Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะแทรกซ้อนในขณะตั้งครรภ์ กรณี 3 - Coggle…
การพยาบาลหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะแทรกซ้อนในขณะตั้งครรภ์ กรณี 3
ถุงน้ำคร่ำแตกก่อนการเจ็บครรภ์
ความหมาย
ถุงน้ำคร่ำแตกก่อนการเจ็บครรภ์ (premature rupture of membranes, PROM) หมายถึง ภาวะที่ถุงน้ำคร่ำแตกหรือรั่วที่เกิดขึ้นเอง (spontaneous) ก่อนที่จะมีการเจ็บครรภ์คลอดโดยไม่จำกัด เวลาหรืออายุครรภ์ บางตำราเรียกว่า pre labor rupture of membranes เพื่อเน้นว่าเป็นภาวะที่เกิดก่อนมีอาการเจ็บครรภ์ ถ้าถุงน้ำคร่ำแตกก่อนครรภ์ครบกำหนด (preterm) เรียกว่า preterm PROM (PPROM) หรือเรียกว่า preterm pre labor rupture of membranesในเรื่องระยะเวลาที่จะถือว่าเป็น PROM ได้นั้น มีการให้นิยามแตกต่างกันตั้งแต่ต้องมีน้ำคร่ำแตกมาก่อนเจ็บครรภ์เป็นเวลาไม่น้อยกว่า 1 ชั่วโมงถึง 12 ชั่วโมง ถ้าถุงน้ำคร่ำแตกเป็นเวลานานกว่า 24 ชั่วโมง เรียกว่า prolonged rupture of membranes หรือ prolonged ROM ซึ่งในทางกุมารแพทย์จะให้ความสนใจเรื่องระยะเวลาค่อนข้างมาก แต่ปัจจุบันพิจารณาจากระยะเวลาที่ถุงน้ำคร่ำแตกนานกว่า 18-24 ชั่วโมงโดยมีหรือไม่มีอาการเจ็บครรภ์ก็ได้
การพยาบาล
เสี่ยงต่อการติดเชื้อเนื่องจากภาวะน้ำคร่ำแตกก่อนกำหนดระยะเวลานาน
บันทึกสัญญาณชีพของมารดาทุก 4 ชั่วโมงโดยเฉพาะชีพจรและอุณหภูมิเพื่อติดตาม
บันทึกเสียงของหัวใจทารกทุก 4 ชั่วโมง
สังเกตลักษณะสี กลิ่นของน้ำคร่ำและปริมาณน้ำคร่ำที่ออกมาทางช่องคลอดรายงานแพทย์ถ้าปริมาณน้ำคร่ำออกมากขึ้น มีสีเปลี่ยนไป และมีกลิ่นเหม็น
ติดตามความก้าวหน้าของการคลอดเป็นระยะโดยการตรวจดูการหดรัดตัวของมดลูกฟังอัตราการเต้นของหัวใจทารก
ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์
ความหมาย
ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์ (Intrauterine growth restriction) หมายถึง ทารกที่มีน้ำหนักตัวประเมินจากคลื่นเสียงความถี่สูงน้อยกว่าเปอร์เซ็นไทล์ที่ 10 ของอายุครรภ์นั้นๆ จะถูกเรียกว่า small for gestational age (SGA)
ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์เป็นทารกที่มีภาวะแทรกซ้อนในด้านการเจริญเติบโตที่ทำให้ทารกเติบโตไม่ได้เป็นไปตามเกณฑ์ขณะที่อยู่ในครรภ์มารดาและเมื่อทารกคลอดจะมีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์ (intrauterine growth restriction [IUGR] or fetal growth restriction [FGR) หมายถึงภาวะที่ทารกในครรภ์มีน้ำหนักตัวจากการคาดคะเนน้อยกว่าเปอร์เซ็นต์ไทล์ที่ 10 เมื่อเทียบกับอายุครรภ์นั้นส่วนทารกที่มีขนาดเล็กกว่าอายุครรภ์ (small for gestational age [SGA) หมายถึงทารกแรกเกิดที่มีน้ำหนักตัวน้อยกว่าเปอร์เซ็นต์ไทล์ที่ 10 เมื่อเทียบกับอายุครรภ์นั้นทั้งนี้อัตราการตายของทารกที่มีภาวะนี้จะเพิ่มขึ้นในทารกแรกเกิดที่มีน้ำหนักตัวน้อยกว่าร้อยละ 5 อย่างไรก็ตามคำนิยามนี้ได้มีการปรับเพื่อให้ได้ทารกที่มีปัญหาเจริญเติบโตไม่ได้สัดส่วนที่แท้จริงโดยมีการกำหนดคำนิยามใหม่ว่าให้ทารกที่มีน้ำหนักตัวน้อยกว่า 3 เปอร์เซ็นไทล์เมื่อเทียบกับอายุครรภ์เป็นทารกที่เจริญเติบโตช้า
