Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาต้านจุลชีพ(Antimicrobial drugs) ยาต้านจุลชีพ, A6480052นางสาวพิมพ์ชนก…
ยาต้านจุลชีพ(Antimicrobial drugs)
ยาต้านจุลชีพ(Antimicrobial drugs)
ประเภทยาต้านจุลชีพ
จำเเนกตามขอบเขตการออกฤทธิ์
medium spectrum
sulfonamides ออกฤทธิ์ต่อเชื้อเเกรมบวกเเละเเกรมลบเท่านั้น
broad spectrum
tetracyclines,chloramphenicol,nitrofurans ออกฤทธิ์ต่อเชื้อเเกรมบวก เเกรมลบ โปรโตซัว เเละริดเกตเซีย
narrow spectrum
penicillins ออกฤทธิ์ต่อเชื้อเเบคทีเรียเเกรมบวกเป็นหลัก
จำเเนกตามฤทธิ์ต่อจุลชีพ
ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อเเบคทีเรีย(bactericidal):ออกฤทธิ์ที่ผนังเซลล์หรือเยื่อหุ้มเซลล์ของเเบคทีเรีย
ออกฤทธิ์ยับยั้งเชื้อเเบคทีเรีย(bacteriostatic):ออกฤทธิ์ที่กระบวนการสร้างนิวคลีอิคหรือการสังเคราะห์โปรตีนของเเบคทีเรีย
จำเเนกตามกลไกการออกฤทธิ์
ยับยั้งการสังเคราะห์ผนังเซลล์(Cell wall)ของเเบคทีเรีย
ออกฤทธิ์โดยตรงต่อเยื่อหุ้มเซลล์ของจุลชีพ(Cell membrane) มีผลต่อการซึมผ่าน
ยับยั้งการสร้างโปรตีน
ขัดขวางกระบวนการเมตาบอลิซึม
ยับยั้งการสร้างกรดนิวคลีอิก
ขอบเขตการออกฤทธิ์
ยาที่มีผลต่อเชื้อเเบคทีเรียชนิดเเกรมบวก
penicillins, cephalosporins, macrolides, carbapenems,chloramphenicol, tetracyclines, cotrimoxazole,clindamycin, vancomycin
ยาที่มีผลต่อเชื้อเเบคทีเรียชนิดเเกรมลบ
cephalosporins รุ่นที่2, 3, 4,macrolides, carbapenems,
chloramphenicoll, tetracyclines, cotrimoxazole,
aminoglycoside, aztreonam เเละ fluoroquinolones
ยาที่มีผลต่อเเบคทีเรียที่ไม่ใช้ออกซิเจน
cephalosporins รุ่นที่ 3,4macrolides, clindamycin,
imipenem, chloramphenicol เเละ metronidazole
ยาที่มีผลต่อเชื้อ Pseudomonas aeruginosa
cephalosporins รุ่นที่ 3,4 antipseudomanol penicillins เช่น ticarcillin, piperacillin
คุณลักษณะของยา
1.Penicillins
เป็นยาปฏิชีวนะชนิดเเรกที่ได้จาก Penicillinium notatum
ปัจจุบันเชื้อที่สามารถนำมาผลิตยา Penicillinium notatum เเละ Penicillinium chrysogenum
การเเบ่งกลุ่ม Penicillins
Natural penicillins:Penicillin G>>penicillin V
Penicillinase-resistant penicillins:Methicillin,Nafcillin,Cloxacillin
Aminopenicillins : Ampicillin,Amoxicillin
Antipseudomonas penicillins: Carbenicillin
Mezlocillin Piperacillin
Amidinopenicillins:Mecillinam
2.Cephalosporins
First-generation:เป็นยาที่มีประสิทธิภาพดีสำหรับเชื้อเเกรมบวก>>Cephalothin , Cephapirin
Second-generation:เป็นยาที่มีฤทธิ์ออกฤทธิ์กว้างกว่ายารุ่นที่>>Cefamandole , Cefuroxime
