Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ยาต้านจุลชีพ (Antimicrobial drugs) - Coggle Diagram

- - - - Natural penicillins
        -Penicillin G
        -Penicillin V
      - Penicillinase-resistant penicillins
        -Methicillin
        -Nafcillin
        -Cloxacillin
      - Aminopenicillins :
        -Ampicillin
        -Amoxicillin
        -Becampicillin
      - Antipseudomonas penicillins
        -Carbenicillin
        -Mezlocillin
        -Piperacillin
      - Amidinopenicillins
        -Mecillinam
    - - การแพ้ยาหรือภาวะภูมิคุ้มกันไว (Hypersensitivity)
        -ผื่นลมพิษ
        -มีไข้ หลอดลมหดตัว หลอดเลือดอักเสบ
        -serum sickness , exfoliative dermatitis
        -Stevens-Johnson syndrome และ anaphylaxis
        
        ➢ anaphylaxis ความดันโลหิตต่ำ หลอดลมหดตัว หอบหืดอย่างรุนแรง คลื่นไส้ อาเจียน ถ้ารุนแรงถึงเสียชีวิตได้
    - - เป็นยาที่เลือกใā้เป็นอันดับแรก เพื่อรักษาโรคติดเชื้อกรัมบวกและกรัมลบ
        
        ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยที่มีประวัติการแพ้ยา
        
        เลือกใช้เป็นอันดับแรกในหญิงมีครรภ์
        
        แพ้ Penicillins ควรเลือกใช้ Erythromycin แทน
        
        ระวังการใช้ Cephalosporin เพราะอาจเกิดการแพ้ยาได้
  - - -  1st generation
        
        mainly gram positive ,some gram negative (cefazolin)
        
        :star: First – generation
        
        เป็นยาที่มีประสิทธิภาพดีสำหรับเชื้อกรัมบวก
        
        สามารถฆ่าเชื้อกรัมลบได้บางชนิด เช่น E.coli ,Klebsiella pneumoniae
        
        Cephalexin :1 – 4 กรัม แบ่งให้ทุก 6 ชั่วโมง
        
        Cephradine : 1 – 4 กรัม แบ่งให้ทุก 6 ชั่วโมง
        
        Cephalothin , Cephapirin
      -  2nd generation
        
        weaker gram positive, better gram negative (cefuroxime)
        
        :star: Second – generation
        
        มีฤทธิ์กว้างกว่ายารุ่นที่หนึ่ง ได้ผลดีกว่า
        
        Cefaclor : 250 มก. ทุก 8 ชั่วโมง
        
        Cefamandole , Cefuroxime
      -  3rd generation
        
        excellent gram negative,some gram positive (ceftriaxone)
        
        :star: Third – generation
        
        ออกฤทธิ์กว้างกว่า 2 กลุ่มแรก และ
        สามารถฆ่าเชื้อ Pseudomonas ได้ด้วย
        
        Cefotaxime
        
        cefoperazone
      -  4th generation
        
        excellent gram negative, good gram positive (cefepime )
        
        :star: Fourth – generation
        
        ออกฤทธิ์กว้างและลึกที่สุด
        
        Cefpirome
        
        Cefepime
    - - การแพ้ยา (Hypersensitivity)
        
        คลื่นไส้ อาเจี่ยน ท้องเดิน
        
        IM : ปวดร้อนบริเวณกล้ามเนื้อ
        
        IV : อาจเกิดการอักเสบ
        
        ผลต่อไต ถ้าใช้ร่วมกับ Aminoglycoside จะเพิ่มความเป็นพิษต่อไต
    - - จัดเป็นยาปฏิชีวนะที่ออกฤทธิ์กว้างมีประสิทธิภาพในการรักษาสูง
        
        ไม่ควรเลือกใช้เป็นยาชนิดแรก
        
        ควรระวัþปฏิกิริยาระหว่าþยาเหล่านี้กับแอลกอฮอล์ที่เรียกว่า Disulfiram – like reaction
        
        ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยที่มีประวัติการแพ้ยากลุ่ม Penicillins
  - - - เป็นยาที่มีประสิทธิภาพสูงและมีขอบเขตการทำลายเāื้อค่อนข้างกว้าง
    - - คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย ความดันโลหิตลดลง หลอดเลือดดำบริเวณที่ฉีดอักเสบ ผิวหนังเป็นผื่น คัน และอักเสบ enzymes ตับเพิ่มขึ้น
        
        ในเด็กและผู้ป่วยโรคไตต้องมีการปรับขนาดยา
  - - - รักษาโรคติดเชื้อแกรม negative bacilli ในบริเวณทางเดินหายใจ, ทางเดินปัสสาวะ, อวัยวะเพศ, กระดูกและข้อกระดูก, soft tissue และในกระแสเลือด
        
        อาจใช้ได้ผลในการรักษาโรคติดเชื้อ P. aeruginosa ที่ดื้อต่อยา piperacillin หรือ tobramycin
    - - เส้นเลือดดำบริเวณฉีดยาซ้ำๆ อักเสบ ผื่นคัน ท้องเสีย
  - - - ปัจจุบันมักใช้ topical use
    - - เป็นพิษต่อไตสูงมาก
        
