Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ช่องท้อง abdoment - Coggle Diagram
ช่องท้อง abdoment
การคลำ
1.หลักในการคลำ ใช้ฝ่ามือเเละนิ้ว
2.มือผู้ตรวจไม่ร้อนหรือไม่เย็นเกินไปเเละควรวางในเเนวราบ
3.เริ่มด้วยการคลำเบาๆก่อน พร้อมสังเกตสีหน้าผู้ถูกตรวจ
4.ควรตรวจบริเวณที่คิดว่าผิดปกติหรือเจ็บปวดเป็นสุ่วนสุดท้าย
5.เพื่อให้ตรวจง่าย อาจให้ผู้ป่วยหายใจเข้าออกทางปากลึกๆเเละซำ้ๆ หรือชันเข่าทั้ง 2 ข้าง
วิธีคลำ
1.Light palpation โดยใช้ปลายนิ้วมือวางชิดกัน กดค่อยๆ บริเวณต่างๆเเละสังเกตสีหน้าผู้ป่วย เพื่อประเมิน
Tenderness
กดเจ็บเฉพาะที่หรือทั่วไป เเสดงว่ามีพยาธิสภาพของอวัยวะตำเเหน่งที่กดเจ็บ กดเจ็บทั่วไปในช่องท้อง เรียกว่า Generalized tenderness
Rebound tenderness
รู้สึกเจ็บเมื่อผุ้ตรวจเอามือกดลึกๆ เเละปล่อยโดยเร็วเเสดงว่ามีการอักเสบของ Parietal peritoneum บริเวณนั้นเช่น Appendicitis,Peritonitis ตอนกดก็เจ็บ เเต่ตอนปล่อยจะเจ็บมากกว่าตอนกด
Rigidity
เป็นการเเข็งเกร็งของกล้ามเนื้อหน้าท้อง ตลอดเวลาเมื่อกดเเสดงว่ามีการอักเสบที่ Parietal peritoneum เเข็งเกร็งเหมือนไม้กระดาน Board-like-rigidity พบใน PU perforate
Guarding หรือ Spasm
เป็นการเเข็งเกร็งของกล้ามเนื้อหน้าท้อง ถ้าเกิดโดยไม่จงใจ เเสดงว่ามีการอักเสบของ Visceral peritoneum เมื่อถูกกดบริเวณนั้น กล้ามเนื้อหน้าท้องจึงหดตัว
Murphy’s sign
Ac. Cholecystitis
Rovsing’s sign & Tender at Mc Burney’s point
Ac. Appendicitis
2.Deep / bimanual palpation
ตรวจอวัยวะที่โตกว่าปกติเเละคลำหาก้อนในช่องท้อง
ไสGติ่งอักเสบ (Rovsing’s sign & Mc Burney’s sign)
การคลำตับ
วิธีตรวจ
ใช้มือซ้ายรองรับทางด้านหลังผู้ป่วย มือขวาวางราบบนหน้าท้อง ให้ปลายนิ้วชี้ไปทางศีรษะผู้ป่วย งอเข่าขวาเล็กน้อย หายใจเข้า-ออกลึกๆช้าๆทางปาก
การบันทึกผลเมื่อพบตับโต
ขนาด(size) วัดจากชายโครงขวา(RCM) ถึงขอบล่างของตับเป็นเซนติเมตร(CM) หรือความกว้างของนิ้วมือ (Finger breadth,FB)
ผิว(surface) เรียบ(smooth) ขรุขระ(nodular
ขอบ(edge) บาง(thin มน(blunt) คมเรียบ(sharp)
ความนุ่มเเข็ง(consistency) นุ่ม(soft) เเน่น(firm) เเข็ง(hard)
การกดเจ็บ(tenderness) กดเจ็บหรือไม่
การคลำโดยวิธีเกี่ยว (Hooking technique)
วิธีตรวจ
ผู้ตรวจยืนทางขวาเเละหันหน้าไปทางปลายเท้าผู้ป่วย ใช้นิ้วกดลงบริเวณใต้ชายโครงขวา เเล้วดึงเข้าหาชายโครง ขณะที่ผู้ป่วยหายใจเข้าลึกๆ
การคลำม้าม
วิธีตรวจ
ใช้มือซ้ายดันจากด้านหลังของผู้ป่วยในระดับชายโครงซ้าย มือขวาวางบนหน้าท้องให้นิ้วตั้งฉากกับชายโครงด้ายซ้ายเริ่มคลำที่หน้าท้องด้านล่างซ้าย จะคลำพบม้ามได้ เมื่อม้ามโตกว่าปกติอย่างน้อย 3 เท่า ซึ่งพบได้ในผู้ป่วยPortal hypertension, Polycythemia, Thalassemia
