Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

หน้าที่ในการชำระหนี้ - Coggle Diagram

- - - - หนี้ที่ลูกหนี้อาจไม่ต้องกระทำการด้วยตนเอง
        
        หนี้ตามสัญญารับจ้างสร้างบ้าน ลูกหนี้ซึ่งเป็นผู้รับเหมามาก็มิได้ลงมือสร้างด้วยตนเองเพียงแต่ไปจัดหาคนงาน นายช่างมาทำงานให้เสร็จตามสัญญาเท่านั้น
      - หนี้ที่ลูกหนี้ต้องกระทำการด้วยตนเอง
        
        สํญญาจ้างแรงงาน ลูกหนี้ต้องไปทำการงานด้วยตนเอง
      - หนี้ที่ลูกหนี้ต้องกระทำการงานอย่างใดอย่างหนึ่งหรือหลายอย่างแก่เจ้าหนี้ เช่น ไปสร้างบ้านให้ ไปวาดรูปให้ตามสัญญาจ้างทำของ ไปทำการงานต่างๆให้แก่นายจ้างตามสัญญาจ้างแรงงาน เช่นขุดดิน ทำบัญชี ทำงานบ้าน
      - หนี้ที่เกิดแต่มูลละเมิดก็อาจมีวัตถุแห่งหนี้เป็นการกระทำการได้มิใช่ว่าจะต้องชดใช้ค่าสินไหมทดแทนเป็นเงินแต่เพียงอย่างเดียว เช่นไปกับการละเมิดทำให้ทรัพย์สินของเขาเสียหาย ก็อาจจะต้องทำการซ่อมแซมทรัพย์สินนั้นให้กลับมาสภาพเหมือนเดิม
      - หนี้กระทำการที่ลูกหนี้ต้องทำเฉพาะตัวนี้ ถือว่าเป็นหนี้ส่วนตัวและไม่ตกเป็นมรดกแก่ทายาทลูกหนี้
        แต่ทางด้านเจ้าหนี้นั้นสิทธิอาจตกไปยังทายาทได้เว้นแต่จะตกลงกันเป็นอย่างอื่น
      - หากลูกหนี้กลายเป็นคนไม่สามารถจะชำระหนี้ได้ ก็ถือว่าการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัย
        ตามมาตรา 219 วรรคสองว่า "ถ้าภายหลังที่ได้ก่อหนี้ขึ้นแล้วนั้น ลูกหนี้กลายเป็นคนไม่สามารถจะชำระหนี้ได้ไซร้ ท่านให้ถือเสมือนว่าเป็นพฤติการณ์ที่ทำให้การชำระหนี้ตกเป็นอันพ้นวิสัยฉะนั้น"
    - - มาตรา 213 วรรคสาม "ส่วนหนี้ซึ่งมีวัตถุเป็นอันจะให้งดเว้นการใด เจ้าหนี้จะเรียกร้องให้รื้อถอนการที่ได้กระทำลงแล้วนั้นโดยให้ลูกหนี้เสียค่าใช้จ่ายและให้จัดการอันควรเพื่อกาลภายหน้าด้วยก็ได้" บทบัญญัตินี้มุ่งถึงหนี้งดเว้นกระทำการที่มีวัตถุแห่งหนี้เป็นการงดเว้นการก่อสร้างเท่านั้น
      - หนี้งดเว้นกระทำการนั้น แท้จริงแล้วมิใช่มีแต่เฉพาะเรื่องการก่อสร้างเท่านั้น อาจมีหนี้งดเว้นกระทำการบางอย่างได้อีกมากมาย เช่น สัญญาเช่าอาจมีข้อตกลงห้ามผู้เเช่านำวัสดุที่อาจติดไฟง่ายเข้ามาไว้ในอาคาร สัญญาจ้างนักร้องที่ที่ร้องเพลงบันทึกแผ่นบันทึกเสียงเพื่อออกจำหน่ายอาจมีการห้ามมิให้นักร้องนั้นไปร้องเพลงให้กับบริษัทผลิตเพลงรายอื่น