        มีพิษต่อระบบประสาท ทำให้ชารอบๆปาก และอาจมีอาการเดินโซเซ
        
        ทำให้กล้ามเนื้อหายใจหยุดงาน
        
        เกิดอาการแพ้ยา
  - - - :red_flag: ยาในกลุ่มนี้ ได้แก่
        
        Streptomycin, Neomycin, sisomicin
        Kanamycin, Amikacin
        Gentamicin, tobramycin
    - - พิษต่อไต มีฤทธิ์ทำลายกรวยไต และท่อไต
        
        พิษต่อหู หูหนวกได้ เนื่องจากยาทำลาย
        เส้นประสาทสมองคู่ที่ 8 ที่ทำหน้าที่ควบคุมการทรงตัว
        
        ยับยั้งการสื่อประสาทระหว่างปลายเส้นประสาทกับกล้ามเนื้อลาย
  - - - กดการสร้างเม็ดเลือดแดง ทำให้ผู้ป่วยมีอาการซีด
        
        กดการทำงานของไขกระดูก ทำให้เกิด aplastic anemia
        
        Gray syndrome ในเด็กที่การทำงานของตับยังไม่สมบูรณ์
  - - - Tetracyclin :1 – 2 กรัม แบ่งใช้4 ครั้ง
        
        Oxytetracyclin : 1 – 2 กรัม แบ่งใช้4 ครั้ง
        
        Doxycyclin : 100 มก. ทุก 12 ชั่วโมง
    - - รบกวนการสร้างกระดูกและฟัน
        
        ระคายเคืองทางเดินอาหาร
        
        Fanconi ‘ s syndrome
        
        พิษต่อตับ ทำให้เกิด fatty liver
        
        การแพ้ยา โดยเกิดผื่นคัน เกิดอาการทาง
        ผิวหนังได้ง่ายเวลาโดยแสง
  - - -  Erythromycin : 1 – 4 กรัม แบ่งให้ทุก 6 ชม.
         Roxitromycin : 150 มก. 1 x 2
    - - การแพ้ยา อาการที่เกิดไม่
        รุนแรง มีไข้ผื่นแดงนูน
        
        Cholesstatic hepatitis
        เกิดเมื่อใช้ erythomycin estolate
        
        ระคายเคืองทางเดินอาหาร
        คลื่นไส้อาเจียน
  - - - Cotrimoxazole
        
        เป็นยาที่ประกอบด้วย
        sulfamethoxazole และ trimethoprim (ในสัดส่วน 5 :1) sulfamethoxazole (400 mg) +trimethoprim (80 mg)
        
        เพื่อให้ยาเสริมฤทธิ์ซึ่งกันและกัน
    - - Kernicterus ในหญิงตั้งครรภ์ หรือ
        ทารกแรกเกิด
  - - - คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ปวดศีรษะ และเวียนศีรษะ
- - - - 1.ยาที่มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อวัณโรค (Bactericidal activity)
        
        Isoniazid
        
        Rifampicin
        
        Streptomycin
        
        Pyrazinamide
        
        Ethionamide
        **ยากลุ่มนี้ มีบทบาทสำคัญที่จะย่นระยะเวลาในการรักษาวัณโรคให้สั้นลง
      - 2.ยาที่มีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อโรค (Bacteriostatic activity)
        
        Thiacetazone
        
        Ethambutol
        
        PAS
        
        Cycloserine
        **เมื่อใช้ร่วมกับยากลุ่มแรกเป็นเวลานานพอ สามารถทำให้โรคหายขาดได้เช่นกัน
    - - Streptomycin
        
        ISoniazid
        
        Ethambutol
        
        Aminosalicylic acid
        
        Rifampicin
        
        Isoniazid
        
        กลไกนี้เชื่อว่าไม่มีผลต่อเชื่อแต่ทำให้เกิดพิษทางระบบประสาทในคน
        
        :red_flag: อาการไม่พึงประสงค์
        
        มีพิษโดยตรงต่อระบบประสาททั้งส่วนกลางและปลาย
         มีอาการบวมร่วมด้วย
         ชาตามปลายมือ
         ประสาทตาอักเสบ
        
        Allergic reaction จะพบว่ามีไข้ ผื่นขึ้นตามผิวหนัง
        
        การใช้ยานี้รักษานานๆมักมีผลต่อตับ
        
        :red_flag: ขนาดและวิธีใช้
        
        ผู้ใหญ่ใช้ขนาด 5 ถึþ 8 มก./กก.
        
        โดยทั่วไปใช้ขนาด 300 มก./วัน ให้ครั้งเดียว
        
        ยกเว้นกรณีที่ให้ยาแบบเว้นระยะต้องให้สูงถึง 900 มก./วัน
        
        ในเด็กให้ขนาด 10 – 20 มก./วัน แต่ไม่เกิน 300 มก./วัน
        
        Rifampicin
        
        เป็นยาทีมีฤทิธ์ฆ่าวัณโรคสูงเทียบเท่าหรืออาจเหนือกว่าไอโซอะซิด
        
        :red_flag: อำกำรไม่พึงประสงค์
        
        ตับอักเสบ
        
        **ข้อควรระวัง
        
        ในผู้ป่วยโรคตับ หญิงมีครรภ์ หญิงให้นมบุตร
        
        :red_flag: ขนาดและวิธีช้
        
        ผู้ป่วยทั่วไปคือวันละ 600 มก.
        
