Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาต้านจุลชีพ image - Coggle Diagram
ยาต้านจุลชีพ
หลักการเลือกใช้ยาปฏิชีวนะ
หาเชื้อที่เป็นสาเหตุ
เลือกใช้ยาที่มีอันตรายต่อระบบต่างๆของร่างกายน้อยที่สุด
พยายามเลือกใช้ยาปฏิชีวนะให้ตรงกับเชื้อที่ทำให้เกิดการติดเชื้อ
รู้คุณลักษณะของยา
โรคระบบทางเดินหายที่ต้องได้รับยาต้านจุลชีพ 3 ชนิด
1. โรคคอหอยอักเสบ
จากเชื้อ group A streptococci (group A streptococcal pharyngitis)
2. โรคไซนัสและเยื่อบุในจมูกอักเสบ
จากเชื้อแบคทีเรีย (bacterial rhinosinusitis)
3. โรคหูชั้นกลางอักเสบเฉียบพลัน
(acute otitis media)
โรคระบบทางเดินหายใจที่ไม่จำเป็นต้องได้รับยาต้านจุลชีพ
โรคติดเชื้อของระบบทางเดินหายใจส่วนบนที่ไม่จำเป็นต้องได้รับยาต้านจุลชีพมี 4 ชนิด คือ
1. โรคคอหอยอักเสบจากเชื้อไวรัส
2. โรคไซนัสและเยื่อบุในจมูกอักเสบจากเชื้อไวรัส
3. โรคหูชั้นกลางอักเสบเฉียบพลัน
ในผู้ป่วยที่มีไข้น้อยกว่า 39 องศาเซลเซียส และปวดหูน้อย แต่อายุมากกว่า 6 เดือน
4. โรคหวัด
1.Penicillins
เป็นยาที่เลือกใช้เป็นอันดับแรก เพื่อรักษาโรคติดเชื้อกรัมบวกและกรัมลบ
เลือกใช้เป็นอันดับแรกในหญิงมีครรภ์ แต่ควรระวังอาการข้างเคียง เช่น ผื่นคัน อุจจาระร่วง และเลือดไหลหยุดได้ยาก
ปฏิกิริยาที่ไม่พึงประสงค์
ผื่นลมพิษ (มีลักษณะเป็น maculopapular rash)
มีไข้ หลอดลมหดตัว หลอดเลือดอักเสบ
อาการแพ้ยารุนแรง
ความดันโลหิตต่ำ หลอดลมหดตัว มีอาการหอบหืดอย่างรุนแรง คลื่นไส้ อาเจียน ถ้ารุนแรงอาจเสียชีวิตได้
2.Cephalosporins
First – generation
เป็นยาที่มีประสิทธิภาพดีสำหรับเชื้อกรัมบวก
สามารถฆ่าเชื้อกรัมลบได้บางชนิด เช่น E.coli ,
Klebsiella pneumoniae
Second – generation
เป็นยาที่มีฤทธิ์กว้างกว่ายารุ่นที่หนึ่ง สามารถฆ่า
เชื้อกรัมลบได้มากชนิดกว่า และได้ผลดีกว่า
Third – generation
มีผลออกฤทธิ์กว้างกว่า 2 กลุ่มแรก และ
สามารถฆ่าเชื้อPseudomonas ได้ด้วย
Fourth – generation
มีผลออกฤทธิ์กว้างและลึกที่สุด
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน
3.Carbapenems
ยาตัวแรกในกลุ่มนี้คือ imipenem
imipenem เป็นยาที่มีประสิทธิภาพสูงและมีขอบเขตการทำลายเชื้อค่อนข้างกว้
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย ความดันโลหิตลดลง หลอดเลือดดำบริเวณที่ฉีดอักเสบ ผิวหนังเป็นผื่น คัน และอักเสบ enzymes ตับเพิ่มขึ้น
4.Monobactams
ยาในกลุ่มนี้คือ astreonam ได้รับการสังเคราะห์มาเพื่อให้มีความคงทนต่อการทำลายของ B-lactamase