การเคาะ
วิธีตรวจ ใช้ปลายนิ้วกลางข้างขวาเคาะเบาๆลงนิ้วมือซ้ายของผู้ตรวจ ซึ่งวางเเนบบนหน้าท้องผู้ป่วย โดยเคาะจากส่วนที่โปร่งไปยังส่วนที่เคาะทึบ เสียงปกติเรียกว่า Abdominal tympany
การเคาะเพื่อตรวจหาสารนำ้ในข่องท้อง
1.Shifting dullness
หลักการ
สารนำ้จะเปลี่ยนที่ไปอยู่ส่วนที่ตำ่สุดเสมอตามเเรงโน้มถ่วง
วิธีตรวจ
ผู้ป่วยนอนหงาย เริ่มเคาะจากสะดือไปด้านข้างทั้งซ้ายเเละขวา จนถึงเเนวเส้นกลางรักเเร้ในคนปกติจะเคาะได้เสียงโปร่ง ถ้ามีนำ้ในช่องท้องจะได้เสียงทึบ จากนั้นให้ผู้ป่วยพลิกตัว บริเวณที่มีสารนำ้จะเปลี่ยนที่มาอยู่ข้างล่าง ดังนั้นบริเวณเอวข้างบน ที่เคยเคาะทึบจะเปลี่ยนเป็นโปร่ง เพราะนำ้มาอยู่ข้างล่าง
2.Fluid thrill
หลักการ
สารนำ้ในช่องท้องจะเป็นตัวทำให้เกิดการสั่นสะเทือน
วิธีตรวจ
ผู้ป่วยนอนหงาย ผู้ตรวจวางมือซ้ายขนานกับหน้าท้อง ด้านขวาของผู้ป่วยเเล้วใช้มือขวาของผู้ตรวจเคาะเบาๆ ที่ท้องด้านซ้าย ถ้ามีนำ้ในช่องท้องผู้ตรวจจะรู้สึกถึงการสั่นสะเทือนที่ฝ่ามือซ้าย
การเคาะตับ
วิธีตรวจ
ให้เคาะในเเนว MCL.โดยเริ่มจากหน้าท้องด้านล่างตำ่ กว่าสะดือซึ่งมีเสียงโปร่ง ค่อยๆเคาะขึ้นจนได้ขอบล่างของตับ ซึ่งมีเสียงทึบ เเล้วเคาะจากบริเวณหน้าอกซึ่งมีเสียงโปร่ง ค่อยๆเคาะตำ่ลงจนพบขอบบนของตับจากนั้นจึงวัด ความสูงของตับ(Liver span)
ขนาดของตับปกติ 6-12 ซม. เเนวMCL 4-8 ซม.เเนว Mid-sternal line
การดู
สิ่งที่ควรสังเกต ได้เเก่
1.รูปร่างลักษณะของท้อง ท้องโตกว่าปกติหรือไม่
2.บริเวณที่นูนหรือโป่งพองเฉพาะที่
3.เเผลเป็น (Scar) รอยเเผลผ่าตัด หรือลายที่ผนังหน้าท้อง (Striae)
4.หลอดเลือดดำที่โป่งพอง (Superficial vein dilatation)
5.สะดือ มีการดึงรั้งหรือไม่ ในผู้ที่มีการอักเสบหรือไส้เลื่อน (Umbilical hernia)
6.การเคลื่อนไหวของกระเพาะอาหารหรือลำไส้ (visible peristalsis) บ่งชี้การอุดตันในทางเดินอาหาร
7.การเคลื่อนไหวของผนังหน้าท้องขณะที่ผู้ป่วยหายใจเข้าเเละออก
Flat, distention, superficial vein dilated, hernia, scar, striae, visible peristalsis,Cullen’s sign, Gray turner’s sign
การตรวจช่องท้อง lmagination line
นิยมเเบ่งเป็น 4 หรือ 9 ส่วน
วิธีตรวจ
ใช้หลักการ ดู ฟัง เคาะ คลำ ตามลับดับ เนื่องจาก การคลำอาจมีผลรบกวนการเคลื่อนไหวของลำไส้นำไปสู่การเเปลผลที่ผิดพลาด
การฟัง
Bowel sound ปกติได้ยิน 6-12 ครั้ง/นาที Hypoactive/hyperactive/normoactive bowel sound Increased/Decreased/Absent bowel sound Vascular sound:bruit,venous hum