        ในเด็กให้ขนาด 10 – 20 มก./กก.
        
        Pyrazinamide
        
        first choice combination regimen
        
        :red_flag: อาการไม่พึงประสงค์
        
        ขัดขวางการขับกรดยูริคออกทางปัสสาวะ
        
        จึงพบว่าทำให้ระดับกรดยูริคในเลือดสูงขึ้น
        
        Ethambutol
        
        ใช้ร่วมกับยาอื่น เพื่อป้องกันการดื้อยาของเชื้อ
        
        :red_flag:อาการไม่พึงประสงค์
        
        Retinal damage
        
        Optic neuritis ทำให้ตามัว มองเห็นไม่ชัด ตาบอดสี
        
        :red_flag: ขนาดและวิธีใช้
        
        โดยทั่วไปให้ขนาด 15 – 20 มก./กก.
        
         การให้ยาในขนาดที่สูง
        
        เพื่อให้ได้ผลการรักษาที่มีขึ้น
        
        หากลืมลดขนาดของยาจะทำให้มีโอกาสเกิดประสาทตาอักเสบเพิ่มมากขึ้น
        
        Streptomycin
        
        ยาขนานแรกที่ใช้ในการรักษาวัณโรค
        
        ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อวัณโรคในภาวะที่เป็นด่าง
        
        :red_flag: อาการไม่พึงประสงค์
        
        พิษต่อหู(Ototoxicity)
        -ทำลายระบบควบคุมการทรงตัว (Vestibular system)
        
        พิษต่อไต (nephrotoxicity)
        
        พิษต่อระบบประสาท (neurotoxicity)
        
        :red_flag: ขนาดและวิธีใช้
        
        ใช้ขนาด 15 มก./กก. หรือโดยทั่วไปให้ขนาด 1 กรัม/วัน โดยฉีดครั้งเดียว
        
        Thiacetazone
        
        ใช้ร่วมกับไอโซไนอะซิดในการรักษาวัณโรคครั้งแรก
        
        :red_flag: อาการไม่พึงประสงค์
        
        conjunctivitis , vertigo
        
        ถ้ารุนแรง erythema multiform , haemolytic anaemia , agranulocytosis , cerebral oedema , hepatitis
        
        :red_flag: ขนาดและวิธีใช้
        150 มก./วัน + INH 300 มก./วัน
        
        7.Para-aminosalicylic acid ,PAS
        
        ฤทธิ์ค่อนข้างอ่อน
        
        แต่เมื่อใช้ร่วมกับไอโซไนอะซิดพบว่าให้ผลการรักษาดี
        
        :red_flag: อาการไม่พึงประสงค์
        nausea , vomiting , เสียดแน่นท้อง ท้องเดิน
        
        :red_flag: ขนาดและวิธีใช้
        ขนาดไม่น้อยกว่า 8 – 9 กรัม/วัน แบ่งให้วันละ 2 – 3 ครั้ง
        
        8.Ethionamide
        
        มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อวัณโรคค่อนข้างสูง
        
        ไม่นำมาใช้อย่างแพร่หลายเนื่องจากผู้ป่วยส่วนใหญ่ไม่สามารถทนฤทธิ์ไม่พึงประสงค์์ของยาได้เภสัชจลนศาสตร์
        
        :red_flag: อาการไม่พึงประสงค์
        
        nausea , vomiting , vertigo
        
        :red_flag: ขนาดและวิธีใช้
        
        ใช้ขนาด 750 – 1000 มก./วัน
        
        ถ้าขนาดยาต่ำกว่า 750 มก. ผลการรักษาจะไม่ดี
    - - :pencil2: ระบบยาที่ใช้เวลา 6 เดือน
        
        2HRZE(S)/4HR
      - :pencil2: ระบบยาที่ใช้เวลา 8 เดือน
        
        2HRZE(S)/6HE
      - :pencil2: ระบบยาที่ใช้เวลา 9 เดือน
        
        2HRE/7HR
- - - - รับประทาน 2 กรัม ครั้งเดียว หรือ 250 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง 7 วัน
    - - รับประทาน 250 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้งเป็นเวลา 7-10 วัน
    - - รับประทาน 250 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง 5-7 วัน หรือวันละ 2 กรัม เป็นเวลา 3 วัน
- - - - ประโยชน์ที่ใช้
        
        ยานี้มีฤทธิ์ขับพยาธิไส้เดือน พยาธิ
        เส้นด้าย พยาธิแส้ม้าพยาธิปากขอและ
        พยาธิแคปิลลาเรียได้ผลดี
      - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการนำกลูโคสจาก host มาใช้ทำ
        ให้ไม่มีพลังงานเพื่อการอยู่รอดและ
        สืบพันธุ์
        