Third-generation:,มีผลออกฤทธิ์กว้างกว่า 2 กลุ่มเเรก>>Cefotaxime
cefoperazone
Fourth-generation:มีผลออกฤทธิ์กว้างเเละลึกที่สุด>>Cefpirome
,Cefepime
3.Carbapenems
ยาตัวเเรกในกลุ่มนี้คือ imipenem
imipenem เป็นยาที่มีประสิทธิภาพสูงเเละมีขอบเขตการทำลายเชื้อค่อนข้างกว้าง
4.Monobactams
ยาในกลุ่มนี้คือ astreonam ได้รับการสังเคราะห์มีประสิทธิภาพในการทำลายเชื้อเฉพาะเเกรมลบ anaerobic เท่านั้น
5.Polymyxins : Polymixin B , Polymixin E
ยากลุ่มนี้มีพิษต่อร่างกายสูงสุด ปัจจุบันมักใช้ topical use
6.Aminoglycoside
เป็นยากลุ่มที่มีขอบเขตในการต้านจุลชีพค่อนข้างกว้าง ทำลายเชื้อวัณโรคได้ด้วย ยากลุ่มนี้ได้เเก่ Streptomycin, Neomycin, sisomicin,Kanamycin, Amikacin,
Gentamicin, tobramycin
ขอบเขตในการต่อต้านยาจุลชีพของยาต่างในกลุ่มนี้:Amikacin> Netilmicin>Sisomicin>Tobramycin>Gentamycin>
Kanamycin>Streptomycin
7.Chloramphenicol
เป็นยายับยั้งการเจริญเติบโตชองเเบคทีเรียที่มีฤทธิ์กว้าง ได้ผลทั้งเชื้อเเกรมบวก เเละเเกรมลบ
8.Tetracycline
เป็นยายับยั้งการเจริญเติบโตชองเเบคทีเรียที่มีฤทธิ์กว้าง รวมทั้ง Rickettsiae เเละ Chlamydia
Oxytetracyclin : 1-2 กรัม เเบ่งให้ 4 ครั้ง
Tetracyclin : 1-2 กรัม เเบ่งให้ 4 ครั้ง
Doxycyclin: 100 มิลลิกรัม ทุก 12 ชั่วโมง
9.Macrolides
เป็นยายับยั้งการเจริญเติบโตของเเบคทีเรีย ยากลุ่มนี้มีโอกาสเกิดการดื้อยาได้บ่อยเเละรวดเร็ว จึงควรใช้เมื่อใช้ยาอื่นไม่ได้ผล
Erythromycin : 1-4 กรัม เเบ่งให้ทุก 6 ชม.
Roxitromycin : 150 มิลลิกรัม 1 x 2
10.Sulphonamide
เป็นยาออกฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของเเบคทีเรียทั้งเเกรมบวกเเละเเกรมลบ เเต่ใช้ผลดีกับโรคติดต่อเชื้อไม่รุนเเรงเเละไม่มีหนอง
Cotrimoxazole เป็นยาประกอบด้วย sulfamethoxazole เเละ trimethoprim(ในสัดส่วน 5:1)sulfamethoxazole (400 mg) +trimethoprim (80 mg)
11.Fluoroquinolones
ยาออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อเเบคทีเรียได้ทั้งเเกรมบวกเเละเเกรมลบ Norfloxacin , Ofloxacin , Ciprofloxacin
คำเเนะนำในการใช้ยาต้านจุลชีพ
ยา Cefaclor , cefuroxime , cephalein ,
cefamandole ,cefoperazone ,metronidazole เมื่อรับประทานยาเหล่านี้เเล้ว ห้ามดื่มเหล้า หรือเครื่องดื่มที่มีเเอลกอฮอล์
ยาปฏิชีวนะที่ต้องรับประทานก่อนอาหารควรรับประทานก่อนอาหารอย่างน้อยครึ่งชั่วโมง เช่น penicillin V
, Cloxacillin , ampicilin
ควรรับประทานยาติดต่อกันทุกวันตามเเพทย์สั่งจนยาหมด ป้องกันการดื้อยา
Tetrecyclin ,doxycycline ,Isoniazid ห้ามรับประทานพร้อมนมหรือยาลดกรด เนื่องจากยาพวกนี้จับกับเเร่ธาตุในนม
