Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
VĂN KỂ CHUYỆN VÀ KỂ CHUYỆN SÁNG TẠO - Coggle Diagram
VĂN KỂ CHUYỆN VÀ KỂ CHUYỆN SÁNG TẠO
**KỂ CHUYỆN VÀ KỂ CHUYỆN SÁNG TẠO
Kể chuyện là phương thức trình bày một chuỗi các sự việc sự việc này dẫn đến sự việc kia rồi cuối cùng dẫn đến 1 kết thúc, thể hiện 1 ý nghĩa nào đó. Qua câu chuyện, giúp người kể giải thích sự việc tìm hiểu con người, bày tỏ thái độ khen chê đối với nhân vật,sự việc .
Kể chuyện sáng tạo là hình thức diễn đạt câu chuyện theo ngôn ngữ riêng của người kể bằng cách thêm, bớt, biến đổi các yếu tố của câu chuyện nhằm truyền tải một thông điệp nào đó.
*CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH BÀI VĂN KỂ CHUYỆN
2.. Lập ý: xác định nhân vật, xây dựng cốt truyện (các sự việc, diễn biến, kết quả và ý nghĩa câu chuyện)
Lập dàn ý: để lập dàn ý hợp lý lôgic cần xác định ngôi kể và thứ tự kể, từ đó sắp xếp các sự việc đã lựa chọn trong bước lập ý theo một trật tự nhất định sự việc nào kể trước sự việc nào kể sau để người đọc theo dõi và hiểu diễn biến của câu chuyện.
Tìm hiểu đề bài văn kể chuyện: cần xác định đề tài, nội dung, chủ đề câu chuyện cần kể
Viết thành văn theo bố cục 3 phần
Viết mở bài: giới thiệu nhân vật tình huống sự việc.
Viết thân bài: làm nổi bật con người, tính cách phẩm chất của nhân vật; những suy nghĩ cảm súc tình cảm của nhân vật trước các sự việc. Cần hướng dẫn các em khi viết thân bài cần dựng thành các đoạn văn theo bố cục có mạch phát triển liên tục, có liên kếtgiữa các sự việc, kết hợp thích đáng kể và tả . Việc xen yếu tố miêu tả trong câu văn kể làm câu văn thêm sinh động, nổi bật hành đông, tâm trạng, phẩm chất tính cách của nhân vật.
Viết kết bài: Có thể viết kết bài theo một trong hai dạng sau: Dạng mở ra: “trời sập tối, bỗng nhớ tới nhà quý tộc, ông vội vã ra đi không kịp nghỉ ngơi” (Tuệ Tĩnh và hai người bệnh)./Dạng gói lại : “ nhà vua bật cười, đuổi tên cận thần ra và thưởng cho người nông dân một nghìn rúp” (phần thưởng)
CÁC DẠNG BÀI VĂN KỂ CHUYỆN
Kể chuyện người thực việc thực
Kể chuyện danh nhân, kể về những tấm gương đạo cao đức trọng,những tên tuổi có thật
Cần dựa vào sự thật, không hư cấu bịa đặt
Kể chuyện sinh hoạt đời thường
kể về những con người, những sự việc diễn ra trong đời sống hàng ngày như kể về ông bà cha mẹ, thầy cô bạn bè kể về việc làm tốt của bản thân hoặc của người khác.
Cần dựa vào sự thật, không hư cấu bịa đặt
Kể theo một cốt chuyện có sẵn
VD: Thay lời Âu Cơ kể lại cho các cháu nghe về truyền thuyết “Con Rồng, cháu Tiên”
Dựa theo 1 cốt truyện có sẵn và kể lại bằng trí nhớ của mình
Kể chuyện tưởng tượng (sáng tạo)
Chuyện tưởng tượng là những chuyện do người kể tự nghĩ ra bằng trí tưởng tượng của mình không có sẵn trong sách vở hay thực tế nhưng lại mang một ý nghĩa nào đó.
Truyện tưởng tượng được kể ra một phần dựa vào những điều có thật trong đời sống.
Tưởng tượng cần có cơ sở hợp lô gic không bịa đặt một cách vô lý.
Để tưởng tượng được đòi hỏi người kể phải có vốn kiến thức, vốn hiểu biết thực tế cuộc sống.