        เป็นอัมพาตและตาย
      - ขนาดและวิธีใช้
        
        พยาธิเส้นด้าย
         รับประทานครั้งเดียว 100 มก
        
        พยาธิไส้เดือน พยาธิปากขอและพยาธิแส้ม้า
         รับประทานครั้งละ 100 มก. เช้าและเย็นติต่อกันเป็นเวลา 3 วัน
        
        พยาธิแคปิลลาเรีย
         รับประทานครั้งละ 200 มก. เช้าและเย็นติดต่อกันเป็นเวลา 3-4 สัปดาห์
      - อาการไม่พึงประสงค์
         ปวดท้อง ท้องเดิน ไม่ควรใช้ในหญิงมีครรภ์
    - - ประโยชน์ที่ใช้
         ยานี้มีประสิทธิภาพคล้ายมีเบนดาโซล
      - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการนำกลูโคสจาก host มาใช้
        
        พยาธิหยุดการเคลื่อนไหวและตาย
      - ขนาดและวิธีใช้
         ผู้ใหญ่และเด็กอายุเกิน 2 ปี ใช้ขนาดเท่ากัน
      - อาการไม่พึงประสงค์
         ปวดศีรษะ คลื่นไส้ ปวดท้องและท้องเดิน
         ไม่ควรใช้ในหญิงมีครรภ์
        ** ควรระมัดระวังเป็นพิเศษในเด็กเล็ก
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์
        Cholinesterase ทำให้กล้ามเนื้อพยาธิเป็นอัมพาตแบบหดเกร็ง
      - อาการไม่พึงประสงค์
         เกิดชั่วคราว อาจมีอาการปวดศีรษะ วิงเวียน ไข้เบื่ออาหาร คลื่นไส้อาเจียน ปวดท้องท้องเดิน
      - ข้อควรระวัง
         ห้ามใช้ในสตรีมีครรภ์และเด็กอายุต่ำกว่า 2 ขวบ
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ทำให้พยาธิเป็นอัมพาตแบบอ่อนเปลี้ย
      - อาการไม่พึงประสงค์
        
        คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องเดิน
        ลมพิษ กล้ามเนื้อกระตุก
        
        ความรู้สึกทางประสาทสัมผัสผิดปกติ
        
        ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยที่มีประวัติโรคลมชัก
        เพราะอาจเกิดอาการชักได้
        
        ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยโรคตับ โรคไต
    - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยับยั้งการสร้าง microtubule และขัดขวางการนeกลูโคสจาก host มาใช้
        
        ยามีผลต่อพยาธิตัวแก่ตัวอ่อนและป้องกันการเจริญของไข่
      - อาการไม่พึงประสงค์
        
        เกิดผื่นแบบ Erythema multiforme
        
        ไม่ควรใช้ในเด็กที่มีน้ำหนักน้อยกว่า 15 กก.
        
        ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยโรคตับและโรคไต
  - - - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยานี้มีฤทธิ์ฆ่าพยาธิตัวแก่ แต่กลไกยังไม่ทราบแน่ชัด
      - อาการไม่พึงประสงค์
        
        คลื่นไส้อาเจียน เบื่ออาหาร อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ
        
        แต่ในการทำลายไมโครฟิลาเรียในเลือดโดยเฉพาะของพยาธิBrugia มักทำให้มีไข้ ปวด
        กล้ามเนื้ออยู่2-3 วัน ซึ่งให้รับประทานยาลดไข้ก็ทุเลา
  - - - ข้อควรระวังในการใช้ยาและข้อห้ามใช้
        
        ควรงดดื่มแอลกอฮอล์
        
        ยาไม่มีผลต่อไข่ของพยาธิ
        
        แต่ถ้าใช้ Niclosamide จะต้องให้ยาระบาย (purgative)
        Magnesium Sulfate 15-30 ก. หรือ Sodium sulfate ตามภายใน 1-2 ชั่วโมง
      - อาการไม่พึงประสงค์
        คลื่นไส้ ปวดท้อง มึนงง แต่ไม่รุนแรงและเกิดขึ้นชั่วคราว
      - ขนาดและวิธีใช้
        
        รับประทานครั้งเดียวตอนเช้าและเวลาท้องว่าง
        
        ต่ำกว่า 2 ปีให้ 1 เม็ด
        
        2-6 ปีให้ 2 เม็ด
        
        อายุเกิน 6 ปี และผู้ใหญ่ให้ 4 เม็ด
        
        ถ้าเป็นพยาธิตืดหมูควรให้ยาถ่ายตามไปด้วยในเวลา 2 ชม. ต่อมา
  - - - ประโยชน์ทีใช้
        
        ใช้เป็นยาอันดับแรกในการรักษาโรคพยาธิใบไม้เกือบทุกชนิด
        
        ใช้เป็นยารองในการรักษาพยาธิตัวตืดในลำไส้
        
        เป็นยาอันดับแรกในการรักษาพยาธิตืดหมู
      - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยาเพิ่มการซึมเข้าของ Ca2+ ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์ของพยาธิ ทำให้กล้ามเนื้อ เป็นอัมพาตแบบหดเกร็ง
        
