Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
หน่วยที่ 7 รูปแบบและแนวทางการส่งเสริมและพัฒนาการเกษตร - Coggle Diagram
หน่วยที่ 7
รูปแบบและแนวทางการส่งเสริมและพัฒนาการเกษตร
รูปแบบและแนวทางการส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรตามวิธีการทำงาน
1.1 รูปแบบและแนวทางการส่งเสริมฯ แบบการฝึกอบรม
และเยี่ยมเยียน
1.1.1 แนวคิดสำคัญ
(1) การฝึกอบรม (training) ประกอบไปด้วยหลักสูตรต่างๆ ที่มีเนื้อหาด้านการเกษตร ด้านการจัดการไร่นา ด้านปศุสัตว์ ประมง รวมถึงด้านส่งเสริมการเกษตร ซึ่ง นักวิชาการเกษตร ซึ่งมีความรู้ ความเชี่ยวชาญด้านนั้นๆ เป็นวิทยากรในการอบรม
(2) เยี่ยมเยียน (visiting) ดำเนินการโดยเจ้าหน้าที่ส่งเสริมการเกษตร เข้าไปเยี่ยมเยียน
1.1.2 ลักษณะสำคัญ
(4) เวลาการทำงานที่แน่นอน
(5) ความสม่ำเสมอในการเยี่ยมเยียน
(3) เนื้อหาอบรมเฉพาะด้าน
(6) การเชื่อมโยงระหว่างการส่งเสริมและการวิจัย
(2) การทำงานภายใต้การบังคับบัญชาแบบเบ็ดเสร็จ
(7) เชื่อถือได้
(1) ความเป็นมืออาชีพ
1.1.3 ตัวอย่างแนวทางการดำเนินการ
(1) การฝึกอบรม
(1.1) เนื้อหาการฝึกอบรม
(ด้านสมรรถนะ, ด้านวิชาการ และด้านแผนงานโครงการ)
(1.2) วิธีการ
(จัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และ การฝึกอบรม)
(2) การเยี่ยมเยียน
(2.3) วันพุธ - เยี่ยมเยียนในงานปกติของกรมส่งเสริมการเกษตร
(2.4) วันพฤหัสบดี - เยี่ยมเยียนงานนโยบายกระทรวง
(2.2) วันอังคาร - เยี่ยมเยียนในงานเน้นหนัก
(2.5) วันศุกร์ - สรุปผลการปฏิบัติงาน
(2.1) วันจันทร์ -ประชุมวางแผนปฏิบัติงาน
1.1.4 ข้อควรพิจารณาในการใช้รูปแบบ
การฝึกอบรมและเยี่ยมเยียน
(3) ความไม่ยืดหยุ่น
(4) เน้นการเยี่ยมเยียน
(2) การทำงานแบบแยกส่วน
(5) ขาดความยั่งยืน
(1) การสั่งการจากบนลงล่าง
1.2 รูปแบบและแนวทางการส่งเสริมฯ
แบบการบริการเบ็ดเสร็จ
1.2.4 ข้อควรพิจารณาในการใช้รูปแบบ
การบริการเบ็ดเสร็จ
(2) งบประมาณที่มีจำกัด
(3) กฎ ระเบียบ ต่างๆ
(1) ความรู้ ความเข้าใจในการปฏิบัติงาน
(4) บทบาทหน้าที่ของนักส่งเสริม
1.2.1 แนวคิด
การรวบรวมบริการในด้านต่างๆมาร่วมกันให้บริการ ณ ที่ใดที่หนึ่งเพียงจุดเดียวแบบเบ็ดเสร็จ ซึ่งดำเนินการทั้งภายในหน่วยงานหนือหลายหน่วยงานร่วมกันให้บริการ
1.2.2 ลักษณะสำคัญ
(4) การเน้นการเรียนรู้จากการปฏิบัติจริง
(5) การบริหารงานร่วมกัน
(3) การมีหลักสูตรการเรียนรู้ที่ชัดเจน
(2) การมีเกษตรกรต้นแบบ
(1) การมีจุดให้บริการที่สะดวก
(6) แผนการพัฒนาที่เกิดจากชุมชน
1.2.3 แนวทางการส่งเสริมฯ
(4) การจัดทำแผนพัฒนาการเกษตรในระดับพื้นที่
(5) การจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่น