ยากลุ่ม Sulfonamide เช่น cotrimoxazole เนื่องจากยาละลายน้ำได้น้อย จึงควรดื่มน้ำตามมากๆ เพื่อช่วยในการละลายเเละการขับออกทางไตของยา
ยารักษาวัณโรค
1.ยาที่มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อวัณโรค(Bactericidal activity)
Isoniazid
selective ต่อเชื้อ Mycobacteruim tuberculosis
Rifampicin
bactericidal เป็นยาที่มีฤทธิ์ฆ่าวัณโรคสูงเทียบเท่าหรืออาจเหนือกว่าไอโซไนอะนิค
Streptomycin
เป็นยาขนานเเรกที่ใช้ในการรักษาวัณโรค ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อวัณโรคในภาวะที่เป็นด่าง
Pyrazinamide
first choice combination regimen
bactericidal
Ethionamide
bacteriostatic ใช้กับยาอื่น เพื่อป้องกันการดื้อยาของเชื้อ
2.ยาที่มีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อวัณโรค
Ethambutol
มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อวัณโรคค่อนข้สงสูง ไม่สามารถนำมาใช้อย่างเเพร่หลายเนื่องจากผู้ป่วยส่วนใหญ่ไม่สามารถทนฤทธิ์ไม่พึงประสงค์ของยาได้
Para-aminosalicylic acid ,PAS
ฤทธิ์ค่อนข้างอ่อนเเต่เมื่อใช้กับไอโซไนอะนิคพบว่าให้ผลการรักษาดี
Thiacetazone
ใช้ร่วมกับไอโอไนอะซิดในการรักษาวัณโรคครั้งเเรก
Cycloserine
ระบบยาที่เเนะนำ
ระบบยาที่ใช้เวลา 6 เดือน>>2HRZE(S)/4HR
ระบบยาที่ใช้เวลา 8 เดือน>>2HRZE(S)/6HE
ผู้ป่วยใหม่ ย้อมเสมหะพบเชื้อ
ระบบยาที่ใช้เวลา 9 เดือน>>2HRE/7HR
ระบบยาสำหรับผู้ป่วยที่ยังไม่เคยได้รับการรักษามาก่อน
ความหมาย
ยาต้านจุลชีพ(Antimicrobial drugs)
กลุ่มยาที่ออกฤทธิ์ต่อจุลชีพ
ยาปฏิชีวนะ (Antibiotic drugs)
สารที่สร้างขึ้นโดยจุลชีพชนิดหนึ่งซึ่งมีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโต หรือทำลายจุลชีพชนิดหนึ่ง
ยาที่ใช้ในโรคติดเชื้อโปรโตซัว(Antiprotozoals)
Metronidazole
เป็นยาในกลุ่ม nitroimidazloes ได้เเก่ Tinidazole, ornidazole
Metronidazole เป็นยาที่เลือกใช้เป็นอันดับเเรก สำหรับโรคติดเชื้อโปรโตซัวtrichomoniasis, amebiasis เเละ grardiasis
ยากำจัดพยาธิ(Antihelmintics)
1.ยาออกฤทธิ์ทำลายกระบวนการป้องกันตัวของพยาธิ ทำลายผิวของพยาธิทำให้พยาธิถูกทำลาย โดยกลไกของ host >>Niclosamide
,Diethylcarbamazine
2.ยาออกฤทธิ์ยับยั้งไม่ให้พยาธิใช้กลูโคสจาก host หรือยับยั้งกระบวนการเปลี่ยนเเปลงของกลูโคสในพยาธิทำให้พยาธิตายหรือไม่สามารถอยู่ในhost ต่อไปได้>> Mebendazole
,albendazole
3.ยาออกฤทธิ์ทำให้กล้ามเนื้อพยาธิเป็นอัมพาตทำให้ไม่สามารถเกาะอยู่กับผนังลำไส้เเละหลุดออกจากทางเดินอาหาร>>Piperazine citrate
,Pyrantel pamoate
ยาขับพยาธิตัวกลมในลำไส้
Thiabendazole
ยานี้มีฤทธิ์ขับพยาธิไส้เดือน พยาธิเส้นด้าย พยาธิเเส้ม้า มีฤทธิ์ยับยั้ง enzyme fumarate reductase ใน mitochondriaของพยาธิ