        ท าให้เกิดการต้านทานการดูดซึมสารกลูโคส ทำให้ระดับกลัยโคเจนของตัวพยาธิลดลง และทำให้พยาธิตายในที่สุด
      - ขนาดและวิธีใช้
        
        ไม่ควรเคี้ยว ควรกลืนทั้งเม็ดพร้อมอาหาร
      - อาการไม่พึงประสงค์
        เบื่ออาหาร คลื่นไส้ ปวดท้อง ท้องเดิน
        อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ ปวดหลัง ปวดกล้ามเนื้อ มึนงง ง่วงนอน
        ไม่ควรใช้ในเด็กอายุต่ ากว่า 4 ปี ในหญิงมีครรภ์ ในหญิงระยะให้นมบุตร
    - - ประโยชน์ที่ใช้
        
        ขับพยาธิปากขอได้ดีมากพยาธิไส้เดือนกลมพยาธิแส้ม้าพยาธิเส้นด้ายพยาธิใบไม้ลำไส้และพยาธิตัวตืด
      - ฤทธิ์และอาการไม่พึงประสงค์
        
        คลื่นไส้อาเจียน ท้องเดิน
        
        พิษต่อตา จนถึงตามัวและบอดได้
      - ขนาดและวิธีใช้
        
        ขนาด1 ผลต่ออายุ1 ปีแต่ไม่เกิน 25 ผล
        
        รับประทานเวลาท้องว่างอาจเป็นเวลาเช้ามืดและงดอาหารเช้า
    - - สารนี้มีฤทธิ์ขับพยาธิตืดวัวและตืดหมู
      - ฤทธิ์และอาการไม่พึงประสงค์
        คลื่นไส้ อาเจียน ถ้าเป็นสารสกัดจะมีผลข้างเคียงน้อยลง
        
        รูปแบบของยา
        ผงปวกหาด ได้จากการเคี่ยวแก่นมะหาดกับน้ำจนเกิดฟองแล้วช้อนฟองขึ้นมาทิ้งให้แห้ง
      - ขนาดและวิธีใช้
        มีการทดลองใช้แต่ในผู้ใหญ่ ให้งดอาหารเช้าและให้ผงปวกหาด 3 กรัม
        หรือสารสกัดผงประมาณ 2 กรัม รับประทานกับน้ าเย็น 2 ชม. ต่อมาให้รับประทานยาถ่าย
- - - - Topical antifungal agents
        
        Whitfield’s ointment
         Benzoic acid + Salicylic acid
         Benzoic acid มีฤทธิ์เป็น Fungistatic
         Salicylic acid เป็น Keratolytic
        ** มักจะใช้ในการรักษา Tinea pedis
        
        Tolnaftate
         เป็น Thiocarbamate ใช้รักษาโรคผิวหนังที่เกิดจากเชื้อ Dermatophyte
         ใช้รักษา Candida ไม่ได้ผล
         ใช้รักษา Tinea pedis ได้ผลประมาณ 80%
        
        Ciclopirox olamine
         ออกฤทธิ์กว้าง มีฤทธิ์เป็น Fungicidal ต่อเชื้อ Candida albicans
         หยุดการเจริญเติบโตของ Pityrosporum orbiculare (M.furfur) ได้
        
        รักษา
         Cutaneous candidiasis
         Tinea corporis
         Tinea cruris
         Tinea pedis
         tinea versicolor
         มีใช้ในรูปของ 1% Cream เช่น Batrafen
        
        Imidazoles
         ออกฤทธิ์กวา้ง
         มีผลต่อแบคทีเรีย และโปรโตซัวบางอย่าง
         Clotrimazole, econazole และ Miconazole
        
        Sodium Thiosulphate
         ใช้ได้ไม่เกิน 2 สัปดาห์
        ใช้รักษาเกลื้อนด้วยความเข้มข้น 20% ใช้ป้องกันเชื้อราที่เท้าในบริเวณสระน้ำ
         เป็นสารที่ไม่มีพิษถ้ารับประทานเข้าไปมาก ๆ มีฤทธิ์เป็นยาระบาย
        
        Selenium Sulphide
         ใช้สระผมรักษารังแคที่ศีรษะ และใช้ทารักษาโรคเกลื้อนได้
         ดูดซึมได้ถ้าผิวหนังอักเสบหรือเป็นแผล
         มีพิษมากถ้ารับประทานเข้าไป
         มีอาการเบื่ออาหาร อาเจียน ซีด และตับเสียได้
    - - Systemic antifungal agents
        
        Nystatin
        
         มีผลต่อ Candida, Cryptococcus, Histoplasma และ Blastomyces
         ยาถูกดูดซึมได้น้อยมากจากทางเดินอาหาร
         จึงใช้เป็นยารับประทานรักษาเชื้อ Candida ในทางเดินอาหาร
        
        Griseofulvin
        
        เป็น Fungistatic ต่อเชื้อราโดยเฉพาะพวก Dermatophytes ใช้รักษาเชื้อรา
        ของผิวหนัง รวมทั้งผมและเล็บ
        
        ฤทธิ์และอาการไม่พึþประสþค์
         ปวดศีรษะ
         อ่อนเพลีย วิงเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน ปากแห้ง อาการเหน็บชา
         เป็นพิษต่อตับ
         เม็ดเลือดขาวต่้า (Leukopenia)
        
