Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
CHỦ ĐỀ 6: KĨ THUẬT TRỒNG TRỌT - Coggle Diagram
CHỦ ĐỀ 6: KĨ THUẬT TRỒNG TRỌT
QUY TRÌNH TRỒNG TRỌT
Bước 1: Làm đất, bón lót
Cày, bừa đất
Dọn sạch cỏ dại và các vật thể cứng ở trong đất (gạch, đá,...) trên lớp đất mặt. Cày, bừa làm nhỏ và tơi xốp đất.
Lên luống
Đối với cây trồng cạn, ngắn ngày (cây hàng năm) thường phải lên luống.
Lên luống ngay thẳng, bằng phẳng, kích thước luống (chiều cao, chiều rộng, chiều dải) thích hợp với từng loại cây trồng và mùa vụ trồng trọt.
Bón phân lót
Bón vãi: rải đều phân bón trên mặt luống. Trộn đều phân với đất trên mặt luống và san phẳng đất.
Bón theo hàng: rạch hàng trên mặt luống và rải phân vào rạch. Trộn đều phân với đất trong rạch và san phẳng đất.
Bón theo hốc: bổ hốc trên mặt luống theo đúng khoảng cách trồng. Bón phân vào hốc, trộn đều phân với đất trong hốc và san phẳng đất.
Bón theo hố: đào hố. Trộn đều phân bón với đất và lấp đầy hố.
Bước 2: Gieo hạt, trồng cây
Gieo hạt
Gieo vãi: Rắc hạt giống đều trên bề mặt luống. Phủ một lớp đất mỏng lên trên vừa đủ che kín hạt. Trên cùng phủ một lớp mỏng rơm, băm nhỏ hoặc trấu để tránh rửa trôi hạt khi tưới ra hoặc khi trời mưa.
Gieo theo hàng: rạch thành từng hàng trên bề mặt luống với khoảng cách phù hợp với từng loại cây trồng. Rắc hạt dọc theo hàng và lấp đất che kín hạt.
Gieo theo hốc: tạo hốc nhỏ trên bề mặt luống với khoảng cách đều nhau, phù hợp với từng loại cây trồng. Gieo hạt vào hốc và lấp đất che kín hạt.
Trồng cây
Ở chính giữa hàng, hốc hoặc hố đã bón lót, bổ hốc sâu bằng chiều dài của rễ cây hoặc chiều cao của bầu (nếu cây giống ươm trong bầu). Đặt cây giống nhẹ nhàng vào giữa hốc và lấp đất kín rễ hoặc lấp ngang miệng bầu.
Bước 3: Chăm sóc
Tưới nước
Tuỳ từng loại cây trồng, tính chất đất và khí hậu, thời tiết mà tưới với chu kì và lượng nước tưới khác nhau.Tưới đẫm nước ngay sau khi gieo hoặc trồng để hạt nhanh mọc, cây nhanh hồi xanh, bén rễ. Tưới thường xuyên để giữ ẩm cho đất.
Bón thúc
Bón vào gốc: hoà tan phân bón vào nước và tưới vào xung quanh gốc cây. Nếu đất ẩm thì rắc phân xung quanh gốc và lấp đất che kín phần. Nếu dùng hệ thống tưới nhỏ giọt thì hoà phân thành dung dịch và bón phân thông qua hệ thống tưới.
Bón qua lá: pha phân bón lá với nồng độ khuyến cáo trên bao bì và phun ướt đều toànbộ lá trên cây.
Xới xáo, làm cỏ, vun gốc
Xới tơi lớp đất mặt xung quanh gốc cây để giúp cho bộ rễ phát triển tốt. Kết hợp xới với trừ cỏ dại để tránh cạnh tranh nước và dinh dưỡng với cây trồng.Lấy đất ở xung quanh gốc và rãnh vun vào gốc, giúp cho cây đứng vững, bộ rễ và củ trong đất phát triển tốt.
Làm giàn
Đối với những cây có thân leo bò (cây họ bầu bí), thân vươn cao và mảnh (cà chua, chanh leo,...), cần được làm giàn để cây sinh trưởng phát triển trên giàn, tránh đổ gãy thân cành, giúp đậu quả tốt và quả phát triển cân đối.
Tuỳ từng loại cây trồng, có thể làm giàn theo các kiểu sau: giàn đứng (chữ I), giàn chữ A, giàn chữ X, giàn mái bằng.
Cắt tỉa
Đối với những cây sinh trưởng khoẻ, phân cành nhiều, nhiều lá, nhiều hoa và nhiều quả, cần cắt tỉa để kiểm soát sinh trưởng, ra hoa đậu quả của cây theo hướng có lợi cho người trồng.
