Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

GIZAKIA, ORGANISMO ZELULANIZTUN BAT - Coggle Diagram

- - - - zelulaz osatuta dago.
      - hiru bizi funtzioak egien dituen unitate txikiena
        
        nutrizio
        
        ingurunetik materia eta energia lortzea gure jarduerak egiteko
        
        erlazio
        
        ingurunetik informazioa hartzea
        
        ugalketa
        
        Ondorengo berriak sortzea, bizirik irauteko denboran
      - animalia zelula
        
        Mintzez inguratutako organulu zitoplasmatikoak dituzte
        
        Heterotrofoak dira
        
        Gehienak aerobioak dira
        
        oxigenoa erabiltzen dute arnasketa, energia lortzeko
        
        anaerobioak
        
        hartzidura prozesuen bidez lor dezakete energia, oxigenorik erabili gabe
        
        Atalak
        
        Nukleoa
        
        ADN hantxe dago, mintzezko nukleo bilgarri batek inguratuta dago
        
        Zitoplasma
        
        Zelularen barruko ingurunea da, hantxe daude organuluak
        
        Zentrosoma
        
        Ez dauka mintzik, Zentriolo izeneko bi zilindroz osatuta dago, Ardatz mitotikoa, zilioak eta flageloak sortzen ditu
        
        Mitokondrioa
        
        Hantxe gertatzen dira arnasketa prozesu aerobioak, zelularen energia sortzen dutenak
        
        Lisosoma
        
        zelulen digestioaz arduratzen dena
        
        Erretikulu endoplasmatiko leuna
        
        Lipidoen metabolismoarekin erlazionatutako hodi sistema bat da
        
        Bakuoloa
        
        Ura eta erreserbarako substantziak gordetzen dituen xixku bat da
        
        Golgi aparatua
        
        Jariaketa prozesuetan parte hartzen duen ontzi sistema bat da
        
        Erribosoma
        
        Mintzik gabeko organulu da, proteinen sintesian parte hartzen duena
        
        Mintz plasmatikoa
        
        Zelula inguratzen du, substantzia trukea erregulatzen du
        
        Erretikulu endoplasmatiko zimurra
        
        Erantsita erribosomak dituzten zakuen sistema bat da, mintzeko proteinak ekoizten dituena
      - Landare zelula
        
        Autotrofoak dira
        
        aerobioak dira
        
        fotosintesia egiten dute mintz bikoitza duen organulu, kloroplastoan
        
        fotosintesis bides lortzen dute energia
        
        Atalak
        
        Erretikulu endoplasmatikoa leuna
        
        Zelula pareta
        
        Golgiren aparatua
        
        Erretikulu endoplasmatikoa pikorduna
        
        Kloroplastoa
        
        Zitoplasma
        
        Errisomak
        
        Mitokondria
        
        Bakuoloak
        
        Nukleoa
      - Prokariotoak
        
        Ez dute nukleoa
        
        ADNa benatuta daukate (Nukleoidea)
        
        organul mota bakarra, ERRIBO SOMAK
        
        Atalak
        
        Mintz plamatikoa
        
        Bakterio pareta
        
        Kapsula
        
        Flageloa
        
        Zitoplasma
        
        Erribo somak
        
        Pilia
        
        Nukleoidea
      - Eukariotoak
        
        Nukleoa dute
        
        ADNa nukleoan dago
        
        organu ugari daukate
    - - zelulen multzoak dira
      - lau multzotan bereisten dira
        