(3) การสำรวจข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับการเกษตรในระดับพื้นที่
(6) การถ่ายทอดองค์ความรู้
(2) การสร้างเครือข่ายเกษตรกรต้นแบบ
(7) การรวมกลุ่มและการพัฒนากลุ่ม
(1) การเพิ่มจุดการให้บริการในพื้นที่
(8) การบริการข้อมูลและการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์
1.3 รูปแบบและแนวทางการส่งเสริมฯ แบบการมีส่วนร่วม
1.3.1 แนวคิด
เน้นให้ภาคประชาชนหรือเกษตรกร
เข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนา
1.3.2 ลักษณะสำคัญ
(2) ความมีส่วนร่วมเกี่ยวข้องในกิจกรรม
(3) ความเสมอภาคหรือความเท่าเทียมกัน
(1) เป็นการกระจายอำนาจในการตัดสินใจ
(4) การพัฒนาขีดความสามารถของตนเอง
(5) การร่วมจัดสรรผลประโยชน์
องค์ประกอบสำคัญ
(3) บริบทและการสนับสนุนของสถาบัน
(1) แนวทางและวิธีการมีส่วนร่วม
(2) สภาพแวดล้อมของการเรียนรู้ด้วยกัน
1.3.3 แนวทางการส่งเสริมฯ
(2) นักส่งเสริม - เป็นผู้จัดกระบวนการ นักส่งเสริมควรแสดงบทบาทตั้งแต่การรับฟังปัญหา วอเคราะห์ปัญหา ร่วมมือวางแผนแก้ไขปัญหา สรุปแผนการดำเนินงาน รวมถึงประสานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
(3) ภาคีเครือข่าย - เป็นหน่วยงานที่เข้ามาร่วมให้คำปรึกษา และร่วมแก้ไขปัญหาเฉพาะด้านตามหน่วยงานนั้นๆ
(1) เกษตรกร-เป็นผู้รับผลโดยตรงจากการพัฒนา เกษตรกรควรแสดงบทบาททุกขั้นตอนที่เกี่ยวข้องกับการมีส่วนร่วม
1.3.4 ข้อควรพิจารณาในการใช้รูปแบบการมีส่วนร่วม
(3) ความไม่มีประสิทธิภาพในการใช้ทรัพยากร
(4) การเตรียมความพร้อมให้กับชุมชน
(2) การได้มาซึ่งปัญหาที่ชัดเจน
(5) การสร้างโอกาส
(1) การขาดความรู้ความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน
1.4 รูปแบบและแนวทางการส่งเสริมฯ แบบโครงการ
1.4.1 แนวคิด
(1) ภาครัฐ - เน้นการดำเนินงานตอบสนองความต้องการทางเศรษฐกิจและสังคมของเกษตรกรและชุมชน
(2) ภาาคเอกชน - เน้นผลตอบแทนเชิงธุรกิจจากการดำเนินโครงการ
1.4.2 ลักษณะสำคัญ
(2) โครงการแบบเครือข่าย
(3) โครงการแบบระบบวงจร
(1) โครงการแบบระบบลูกโซ่
การดำเนินโครงการที่สำคัญ
(3) มีการกำหนดขอบเขตพื้นที่การดำเนินงานอย่างชัดเจน
(4) มีขอบเขตของการบริหารและความรับผิดชอบเป็นเอกเทศ
(2) มีการกำหนดระยะเวลาเริ่มต้นและสิ้นสุดชัดเจน
(5) มีรูปแบบการดำเนินงานที่สอดคล้องกลมกลืนกัน
(1) มีการกำหนดวัตถุประสงค์ชัดเจน
(6) มีการทำสัญญากับผู้ที่เกี่ยวข้อง
1.4.3 แนวทางการส่งเสริมฯ
(3) การทำแผนปฏิบัติงาน
(2) การกำหนดวัตถุประสงค์และเป้าหมาย
(4) การดำเนินการตามแผน
(5)การติดตามและประเมินผล
(1) การวินิจฉัยปัญหา
1.4.4 ข้อควรพิจารณาในการใช้รูปแบบโครงการ
(3) ความเป็นเอกภาพ
(4) ความขัดแย้ง
(2) การพึ่งพาซึ่งกันและกัน
(5) ความยั่งยืนของโครงการ