      - วัตถุแห่งหนี้เป็นการงดเว้นกระทำการนี้ ต้องเป็นกรณีที่ลูกหนี้มีหน้าที่ทางหนี้(Obligation)ไม่ใช่หน้าที่งดเว้นทั่วๆไป(Devoir) หรือหนี้งดเว้นกระทำการในที่นี้หมายถึงหนี้ที่อาจบังคับกันได้ตามมาตรา 213 วรรคสาม คือ สามารถสั่งให้รื้อถอนการที่ได้กระทำการลงแล้วหรือสั่งให้จัดการอันควรเเพื่อกาลภายหน้า
      - หนี้งดเว้นการกระทำนี้ เป็นการบังคับให้ลูกหนี้ต้องไม่กระทำการบางอย่างอาจมีปัญหาในการพิจารณาว่าจะขัดกับหลักเสรีภาพหรือไม่ ทำนองเดียวกันกับหนี้กระทำการคือการบังคับลูกหนี้ต้องกระทำหรืองดเว้นกระทำนั้นย่อมขัดกับเสรีภาพของลูกหนี้
      - แม้ลูกหนี้จะต้องไม่กระทำอะไรหรือไม่ได้ทำอะไรนี้ก็อาจเป็นวัตถุประสงค์ที่ขัดต่อกฎหมายหรือขัดต่อความสงบเรียบร้อย ศีลธรรมอันดีที่จะมีผลทำให้นิติกรรมนั้นเป็นโมฆะได้
        เช่น ทำสัญญาให้ค่าตอบแทน โดยที่ฝ่ายที่รับค่าตอบแทนมีหนี้ต้องไม่ไปใช้สิทธิเลือกตั้ง เช่นนี้ก็เป็นหนี้งดเว้นกระทำการ แต่สัญญานี้จะเป็นโมฆะเพราะมีวัตถุประสงค์ที่ขัดต่อกฎหมาย ขัดต่อสงบเรียบร้อย
        นอกจากนี้หนี้งดเว้นกระทำการนี้ก็อาจเป็นพ้นวิสัยได้ เช่น ลูกหนี้ถูกบังคับให้กระทำการซึ่งต้องงดเว้น
    - - หนี้ที่ลูกหนี้มีหน้าที่ต้องส่งมอบทรัพย์สินแก่เจ้าหนี้ เช่น สัญญาซื้อขายก๋วยเตี๋ยว ฝ่ายผู้ซื้อก็มีหน้าที่ต้องส่งมอบทรัพย์สินคือราคากก๋วยเตี๋ยวแก่คนขาย ในขณะที่คนขายก็มีหน้าที่ต้องส่งมอบทรัพย์สินคือก๋วยเตี๋ยวแก่ผู้ซื้อ
      - การโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินย่อมหมายถึงการโอนกรรมสิทธิ์ในทรัพย์และการส่งมอบทรัพย์ด้วย แต่ในบางกรณี อาจเป็นเพียงการส่งมอบทรัพย์เท่านั้น เช่นในการซื้อขายทรัพย์เฉพาะสิ่ง ซึ่งเป็นสังหาริมทรัพย์ โดยผลของกฎหมาย กรรมสิทธิ์ในทรัพย์ย่อมโอนไปยังผู้ซื้อทันทีที่สัญญาซื้อขายมีผล ผู้ขายมีหน้าที่เพียงส่งมอบเท่านั้น
        แต่ถ้าเป็นการซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ ซึ่งต้องมีการทำสัญญาเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อหน่วยงานเจ้าหน้าที่ด้วย กรรมสิทธิ์จึงจะโอนไปยังผู้ซื้อ ผู้ขายมีหน้าที่ทั้งการโอนกรรมสิทธิ์และการส่งมอบทรัพย์นั้นด้วย