Piperazine citrate
ยานี้มีฤทธิ์ขับพยาธิไส้เดือนกลม เเละพยาธิเส้นด้าย ยับยั้งฤทธิ์ของ acetylcholine ที่กล้ามเนื้อของพยาธิ
Pyrantel pamoate
ยามีฤทธิ์ต่อพยาธิปากขอ ไส้เดือน เส้นด้าย ยับยั้งneuromuscular transmission ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ Cholinesterase
Albendazole
ยานี้มีประสิทธิภาพคล้ายมีเบนดาโซล เเต่ได้ผลดีในการรักษาโรคพยาธิสตรองจิย์ลอยด์ด้วย ยับยั้งการนำกลูโคสจากhost
Mebendazole
ยานี้มีฤทธิ์ขับพยาธิไส้เดือน พยาธิเส้นด้าย พยาธิเเส้ม้า พยาธิปากขอเเละพยาธิเเคปิลลาเรียได้ผลดี ยับยั้งการสังเคราะห์ microtubule เเละยับยั้งการนำกลูโคสจาก host
ยาขับพยาธิตัวกลมในเนื้อเยื่อ
Diethylcarbamazine
ยานี้มีฤทธิ์ฆ่าไมโครฟิลาเรียของพยาธิฟิลาเรียเเละอาจฆ่าพยาธิตัวเเก่
ยาขับพยาธิตัวตืด
Niclosamide
ยานี้มีฤทธิ์ขับพยาธิตืดวัด พยาธิตืดหมู เเละพยาธิตืดเเคระเป็นยาอันดับเเรกในการรักษาโรคพยาธิตัวตืด เกือบทุกชนิด
เเต่ถ้าใช้ Niclosamide จะต้องให้ยาระบาย(purgative)
ยาขับพยาธิใบไม้
ปวกหาด(Artocarpus lakoocha)
มะเกลือ(Diospyros mollis)
Praziquantel(Biltricide)
เป็นยาอันดับเเรกในการรักษาโรคพยาธิใบไม้เกือบทุกชนิด
Antifungals
ยารักษาเชื้อรา
ชนิดทาภายนอก(Topical)
Whitfield's ointment
Tolnaftate
ออกฤทธิ์กว้าง
Ciclopirox olamine
มักใช้ในการรักษา Tinea pedis
Imidazoles
ออกฤทธิ์กว้างมีผลต่อเเบคทีเรีย เเละโปรโตซัวบางอย่างClotrimazole, econazole เเละ Miconazole
Sodium Thiosulphate
เป็นผลึกใสไม่มีกลิ่น ละลายได้ดีในน้ำเเละเสื่อมสภาพได้ง่าย
Selenium Sulphide
เป็นผงสีส้มหรือมีน้ำตาลเเดงมีกลิ่น Hydrogen sulphide อ่อนๆไม่ละลายในน้ำ
ชนิดสำหรับให้รับประทาน(Systemic)
Nystatin
ยารับประทานรักษาเชื้อ Candida ในทางเดินอาหาร
Griseofulvin
ยานี้มีใช้ในรูปของยาเม็ด ขนาด 125,250,เเละ 500 มิลลิกรัม
Ketoconazole
รักษาDermatophytes, Candidal
มีฤทธิ์ต่อ Gram positive cocci มีฤทธิ์ต่อต้าน Parasite ยาเม็ด ขนาด 200 มิลลิกรัม ใช้ยาขนาด 200 มิลลิกรัมต่อวัน
Itraconazole
เป็นยาต้านเชื้อราชนิดรับประทานของยาในกลุ่ม Triazole มีขอบเขตในการออกฤทธิ์กว้าง
Fluoconazole
เป็นยาต้านเชื้อราชนิดรับประทานใช้ได้ผลในการรักษาการติดเชื้อ การรักษาCryptococcal meningitis อาจต้องให้ติดต่อกันนาน 6-8 สัปดาห์ ยาเเคปซูลขนาด 50 เเละ 150 มิลลิกรัม
Amphotericin B
ยานี้มีอันตรายในการใช้ค่อนข้างสูง มีเฉพาะในรูปของยาฉีดขนาด 50 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร
ยาต้านไวรัส(Antiviral drugs)
Acyclovir
เป็นยารักษาโรคติดเชื้อเฮอร์พิสที่ดีที่สุดตัวหนึ่ง โดยฌฉพาะไวรัสเริม เเละอีสุกอีใส-งูสวัด ยาเม็ดขนาด 200 เเละ 400 มิลลิกรัม