Tỉa cành: tỉa bớt các cành mọc chen chúc, cành vô hiệu, cành yếu (cành tăm), cành bị sâu bệnh. Giữ lại các cành to khỏe, tỏa đều các hướng với số lượng cành tuỳ từng loại cây trồng.
Tỉa chồi: tỉa bỏ các chồi vô hiệu ở nách lá khi mới nhú.
Bám ngọn: bấm hoặc cắt ngọn cây để khống chế chiều cao cây, kích thích phân cành.
Tia lá: tỉa bỏ các lá già, lá bị sâu bệnh hại, lá mọc chen chúc, che khuất ánh sáng.
Tỉa hoa và quả: tỉa bỏ các chùm hoa hoặc hoa vô hiệu, tỉa bớt những hoa hoặc quả mọc chen chúc trong chùm, loại bỏ những hoa và quả dị dạng, bị sâu, bệnh hại, khống chế số quả trên cây để quả phát triển và cho chất lượng tốt.
Phòng trừ sâu, bệnh hại cây trồng
Áp dụng biện pháp chủ yếu phòng trừ tổng hợp sâu, bệnh hại cây trồng như sau:
Các biện pháp phòng sâu, bệnh: trồng giống chống chịu sâu, bệnh; luân canh cây trồng nghiêm ngặt; vệ sinh, khử trùng đồng ruộng sạch sẽ; bố trí mùa vụ hợp lí, chăm sóc tốt cho cây khoẻ, thường xuyên kiểm tra đồng ruộng.
Các biện pháp trừ sâu, bệnh: biện pháp cơ giới (ngắt ổ trứng, bẫy, bả,....), sử dụng thiên địch, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (ưu tiên sử dụng thuốc thảo mộc, thuốc bảo vệ thực vật sinh học).
Bước 4: Thu hoạch
Thu hoạch đúng thời điểm và đúng cách tuỳ từng loại cây trồng.
Khi thu hoạch tránh gây ra các vết thương cơ giới trên sản phẩm.
Sử dụng các dụng cụ chứa đựng sản phẩm thích hợp và bao gói cẩn thận. Phân loại sản phẩm ngay sau khi thu hoạch, loại bỏ sản phẩm bị hư hỏng.
ỨNG DỤNG CƠ GIỚI HÓA TRONG TRỒNG TRỌT
Cơ giới hóa trong làm đất
Có nhiều loại máy nông nghiệp phục vụ cho các công việc làm đất trước khi trồng cây như: máy cày, máy bừa, máy lên luống, máy phủ luống, máy rải phân lót,...
Cơ giới hóa trong gieo trồng
Có nhiều loại máy gieo hạt, máy trồng cây khác giống, diện tích đất, điều kiện gieo trồng và khả năng đầu tư.
Tuỳ thuộc vào kích thước hạt hoặc kích thước cây giống và khoảng cách gieo trồng, cần sử thuật phù hợp.
Đối với diện tích đất nhỏ dưới vài hecta hoặc gieo trồng trong nhà mái che hoặc không có khả năng đầu tư nhiều vốn, nên sử dụng máy gieo hạt, trồng cây công suất nhỏ hoặc máy cầm tay
Nếu gieo hạt trong khay bầu, sử dụng máy gieo hạt chuyên dùng
Khi lựa chọn máy gieo hạt, cần chú ý các thông số kỹ thuật của bộ phận gieo hạt như số răng tra hạt, khoảng cách giữa các răng, kích thước răng... đảm bảo phù hợp với từng loại hạt giống.
Cơ giới hóa trong chăm sóc cây trồng
Trong trồng trọt, cần thực hiện nhiều công việc chăm làm cỏ, cắt tỉa, phun thuốc phòng trừ sâu bệnh,...
Mỗi công việc chăm sóc đều có thể áp dụng cơ giới hoá để thay thế cho nhân công.
Một số loại máy chăm sóc cây trồng: máy xới ,vun; máy làm cỏ; máy bón phá thúc; máy phun thuốc trừ sâu
Cơ giới hóa trong thu hoạch
Trong trồng trọt, cần thực hiện nhiều công việc chăm làm cỏ, cắt tỉa, phun thuốc phòng trừ sâu bệnh,...
Mỗi công việc chăm sóc đều có thể áp dụng cơ giới hoá để thay thế cho nhân công. Dưới đây là một số loại máy dùng để thực hiện các công việc chăm sóc cây trồng
ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ CAO TRONG THU HOẠCH, BẢO QUẢN, CHẾ BIẾN
Ứng dụng trong thu hoạch
Các công nghệ cao như tự động hoá, cảm biến, robot và trí tuệ nhân tạo.... được ứng dụng trong thu hoạch, sơ chế, phân loại và bao gói sản phẩm trồng trọt.