      - วัตถุแห่งหนี้ประเภทนี้เรียกว่า "หนี้โอนทรัพย์สิน" ซึ่งรวมถึงการส่งมอบทรัพย์สินในกรณีที่ไม่มีการโอนกรรมสิทธิ์หรือโอนทรัพยาสิทธิอื่นในทรัพย์ด้วยและในความหมายกว้างรวมถึงการให้ครอบครองหรือการให้ใช้ทรัพย์นั้นด้วย
      - กรณีที่ยังไม่เกิดสัญญาซื้อขาย เช่น เป็นแต่เพียงทำสัญญาจะซื้อจะขายอสังหาริมทรัพย์ หนี้ตามสัญญาจะซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ จึงน่าจะเป็นการไปทำนิติกรรมซื้อขาย ซึ่งกฎหมายบังคับให้ทำเป็นหนังสือและจดทะเบียน หนี้นี้น่าจะเป็นวัตถุให้กระทำการคือการทำนิติกรรมและหากฝ่าฝืนไม่ไม่ไปทำนิติกรรมก็บังคับตามมาตรา213 วรรคสอง แต่ไม่น่าจะเป็นหนี้ส่งมอบทรัพย์สิน เมื่อมีการทำนิติกรรมซื้อขายแล้วจึงจะมีหนี้ส่งมอบทรัพย์สินตามมา
      - การโอนกรรมสิทธิ์มุ่งถึงผลทางกฎหมายแต่การส่งมอบทรัพย์เป็น กระบวนการหรือเป็นการกระทำทางกายภาพ ซึ่งอาจไม่เกี่ยวกับเรื่องกรรมสิทธิ์ เช่น สัญญาเช่าทรัพย์ ผู้ให้เเช่าก็มีหน้าที่ส่งมอบทรัพย์ที่เช่าให้ผู้เช่าได้ใช้สอย การโอนทรัพย์อาจเป็นส่วนหนึ่งของของแบบแห่งการโอนทรัพยสิทธิ เพราะในเรื่องของสิทธิทางหนี้นี้ เจ้าหนี้มีเพียงสิทธิเรียกร้องให้ลูกหนี้ชำระหนี้เท่านั้น
      - การส่งมอบทรัพย์กำหนดไว้อย่างกว้างๆดังมาครา462 กำหนดว่า "การส่งมอบนั้นจะทำอย่างหนึ่งอย่างใดก็ได้สุดแต่ว่าเป็นผลให้ทรัพย์สินนั้นไปอยู่ในเงื้อมมือของผู้ซื้อ"
        เช่นการส่งมอบรถยนต์ อาจเพียงแต่มอบกุญแจรถ ทำให้ผู้รับมอบสามารถเข้าครอบครองรถได้ การส่งมอบบ้านเช่าก็อาจเพียงส่งมอบกุญแจบ้าน หรือการส่งมอบที่ดินที่เช่าก็อาจเพียงยอมให้ผู้เช่าเข้าครอบครองได้โดยไม่มีการขัดขวาง
      - วัตถุแห่งหนี้ที่เป็นการส่งมอบทรัพย์สิน ก็มีทรัพย์สินที่ลูกหนี้ต้องส่งมอบที่ลูกหนี้มีหน้าที่ส่งมอบนี้จะต้องเป็นรูปร่างและทรัพย์นี้จะเป็นทรัพย์เฉพาะสิ่ง เช่น รถยนต์คันใดคันหนึ่งโดยเฉพาะ ม้าชื่อลิ่วลม หรือจะเป็นทรัพย์ทั่วๆไป ที่ไม่เป็นทรัพย์เฉพาะสิ่ง เช่น ข้าวสาร ถ่าน น้ำตาล ทรัพย์ที่ลูกหนี้จะต้องส่งมอบนี้เรียกว่า"ทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่งหนี้"
  - - - 1) ทรัพย์ที่จะส่งมอบเป็นทรัพย์สินทั่วไป
        
