan sonra itilef devletleri tarafından 16 mart 1920 de işgal edilmiştir
misakı millide yer alan konular ileride locan ant temel konularını oluşturmuştur
m.kemal ,mebusan meclisi milletvekilleri ile birlikte hazırladı
m.kemalin istanbul işgaline karşı aldığı önelmler
geyve ve ulukışla demir yolları tahrip edildi
vergi toplamak için anadoluya gönderilen memurlar istanbula geri gönderildi
istanbul hükümeti ile tüm haberleşmeler kesildi
itilaf devletleti osmanı subaylarını tutuklamasınnı üzerine anadoludaki itialf devletleri subaylarıı tutukladı
m.kemal "artık müücadelen padişahı bu hakaretten kurtarmaya yöneliktir" demiştir
17 yy osmanlı
duraklama dönemi
duraklama dönemine girilme nedenleri
merkezi otoritenin bozulması
küçük yaştaki çocukların tahta çıkması
saray kaınlarının devlet yönetimine karışması
rüşvet ve adam kayırmanın artması
ganimet gelirlerinin artmsaı
savaşların uzun sürmesi ve mağlubiyetlerin artması
beşik ulemalığı sisteminin getirilmesi
medreselerden pozitif bilimlerin çıkarılması
kapitilasyonların yaygınlaşması
sık sık padişah değişikliği
doğal sınırlara ulaşılması
askerin ocak devlet içindir anlayışını terk etmesi
orduya devşirme kanununa aykrı asker alımı
çoğrafi keşifler sonucu ipek yolu ve baharat yolunun önemini kaybetmesi
avrupada feodalitenin sona ermesi sonucu merkeziyetçi devletlerin kulması
avrupanın bilimsel teknolojiyle delişmesi
tımarın bozulması ,iltizamın yaygınlaşması
17.yy yaşanan siyasi olaylar
a. osmanlı venedik
1645 venedik e ait girit adası kuşatıldı
1669 25 sene sonra girit feth edildi
b.osmanlı rus
1681 bahçesaray çehrin antlaşması imzalandıı
ilk osmanlı rus antlaşması
c. osmanlı iran
1590 ferhat paşa antlaşması böylce doğuda en geniş sınırlara ulaşılldı
1612 nasul paşa anlaşması
1618 serav anlaşması
1635-1638 4.murat ırak seferi - ırakeyn yaptı
1639 kasrı şirin antlaşması imzalandı
d. osmanlı lehistan
1621 hotin seferi yapıldı. hatin antlaşması imzalandı. yeniçeri isteksizliğ nedeniyle kale alınamadı
1672 buças ant imzalandı. podolya arazisi osmanlıya bırakıldı. bucaş antlaşması ile osmnalı batıdaki en geniş sınırlara ulaştı
e. osmanlı avusturya
1596 haçova meydan muhaberesi kazanıldı. eğri,estonya ve kanje alındı. 3. mehmet eğri fatihi, tiryaki hasan paşa kanije fatihi unvannını aldı
1606 zitvatoruk antlaşması ile avust kralı osmanlı padişahına denk sayıldı
1664 vasvar antlaşması imzalandı.son başarılı anlaşma.uyvar kalesi alındı
1683 de merzifonlu kara mustafa tarafından viyana kuşatıldı.