YÊU CẦU VÀ CÁCH THỨC KỂ CHUYỆN
Nắm được các yếu tố cấu tạo nên truyện
Cốt truyện
: bao gồm một chuỗi các sự việc nối tiếp nhau trong một thời gian và không gian cụ thể có nguyên nhân, diễn biến, kết quả. Đặc biệt cốt truyện phải có ý nghĩa nhất định.
Sự kiện:
Cốt truyện thường được tạo nên một loại chất liệu cơ bản đó là sự kiện với các tình tiết cụ thể. Hệ thống các sự kiện tình tiết này thường có sẵn trong cuộc sống được các nhà văn đã khai thác, lựa chọn sắp sếp để tạo nên cốt truyện.
Nhân vật
: Lai lịch, lời nói, hành động, suy nghĩ, cảm xúc, tâm trạng, chiến công/ tội ác/lỗi lầm/; ngoại hình, trang phục, tính cách, ý nghĩa
Sự việc
: Sự việc phải được trình bày một cách cụ thể, sự việc xảy ra trong thời gian địa điểm cụ thể do nhân vật cụ thể thực hiện có nguyên nhân diễn biến kết quả. Sự cần được sắp xếp theo một trật tự diễn biến hợp để thể hiện tư tưởng của người kể.
**Ngôi kể
Theo ngôi thứ nhất
tức là người kể tự xưng là tôi/ta trực tiếp xuất hiện để dẫn dắt toàn bộ câu chuyện. Tức là kể lại những gì mình nghe thấy, mình trải qua và vì thế có thể trực tiếp nói ra cảm tưởng, ý nghĩ của mình.
Kể theo ngôi thứ ba
người kể tự dấu mìh không xuất hiện trực tiếp mà gọi nhân vật bằng chính tên gọi của chúng bằng các đại từ nhân xưng ở ngôi thứ ba :ông(ấy), bà(ấy), anh(ấy), chị(ấy). Mọi diễn biến hành động thái độ của nhân vật đều được miêu tả một cách linh hoạt tự do không bị gò bó. -> Đảm bảo được tính khách quan khiến người đọc người nghe có cảm giác toàn bộ diễn biến câu chuyện đang diễn ra như nó từng có trong cuộc sống và nhà văn là người thư kí ghi chép một cách sáng tạo.
Thứ tự kể
Có thể sự việc nối tiếp nhau theo thứ tự tự nhiên hay còn gọi là kể xuôi theo trình tự thời gian), việc gì xảy ra trước kể trước việc gì xảy ra sau kể sau cho đến hết.
Kể không theo thứ tự tự nhiên hay còn gọi là kể ngược. Trong cách kể nay hồi tưởng có vai trò quan trọng và cần sắp xếp sự việc một cách lô gic hộp lí tạo kết cấu hợp lí.
Lời văn
Lời kể
là lời dẫn dắt cốt truyện, bằng việc giới thiệu không gian thời gian. Lời kể còn là lời giới thiệu nhân vật giới thiệu tên tuổi lai lịch, đặc điểm hình dáng, tính tình, tài năng của nhân vật. Lời kể trong chuyện cũng rất linh hoạt bao gồm: trần thuật, miêu tả tường thuật có khi ngay trong cùng một đoạn văn tự sự.
Lời thoại l
à lời đối thoại giữa các nhân vật. Lời thoại cũng phải rất sáng tạo. Người viết phải chọn lời thoại hợp văn cảnh, họp với nhân vật. Trong lời thoại phải có thêm từ kèm đệm để làm rõ thái độ của nhân vật, cần sử dụng ngôn ngữ đối thoại sát với đời thường.
Cách xác định cốt truyện và tạo tình huống
Cần tạo tình huống cho cốt truyện bất ngờ linh hoạt và khéo léo.Việc xây dựng tình huống đặc sắc là một trong những yếu tố quyết định sự thành công của câu chuyện.
Cần xác định tình tiết nào chính tình tiết nào phụ để nhấn mạnh chỗ nào còn chỗ nào cần lướt qua từ đó tạo dấu ấn cho người đọc.
Cốt truyện phải có nhiều tình tiết với những diễn biến phong phú, khong nên chọn cốt truyện quá đơn giản. Dù là kể chuyện người thực việc thực hay kể chuyện sáng tạo thì cốt truỵen cũng phải bắt rễ từ thực tế cuộc sống.