อาการไม่พึงประสงค์
เส้นเลือดดำบริเวณฉีดยาช้ำๆ อักเสบ ผื่นคัน ท้องเสีย
5.Polymyxins : Polymixin B , Polymixin E
ยากลุ่มนี้มีพิษต่อร่างกายสูงที่สุด เพราะทั้งในคนและแบคทีเรียต่างก็มีเยื่อหุ้มเซลล์ ซึ่งจะถูกทำลายโดยยาทั้งคู่
ถ้าให้ทางปากจะมีประโยชน์ในการรักษาลำไส้อักเสบ และท้องเดินจากเชื้อแบคทีเรีย
อาการไม่พึงประสงค์
เป็นพิษต่อไตสูงมาก อาจทำให้ไตพิการอย่างถาวรได้
มีพิษต่อระบบประสาท ทำให้ชารอบๆปาก และอาจมีอาการเดินโซเซ
ทำให้กล้ามเนื้อหายใจหยุดทำงาน โดยเฉพาะการฉีดเข้าหลอดเลือดดำ
6.Aminoglycoside
เป็นยากลุ่มที่มีขอบเขตในการต้านจุลชีพค่อนข้างกว้าง
ฆ่าเชื้อกรัมบวกและเชื้อกรัมลบหลายชนิด
ทำลายเชื้อวัณโรคได้ด้วย
อาการไม่พึงประสงค์
พิษต่อไต
มีฤทธิ์ทำลายกรวยไต และท่อไต
พิษต่อหู
มีอาการวิงเวียนศีรษะ คลื่นไส้อาเจียน มึนงง และหูหนวกได้
7.Chloramphenicol
เป็นยายับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียที่มีฤทธิ์กว้าง
อาการไม่พึงประสงค์
กดการสร้างเม็ดเลือดแดง ทำให้ผู้ป่วยมีอาการซีด
กดการทำงานของไขกระดูก ทำให้เกิด aplastic anemia
8.Tetracycline
เป็นยายับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียที่มีฤทธิ์
กว้าง
ได้ผลทั้งเชื้อกรัมบวก และกรัมลบหลายชนิด รวมทั้ง Rickettsiae และ Chlamydia
อาการไม่พึงประสงค์
รบกวนการสร้างกระดูกและฟัน
ระคายเคืองทางเดินอาหาร มีอาการจุกเสียด แน่นท้อง คลื่นไส้และอาเจียน
9.Macrolides
เป็นยายับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย
ยานี้ได้ผลดีต่อเชื้อ Mycoplasma
pneumonia , H. influenzae เชื้อคอตีบ
และไอกรน
แต่เนื่องจากยากลุ่มนี้มีโอกาสเกิดการดื้อยาได้บ่อย
และรวดเร็ว จึงควรใช้เมื่อใช้ยาอื่นไม่ได้ผล
อาการไม่พึงประสงค์
การแพ้ยา อาการที่เกิดไม่
รุนแรง มีไข้ผื่นแดงนูน
ระคายเคืองทางเดินอาหาร
คลื่นไส้อาเจียน
10.Sulphonamide
ออกฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของ
แบคทีเรียทั้งกรัมบวก และกรัมลบ
แต่ใช้ได้ผลดีกับโรคติดเชื้อที่ไม่รุนแรง
และไม่มีหนอง
อาการไม่พึงประสงค์
ไข้ ผื่นคัน Stevens-Johnson
syndrome
เกิดพิษต่อตับและไต
Kernicterus ในหญิงตั้งครรภ์ หรือทารกแรกเกิด
อาการทางระบบทางเดินอาหาร
คลื่นไส้ อาเจียน
11.Fluoroquinolones
ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียได้ทั้งกรัมบวก และกรัมลบ
Norfloxacin , Ofloxacin , Ciprofloxacin
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้อาเจียน ปวดท้อง ปวดศีรษะ และเวียน
ศีรษะ