         ยานี มีใā้ในรูปของยาเม็ด ขนาด 125, 250 และ 500 มก.
         เด็กให้ 10 มก./กก./วัน
         ผู้ใหญ่ให้วันละ 500 มก. ถึง 1 กรัม ต่อวัน
        
        Ketoconazole
        
        รักษา Dermatophytes, Candidal
        
        มีฤทธิ์ต่อ Gram positive cocci
        
        มีฤทธิ์ต่อต้าน Parasite
         Plasmodium falciparum ทั้งที่ Sensitive และ
        Resist ต่อ Chloroquine
         Leishmania tropica
        
        ฤทธิ์และอาการไม่พึงประสงค์
        
        คลื่นไส้ และอาเจียน ซึ่งอาจลดอาการลดลงได้โดยให้
        รับประทานยาพร้อมอาหารอาการอื่นที่พบมีเบื่ออาหาร
        
        ปวดศีรษะ ปวดท้อง (Epigastric)
        
        เลือดออกตามไรฟัน
        
        อาการกลัวแสง (Photophobia)
        
        เกล็ดเลือดน้อยลง (Thrombocytopenia)
        
        กดการทำงานของต่อมหมวกไต
        
        4.Itraconazole (sporal)
        
        เป็นยาต้านเชื้อราชนิดรับประทานตัวแรกของยาในกลุ่ม Triazole
        
        มีขอบเขตในการออกฤทธิ์กว้าง
        
        ใช้ได้ผลในการรักษา
         Dermatophytes
         Yeast
         Candida species
         Aspergillus species
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องอืดและปวดศีรษะ
        
        5.Fluoconazole (Diflucan)
        
        ใช้ได้ดีกับการรักษาการติดเชื้อราในผู้ป่วยโรคเอดส์
        
        การติดเชื้ออแคนดิดาในช่องคลอดอาจให้เพียครั้งเดียว
        ❑ ยาแคปซูล ขนาด 50 และ 150 มก.
        ❑ ยาทา ความเข้มข้น 2 มก./มล.
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        คลื่นไส้ อาเจียนปวดท้อง ท้องเดิน และท้องอืด
        
        อาจพบผื่น
        
        แพ้ยาชนิดรุนแรงเมื่อใā้ในผู้ป่วยโรคเอดส์
        
        6.Amphotericin B
        
        ยานี้มีอันตรายในการใช้ค่อนข้างสูง
        
        เนื่องจากยาออกฤทธิ์โดยจับกับ sterols ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญของเยื่อหุ้มเซลล์
        
        มีเฉพาะในรูปของยาฉีดขนาด 50 มก./มล.
        
        ควรให้ยานี โดยหยดผสมในน้ำเกลืออย่างช้า ๆ ให้ผสมใน Dextrose in water
        
        ยามีผลในการทำลายเชื้อรา
         Histoplasma capsulatum
         Coccidioides immitis
         Candida sp.
         Blastomyces dermatitidis
         Cryptococcus sp.
         Aspergillus sp.
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        ไข้ หนาวสั่น ความดันเลือดต่ำ หอบเหนื่อย
        
        คลื่นไส้ อาเจียน ปวดตามตัว ปวดศีรษะ
        
        อาจทำให้เกิดพิษต่อไต และระบบประสาท
  - - - เป็นยารักษาโรคติดเชื้ออเฮอร์พีสที่ดีที่สุดตัวหนึ่ง
        
        โดยเชื้อพาะไวรัสเริม และ อีสุกอีใส – งูสวัด
        
        ใช้ในการรักษาการติดเชื้อที่กระจกตา แผลที่ริมฝีปาก และอวัยวะสืบพันธุ์ สมองอักเสบ
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        อาจมีผลต่อการทำงานของตับไต อาการคลื่นไส้อาเจียน ปวดท้อง ท้องเดิน
        
        รูปแบบยา ขนาดและวิธีการใช้
        
        ขี้ผึ้งป้ายตาขนาด 3 %
        ใช้ป้ายตาทุก 4 ชั่วโมง จนอาการทุเลา
        
        ยาเม็ด 200 และ 400 มก.
        ติดเชื้อเริมแสดงอาการครั้งแรกนานไม่เกิน 5 วัน ให้ 200 มก. วันละ 5ครั้ง เป็นเวลา 5 –10 วัน
        
        งูสวัดให้
        500 มก. ทุก 4 ชั่วโมง นาน 7- 10 วัน
    - - ในรายที่เป็นแผลที่กระจกตา รายที่มีการติดเชื้อทั่วตัว ซึ่งมีอาการรุนแรงโดยเฉพาะในทารกแรกเกิด และ ผู้ป่วยที่มีระบบภูมิคุ้มกันบกพร่อง
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        ยานี้กดการทำงานของไขกระดูก และ อาจท้าให้มีการอักเสบของหลอดเลือดดำในบริเวณที่ให้ยา
    - - เป็นยาตัวแรกที่ให้ผลดีในการรักษาการอักเสบ และ แผลที่กระจกตา ซึ่งเกิดจากเชื้อเฮอร์พีส
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        ทำให้เกิดการอักเสบ เมื่อใช้หยดหรือป้ายตา
        มีอาการบวมแดง คัน แสบ และ เคืองตา ยา
        