Vibarabin ( Ara-A , Adrenosine arabinoside )
ยาให้ผลในการรักษาเชื้อไวรัสกลุ่มเฮอร์พีสได้ดีมาก ในรายที่เป็นเเผลที่กระจกตา รายที่มีการติดเชื้อรุนเเรงโดยเฉพาะในทารกเเรกเกิด เเละผู้ป่วยที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง
Idoxuridine ( IDU )
เป็นยาตัวเเรกที่ให้ผลดีในการรักษาการอักเสบ เเละเเผลที่กระจกตา ซึ่งเกิดจากเชื้อเออร์พีส
Amantadine , Rimantadine
เเละ Tromantadine
เป็นสารสังเคราะห์ที่ใช้ป้องกัน เเละรักษาโรคไข้หวัดใหญ่ Type A ยาจะได้ผลต่อเมื่อหลลังจากติดเชื้อไวรัสเเล้วไม่เกิน 76 ชั่วโมง ชนิดเเคปซุล 100 มิลลิกรัม เเละชนิดน้ำเชื่อ 50 มิลลิกรัม/มิลลิลิตร
Interferon ( IFN )
IFN เป็นโปรตีนที่เซลล์ที่ติดเชื้อ ไวรัสสังเคราะห์ขึ้น มีฤทธิ์ป้องกันไม่ให้เซลล์ที่ยังไม่ติดเชื้อไวรัสติดเชื้อไวรัส
ยาต้านไวรัสเอชไอวี ANTI-HIV
Reverse transcriptase inhibitors
ออกฤทธิ์ยับยั้งการสร้างDNA โดยใช้เอนไซม์reverse transcriptase
stavudine (d4T)
lamivudine (3TC)
zalcitabine (ddC)
Mevirapine
didanosine (ddI)
efavirenz
zidovudine (AZT)
Delavirdine
Protease inhibitors
ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ protease
Saquinavir
Ritronavir
Indinavir
nelfinavir
การใช้ยาร่วมกัน 3 ชนิดsaquinavir, zalcitabine (ddC), zidovudine (AZT) ให้ประสิทธิผลสูงกว่าการใช้ยาร่วมกันเพียง 2 ชนิด
ยาต้านมาลาเรีย(Antimalarial drugs)
Quinine Sulfate เเละ Quinine Dihydrochloride
มีฤทธิ์สูงต่อ P.f เเละเป็น gametocide ต่อ P.v,P.o,P.m ยาสามารถจับกับ DNA ทำให้ไม่มีการสร้างโปรตีน
Chloroquine Phosphate, Chloroquine Hydrochloride
ออกฤทธิ์ยับยั้งการสร้าง DNA เเละ RNA
Primaquine Sulfate
ป้องกันการเกิดไข้กลับ
Mefloquine
ไม่ได้จับกับ DNA ปัจจุบันมีการใช้ Mefloquine ร่วมกับ Pyrimethamine เพื่อลดการดื้อยาเเละเพิ่มประสิทธิภาพของยา
Antifolate
Pyrimethamine
Trimethoprim
Fansidar (Sulfadoxine 500 มิลลิกรัม+ Pyrimethamine 25 มิลลิกรัม)
ยาปฎิชีวนะอื่นๆ
มักใช้ร่วมกับ Quinine ในการฆ่าเชื้อ P.falciparum ที่ดื้อยา Chloroquine
Tetracyclines ชนิดที่ใช้มาก คือ Doxycycline
Tetracyclines มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อได้เเต่ออกฤทธิ์ช้า
GINGHAOSU (ARTEMISININ)
ยานี้ออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อ P.f ซึ่งดื้อต่อยา Chloroquine ได้ผลดี
ยาจะฆ่าเชื้อในเลือดเท่านั้น ไม่มีผลต่อเชื้อในตับ เนื่องจากยามีค่าครึ่งชีวิตสั้นมาก จึงไม่มีผลต่อการป้องกันการติดเชื้อ
A6480052นางสาวพิมพ์ชนก เดชคำภู นักศึกษาพยาบาลชั้นปีที่2