Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาต้านจุลชีพ (Antimicrobial drugs) - Coggle Diagram
ยาต้านจุลชีพ (Antimicrobial drugs)
Antibacterial
ออกฤทธิฆ่าเชื้อแบคทีเรีย(bactericidal)
ยาท่ีออกฤทธิ์ท่ีผนังเซลล์หรือเยื่อหุ้มเซลลข์องแบคทีเรีย
ออกฤทธิ์ยับยั้งฆ่าเชื้อแบคทีเรีย(bacteriostatic)
ยาท่ีออกฤทธิ์ท่ีกระบวนการสร้างงกรดนิวคลีอิคหรือการสังเคราะห์โปรตีนของแบคทีเรีย
จำแนกกลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการสังเคราะห์ผนังเซลล์ (Cell wall) ของแบคทีเรีย หรือกระต้นุเอนไซม์ที่ทาลายผนังเซลล์ของแบคทีเรีย
ทำให้เซลล์สูญเสียสภาพที่จะดารงชีวิตอยู่ได้
Penicillin , Cephalosporin ,bacitracin
ออกฤทธิโดยตรงต่อเยื่อหุ้มเซลล์ของจุลชีพ (Cell membrane) มีผลต่อการซึมผ่านทาให้สารประกอบภายในเซลล์รั่วออกมาภายนอก
Polymyxin
ยับยั้งการสร้างโปรตีน
Chloramphenicol
Macroride
ขัดขวางกระบวนการเมตาบอลิซึม
Sulphonamides
ยับยั้งการสร้างกรดนิวคลีอิก
Quinolone
ยาท่ีมีผลต่อเชื้อแบคทีเรียชนิดแกรมบวก
penicillins
cephalosporins
cotrimoxazole
ยาท่ีมีผลต่อเชื้อแบคทีเรียชนิดแกรมลบ
cephalosporins รุ่นท่ี 2, 3, 4
macrolides
chloramphenicol
ยาท่ีมีผลต่อแบคทีเรียท่ีไม่ใช้ออกซิเจน
cephalosporins รุ่นท่ี 3, 4,
clindamycin
ยาท่ีมีผลตอ่เชื้อPseudomonasaeruginosa
antipseudomanol penicillins
ticarcillin piperacillin
1.Penicillins
Natural penicillins
Penicillin G
penicillin V
Penicillinase-resistant penicillins
Methicillin , Nafcillin , Cloxacillin
Aminopenicillins
Ampicillin
Amoxicillin
Becampicillin
Amidinopenicillins
Carbenicillin
Mezlocillin
Antipseudomonas penicillins
Mecillinam
แพ้ยา : มีไข้ ลมพิษ หลอดลมหด หลอดเลือดอักเสบ
2.Cephalosporins
First – generation
สามารถฆ่าเชื้อกรัมลบได้บางชนิดเช่น
E.coli ,
Klebsiella pneumoniae
Cephalexin :1–4 กรัม แบ่งให้ทุก 6 ชั่วโมง
Cephradine :1–4 กรัม แบ่งให้ทุก 6 ชั่วโมง
Second – generation
ยาที่มีฤทธิ์กว้างกว่ายารุ่นที่หนึ่ง สามารถฆ่าเชื้อกรัมลบได้มากชนิดกว่า และได้ผลดีกว่า
Cefaclor : 250 มก. ทุก 8 ชั่วโมง
Third – generation
ผลออกฤทธิ์กว้างกว่า 2 กลุ่มแรกและสามารถฆ่าเชื้อPseudomonas ได้ด้วย
Cefotaxime , cefoperazone
Fourth – generation
มีผลออกฤทธิ์กว้างและลึกที่สุด โดยเฉพาะต่อเชื้อกรัมลบทั้งที่ไวและดื้อยาใน 3กลุ่มแรกและยากลุ่มอื่น
Cefpirome
Cefepime
อาการไม่พึงประสงค์ : คลื่นไส้ อาเจียนท้องเดิน
3.Carbapenems
imipenem เป็นยาที่มีประสิทธิภาพสูงและมีขอบเขตการทำาลายเชื้อค่อนข้างกว้าง
ฆ่าเชื้อแกรมลบและแกรมบวกทั้งชนิดaerobicและanaerobic
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย ความดันโลหิตลดลง หลอดเลือดดำบริเวณที่ฉีดอักเสบ ผิวหนังเป็นผื่น คัน และอักเสบ enzymes ตับเพิ่มขึ้น
4.Monobactams
มีประสิทธิภาพในการทำลายเชื้อเฉพาะแกรมลบ anaerobic เท่านั้น
อาการไม่พึงประสงค์
เส้นเลือดดำบริเวณฉีดยาซ้าๆ อักเสบ ผื่นคัน ท้องเสีย