        1.การที่ทรัพย์นั้นจะเป็นวัตถุแห่งหนี้
        
        1.ลูกหนี้ได้กระทำการอันตนจะพึงต้องทำเพื่อส่งมอบทรัพย์สินนั้นทุกประการแล้ว เช่น ลูกค้ามาซื้อข้าวสาร2กระสอบ จากข้าวสารในร้านที่มีมากมาย ผู้ขายได้จัดการขนข้าวสารจำนวน2กระสอบขึ้นรถของลูกค้าแล้ว เช่นนี้ข้าวสาร2กระสอบบนรถนั้นก็เป็นทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่งหนี้
        
        2.ลูกหนี้ได้เลือกกำหนดทรัพย์แล้วด้วยความยินยอมของเจ้าหนี้ เช่น มีลูกค้ามาซื้อลูกสุนัขจากฟาร์มเลี้ยงสุนัข เมื่อเจ้าของฟาร์มได้เลือกลูกสุนัขที่ลูกค้าเห็นชอบแล้ว ลูกสุนัขตัวนั้นก็เป็นทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่งหนี้
        
        2.กรณีทรัพย์ที่จะต้องส่งมอบได้ระบุไว้เป็นเพียงประเภท
        
        กฎหมายได้กำหนดหน้าที่ของลูกหนี้ไว้ใน มาตรา 195 วรรคแรกว่า "เมื่อทรัพย์ซึ่งเป็นวัตถุแห่งหนี้นั้นได้ระบุไว้แต่เพียงเป็นประเภท และถ้าตามสภาพแห่งนิติกรรม หรือตามเจตนาของคู่กรณีไม่อาจจะกำหนดได้ว่าทรัพย์นั้นจะพึงเป็นชนิดอย่างไรไซร้ ท่านว่าลูกหนี้จะต้องส่งมอบทรัพย์ชนิดปานกลาง"
        เช่น ลูกค้าเคยมาซื้อข้าวหอมมะลิ100% เป็นประจำ เช่นนี้ก็เห็นได้ว่าเจตนาของคู่กรณีนั้นต้องการซื้อขายข้าวหอมมะลิ100% นั้น ก็ต้องส่งมอบข้าวหอมมะลิ100% แต่เมื่อไม่อาจกำหนดชนิดของทรัพย์นั้นได้ตามสภาพของนิติกรรมหรือตามเจตนาของคู่กรณีแล้วกฎหมายจึงกำหนดหน้าที่ว่าลูกหนี้จะต้องส่งมอบทรัพย์ชนิดปานกลาง คือลูกหนี้ไม่มีหน้าที่ที่จะต้องส่งมอบข้าวสารชนิดดีเยี่ยมให้และลูกหนี้ก็จะส่งมอบข้าวที่มีคุณภาพต่ำสุดแก่เจ้าหนี้ก็ไม่ได้ด้วย
      - 2) ทรัพย์ที่จะส่งมอบเป็นเงินตรา
        
        1.กรณีหนี้เงินได้แสดงไว้เป็นเงินต่างประเทศ
        
        มาตรา 196 "ถ้าหนี้เงินได้แสดงไว้เป็นเงินต่างประเทศ ท่านว่าจะส่งใช้เป็นเงินไทยก็ได้ การเปลี่ยนเงินนี้ ให้คิดตามอัตราแลกเปลี่ยนเงิน ณ สถานที่และในเวลาที่ใช้เงิน"
        