Có thể hư cấu tức là thêm bớt, thay đổi để cốt truỵện hay hơn hấp dẫn hơn nhưng tránh bịa cốt truỵen có nghĩa đào cốt truyện những tình tiết phi lí thiếu thực tiễn.
Cách xây dựng nhân vật
Cần xác định số lượng nhân vật cho phù hợp với cốt truyện
Đồng thời xác định nhân vật chính, nhân vật phụ rồi đặt tên cho nhân vật. Việc đặt tên cho nhân vật cũng là một vấn đề thể hiện duy ý trí nghệ thuật của người kể.
Phải được miêu tả bằng một chân dung cụ thể dáng vóc, trang phục, diện mạo, tính cách... làm nổi bật chủ đề tư tưởng của tác phẩm.
Phải được xây dựng từ nguyên mẫu nào đó ở ngoài đời với sự gia công đầy sáng toạ của người kể không nên bịa nhân vật mà dẫn tới những chân dung phi lí.
Cách xây dựng sự việc
Sự việc trong truyện phải có ý nghĩa bộc lộ chủ đề tác phẩm và làm rõ đặc điểm nhân vật
Các sự việc phải liên kết với nhau tạo thành một chuỗi các sự việc có nguyên nhân, diễn biến, kết quả nhưng phải chú ý bằng một chuỗi liên kết kiểu sáng, trưa, chiều, tố
Sự việc phải xây dựng trong mối quan hệ hữu cơ mật thiết với nhân vật.
Sự việc do nhân vật gây ra hoặc sự việc xảy ra để tác động tới nhân vật.
Mỗi sự việc xảy ra đều nhằm bộc lộ đặc điểm tính cách của nhân vật và chủ đề tư tưởng của truyện kể.
Cách viết lời kể và lời thoại
Về lời kể người viết văn cần cân nhắc gọt rũa. Đây là lời dẫn dắt cốt truyện nên có ý nghĩa tạo sức lôi cuốn, chinh phục người đọc, người nghe
Lời kể phải rõ ràng, kín đáo, ý nhị. Không nên quá cầu kỳ dài dòng nhưng cũng không nên quá hời hợt, sơ lược. điều quan trọng là qua lời kể
Lời kể phải hết sức linh hoạt.
Lời kể phải phù hợp với ngôi kể.
Lời thoại không nên viết quá dài dòng mà cần viết lời thoại ngắn gọn.
Dựa vào văn cảnh chọn lời thoại cho hợp lý, nên dùng những kiểu câu ngắn,câu rút gọn có thể được bổ trợ bằng những dấu câu.
KỂ CHUYỆN SÁNG TẠO
Cách thức kể:
Đóng vai người ngoài cuộc (người kể chuyện)
Hoá thân vào 1 nhân vật (chính/ phụ) -> Xưng “Tôi” ở ngôi thứ nhất để kể lại
Yêu cầu
Nắm được đặc điểm của nhân vật trong truyện: Lai lịch, lời nói, hành động, suy nghĩ, cảm xúc, tâm trạng, chiến công/ tội ác/lỗi lầm/; ngoại hình, trang phục, tính cách, mối quan hệ, ý nghĩa...
Nắm được và truyền tải đúng cốt truyện/tình tiết/sự việc của câu chuyện truyền thuyết, cổ tích mà mình định kể sáng tạo
Nắm được ý nghĩa, thông điệp của câu chuyện.
Nắm bối cảnh diễn ra câu chuyện (thời gian, không gian)
Kỹ năng kể sáng tạo: Thêm/ biến đổi các chi tiết:
Nhân vật: Lai lịch, lời nói, hành động, suy nghĩ, cảm xúc, tâm trạng, chiến công/ tội ác/lỗi lầm/; ngoại hình, trang phục, tính cách mối quan hệ của nhân vật đó với các nhân vật khác.
Thêm yếu tố để miêu tả rõ hơn, chi tiết về bối cảnh của câu chuyện (thời gian, không gian….)
Thêm các yếu tố thể hiện mối quan hệ giữa các chi tiết, các sự việc trong văn bản. (Vì sao sự việc này lại xảy ra? Dẫn đến hậu quả gì? Họ đã làm việc đó như thế nào? Để làm gì?....)
Thiết kế: TS. Nguyễn Thị Trà My