5.Polymyxins : Polymixin B , Polymixin E
ยากลุ่มนี้มีพิษต่อร่างกายสูงที่สุด เพราะทั้งในคนและแบคทีเรียต่างก็มีเยื่อ หุ้มเซลล์ ซึ่งจะถูกทาลายโดยยาทั้งคู่
อาการไม่พึงประสงค์
เป็นพิษต่อไตสูงมาก อาจทำให้ไตพิการอย่างถาวรได้
ทำให้กล้ามเนื้อหายใจหยุดทำงานโดยเฉพาะการฉีดเข้าหลอดเลือดดำ
6.Aminoglycoside
ฆ่าเชื้อกรัมบวก และเชื้อกรัมลบหลายชนิด ยกเว้น
Pseudomonas, bacteroides
Streptomycin, Neomycin, sisomicin , Kanamycin, Amikacin
อาการไม่พึงประสงค์
พิษต่อไต มีฤทธิ์ทาลายกรวยไต และท่อไต
พิษต่อหู มีอาการวิง เวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน มึนงง และหูหนวกได้ เนื่องจากยาทำลาย เส้นประสาทสมองคู่ที่ 8 ที่ทาหน้าที่ควบคุมการทรงตัว หรืออาจทาลายเส้นประสาทหูที่เกี่ยวกับ การได้ยิน
7.Chloramphenicol
เป็นยายับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียที่มีฤทธิ์กว้าง ได้ผลทั้งเชื้อกรัมบวก และกรัมลบ
อาการไม่พึงประสงค์
กดการสร้างเม็ดเลือดแดง ทำให้ผู้ป่วยมีอาการซีด
การแพ้ยาเป็นผื่นคันมีไข้
8.Tetracycline
เป็นยายับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียมีฤทธิ์ กว้าง
ได้ผลทั้งเชื้อกรัมบวก และกรัมลบ หลายชนิด
Tetracyclin :1 – 2 กรัม แบ่งให้ 4 ครั้ง
Oxytetracyclin : 1 – 2 กรัม แบ่งให้ 4 ครั้ง
Doxycyclin : 100 มก. ทุก 12 ชั่วโมง
อาการไม่พึงประสงค์
ระคายเคืองทางเดินอาหาร มีอาการจุก เสียด แน่นท้อง คลื่นไส้ และอาเจียน
9.Macrolides
เหมาะสาหรับใช้ในกรณีที่ผู้ป่วยมีประวัติแพ้ยา
penicillin มาก่อน
ผลดีต่อเชื้อ Mycoplasma pneumonia , H. influenzae เชื้อคอตีบ และไอกรน
Erythromycin : 1 – 4 กรัม แบ่งให้ทุก 6 ชม. Roxitromycin:150 มก.1x2
อาการไม่พึงประสงค์
ระคายเคืองทางเดินอาหาร คลื่นไส้ อาเจียน
10.Sulphonamide
ใช้ได้ผลดีกับโรคติดเชื้อที่ไม่รุนแรง และไม่มีหนอง
ออกฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของ แบคทีเรยีทั้งกรัมบวกและกรัมลบ
อาการไม่พึงประสงค์
เกิดพิษต่อตับและไต
Kernicterus ในหญิงต้ังครรภ์ หรือ ทารกแรกเกิด
11.Fluoroquinolones
ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียได้ทั้งกรัมบวก และกรัมลบ
Norfloxacin , Ofloxacin , Ciprofloxacin
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ปวดศีรษะ และเวียนศีรษะ
Anti parasitic
ยาออกฤทธิ์ทำลายกระบวนการป้องกันตัวของพยาธิ
Niclosamide
Diethylcarbamazine
ยาออกฤทธิ์ยับย้งัไม่ให้พยาธิใช้กลูโคสจากhostหรือยับยั้ง กระบวนการเปลี่ยนแปลงของกลูโคสในพยาธิทำให้พยาธิตายหรือไม่สามารถอยู่ใน host ต่อไปได้
Mebendazole, albendazole
ยาออกฤทธิ์ทาให้กล้ามเน้ือพยาธิเป็นอัมพาต ทำให้พยาธิไม่สามารถเกาะอยู่กับผนังลำไส้และ หลุดออกจากทางเดินอาหารเมื่อลำไส้บีบตัวตามปกติ
Piperazine citrate , Pyrantel pamoate
ยาขับพยาธิตัวกลมในลำไส้
Mebendazole
ยานี้มีฤทธิ์ขับพยาธิไส้เดือนพยาธิ เส้นด้ายพยาธิแส้ม้าพยาธิปากขอและ พยาธิแคปิลลาเรียได้ผลดี
ขนาดและวิธีใช้
พยาธิเส้นด้าย รับประทานครั้งเดยีว100มก.