        รูปแบบ ขนาดและวิธีใช้ยา
        
        0.5 % ชนิดป้ายตาทุก 4 ชั่วโมง ในเวลากลางวัน และป้าย 1 ครั้งก่อนนอน และ ควรใช้ยาป้ายตาต่อไปอีก
        3 – 5 วัน หลังจากที่แผลหายแล้ว
    - - ใช้ป้องกัน และ รักษาไข้หวัดใหญ่ type A
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        ยาจะยับยังการเข้าสู่เซลล์ของไวรัส โดยขัดขวางการเกาะติดของไวรัส และการปลดปล่อยกรดนิวคลีอิคของไวรัสเข้าสู่เซลล์
        
        ยานี้จะใช้ได้ผลต่อเมื่อหลังจากติดเชื้อไวรัสแล้วไม่เกิน 72 ชั่วโมง
        
        ฤทธิ์ และ อาการไม่พึงประสงค์
        
        อาการผิดปกติของระบบประสาทส่วนกลาง
         นอนไม่หลับ ตามัว ตาพร่า ซึมเศร้า มือสั่น บางรายมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ปากแห้ง ปัสสาวะบ่อย
        
        ผื่นที่ผิวหนัง อาการมักเกิดขึนในสัปดาห์แรกของการใช้ยา
        
        รูปแบบ ขนาดและวิธีให้ยา
        
        ชนิดแคปซูล 100 มก. และ ชนิดน้ำเชื้อม 50 มก./5มล.
        
        ผู้ใหญ่ให้ 100 มก.วันละ 2 ครั้ง เด็กอายุ 1-9 ปีให้ 2-4 มก./กก./วัน แบ่งให้ 2-3 ครั้ง ขนาดยาสูงสุดไม่เกิน 150 มก.
    - - IFN เป็นโปรตีนที่เซลล์ที่ติดเชื้อไวรัสสังเคราะห์ขึ้น
        
        มีฤทธิ์ป้องกันไม่ให้เซลล์ที่ยังไม่ติดเชื้อไวรัสติดเชื้อไวรัส
        
        สามารถยับยั้งการเพิ่มจำนวนของเชื้อไวรัสได้หลายชนิด โดยไม่ท้าอันตรายต่อโฮสท์เซลล์
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        Interferon syndrome คือมีอาการไข้ หนาวสั่น ปวดศรีษะ อ่อนเพลีย
        ปวดกล้ามเนื้อ ปวดข้อ เบื่ออาหาร
        
        สามารถใช้ยาพาราเซตามอล ลดไข้ได้ อาการจะทุเลาลงเมื่อหยุดใช้ยา
  - - - Reverse transcriptase inhibitors
        
        ออกฤทธิ์ยับยั้งการสร้าง DNA โดยยับยั้งเอนไซม์
        reverse transcriptase
        
        zidovudine (AZT)
        
        didanosine (ddI)
        
        zalcitabine (ddC)
        
        stavudine (d4T)
        
        lamivudine (3TC)
        
        Mevirapine
        
        Delavirdine
        
        efavirenz
        
        ยาเหล่านี้ถูกดูดซึมได้ดีมากทางเดินอาหาร
        
        ใช้ยาเหล่านีเดี่ยวๆ เชื้อจะดื้อยาได้ง่าย
        
        อาการไม่พึงประสงค์ที่อาจพบ
        
        คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน อ่อนเพลีย ปวดศีรษะและเป็นพิษต่อตับ
        
        ยาบางชนิดท้าลายไขกระดูกหรือท้าให้ปลายประสาทอักเสบ
        
        ตับอ่อนอักเสบ
      - Protease inhibitors
        
        ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ protease จึงขัดขวางขั้นตอน replication
        
        ทำให้ไม่อาจกลายเป็นไวรัสที่สมบูรณ์ได้
        
        ดูดซึมจากทางเดินอาหารได้ดีและใช้เป็นยาเดี่ยวได้(ยกเว้น saquinavir)
        
        แต่จะให้ผลการรักษาดีขึ้นถ้าใช้ร่วมกับยายับยั้งเอนไซม์
        Reverse transcriptase
        
        การใช้ยาร่วมกัน 3ชนิด
        saquinavir, zalcitabine (ddC), zidovudine (AZT)
        
        ให้ประสิทธิผลสูงกว่าการใช้ยาร่วมกันเพียง 2ชนิด
        
         Saquinavir
         Ritronavir
         Indinavir
         nelfinavir
        
        อาการไม่พึงประสงค์ที่อาจพบ
        
        คลื่นไส้อาเจียน ท้องเดินและอ่อนเพลีย
        
        ยาบางชนิดอาจทำให้ปวดศีรษะและปลายประสาทอักเสบ
  - - - Quinine Sulfate และ Quinine Dihydrochloride
        