(1) มุ่งผลลัพธ์ที่เกิดแก่กลุ่มเป้าหมายหลัก
(6) การเชื่อมโยงกับภารกิจประจำ
1.5 รูปแบบและแนวทางการส่งเสริมฯ แบบผสมผสาน
1.5.1 แนวคิด
เกิดจากการใช้รูปแบบต่างๆ ให้เหมาะสมกับวิธีการทำงานตามสภาพและสถานการณ์จริง ทั้งรูปแบบฝึกอบรมและเยี่ยมเยียน การบริการเบ็ดเสร็จ การมีส่วนร่วม รูปแบบโครงการ รวมถึงรูปแบบอื่นๆ มาประยุกต์ใช้
1.5.2 ลักษณะสำคัญ
(4) เกิดกระบวนการร่วมคิด ร่วมทำ ร่วมรับรู้ ร่วมเรียนรู้ ร่วมรับผลในการทำงานร่วมกัน
(5) ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลง
(3) การแก้ไขปัญหาแบบเชื่อมโยง
(6) ทำให้เกิดการประหยัดทรัพยากร
(2) การผสมผสานรูปแบบ วิธีการ และสื่อที่ใช้ต่างๆ
(7) ทำให้เจ้าหน้าที่ส่งเสริมการเกษตรหรือผู้เกี่ยวข้องได้ปฏิบัติงานแบบบูรณาการ
(1) การผสมผสานความรู้หลายสาขาวิชาหรือหลายศาสตร์
1.5.3 แนวทางการส่งเสริมฯ
เน้นการนำ ข้อดี ส่วนสำคัญ หรือส่วนที่ให้ประโยชน์สูงสุดของแต่ละรูปแบบการส่งเสริมฯ มาผสมผสานเป็นรูปแบบเดียวกัน
1.5.4 ข้อควรพิจารณาในการใช้รูปแบบผสมผสาน
(2) การออกแบบรูปแบบผสมผสานในแต่ละพื้นที่
(3) ศึกษาลักษณะการทำงาน
(1) การศึกษาสภาพพื้นที่
(4) การประเมินผลเพื่อใช้ในพื้นที่ใหม่
รูปแบบและแนวทางการส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรตามวัตถุประสงค์
2.1 รูปแบบและแนวทางการส่งเสริมฯ เพื่อการพึ่งพาตนเอง
2.1.1 แนวคิด
การให้ความช่วยเหลือให้เกษตรกรสามารถช่วยเหลือตนเองหรือพึ่งพาตนเองได้อย่างยั่งยืน
2.1.2 ลักษณะสำคัญ
(3) การพึ่งตนเองได้ทางทรัพยากรธรรมชาติ (R=Resources)
(4) การพึ่งตนเองได้ทางจิตใจ (M=Moral)
(2) การพึ่งตนเองได้ทางเศรษฐกิจ (E=Economy)
(5) การพึ่งตนเองได้ทางสังคม (S=Social)
(1) การพึ่งตนเองได้ทางเทคโนโลยี (T= Technology)
2.1.3 แนวทางการส่งเสริมฯ
(1) ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
3 ห่วง (มีเหตุผล , พอประมาณ และมีภูคุ้มกันที่ดีในตัว)
2 เงื่อนไข (เงื่อนไขความรู้ และเงื่อนไขคุณธรรม)
(2) หลักการทฤษฎีใหม่ 3 ขั้น
ขั้นที่ 2 - ส่งเสริมให้เกษตรกรเกิดการรวมพลังในรูปแบบกลุ่ม เช่น เพื่อทำการผลิต การตลาด การจัดการ การพัฒนาสังคม
ขั้น 3 - ส่งเสริมให้เกิดการเชื่อมโยงระดับเครือข่าย
เพื่อช่วยเหลือเกื้อกูลกันในมิติต่างๆ
ขั้นที่ 1-ส่งเสริมให้ชีวิตและครัวเรือนเกษตรกรมีความพอเพียง
เลี้ยงตนเองได้ บนพื้นฐานของความประหยัด
2.1.4 ข้อควรพิจารณาในการใช้รูปแบบฯ
เพื่อการพึ่งพาตนเอง
(1) มีระดับขั้นของการพัฒนา
(2) สามารถวิเคราะห์การพึ่งพาตนเองได้หลายมิติ
2.2 รูปแบบและแนวทางการส่งเสริมฯ
เพื่อการดำเนินการเชิงธุรกิจ
2.2.1 แนวคิด
มีแนวคิดในการส่งเสริมที่เป็นเอกลักษณ์
มีเป้าหมายการส่งเสริมที่ชัดเจนคือเป็นลักษณะเชิงธุรกิจ