พยาธิไส้เดือน พยาธิปากขอและพยาธิ แส้ม้า
รับประทานครั้งละ 100 มก. เช้าและ เย็นติดต่อกันเป็นเวลา 3 วัน
พยาธิแคปิลลาเรีย
รับประทานครั้งละ200มก.เช้าและ เย็นติดต่อกันเป็นเวลา 3-4 สัปดาห์
อาการไม่พึงประสงค์
ปวดท้อง ท้องเดิน ไม่ควรใช้ในหญิงมีครรภ์
Albendazole
เม็ดสำหรับเคี้ยวขนาด200มก.
ยาน้ำแขวนตะกอน ขนาด 100 มก./5 มล.
อาการไม่พึงประสงค์
ไม่ควรใช้ในหญิงมีครรภ์
ควรระมัดระวังเป็นพิเศษในเด็กเล็ก
เพราะไม่เคยมีดารทดลองใช้ในเด็กอายุต่า กว่า 2 ปี
Pyrantel pamoate
ยาน้ีมีฤทธ์ิขับพยาธิไสเ้ดือนกลม และ
พยาธิเส้นด้าย
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อว ท้องเดิน
ลมพิษ กลา้มเน้ือกระตุก
ความรู้สึกทางประสาทสัมผัสผิดปกติ
ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยโรคตับโรคไต
Thiabendazone
ยาน้ีมีฤทธิ์ขับพยาธิไสเ้ดือนกลม พยาธิเส้นด้าย พยาธิแส้ม้า
รูปแบบ ชนิดเม็ดเดียว ขนาด 500 มก.
ฤทธิ์และอาการไม่พึงประสงค์
มึนงง คลื่นไส้ อาเจยีน ปวดท้อง เบื่อ
อาหาร ท้องเดิน
ไม่ควรใช้ในเด็กที่มีน้ำหนักน้อยกว่า15 กก.
ยาขับพยาธตัวกลมในเนื้อเยื่อ
Diethylcarbamazine
ยาน้ีมีฤทธ์ิฆ่าไมโครฟิลาเรียของพยาธิฟิลาเรียและอาจฆ่าพยาธิตัวแก่
ให้รับประทานวันละ6มก./กก.อาจให้ครั้งเดียวหรือแบ่งให้3ครั้งทุกวัน เป็นเวลา6-12วัน
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ
ยาขับพยาธิตัวตืด
Niclosamide
ยานี้มีฤทธ์ขับพยาธิตืดวัวพยาธิตืดหมูและพยาธิตืดแคระ
เป็นยาอันดับแรกในการรักษาโรคพยาธิตัวตืด เกือบทุกชนิด
ข้อควรระวังในการใช้ยาและข้อห้ามใช้
ควรงดดื่มแอลกอฮอล์ ในวันที่รับประทานยา และหลังจากนั้นอีก 1 วัน
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ ปวดท้อง มึนงง แต่ไม่รุนแรงและเกิดขึ้นชั่วคราว
รับประทานครั้งเดียวตอนเช้าและเวลาท้องว่าง
ต้องเคี้ยวหรือบดให้ละเอียด
เด็กอายุต่ากว่า 2 ปีให้ 1 เม็ด
อายุ 2-6 ปีให้ 2 เม็ด
อายุเกิน6ปีและผู้ใหญ่ให้4เม็ด
ยาขับพยาธิใบไม้
Praziquantel
ใช้เป็นยาอันดับแรกในการรักษาโรคพยาธิใบไม้เกือบทุกชนิด
ใช้เป็นยารองในการรักษาพยาธิตัวตืดในลาไส้
เป็นยาอันดับแรกในการรักษาพยาธิตืดหมู
ไม่ควรเคี้ยว ควรกลืนทั้งเม็ดพร้อมอาหาร
อาการไม่พึงประสงค์
อ่อนเพลีย ปวดศรีษะ ปวดหลัง ปวดกล้ามเนื้อ มึนงง