การพยาบาล
ทารกเสี่ยงต่อภาวะ fetal distress ในระยะคลอด เนื่องจากมีการเจริญเติบโตช้าในครรภ์
ให้ข้อมูลแก่มารดาและครอบครัวถึงสาเหตุ ผลกระทบทั้งต่อมารดา
และทารก แผนการรักษา รวมทั้งการปฏิบัติตัวในระยะตั้งครรภ์ เปิดโอกาสให้มารดาและครอบครัวได้ระบายความรู้สึก ตอบข้อซักถาม จนมารดาเข้าใจและให้ความร่วมมือในการปฏิบัติตัวในระยะตั้งครรภ์
แนะนำให้มารดารับประทานอาหารอย่างถูกสุขอนามัยและครบส่วน เพิ่มโปรตีนให้มากขึ้น
ติดตามระดับความสูงของยอดมดลูก และหมั่นชั่งน้ำหนักตัวอยู่เสมอ ควบคุมน้ำหนักที่เพิ่มขึ้นระหว่างตั้งครรภ์ให้เป็นไปตามคำแนะนำไม่มากหรือน้อยเกินไป
ภาวะเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด (preterm labor)
ความหมาย
ภาวะเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด (preterm labor) หมายถึง การเจ็บครรภ์คลอดที่เกิดขึ้นในช่วงอายุครรภ์ก่อน 37 สัปดาห์ หรือ 259 วัน นับจากวันแรกของประจำเดือนครั้งสุดท้าย โดยมีการหดรัดตัวของมดลูกอย่างสม่ำเสมออย่างน้อย 4 ครั้งใน20วินาที หรือ 8 ครั้งใน60 วินาที ร่วมกับปากมดลูกมีการเปลี่ยนแปลงชัดเจน โดยปากมดลูกเปิดอย่างน้อย 2 เซนติเมตร หรือปากมดลูกบางตัวตั้งแต่ร้อยละ 80
การพยาบาล
ทารกมีโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น การหายใจถูกกด อุณหภูมิร่างกายต่ำ เนื่องจากการคลอดก่อนกำหนด
ดูแลให้ได้รับยายับยั้งการหดรัดตัวของมดลูกตามแผนการรักษา (ถ้ามี) และสังเกตภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น เช่น Terbutaline (Bricany) 2.5 มิลลิกรัมผสมกับสารน้ำ 5% DW 500 มิลลิลิตรหยดเข้าทางเส้นเลือดดำในอัตรา 10 ไมโครกรัมต่อนาที (30 หยดต่อนาที) ปรับยาเพิ่มครั้งละ 5 ไมโครกรัมต่อนาทีทุก 10 นาทีจนกระทั่งไม่มีการหดรัดตัวของมดลูก หรือถึงขนาดยาสูงสุด 25 ไมโครกรัมต่อนาทีให้ขนาดต่ำสุดที่ทำให้ไม่มีการหดรัดตัวของมดลูกไว้อีก 8 ชั่วโมง
ให้ได้รับยากระตุ้นการสร้างสารเคลือบถุงลมตามแผนการรักษา เช่น Dexamethasone 6 มิลลิกรัมฉีดเข้ากล้ามเนื้อมเนื้อทุก 12 ชั่วโมงจำนวน 4 ครั้งหรือให้ยา Betamethasone 12 มิลลิกรัม ฉีดเข้ากล้ามเนื้อทุก 24 ชั่วโมงจำนวน 2 ครั้ง
วางแผนการช่วยเหลือการคลอดและการช่วยเหลือทารกแรกเกิดเมื่อไม่สามารถหยุดยั้งการคลอดได้ และเข้าสู่ระยะที่ 2 ของการคลอด
ภาวะสูดสำลักขี้เทา (meconium aspiration syndrome: MAS)
ความหมาย
ภาวะสูดสำลักขี้เทา (meconium aspiration syndrome: MAS) หมายถึง ภาวะที่ทารกในครรภ์สูดสำลักหรือหายใจเอาขี้เทาที่มีอยู่ในน้ำคร่ำเข้าไปในหลอดลมหรือปอด ส่งผลให้ทารกมีปัญหาหายใจลำบาก พบบ่อยในทารกเกิดครบกำหนดและทรกแรกเกิดเกินกำหนดที่มีภาวะขาดออกซิเจนขณะอยู่ในครรภ์มารดา
อาการและอาการแสดงของทารกที่มีภาวะสูดสำลักขี้เทา ได้แก่ อาการหอบเหนื่อย ปอดมีเสียงผิดปกติ เสียงคราง ปีกจมูกบาน หายใจลำบาก มีการใช้กล้ามเนื้อช่วยการหายใจ ในรายที่มีภาวะขาดซิเจนรุนแรงอาจพบผิวหนังเขียวคล้ำ มีอาการหายใจเฮือก อาจพบลักษณะทรวงอกโป่ง การคั่งค้างของอากาศในทรวงอก
การพยาบาล
การแลกเปลี่ยนก๊าซบกพร่องเนื่องจากทางเดินหายใจอุดกั้นจากการสูดสำลักขี้เทา