Nhờ đó, sản phẩm trồng trọt được thu hoạch nhanh chóng, chính xác, tiết kiệm công lao động, giảm thiểu thất thoát sau thu hoạch và gia tăng giá trị.
Ứng dụng trong bảo quản
Công nghệ bảo quản lạnh: sản phẩm trồng trọt được bảo quản trong kho lạnh với hệ thống điều hoả điều khiển nhiệt độ lạnh thích hợp với từng loại sản phẩm.
Công nghệ lạnh đông làm sống tế bào (CAS – Cell Alive System)
Công nghệ CAS sử dụng công nghệ lạnh đông kết hợp với thiết bị làm tinh thể nước đóng băng ở dạng hạt nhỏ, tròn, không góc cạnh. Nhờ đó, sản phẩm trồng trọt được đông lạnh nhanh mà không phá vỡ cấu trúc tế bào và không làm mất đi hương vị.
Công nghệ bảo quản trong điều kiện khí quyển được kiểm soát (CA – Controlled Atmosphere) là công nghệ bảo quản trong môi trường khí quyển được điều chỉnh khác với khí quyển tự nhiên.
Ứng dụng trong chế biến
Công nghệ sấy thăng hoa là công nghệ làm khô sản phẩm bằng nhiệt độ rất thấp. Sản phẩm được cấp đông nhanh ở nhiệt độ 30°C đến -50°C và đưa vào buồng hút chân không. Sản phẩm sau khi sấy được bảo quản trong túi chân không.
Công nghệ sấy thăng hoa có ưu điểm: giữ nguyên chất lượng của sản phẩm (thành phần dinh dưỡng, màu sắc, mùi vị,...), sản phẩm sấy khi ngâm nước sẽ trở lại gần giống ban đầu; dễ bảo quản và chi phí thấp. Công nghệ này thường áp dụng sấy các loại rau, củ, quả.
Công nghệ chế biến nước quả sử dụng dây chuyền chế biến tự động kết hợp với nhiều công nghệ để sản xuất nước quả chất lượng cao.
LẬP KẾ HOẠCH VÀ TÍNH TOÁN CHI PHÍ TRỒNG TRỌT
LẬP KẾ HOẠCH
Kế hoạch trồng trọt cho một loại cây trồng bao gồm các thông tin:
Địa điểm và diện tích gieo trồng; sơ đồ khu vực trồng.
Thời gian gieo, trồng và dự kiến thu hoạch.
Giống và vật tư trồng trọt:
Giống: tên giống, lượng giống.
Phân bón: loại phân, lượng phân
Thuốc bảo vệ thực vật: loại thuốc, lượng thuốc.
Các vật liệu khác tuỳ thuộc từng loại cây trồng và điều kiện canh tác cụ thể.
Thiết bị và dụng cụ trồng trọt:
Máy làm đất: loại máy, số lượng, công suất.
Máy bơm và đường ống tưới: công suất máy bơm; loại, số lượng và kích thước đường ống.
Số lượng các loại dụng cụ: cuốc, cào, dầm, bình phun phân bón, bình phun thuốc trừ sâu, dao cắt cành, kéo tỉa cây, rổ, bao bì chứa sản phẩm thu hoạch,...
Số lượng nhân công. 6 Quy trình kỹ thuật trồng trọt: quy trình làm đất, lên luống, bón lót, trồng cây, chăm sóc, thu hoạch và xử lý sau thu hoạch.
Kinh phí đầu tư: dự kiến chi phí sản xuất, tính giá thành, giá bán; nguồn vốn.
Kế hoạch tiêu thụ sản phẩm: địa điểm, hình thức, lượng tiêu thụ, khách hàng.
TÍNH TOÁN CHI PHÍ
Tổng chi phí cho trồng trọt = chi phí nguyên vật liệu, dụng cụ + công lao động + chi phí khác. Tổng thu trên 1 ha =sản lượng (tấn) × giá bán (đồng/tấn) Lợi nhuận =Tổng thu – Tổng chi
Ví dụ: Hãy tính toán chi phí để trồng 1 ha lúa theo mẫu Bảng 19.1.
Tổng chi phí cho trồng lúa = 49 669 000 đồng Tổng thu trên 1 hạ = 7,0 tấn × 9 000 000 đồng tấn = 63 000 000 đồng Lợi nhuận = 63 000 000 – 49 669 000 = 13 331 000 đồng