ง่วงนอน
ไม่ควรใช้ในเด็กอายุต่ากว่า4 ปี
ในหญิงมีครรภ์
ในหญิงระยะให้นม
มะเกลือ( Diospyros mollis)
ขับพยาธิปากขอได้ดีมาก พยาธิไส้เดือนกลม พยาธิแส้ม้าพยาธิเส้นด้าย พยาธิใบไม้
ลำไส้ และพยาธิตัวตืด
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน
พิษต่อตา จนถึงตามัวและบอดได้
รับประทานเวลาท้องว่างอาจเป็นเวลาเช้ามืดและงดอาหารเช้า
ปวกหาด(Artocarpus lakoocha)
สารนี้มีฤทธิ์ขับพยาธิตืดวัวและตืดหมู
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียนถ้าเป็นสารสกัดจะมีผลข้างเคียงน้อยลง
การทดลองใช้แต่ในผู้ใหญ่ให้งดอาหารเช้าและให้ผงปวกหาด3กรัม
สารสกัดผงประมาณ2กรัม รับประทานกับน้ำเย็น
2ชม.ต่อมาให้รับประทาน ยาถ่าย
Anti tuberculosis
ยาที่มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อวัณโรค (Bactericidal
activity)
Isoniazid
ขนาดและวิธีใช้
ผู้ใหญ่ใช้ขนาด 5 ถึง 8 มก./กก.
โดยทั่วไปใช้ขนาด300มก./วันให้ครั้งเดียว
อาการไม่พึงประสงค์
มีไข้ ผื่นขึ้นตามผิวหนัง คนที่แพ้มากๆ
อาจมี agranulocytosis หรือ thrombocytopenia
Rifampicin
ยาท่ีมีฤทธิ์ฆ่าวัณโรคสูงเทียบเท่าหรืออําจเหนือกว่า
ไอโซไนอะซิด
ขนาดที่เหมาะสมในผู้ป่วยทั่วไปคือวันละ 600 มก.
ในเด็กให้ขนาด 10–20 มก./กก.
อาการไม่พึงประสงค์
ตับอักเสบ
Streptomycin
ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อวัณโรคในภาวะที่เป็นด่าง ซึ่งมักเป็นเชื้อที่อยู่นอกเซลล์
ใช้ขนาด15มก./กก.หรือโดยทั่วไปให้ขนาด1กรัม/วันโดยฉีดครั้งเดียว
Pyrazinamide
first choice combination regimen
อาการไม่พึงประสงค์
ตับอักเสบรุนแรง
ปวดข้อ ปวดศีรษะ แพ้แสงแดด ลมพิษ ผื่นขึ้น ตับโต
Ethionamide
มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อวัณโรคค่อนข้างสูง
ใช้ขนาด 750 – 1000 มก./วัน
ถ้าขนาดยาต่ากว่า 750 มก. ผลการรักษาจะไม่ดี
ยาที่มีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อวัณโรค (Bacteriostatic activity)
Thiacetazone
Ethambutol
PAS
Cycloserine
ยาอันดับแรก (Drugs of first choice)
Streptomycin
Soniazid
Ethambutol
Aminosalicylicacid Rifampicin
Antiprotozoa
Metronidazole
เป็นยาที่เลือกใช้เป็นอันดับแรก สาหรับโรคติดเชื้อ
โปรโตซัว trichomoniasis, amebiasis และ grardiasis