        nerbio ehuna
        
        Zelula oso adarkatuz eta nahiko espezializatuz osaturik dago
        
        zelulen izena neuronak da
        
        Nerbio bulkada transmititzea da ehun horren eginkizuna
        
        muskulu ehuna
        
        Miozito izeneko zelulaz osatuta dago
        
        Muskulu ehuna
        
        Muskulu ehun leuna
        
        Zelulak nukleo bakarrekoak eta ildaskarik gabeak dira
        
        uzkurtzea geldoa eta nahigabekoa da
        
        Bihotzeko muskulu ehun ildaskatua
        
        zitoplasman eta nukleo bakarrekoak izan ohi dira
        
        Eskeletoko muskulu ehun ildaskatua
        
        zitoplasman eta nukleo askokoak dira
        
        Haien uzkurtzea azkarra eta borondatezkoa izaten da
        
        Eskeletoko muskuluak eratzen dituzte
        
        ehun konektiboa
        
        Hainbat motatako ehun konektiboak daude
        
        Kartilago ehuna
        
        kondrozitoak deitzen dira
        
        Kartilagoak osatzen ditu
        
        Odol ehuna
        
        odol zelulk deitzen dira: eritrozitoak eta leukozitoak
        
        Mantenugaiak, hondakinak eta hormonak garraiatzen ditu. Koagulazio eta orbantze prozesuetan eta organismoaren defentsan jarduten du
        
        Gantz ehuna
        
        Gantz zelulak adipozitoakdeitzen dute
        
        Lipidoen energia erreserba da, bai eta isolatzaile termikoa eta mekanikoa ere
        
        Hezur ehuna
        
        Hezurrak osatzen ditu
        
        hezur zelulak osteozito deitzen dira
        
        bi motatakoa izan daiteke
        
        Hezur ehun harroa
        
        1 more item...
        
        Hezur ehun trinkoa
        
        1 more item...
        
        Ehun konjuntiboa
        
        Haren zelulei fibrozito esaten zaie
        
        Adibidez
        
        dermisa
        
        tendoiak
        
        ehun epiteliala
        
        Elkarren artean irmoki lotutako zelulaz osatuta dago
        
        Gorputzaren eta kanpoaldearen edo gorputz barruko inguruneen arteko hesi bat da
        
        izan al dira
        
        estaldurazkoak
        
        Gorputzaren azala eta barrunbeak estaltzen ditu
        
        adibidez hodiaren mukosa
        
        guruinezkoak
        
        guruin exokrinoek kanpoaldera edo gorputzeko barrunbeetara jariatzen dute haien edukia eta endokrinoek odolera isurtzen dituzte haien jariakinak (hormonak)
    - - H20, gateak, proteinak, ADNa Maila zelularra: zelulek osatzen dute
    - - Organoak
        
        Funtzio edo eginkizun jakin bat betetzeko modu koordinatuan lan egiten duten ehun mota askok eta askok eratutako egiturak dira organoak
        
        funtsezko osagaia organoak dira
        
        adibidez
        
        bihotza
        
        pulmoiak
      - Aparatu sistema
        
        Sistema
        
        bat funtzio komun bat duten eta antzeko ehunez osatuta dauden organoz eratuta dago
        
        Aparatu
        
        bat funtzio bat edo hainbat betetzen dituzten zenbait ehunez osatutako organoz eratuta dago
        
        Sistema eta aparatu mailetan
        
        funtsezko osagaiak sistemak eta aparatuak dir
        
        adibidez
        
        eskeleto sistema
        
        muskulu sistema
    - - aparatu guztien multzoa
      - Maila honetakoa da gizabanakoa
      - aparatu eta sistema guztien funtzionamendu koordinatuari esker gauzatzen ditu bizi funtzio
        
        Erlazioa
        
        Erlazio funtzioari esker gure inguruan eta barruan gertatzen diren aldaketak hauteman eta interpreta ditzakegu
        
        Giza erlazioan
        
        nerbio sistemak
        
        sistema endokrinoak
        
        zentzumen errezeptoreek
        
        lokomozio aparatuak
        
        Ugalketa
        
        Ugalketa funtzioaren bidez, gurasoen antzekoak diren gizabanako berriak sortzen dira
        
        Nutrizioa
        
        Nutrizio funtzioa gizabanakoa bizirik mantentzeko beharrezkoak diren substantziak
        
        lau prozesuren bidez gauzatzen da
        
        Arnas aparatua
        
        Oxigenoa (O2) hartu, eta karbono dioxidoa (CO2) kanporatzen du
        
        Zirkulazio aparatua
        
        Mantenugaiak eta O2 zeluletara garraiatzen ditu
        
        Digestio aparatua
        
        Kanpotik datozen elikagaiak hartu, eta mantenugai bihurtzen ditu
        
        Iraitz aparatua
        
        Zelulen metabolismoan sortutako hondakinak kanporatzen ditu