2.2.2 ลักษณะสำคัญ
(2) การส่งเสริมแบบครบวงจร
(3) การส่งเสริมที่ใช้การตลาดนำ
(1) การส่งเสริมการขาย
(4) การส่งเสริมที่ดำเนินการ
แบบหวังผลกำไรทางธุรกิจทางอ้อม
2.2.3 แนวทางการส่งเสริมฯ
(3) การส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรด้านการตลาด
(ผลิตภัณฑ์, ราคา, การจัดจำหน่าย และการส่งเสริมการตลาด)
(4) การส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรด้านโลจิสติกส์
(การเคลื่อนย้ายสินค้า, กาจัดการระบบข้อมูลสินค้า และการจัดการคลังสินค้า)
(2) การส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรด้านการผลิต
(5) การส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรด้านการเงิน
(1) การส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรด้านการจัดหาปัจจัยการผลิต
(6) การส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรด้านการบริหารทรัพยากรมนุษย์
2.2.4 ข้อควรพิจารณาในการใช้รูปแบบฯ
เพื่อการดำเนินการเชิงธุรกิจ
(4) การวิเคราะห์การเกษตรทั้งห่วงโซ่อุปทาน
(5) การพร้อมรับความเสี่ยง
(3) ทักษะของนักจัดการ
(6) ทักษะการเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร
(2) นวัตกรรมการจัดการ
(7) มาตรการจูงใจ
(1) ความชัดเจนของข้อมูลการตลาด
รูปแบบและแนวทางการส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรตามจุดเน้น
3.1 รูปแบบและแนวทางการส่งเสริมฯ
จำแนกตามบุคคลเป้าหมาย
3.1.1 แนวคิด
มีแนวคิดจากการพัฒนาที่ต้องการเน้นคนเป็นศูนย์กลาง
ในการพัฒนา เป็นการพัฒนา ของคน โดยคน และเพื่อคน
โดยมีความเชื่อว่าหากพัฒนาบุคคลให้มีคุณภาพ ความรู้
ความสามารถแล้วนั้น บุคคลจะสามารถกำหนดทิศทาง
การพัฒนาตนเองและชุมชนอย่างยั่งยืนเองได้
3.1.2 ลักษณะสำคัญ
เน้น ตัวบุคคลที่ต้องการพัฒนา
(2) กลุ่มเกษตรกร
(1) เกษตรกรรายย่อย
(3) เครือข่ายเกษตรกร
3.1.3 แนวทางการส่งเสริมฯ
(2) แนวทางการส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรของกลุ่มเกษตรกร
เน้น การรวมกลุ่ม เพื่อยกระดับให้เกิดการแข่งขันเชิงพาณิชย์
(3) แนวทางการส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรของเครือข่ายเกษตรกร
เน้น เพิ่มขีดความสามารถทางการแข่งขันของเครือข่ายเกษตรกร โดยส่งเสริมให้เกิดการเชื่อมโยงของภาคีเครือข่าย ให้ดำเนินเป็นลักษณะเชิงพาณิชยื
(1) แนวทางการส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรของเกษตรกรรายย่อย
เน้น การพัฒนาตัวบุคคล
3.1.4 ข้อควรพิจารณาการใช้รูปแบบฯ
จำแนกตามบุคคลเป้าหมาย
(2) การจัดความสัมพันธ์เชื่อมโยงของบุคคล
(3) วิธีการส่งเสริมที่เหมาะสมตามลักษณะของบุคคลเป้าหมาย
(1) การเข้าใจกลุ่มเป้าหมาย