อาการไม่พึ่งประสงค์: คลื่นไส้อาเจียน ปากแห้ง รู้สึกมีรสโลหะในปาก เบื่ออาหาร ปวด ท้อง ตับอ่อนอักเสบ
ปวดหัว วิงเวียน อารมณ์แปรปรวน เดินเซ ปลายประสาทอักเสบ ชัก
ประโยชน์ทางการแพทย์
Trichomoniasis รับประทาน 2 กรัม ครั้งเดียว หรือ 250 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง 7 วัน ควรรักษาพร้อมกันท้ังสัตว์ผู้ป่วยมีเพศพันธ์ด้วยแมจ้ะไม่มีอาการ
Amebiasis รับประทาน250มิลลิกรัมวันละ3ครั้งเป็นเวลา7-10วัน
Antiviral
1.Acyclovir
ยารักษาโรคติดเชือเฮอร์พีสที่ดีที่สุดตัวหนึ่ง
โดยเฉพาะไวรัสเริม และ อีสุกอีใส – งูสวัด
ใช้ในการรักษาการติดเชื้อที่กระจกตา แผลที่ริมฝีปาก และ อวัยวะสืบพันธ์ุ สมองอักเสบ
อาการไม่พึงประสงค์
มีผลต่อการทำงานของตับไต อาการคลื่นไส้อาเจียน
ปวดท้อง ท้องเดิน
ขี้ผึ้งป้ายตาขนาด 3 %
ใช้ป้ายตาทุก 4 ชั่วโมง จนอาการทุเลา และควรป้ายตาต่ออีก 1 สัปดาห์ ใช้เวลา ประมาณ 15 วัน
งูสวัดให้ 500 มก. ทุก 4 ชั่วโมง นาน 7- 10 วัน ตังแต่เริ่ม มีอาการจะช่วยลด อาการเจ็บปวด และท้าให้ทุเลาเร็วขึ้น
2.Vibarabin ( Ara-A , Adrenosine arabinoside )
ยาที่ให้ผลในการรักษาเชื้อไวรัสกลุ่มเฮอร์พีสได้ดีมาก
อาการไม่พึงประสงค์
เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน และ อ่อนเพลีย ยานี้กดการทำงานของไขกระดูก และ อาจทำให้มีการอักเสบของ
หลอดเลือดดำในบริเวณที่ให้ยา
3.Idoxuridine ( IDU )
เป็นยาตัวแรกที่ให้ผลดีในการรักษาการอักเสบ และ แผลที่กระจกตา
อาการไม่พึงประสงค์
ท้าให้เกิดการอักเสบ เมื่อใช้หยดหรือป้ายตา มีอาการบวมแดง คัน แสบ และ เคืองตา
0.5 % ชนิดป้ายตาทุก 4 ชั่วโ มง ในเวลากลางวัน และป้าย 1 ครั้งก่อนนอน และ ควรใช้ยาป้ายตาต่อไปอีก3–5วัน
หลังจากที่แผลหายแล้ว
4.Amantadine , Rimantadine และ Tromantadine
อาการไม่พึงประสงค์
อาการผิดปกติของระบบประสาทส่วนกลาง
นอนไม่หลับ ตามัว ตาพร่า ซึมเศร้า มือสั่น บางรายมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ปากแห้ง ปัสสาวะบ่อย
ผื่นที่ผิวหนังอาการมักเกิดขึ้นในสัปดาห์แรกของการใช้ยา
ชนิดแคปซูล 100 มก. และ ชนิดน้ำเชื่อม 50 มก./5มล.
ผู้ใหญ่ให้ 100 มก.วันละ 2 ครั้ง
เด็กอายุ 1-9 ปีให้ 2-4 มก./กก./วัน
แบ่งให้ 2-3 ครั้งขนาดยาสูงสุดไม่เกิน 150 มก.