1699 venedik, avusturya,lehistan,malta,rusya - kutsal ittifak- yapılan savaş kaybedildi
1699 karlofça antlaşması avusturya venedik, lehistan ile imzalandı. karlofça antlaşması ile osmanlı devletibatı da ilk kez geniş anlamda toprak kaybetti
karlofça osmanlı devleti ilk kez yabancı devletlerin arabulucuğunu kabul etmek zorunda kaldı
1700 - rusya ile karlofçanın devamı olan istanbul antlaşması imzalandı. azak kalesi rusyaya verildi. böylece rusya, karadenize inmek için ilk fırsatı elde etti
17yy isyanları
a. istanbul(merkez-yeniçeri)isyanları
nedenleri
devşirme kanunu na aykırı olarak asker alınması
ocak devlet içindir anlayışınındüşmei
culus ve ulufenin düşük ayarda verilmesi
merkezi otoritenin bozulması
olayları
vakaı vakvakiye (çınar vakası) 4.mehmet zamanında 30 a yakın devlet adamıın öldürülmesi
osmanın öldürülmesi
sonuçları
istanbulda can ve mal güvenliği kalmadı
merkezi otorite bozulmaya devam etti
b. celali -anadolu- isyanalrı
nedenleri
köylünün ağır vergileri ödeyememesi
devletin eyaletlerideki merkezi otoriteyi kaybetmesi
tımar sistemini bozulması
sayfaa 60 bak
bölge yöneticilerin halka kötü davranması
haçova meydan muharebesinden kaçan askerlerin halkı kışkırması
halkın alım güçünün düşmesi
fiyatların artması
isyanalar
gürcü nebi,kalenderoğlu,canbulatoğlu, tavila ahmet,kara yazıcı,deli hasan
sonuçları
köyden kente göç -büyük kaçgun
üretim düştü vergi gelirleri azaldı
köylere eşkiyalar yerleşti
anadoluda can ve mal güvenliği kalmadı
şehirlerde işsizlik ve suç oranları arttı
c. eyalet isyanları
nedenleri
eyaletlerde devlet otoritesi kalmadı
devlet yöneticilerinin halka kötü davranması
ulusculuk isyanları ile ilgili bir konu değil o 19 yy oluyor
d. suhte ayaklanması. medrese talebisi
nedenleri
ulema çocukları hak etmeden ayrıcalık kazanması
ilmiye sınıfından rüşvet ile olması
medrese kapasitelerinin üzerinde öğrenci alınması
nufus artışından dolayı medreseler yatılı burslu sığınma
enflasyon nedeniyle medrese gelirleinin azalması
ıslahat dönemi
genel özellikleri
avrupa örnek alınamadı. sorunların köküne inilmedi
kişilere bağlı kalındı
saray, ulema ,asker karşı çıktı
fatih, kanuni örnek alındı
baskı ve şiddte ile benimsenmek istendi
17 ıslahatcıları şifresi TOKMAK
tarhuncu-osman-kuyucu-murat-ahmet-körülüler
tarhuncu ahmet paşa
mehmet sadrazamıdır. "tarhuncu bütçesi" ni hazırladı .ısrafın önüne geçmesi amaçlandı
genç osman 2. osman
ilk ıslhat yapan padişah
israfı önledi
yeniçeriye ödenen fazla maaşı kesti
harem dışında ilk evlilik yapan padişah
çıkar cevreleri yeniceriler tarafında yedikule zindanlarında idam edildi
kuyucu murat paşa
ahmetin sadrazamı
ıslahatcı değildir
celali isyanlarını bastırmıştır
murat
lakabı bağdat fatihi
saray kadınlarını yönetimden uzaklaştırdı. ilk defa şeyhülisllam idam ettirdi
koçi bey ve katip çelebi 4. murat risalesini sundu
ilk defa gece sokaga çıkma yaasğı getirdi. kahvehane ,içki tütün yasaklattı. sebebi istanbulda çıkan yangınlar
1.ahmet
ekber ve erşet sistemini getirdi. son veraset sitemi değişikliği
köprülüler dönemi
köprülü mehme tpaşa saraya şart sürerek sadrazam oldu
maliyeyi düzeltti. yeniçerileri disipline getirdi
venediğin çanakkale ablukasını kırdı ve adaları tekar himaye altına aldı
köprülü fazıl paşa
giriti aldı 24 sene sonra
amcazade hüseyin ve merzifonlu kara mustafa paşa
viyana başarısızlığnda dolayı idam edildi
körülüler osmanlıda duraklama da yükselmeyi yaşattılar
5.18 yy osmanlı
gerileme dönemi
avrupanın genel durumu
fransa