        เป็น alkaloid ได้จากเปลือกต้น Cinchona
        
        กลไกการออกฤทธิ์
         ยาสามารถจับกับ DNA ท้าให้ไม่มีการสร้างโปรตีน
        
        ประโยชน์ที่ใช้ในการรักษา
        เป็นยา first choice ในผู้ป่วยซึ่งเป็นมาลาเรียจากเชื้อ P. f
        ระยะเฉียบพลันรุนแรง ซึ่งอาจจะมีอาการทางสมองด้วย
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        Cinchonism
        
        Black water fever ผู้ป่วยปัสสาวะเป็นสีด้าเนื่องจาก
        ขาดเอนไซม์ G-6-PD
        
        อาการแพ้
        หอบ ลมพิษ(เป็นอาการที่พบบ่อยที่สุด)
      - Chloroquine Phosphate, Chloroquine Hydrochloride
        
        กลไกการออกฤทธิ์
         ออกฤทธิ์ยับยัังการสร้าง DNA และ RNA
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        ในหญิงมีครรภ์ที่ได้รับยานี้เด็กที่เกิดมาอาจจะหูหนวก สมองเสื่อม(mental retardation)
        
        มองเห็นไม่ชัด เห็นภาพหลอน ตื่นเต้น และเส้นประสาทส่วนปลายผิดปกติ
        
        Ocular toxicity ยานี้เป็นอันตรายต่อตา
      - Primaquine Sulfate
        
        ประโยชน์ที่ใช้ในการรักษา
         ป้องกันการเกิดไข้กลับ
        
        ใช้ป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อมาลาเรีย
        
        อาการไม่พึงประสงค์
        
        ในผู้ป่วยที่ขาดเอนไซม์ G-6-PD ถ้ารับ Primaquine ผิวเม็ดเลือดแดงจะถูกออกซิไดซ์ได้ง่ายเม็ดเลือดแดงจะแตก ท้าให้ปัสสาวะเป็นสีแดงแก่หรือดำ
        
        อาการที่เกิดขึ้นเมื่อให้ยาในขนาดสูง เช่น ได้รับปริมาณ 60-240 มก.
         คลื่นไส้ ปวดศีรษะ มีผื่นคันการปรับสายตาเพื่อมองภาพไม่ชัดเจน
         ปวดท้องเกร็ง (abdominal cramp)
         ในคนที่มีอาการหนักมากจะมีเม็ดเลือดขาวน้อย และ methemoglobinemia
         เกิดการขาดออกซิเจน
      - Mefloquine
        
        กลไกการออกฤทธิ์
         ไม่ได้จับกับ DNA
         เมื่อให้ครั้งเดียวเมโฟลควินสามารถกำจัดเชื้อมาเลเรียในเลือดได้รวดเร็วรวมทั้งเชื้อที่ดื้อต่อChloroquine ด้วย
        
        ประโยชน์ที่ใช้ในการรักษา
         ใช้เฉพาะการรักษาและป้องกันเชื้อ P.f ที่ดื้อต่อยา Chloroquine หรือ ที่ดื้อต่อยาหลายตัว (multidrug resistance)
        
        ข้อเสียของยาตัวนี คือ ออกฤทธิ์ช้า ท้าให้อัตราการลดลงของเชื้อในเลือดช้าด้วย
        
        ปัจจุบันมีการใช้ Mefloquine ร่วมกับ Pyrimethamine เพื่อลดการดื้อยาและเพิ่มประสิทธิภาพของยา
      - Antifolate
        
        Pyrimethamine
        
        Trimethoprim
        
        Fansidar (Sulfadoxine 500 มก.+ Pyrimethamine 25 มก.)
        
        กลไกการออกฤทธิ์
        
        เมื่อนำยา Sulfadoxine ผสมกับ Pyrimethamine ยา 2 ชนิดจะออกฤทธิ์ยับยั้ง
        การทำงานขอþเอนไซม์ DHFR คนละขั้นตอนกัน จึงเสริมฤทธิ์กัน
        
        ใช้ในการรักษามาเลเรียจากเชื้อที่ดื้อต่อยา Chloroquine
        
        มีข้อสังเกตว่า Sulfonamide จะใช้ได้ผลกับเชื้อ P. falciparum เท่านั้น จะไม่ได้ผลกับ P. vivax
      - ยาปฏิชีวนะอื่นๆ
        
        Tetracyclines มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อได้แต่ออกฤทธิ์ช้า
        
        มักใช้ร่วมกับ Quinine ในการฆ่าเชื้อ P. falciparumที่ดื้อยา Chloroquine
        
        Tetracyclines ชนิดที่ใช้มาก คือ Doxycycline
      - GINGHAOSU (ARTEMISININ)
        
        สกัดมาจากสมุนไพรจีนนจากต้น ชิงเฮา
        
        ยานี้ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อ P. f ซึ่งดื้อต่อยา Chloroquine ได้ผลดี
        
        นอกจากนี้ผลฆ่าเชื้อมาเลเรียชนิดอื่นก็ได้ผลดี
        
        ยาจะฆ่าเชื้อในเลือดเท่านั้นไม่มีผลต่อเชื้อในตับ
        
        เนื่องจากยามีค่าครึ่งชีวิตสั้นมากจึงไม่มีผลต่อการป้องกันการติดเชื้อ