5.Interferon ( IFN )
มีฤทธิ์ป้องกันไม่ให้เซลล์ที่ยังไม่ติดเชื้อไวรัสติดเชื้อไวรัส
สามารถยับยั้งการเพร่จำนวนของเชื้อไวรัสได้หลายชนิด โดยไม่ทำอันตรายต่อโฮสท์เซลล์
ยาต้านไวรัสเอชไอวี
ออกฤทธิ์ยับยั้งการสรา้ง
DNAโดยยับยั้งเอนไซม์ reverse transcriptase
zidovudine (AZT) , didanosine (ddI)
zalcitabine (ddC) , stavudine (d4T)
lamivudine (3TC) , Mevirapine
Delavirdine , efavirenz
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน อ่อนเพลีย ปวดศีรษะและเป็นพิษต่อตับ
ตับอ่อนอักเสบ
ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ protease จึงขัดขวางขั้นตอน
replication
ทำให้ไม่อาจกลายเป็นไวรัสท่ีสมบูรณ์ได้
Saquinavir
Ritronavir
Indinavir
nelfinavir
ใช้ยาร่วมกัน 3 ขนิด saquinavir, zalcitabine (ddC), zidovudine (AZT) ให้ประสิทธิภาพสูงกว่าการใช้ยาเพียง 2 ชนิด
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน และอ่อนเพลีย
ยาบางชนิดอาจทำให้ปวดศีรษะและปลายประสาทอักเสบ
Anti fungal
ชนิดที่ใช้ทาภายนอก(Topical)
ชนิดสำหรับใช้รับประทาน(Systemic
Tolnaftate
Thiocarbamate ใช้รักษาโรคผิวหนังที่เกิดจากเชื้อ Dermatophyte
ใช้รักษา Candida ไม่ได้ผล
Fugicid, Ezon-T, Tinaderm
Ciclopirox olamine
ออกฤทธิ์กว้าง มีฤทธิ์เป็น Fungicidal ต่อเชื้อ Candida albicans หยุดการเจริญเติบโตของPityrosporumorbiculare(M.furfur)ได้
Imidazoles
ออกฤทธ์ิกว้าง
มีผลต่อแบคทีเรียและโปรโตซัวบางอย่าง
Clotrimazole, econazole และ Miconazole
Sodium Thiosulphate
ใช้รักษาเกลื้อนด้วยความเข้มข้น 20% ใช้ป้องกันเชื้อราที่เท้าในบริเวณสระน้ำ
เป็นสารที่ไม่มีพิษ ถ้ารับประทานเข้าไปมาก ๆ มีฤทธิ์เป็นยาระบาย
Selenium Sulphide
ใช้สระผมรักษารังแคที่ศีรษะ และใช้ทารักษาโรคเกลื้อนได้
ดูดซึมได้ถ้าผิวหนังอักเสบหรือเป็นแผล
มีอาการเบื่ออาหาร อาเจียน ซีด และตับเสียได้
Nystatin
ยาถูกดูดซึมได้น้อยมากจากทางเดินอาหาร
Griseofulvin
ใช้รักษาเชื้อรา ของผิวหนังรวมทั้งผมและเล็บ
อาการไม่พึงประสงค์
ปวดศีรษะ
ออ่นเพลีย วิงเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน ปากแห้ง อาการเหน็บชา เป็นพิษต่อตับ
เม็ดเลือดขาวต่้า (Leukopenia)
เด็กให้ 10 มก./กก./วัน
ผู้ใหญ่ให้วันละ 500 มก.
Ketoconazole
รักษา Dermatophytes, Candidal
อาการไม่พึงประสงค์
ปวดศีรษะ ปวดท้อง (Epigastric) เลือดออกตามไรฟัน
อาการกลัวแสง (Photophobia)
ใช้ยาขนาด 200 มก. ต่อวัน
ในการติดเชื้อที่รุนแรงอาจใช้วันละ 400 มก.
4.Itraconazole (sporal)
เป็นยาต้านเชื้อราชนิด รับประทานตัวแรกของยาใน กลุ่ม Triazole
มีขอบเขตในการออกฤทธิ์กว้าง
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องอืด
และปวดศีรษะ
ขนาดของยาที่ใช้ 100-200มก. ต่อวัน
ขึ้นอยู่กับชนิดของการติดเชื้อ
ระยะเวลาที่ใช้ในการรักษาขึ้นอยู่กับชนิดของเชื้อด้วยเช่นกัน
5.Fluoconazole (Diflucan)
เป็นยาต้านเชื้อราชนิดรับประทานใช้ได้ผลในการ
รักษาการติดเชื้อรา
ใช้ได้ดีกับการรักษาการติดเชือราในผู้ป่วยโรคเอดส์
ยาแคปซูลขนาด 50 และ 150 มก.
ยาทาความเข้มข้น2มก./มล.
อาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้อาเจยีน ปวดท้อง ทอ้งเดิน และท้องอืด
อาจพบผื่น
แพ้ยาชนิดรุนแรงเมื่อ ใช้ในผู้ป่วยโรคเอดส์
6.Amphotericin B
ยานี้มีอันตรายในการใช้ค่อนข้างสูง
มีเฉพาะในรูปของยาฉีดขนาด 50 มก./
มล.