1756-1763 yılların arasında 7 yıl savaşları ingiltere ve rusya ya mağlup oldu
sömürgelerini ingiltereye kaybetti
ülkesinde ihtilal yaşandı
fransa osmanlıya ait mısır a saldırdı
avusturya
en çok rusya ilke işbirliği yaptı
avusturya balkanlara egemen olup ege denizine ulaşmayı hedefledi
rusya
car 1. petro
kırımı alıp karadenize inmek
karadenizden daha sıcak olan akdenize inmek - boğazları almak
orta asya ve kafkasyaya yayılma
balkanlar da slav birliğini savunma-panslavizim
dakya projesi
rusya ve avusturya arasında planlandı
eflak ve boğdan da "dakya" adında ortak bir devlet kurmayı amaçladırlar
grek projesi
istanbul merkezli rus devleti kurarak bizansı tekrar canlandırmak
siyai olaylar
osmanlı venedik
venedikğin elinden mora yarım adası alındı
osmanlı iran
1732 akmet paşa antlaşmasıile 1746 kerden anlaşması imzalandı
osmanlı, avusturya - rusya mücadaleleri
1711 demirbaş şarl ın paltova savaşı sırasında osmanlı topraklarına girmesi ve onu takip eden rusların topraklamıza girmesi sonucu "prut antlaşması" imzalandı
bu anlaşma ile osmanlı devletinin kalofça ve istanbul antlaşması ile kaybettiğitoprakları geri alma umudu doğdu
1715-1718 osmanlı devleti ile avusturya arasında "petervarand savaşı" yapıldı
1718 avusturya ile "pasarofça anlaşması "imzalandı. osmanlı ilk defa batının üstünlüğünü kabul etti. "lale devrine " girildi
1736-1739 osmanlı avusturya ve rusyaya karşı gelip belgrat tekrardan osmanlı devletine verildi (belgrat anlaşması ile)
kırımın kaybettiren 3 analaşma
1 küçük kaynarca -bağımsız
2 aynalı kavak - özerk
3 yaş anlaşması - rusyaya bağlı
1740 belgrad anlaşması ile ara bulucluk yapan fransaya 1. mahmut tarafından kapütülasyonlar sürekli daimi hale getirildi
1774 osmanlı - rusya küçük kaynarca anlaşması imzalandı
kırım bağımsız olacak- ilk defa tamamı müslüman olan bir yer osmanlıdan çıktı
dini açıdan asmonlı padişahına bağlı kalacak- ilk defa hilafet siyasi bir güç olark kullanıldı
rusya istanbulda daimi bir elçi bulunduracak
rusya balkan topraklarının istediği yerinde konsolosluk acabilecek
rusyaya savaş tazminatı ödenecek
1779 şahin giray ın kırım hanı olmasına " aynalıkavak tenkihnamesi" ile osmanlı devleti onay vermiştir
1787-1792 osmanlı kırım geri alabilmek için rusya ve avusturya ile savaşmıştır
1791 - fransız ihtilalinden etkilenen avusturya osanlı "ziştovi anlaş" yaparak geri çekilmiştir
1792 "yaş ant" ile kırım rusyaya ait olduğu kabul edilmiştir
"ortodoksların dini lideri rusyadır" maddesi 1775 te kka antlamasına eklendi
1798 napolyon mısıra saldırdı.
rusyadan yardım istendi ilk defa rusya bogazlardan geçti
cezzar ahmet paşa nizamı cedid ile nopolyonu durdurdu
önce "el ariş ateşkesi" sonra "parıs ant" imzalandı fransa mısırdan çekildi
yy dan 1 dunya savaşına kadarki "devleti muazzama devletleri"
ingiltere,rusya,avusturya,fransa,prusa(almanya)
ıslahattları
genel özellikler
batı örnek alındı
baskı ve şiddet yoluyla benimsetilmek istendi
yy göre daha kalıcı oldu
hukuk hariç her alanda ıslahat yapıldı- en çok askeri
saray ulema ve asker ıslahatlara karşı çıktı
ıslahatcı şifresi
3-1-3-1-3
ahmet-mahmut-mustafa-abdulhamit-selim
3.ahmet
1709 edirne vakası ile tahta çıktı
lale devri 1718 pasorafça antlaşması ile başladı 1730 patrona halil isyanı ile sona erdi
lale devri sadrazamı nevşehirli damat ibrahim paşa
minyatürcüsü levni, şairi nedim
lale devri kelimesini ilk yahya kemal beyatlı kullandı
eser ismi olarak ilk ahmet refik altınay kullandı
avrupa ilk kez örnek alındı
lale devrinde askeri ıslahat yapılmamıştır