        2.กรณีเงินตราที่จะพึงส่งใช้เป็นอันยกเลิกไม่ใช้แล้ว
        
        มาตรา 197 "ถ้าหนี้เงินจะพึงส่งใช้ด้วยเงินตราชนิดหนึ่งชนิดใดโดยเฉพาะ อันเป็นชนิดที่ยกเลิกไม่ใช้กันแล้วในเวลาที่จะต้องส่งเงินใช้หนี้นั้นไซร้ การส่งใช้เงินท่านให้ถือเสมือนหนึ่งว่ามิได้ระบุไว้ให้ใช้เป็นเงินตราชนิดนั้น"
        เช่นกู้เงินมาเป็นเงินมาร์คเยอรมัน แต่เมื่อถึงกำหนดชำระหนี้เงินมาร์คเยอรมันไม่ใช้แล้วเพราะเปลี่ยนมาใช้เงินยูโร ดังนี้ลูกหนี้ก็จะชำระหนี้เงินมาร์คอีกไม่ได้ เจ้าหนี้ก็จะเรียกให้ชำระด้วยเงินมาร์คก็ไม่ได้ด้วยเช่นกัน
  - - - ถ้ากำหนดไว้ให้ผู้ใดเป็นผู้เเลือก สิทธิในการเลือกก็ต้องเป็นไปตามที่ตกลงกันไว้นั้น (มาตรา198, มาตรา201)
      - ถ้าไม่ได้กำหนดเอาไว้ว่สใครจะเป็นผู้เลือก สิทธิในการเลือกชำระหนี้ตกอยู่แก่ฝ่ายลูกหนี้(มาตรา198)
      - ถ้ากำหนดให้บุคคลภายนอกเป็นผู้เลือกและผู้นั้นไมม่อาจจะเลือกได้ สิทธิในการเลือกชำระหนี้ตกอยู่แก่ฝ่ายลูกหนี้
      - ถ้ากำหนดให้ฝ่ายลูกหนี้หรือเจ้าเป็นฝ่ายเลือกและฝ่ายที่มีสิทธินั้นไม่เลือกภายในเวลากำหนด สิทธิในการเลือกย่อมตกไปอยู่แก่อีกฝ่ายหนึ่ง
    - - กรณีฝ่ายลูกหนี้หรือเจ้าหนี้เป็นผู้มีสิทธิเลือก
        มาตรา 199 วรรคแรก "การเลือกนั้นท่านให้ทำด้วยแสดงเจตนาแก่คู่กรณีอีกฝ่ายหนึ่ง"
      - กรณีบุคคลภายนอกเป็นผู้มีสิทธิเลือก
        มาตรา 201 วรรคแรก "ถ้าบุคคลภายนอกจะพึงเป็นผู้เลือก ท่านให้กระทำด้วยแสดงเจตนาแก่ลูกหนี้ และลูกหนี้จะต้องแจ้งความนั้นแก่เจ้าหนี้"
    - - มีกำหนดระยะเวลาให้เลือก ฝ่ายมีสิทธิจะเลือกก็ต้องเลือกเสียภายในเวลาที่กำหนด ถ้าไม่เลือกในเวลาที่กำหนดสิทธิการเลือกก็จะตกไปอยู่แก่อีกฝ่ายหนึ่ง
      - กรณีมิได้กำหนดเวลาให้เลือก ให้ฝ่ายที่เป็นผู้ไม่มีสิทธิเลือกเป็นผู้กำหนดเวลา โดยมีเงื่อนไขว่าต้องเป็นกรณีที่หนี้ได้ถึงกำหนดชำระแล้วและระยะเวลาที่กำหนดต้องพอสมควรแก่เหตุ
    - - มาตรา199 วรรคสอง "การชำระหนี้ได้เลือกทำเป็นอย่างใดแล้ว ท่านให้ถือว่าอย่างนั้นอย่างเดียว เป็นการชำระหนี้อันกำหนดให้กระทำแต่ต้นมา"
    - - กรณีตกเป็นอันพ้นวิสัยจะทำได้มาแต่ต้น
        การชำระหนี้ส่วนนั้นแม้จะมีการตกลงกันก็ย่อมตกเป็นโมฆะ
      - กรณีการอันพึงต้องทำเพื่อชำระหนี้บางอย่างกลายมาเป็นพ้นวิสัยในภายหลัง
        -กรณที่การชำระหนี้บางอย่างเป็นพ้นวิสัยที่ฝ่ายที่ไม่มีสิทธิจะเลือกไม่ต้องรับผิดชอบ ให้จำกัดหนี้ไว้แต่เพียงอย่างอื่นที่ไม่พ้นวิสัยเท่านั้น