ควรให้ยานโดยหยดผสมในน้ำเกลืออย่าง ช้าๆ ให้ผสมใน Dextrose in water
อาการไม่พึงประสงค์
ไข้หนาวสั่น ความดันเลือดต่ำ หอบ
เหนื่อย
คลื่นไส้ อาเจียน ปวดตามตัว ปวดศีรษะ
อาจทำใหเ้กิดพิษต่อไตและระบบประสาท
รักษากลากเกลื้อน
Antimalarial
Quinine Sulfate และ Quinine Dihydrochloride
ประโยชน์ที่ใช้ในการรักษา
Quinineเมื่อใช้ร่วมกับTetracyclinesหรือPyrimethamineหรือยาในกลุ่ม
Sulfonamides เช่น Sulfadoxine
จะใช้ได้ผล ดีในการรักษาเชื้อ P.f ซึ่งดีต่อยา
Chlo roquine
อาการไม่พึงประสงค์
Cinchonism ปวดศีรษะหูอือ ตาพร่า คลื่นไส้ อาเจียน
ท้องเดิน
Black water fever ผู้ป่วยปัสสาวะเป็นสีดำเนื่องจาก ขาดเอนไซม์ G-6-PD ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่ช่วยทำให้เม็ดเลือดแดงคงสภาพอยู่ได้ไม่แตกง่าย
อาการแพ้
หอบ ลมพิษ(เป็นอาการที่พบบ่อยที่สุด)
Chloroquine Phosphate, Chloroquine Hydrochloride
อาการไม่พึงประสงค์
มึนงง เบื่ออาหาร ท้องเดิน ปวดศรีษะ มีผื่นคัน
มองเห็นไม่ชัด เห็นภาพหลอน ตื่นเต้น และเส้นประสาทส่วนปลายผิดปกติ
ในหญิงมีครรภ์ที่ได้รับยานี้เด็กที่เกิดมาอาจจะหูหนวกสมองเสื่อม (mental retardation)
Primaquine Sulfate
ใช้ป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อมาลาเรีย
อาการไม่พึงประสงค์
อาการที่เกิดขึ้นเมื่อให้ยาในขนาดสูงเช่น ได้รับปริมาณ
60-240 มก. เช่น คลื่นไส้ ปวดศีรษะ มีผื่นคัน การปรับสายตาเพื่อมองภาพไม่ชัดเจน
ปวดท้องเกร็ง (abdominal cramp)
ผู้ป่วยที่ขาดเอนไซม์G-6-PDถ้ารับPrimaquineผิวเม็ดเลือดแดงจะถูกออกซิไดซ์ได้ง่าย เม็ดเลือดแดงจะแตก ทำให้ปัสสาวะเป็นสีแดงแก่หรือดำ
Mefloquine
ใช้เฉพาะการรักษา และป้องกันเชื้อ P.f ที่ดีต่อยา Chloroquine หรือเชื้อที่ดื้อต่อยาหลายตัว
(multidrug resistance)
ข้อเสียของยาตัวนี้คือ ออกฤทธิ์ช้าทำให้อัตราการ ลดลง ของเชื้อในเลือดช้าด้วย
Antifolate
Pyrimethamine
Trimethoprim
Fansidar (Sulfadoxine 500 มก.+ Pyrimethamine 25 มก.)
ยา 2 ชนิดจะออกฤทธ์ยับยั้ง การทำงานของเอนไซม์ DHFR คนละขั้นตอนกันจึงเสริมฤทธิ์กัน
ใช้ในการรักษามาเลเรียจากเชื้อที่ดื้อต่อยา Chloroquine
ยาปฎิชีวนะอืน ๆ
Tetracyclines
มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อได้แต่ออกฤทธิ์ช้า
มักใช้ร่วมกับ Quinine ในการ ฆ่าเชื้อ P. falciparum ที่ดื้อยา Chloroquine
ชนิดที่ใช้มาก คือ Doxycycline
GINGHAOSU (ARTEMISININ)
สกัดมาจากสมุนไพรจีนจากต้น ชิงเฮา
ยาจะฆ่าเชื้อในเลือดเท่านั้นไม่มีผลต่อเชื้อในตับ
เนื่องจากยามีค่าครึ่งชีวิตสั้นมากจึงไม่มีผลต่อการป้องกัน การติดเชื้อ