lale devri
ibrahim müteferrika ve sait efendi macaristandan matbaayı getirdi. ilk teknik yenilik.ilk basılna eser "van kulu lügati"
sait efendi avrupada "turkuveri" akımını başlatıı
ilk geçiçi elçilikler paris,moskova,viyana,varrşovada açıldı
28 mehmet celebi.paris sefaretnamesini (elçinin yazdığı gözlemler) yazdı
tercüme heyetleri kuruldu
irandan çiçek aşısı getirildi
tulumbacılar ocağı kuruldu itfaiye
barok, rokoko ve gotik tarzı mimarı eserler yapıldı
istanbulda çini imalathanesi açıldı
kumaş fabrikası kuruldu
yalova kağıt fabrikası kuruldu
versay sarayı örnek alınarak sadabat sarayı yapıldı
batı tarzı yapılan ilk eser 3. ahmet çeşmesidir. ik cami nuruosmaniye camiidr
1.mahmut
ülke içi kütüphaneler açtırdı el yazması eserleri toplattı
ilk batı tarzı askeri ıslahat yaptırdı
ilk batı uzman getirildi
batı tarzı ilk teknik okul hendesehane açıldı
batı tarzı ilk ıslahatı yapılan kurum humbaracı ocağıdır
mustafa
sadrazamı koca ragıp paşadır
avrupadan baran de tott u getirdi
cezayirli gazi hasan paşa tarafından 1773 yılında deniz harp okulu temeli atıldı "tersane hendese"
esham sistemi uygulamasını getirdi - kağıt paraya geçişin ilk aşamasıı
sürat topçularu oçağını kurdu
1 abdulhamit
eshan sistemi uygulandu
1775 te mühendishane bahri humayun açıldı
cülüs bahşisi verme geleneği kalktı
ulefe alım satımı yasaklandı
istikham okulu açtı
bilim insanlnların kendi din ve kıyafetlerine karışmadı
3 selim
yapılan tüm ıslahatlara "nizamı cedid" denir
ıslahat fransayı örnek alındı
osmanlı tarihinde radikal yönde ıslahat yapaan ilk osmanlı padişahıdır
dönemi " kebapcı mustafa" isyanı ile sona erdi
yapılan ıslahatlar
ilk kalıcı elçilik- londra-yusuf agah efendi
meşveret meclisi aktif hale getirdi
bilim insanlarından "lahiya -rapor" istendi
yeniçerilere talim yapma zorunluluğu getirildi
zahire nazırlığını kurarak karaborsanın önüne geçti
sarayın içerisindeki altın ve gümüşler eritildi
ilk devlet matbaası kuruldu
muhendishaneyi berri (kara) humayun açıldı
fransızca zorunlu ilk yabancı resmi dil haline geldi
levent ve selimiye kışlaları yapıldı
şeyhülislam yetkileri kısıtlandı
yerli malı teşvik edildi
nizamı cedid adıyla yeni bir ordu kuruldu , ıradı cedid hazinesi kurul
nizamı ecdid ilk ve son başarısı fransa akka kalesini savundu
19 yy osmnalı
dağılma dönemi
SAYFALARA BAKILACAK
ıslahatları
genel özellikleri
tamamen avrupa örnek alındıs
saray ulema asker karşı çıktı
ilk defa halk yönetime katıldı
her alanda ıslahat yapıldı
demokratikleşme faliyetleri başladı
mahmut ıslahatları
a. yönetim idari alanda yapılanlar
ayanlığı kaldırdı. köylere muhtar, eyaletlere müşir atadı
tımar sistemi kaldırıldı. musadere sistemi kaldırıldı
pasaport uygulamasına geçildi. posta teşkiları kuruldu
devlet dairelerine resmini astırdı- tasviri humayun
evkaf vekaleti - vakıflar müdürlüğünü kurdu
belediye işlerini düzenlemek için ihtisab nezareti kurdu
istanbula gelenler için murur tezkeresi düzenledi
idari işlemler ve ıslahatları düzenlemek amacıyla darı şurayı babıali kuruldu
memurların yargı ve terfi işlemleri için meclisi velayı ahkamı adliye kuruldu
ilk resmi gazete olan takvimi vekayi çıkarıldı
memurlara maaş bağlandı
mermurların fes.pantalon.ceket giymesi zorunlu hale geldi
devlet memuru yetiştirmek için mektebi maarifi adliye açıldı
dıvanı humayun kaldırıldı yerine heyeti vükela - bakanlar kuruldu kuruldıudivan üyeleri nazırlığa çevirildi bazı nazırlıklar şunlardır
sadrazam - başvekalet
reisülkütap-hariciye nazırlığı