        -กรณีที่การชำระหนี้บางอย่างเป็นพ้นวิสัยที่ฝ่ายไม่มีสิทธิจะเลือกต้องรับผิดชอบ ผู้มีสิทธิเลือกก็ไม่ถูกจำกัดให้ต้องเลือกก่อนส่วนที่จะเป็นพ้นวิสัยเท่านั้นและถ้าเขาเลือกส่วนที่เป็นพ้นวิสัย การชำระหนี้โดยตรงก็ไม่สามารถทำได้ก็ต้องบังคับตามมาตรา218
- - - - หนี้ที่กำหนดเวลาชำระมิใช่ตามวันแห่งปฏิทิน แม้หนี้จะถึงกำหนดชำระแล้วและลูกหนี้ก็ยังไม่ชำระหนี้ถ้าหากเจ้าหนี้ยังไม่เตือนแล้วลูกหนี้ก็ยังไม่ผิดนัด
      - หนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ตามมาตรา203 ลูกหนี้มีสิทธิจะชำระได้ทันทีตั้งแต่ก่อหนี้ แต่หน้าที่ที่จะต้องชำระนั้นจะเริ่มขึ้นเมื่อเจ้าหนี้เรียกให้ลูกหนี้ชำระ
    - - หนี้ที่กำหนดชำระตามวันแห่งปฏิทิน ลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ผิดนัดทันทีไม่ต้องเตือน
      - หนี้ละเมิด ลูกหนี้ผิดนัดมาแต่เวลาที่ทำละเมิด
    - - กำหนดเวลาชำระหนี้นั้นเป็นการกำหนดที่ลูกหนี้จะต้องชำระหนี้ แต่การผิดนัดเป็นผลของการไม่ชำระหนี้ตามกำหนด
      - กำหนดเวลาชำระหนี้เป็นกำหนดที่เจ้าหนี้สามารถเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้ และเป็นองค์ประกอบสำคัญประการหนึ่งของการผิดนัด หากยังไม่ถึงกำหนดชำระหนี้ เจ้าหนี้ก็ไม่อาจทำให้ลูกหนี้ผิดนัดได้
      - การผิดนัดนั้น แม้จะถึงกำหนดเวลาชำระหนี้และมีเงื่อนไขอื่นที่อาจทำให้ลูกหนี้ผิดนัด หากการที่ไม่ชำระหนี้นั้นมีเหตุที่ลูกหนี้จะอ้างได้ว่าไม่ใช่ความผิดของตน แต่เกิดจากพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบแล้ว ตามมาตรา205 ก็ถือว่าลูกหนี้ยังไม่ผิดนัด
    - - เป็นเหตุที่เกิดจากเจ้าหนี้เอง การที่เจ้าหนี้ผิดนัด อาจด้วยเพราะไม่รับชำระหนี้ตามมาตรา 207 หรือเพราะไม่เสนอชำระหนี้ตอบแทนเมื่อตนมีหน้าที่ต้องชำระหนี้ตอบแทนตามมาตรา 210 ก็ดี ก็ถือเป็นการชำระหนี้ที่ยังมิได้กระทำลงเพราะพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบ ลูกหนี้จึงไม่ผิดนัด
      - เหตุเกิดจากบุคคลภายนอก แม้เหตุที่จะทำให้ไม่อาจชำระหนี้ได้ทันตามกำหนดจะเกิดจากบุคคลภายนอก แต่ก็ต้องเป็นเรื่องที่ลูกหนี้ไม่มีส่วนผิด เช่น ไม่อาจคาดหมายได้ ป้องกันไม่ได้ถือเป็นเหตุสุดวิสัย
      - เกิดจากภัยธรรมชาติ การที่ลูกหนี้ไม่อาจชำระหนี้ได้ทันตามกำหนดอาจมีสาเหตุมาจากภัยธรรมชาติ ที่ลูกหนี้ไม่อาจคาดการณ์และไม่อาจป้องกันได้ก็ถือว่าเป็นพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบเช่นกัน