3.2 รูปแบบและแนวทางการส่งเสริมฯ
จำแนกตามพื้นที่เป้าหมาย
3.2.1 แนวคิด
เกิดจากแนวคิดว่าในแต่ละพื้นที่มีความแตกต่างกันในเรื่องสภาพทางกายภาพของชุมชน ลักษณะทางสังคม อาชีพ ความเป็นอยู่ รวมถึงทรัพยากรท้องถิ่น ดังนั้นจึงยึดตามพื้นที่เป้าหมายเพื่อให้เกิดผลการพัฒนาอย่างเป็นรูปธรรม สอดคล้องกับบริบทของพื้นที่
3.2.2 ลักษณะสำคัญ
(3) การมีผู้ประสานงานในพื้นที่
(4) การบริหารจัดการแปลงในด้านผลิตและการตลาด
(2) การกำหนดเป้าหมายการพัฒนา
(5) การรวมกลุ่มเกษตรกร
(1) การกำหนดพื้นที่เป้าหมาย
(6) การประสานงานร่วมมือกับภาคีและเครือข่าย
3.2.3 ตัวอย่างแนวทางการส่งเสริมฯ
(2) ขั้นตอนการพัฒนาผู้ประสานงานหรือผู้จัดการพื้นที่
(การอบรมผู้จัดการพื้นที่, การจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และการจัดทีมให้คำปรึกษาแนะนำ)
(3) ขั้นตอนการดำเนินงาน แนวทางการส่งเสริมฯ
(จัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และการบริหารจัดการผลิตและการตลาด)
(1) ขั้นตอนการเตรียมการ (กำหนดพื้นที่เป้าหมาย , กำหนดแนวทางการดำเนินงาน และการชี้แจงประชาสัมพันธ์)
(4) การตดตามและประเมินผล
3.2.4 ข้อควรพิจารณาในการใชรูปแบบฯ
จำแนกตามพื้นที่เป้าหมาย
(2) ไม่ยึดติดกับพื้นที่การปกครอง
(3) การประสานงานที่มีลักษณะเป็นการบูรณาการดยมีศูนย์กลางคือพื้นที่
(1) การวิเคราะห์พื้นที่ให้ชัดเจน
(4) การแบ่งปัน ไม่แข่งขัน
3.3 รูปแบบและแนวทางการส่งเสริมฯ
จำแนกตามสินค้าและบริการเป้าหมาย
3.3.1 แนวคิด
เพื่อมุ่งหวัดให้ได้สินค้าเพียงพอต่อความต้องการ
3.3.2 ลักษณะสำคัญ
(2) การวิเคราะห์ความสามารถของพื้นที่ในการผลิตสินค้า
(3) การผลิตสินค้าที่สอดคล้องกับสถานการณ์
(1) การกำหนดสินค้าและบริการเป้าหมาย
3.3.3 แนวทางการส่งเสริมฯ
(2) แนวทางการพัฒนาระบบโลจิสติกส์สินค้าเกษตร
(การเคลื่อย้ายสินค้า และการพัฒนาการเคลื่อนย้ายข้อมูล)
(3) แนวทางการส่งเสริมการผลิตสินค้าเกษตรที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
เพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน
(1) แนวทางการพัฒนาการผลิตสินค้าเกษตรตลอดห่วงโซ่อุปทาน
(ด้วยการเพิ่มคุณค่าสินค้า และด้วยการเพิ่มมูลค่าสินค้า)
(4) แนวทางการเสริมสร้างการผลิตสินค้าเกษตรที่เป็นพืชอาหาร
และพืชพลังงานให้เกิดความมั่นคง
(5) แนวทางการสนับสนุนการพัฒนาระบบตลาดสินค้าเกษตร
3.3.4 ข้อควรพิจารณาในการใช้รูปแบบฯ
จำแนกตามสินค้าและบริการเป้าหมาย
(3)คุณภาพและมาตรฐานของสินค้าเกษตร
(4) การพิจารณาตลาด
(2) การเกิดนวัตกรรมสินค้าและบริการ
(5) ความสอดคล้องระหว่างศักยภาพการผลิตและปริมาณความต้องการของตลาด
(1) อัตลักษณ์ เอกลักษณ์ของสินค้าและบริการ
(5) การสื่อสารกับตลาดผู้บริโภค