sadaret kethüdalığı- dahiliye nazırlığı
şeyhül islam-babı meşiat dairesi
adli unvanı verildi
b.askeri alanda yapılan ıslahatlar
sekbanı ccedidi ve eşkinci ocağı kuruldu
1826 da yeniçeri ocağı kaldırıldı. vakayı hayriye. yerine asakiri mansurei muhammediye kuruldu. ordu ihtiyaçını karşılanması için mektebi funun harbiye kuruldu
yeniçeri ocağının kaldırılması devlet teşkilatının modernleşmesi asıl başlangıcı kabul edilir
askeri amaçlı ilk nufus sayımı yapıldı
darı şürayı askeri kuruldu
mektebi şahane harbiye ve mektebi tıbbiye açıldı
köylerin ve kasabaların güvenliğini sağlanması amaçıyla redif birlikleri kuruldu
seraskerlik -genel kurmay başlanlığı kuruldu
c. eğitim kültür ve sağlık alanlarında yapılan ıslahatlar
avrupa ya eğitim amaçlı ilk öğrenciler gönderildi
mektebi ulum edebiye ve rüştiyeler açıldı
bulaşıcı hastalıkların yayılmasının önlenmesi amacıyla karantina uygulamaarın geçildi
yurt içinde geziler düzenlendi
ilk öğretim zorunlu hale geldi
mehterhane kapatıldı yerine mızıkayı humayun kuruldu- donizetti paşa tarafından
yabancı dil bilen müslüman diplomat yetiştirmek maksatlı tercüme odaları kruldu
d. ekonomi alanında yapılan ıslahatlar
feshane açıldı
bez fabrikası açıldı
ihracata önem verildi
yerli malı teşvik edildi
memurun giyeceği kıyfetlerin yerli malı olması zorunlu oldu
sultan abdulmecit ıslahatları
a. tanzimat fermanı 1839
ilan edilme nedenleri
londra konferansı kararlarında etkili olabilmek
akla mısırdaki mehmet paşa sorunu gelsin
gayri müslimlerin haklarını yükselterek devlete olan bağımlılıklarını arttırmak
fransız ihtilalinin etkisini azaltmak
avrupa devletlerinin azınlıkları bahane ederek osmanlı devletinin iç işlerine karışmasını önlemek
tanzimat fermanı
hazırlayan: mustafa reşit paşa
etkili fikir akımı - osmanlıcılık
diğer adı - gülhane hattı humayun
fermanın önemi - padişah kendi gücünden hariç kanun gücünü kabul etmiştir
hekes kelimesi varsa tazminat fermanı, gayrimüslim kelimesi varsaıslahat fermanıdır
tazminat fermanı önemli maddeleri
müslüman ve hristiyan bütün tebaanın can mal ırz ve namusu korunacak
vergi herkesin gücü oranında tahsil edileck
askerlik tüm osmanlı tebaası için zorunlu olacak
hiç kimseyi yargılamadan ölüm cezası verilmeyecek
rüşvet için kanun hazırlanacak
bu fermanın ilan edilmesinde avrupa devletlerinin herhangi bir baskısı olmamıştır
sayfa 70,71 e bak
sultan abdulaziz dönemi ıslahatları
mecelle yürülüğe girdi
dünyanın 3. büyük deniz flosu oluşturuldu
daruşşafaka, hilali ahmer, nizaamiye mahkemeleri kuruldu
ramazan kararnamesi ile devletin faizleri bile ödeyemeyeceği ilan edildi
vilayet nizamnamesi, matbuat nizamnamesi çıkarıldı
ilk defa padişah yurt dışına çıktı. (fransa (ilk) ,almanya,belçika,avusturya,macaristan,ingitere)
amaç borç para bulabilmek rusyayı ifşa etmek.osmanlı padişahının nasıl saygın olduğunu göstermek
beylerbeyi , çırağan sarayı yapıldı
robert koleji, galatasaray sultanisi açıldı
2.abdulhamit dönemi gelişme ve ıslahatlar
a. gelişmeler
genç osmanlılar adı verilen grup içte ve dışta yürüttüğü çalışmalar neticesinde sultan abdulaziz tahtan indi 5. murat geçri. 5. murat sağlıklı olmadığı için 2. abdulhamit tahta geçti
ilk yazılı anayasa olan kanuni esasiyi ilan etti
açılan meclisler
ayan meclisi
padişah atar
ömür boyu görevde kalır
40 yaş üstü olanlar seçilir
server paşa ilk başkan
mebusan meclisi
halk seçer
4 senede bir görev alır
ahmet vefik pala ilk başkan
1876 kanunnamesi
sayfa 72
b ıslahatlar
sayfa 72,73,74
1909 kanuniesasi değişikliği
sayfa 74,75