ประเมินอาการและอาการแสดง ได้แก่ การประเมินความรู้สึกตัว สีผิว การตอบสนองต่อการกระตุ้น ความตึงตัวของกล้ามเนื้อ สัญญาณชีพ การทำงานของระบบไหลเวียนโลหิต
ฟังปอดประเมินการหายใจ สั่งเกตการเคลื่อนไหวของทรวงอก อาการหายใจลำบาก ลักษณะเสมหะ
จัดท่านอนศีรษะสูง 15-30 องศา จัดสิ่งแวดล้อมให้สงบ
ดูดเสมหะในปากและจมูก
การตั้งครรภ์ในสตรีวัยรุ่น (teenage or adolescent pregnancy)
ความหมาย
การตั้งครรภ์ในสตรีที่อายุต่ำกว่า 20 ปี สามารถแบ่งเป็น 3 ระยะ คือ วัยรุ่นตอนต้น อายุน้อยกว่าหรือเท่ากับ14 ปี วัยรุ่นตอนกลาง อายุ 15-17 ปี และวัยรุ่นตอนปลาย อายุ 18-19 ปี ซึ่งการตั้งครรภ์ในช่วงวัยรุ่นตอนต้น และตอนกลาง จะส่งผลกระทบต่อสตรีมีครรภ์และทารกมากกว่าช่วงวัยรุ่นตอนปลาย
การพยาบาล
มารดาหลังคลอดมีความกังวลเนื่องจากยังไม่เปิดเผยการตั้งครรภ์แก่ครอบครัว
ขออนุญาตมารดาหลังคลอด/ให้เหตุผลก่อนให้การพยาบาล
ตรวจเยี่ยมให้คำปรึกษากับมารดาหลังคลอดและครอบครัวให้ข้อมูลเกี่ยวกับแผนการรักษาและประสานกับแพทย์พร้อมทั้งอธิบายเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงด้านต่างๆของร่างกายและจิตใจของมารดาวัยรุ่นหลังคลอดบุตร
ให้ผู้ป่วยได้พูดคุยระบายความรู้สึกเกี่ยวกับประสบการณ์การปรับตัวของผู้ป่วยในอดีต
ประเมิน พร้อมบันทึกข้อมูลหลังให้การพยาบาลทุกเวร ได้ให้การพยาบาลต่อเนื่องจนผู้รับบริการกลับบ้าน
การตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์ (Unwanted pregnancy)
ความหมาย
มีการตั้งครรภ์เกิดขึ้น และไม่ต้องการให้การตั้งครรภ์ดำเนินต่อไปจนครบกำหนดจากสาเหตุบางประการ ซึ่งการตั้งครรภ์อาจเกิดขึ้นโดยที่ไม่ได้วางแผน (unplanned pregnancy) หรือมีการวางแผน (planned pregnancy) การตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์พบได้ทั้งในสตรีวัยรุ่นและสตรีวัยผู้ใหญ่ เนื่องจากความไม่พร้อมและไม่ได้วางแผนในการมีบุตร จึงอาจนำไปสู่การทำแท้งหรือการตั้งครรภ์ที่ขาดการดูแลเอาใจใส่ทั้งมารดาและทารก
การพยาบาล
มีโอกาสเกิดสัมพันธภาพที่ไม่ดีระหว่างมารดาและทารกในครรภ์เนื่องจากยัง ไม่ยอมรับการตั้งครรภ์
เปิดโอกาสให้มารดาระบายความรู้สึกและปรึกษาเกี่ยวกับการดูแลบุตร
ส่งเสริมให้มารดาได้เห็นและมี
โอกาสสัมผัสทารกคลอดก่อนกำหนดอย่างใกล้ชิด
เปิดโอกาสและสนับสนุนให้มารดาได้มีส่วนร่วมในการดูแลทารกโดยการพูดคุย สัมผัสใกล้ชิด
การใช้สารเสพติดในสตรีตั้งครรภ์ (drug addicted pregnancy)
ความหมาย
เป็นปัญหาที่พบได้มากขึ้นในประเทศไทยและมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยสารเสพติดที่นิยมใช้มากที่สุด คือยาบ้าหรืออนุพันธ์ของแอมเฟตามีน รองลงมาคือบุหรี่และเฮโรอีน ตามลำดับ
การพยาบาล
ทารกเจริญเติบโตช้า เนื่องจากการใช้สารเสพติดของมารดา
ประเมินภาวะโภชนาการของมารดา และน้ำหนักที่เพิ่มเน้นให้ได้รับการสอนเกี่ยวกับโภชนาการ
ประเมินเสียงหัวใจทารกโดย EFM
สอนมารดาให้นับการดิ้นของทารกและบันทึกไว้
ตรวจดูความผาสุกของทารก (ระบุ เช่น NST, CST, BPP ฯลฯ)รายงานพยาบาลผู้ดูแลถ้าพบผล non-reassuring
ส่งต่อไปปรึกษาการใช้สารเสพติด และกลุ่มประคับประคองถ้าไม่สามารถเลิกได้ด้วยตัวเอง