Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

หน้าที่ในการชำระหนี้ - Coggle Diagram

- - - - 1.หนี้กระทำการ
        
        เป็นหนี้ที่ลูกหนี้ต้องไปทำการงานอย่างใดอย่างหนึ่งหรือหลายอย่างแก่เจ้าหนี้
        
        เช่น ไปวาดรูปให้ตามสัญญาจ้างทำของ
        
        หนี้กระทำการมีได้ทั้งมูลหนี้จากสัญญาและมูลหนี้ละเมิด
        
        หนี้กระทำการอาจมีได้ทั้งหนี้ที่ลูกหนี้ต้องกระทำการด้วยตนเองและหนี้ที่ลูกหนี้อาจไม่ต้องกระทำด้วยตนเอง
        
        เช่น หนี้ตามสัญญารับจ้างสร้างบ้านลูกหนี้ซึ่งเป็นผู้รับเหมามาก็มิได้ลงมือสร้างด้วยตนเองเพียงแต่ไปจัดหาคนงาน นายช่าง มาทำงานให้เสร็จตามสัญญา
        
        หนี้กระทำการที่ลูกหนี้ต้องกระทำเองโดยเฉพาะ
        หนี้ประเภทนี้ลูกหนี้กลายเป็นคนไม่สามารถจะชำระหนี้ได้ ก็ถือว่าการชำระหนี้การเป็นการพ้นวิสัย ดังมาตรา219 วรรค2
      - 2.หนี้งดเว้นกระทำการ
        
        หนี้งดเว้นกระทำการดังทีสภาพเป็นหนี้ที่อาจบังคับได้ไม่ใช่หน้าที่ทั่วไป
        
        หนี้กระทำการกับหลักเสรีภาพ หนี้ชนิดนี้ถ้าไม่มีข้อจำกัดเรื่องเวลาหรือสถานที่ อาจขัดต่อหลักเสรีภาพของบุคคลหรือหลักศีลธรรมอันดี มีผลให้สัญญาที่ก่อนหนี้เป็นโมฆะก็ได้
        
        หนี้งดเว้นการกระทำการอาจขัดต่อกฎหมายขัดต่อความสงบเรียบร้อยหรือเป็นพ้นวิสัยได้ด้วยเช่นกัน
      - 3.หนี้ส่งมอบทรัพย์สิน
        
        การส่งมอบทรัพย์สินหมายถึง หนี้ที่ลูกหนี้มีหน้าที่ต้องส่งมอบแก่เจ้าหนี้ เช่น สัญญาซื้อขายก๋วยเตี๋ยว ฝ่ายผู้ซื้อมีหน้าที่ต้องส่งมอบทรัพย์สินคือราคาก๋วยเตี๋ยวแก่คนขาย ในขณะที่คนขายก็มีหน้าที่ต้องส่งมอบทรัพย์สินคือก๋วยเตี๋ยวแก่ผู้ซื้อ
        
        วิธีการส่งมอบทรัพย์ย่อมขึ้นอยู่กับสภาพของทรัพย์นั้นเพราะทรัพย์บางชนิดก็อาจมีขนาดเล็กที่สามารถนำกลับมาส่งให้กับตัวเจ้าหนี้ได้ แต่ทรัพยืบางชนิดเป็นของมีขนาดใหญ่ เช่น ที่ดิน บ้านช่อง เรือนโรง
        
        มาตราา 462 “การส่งมอบทรัพย์นั้นจะทำอย่างหนึ่งอย่างใดก็ได้สุดแต่ว่าเป็นผลให้ทรัพย์สินนั้นไปอยู่ในเงื่อมมือของผู้ซื้อ”
        
        เช่นการส่งมอบรถยนต์อาจเพียงแต่มอบกุญแจรถ
  - - - เช่น ทำสัญญาซื้อขายม้ากันหนึ่งตัว วัตถุประสงค์ของนิติกรรมคือการโอนกรรมสิทธิ์ม้าจากผู้บายไปยังผู้ซื้อในขณะที่เมือนิติกรรมซื้อขายเกิดขึ้นแล้ววัตถุแห่งหนี้ในเรื่องนี้คือ การส่งมอบม้าให้แก่ผู้ซื้อและผู้ซื้อก็มีหนี้เป็นการส่งมอบ (เงิน)
  - - - เช่น กู้เงินยืมไปก็มีหนี้ที่ต้องชำระกู้คืน
    - - มี4กรณี
        
        -ถ้ากำหนดไว้ให้ผู้เลือก ซึ่งอาจเป็นได้ทั้งเจ้าหนี้ ลูกหนี้ หรือบุคคลภายนอกก็ได้ สิทธิต้องเป็นไปตามที่ตกลงกันไว้ (มาตรา 198, มาตรา 201 )
        
        ถ้าไม่ได้กำหนดไว้ว่าใครจะเป็นผู้เลือก สิทธิการเลือกชำระหนี้ตกอยู่แก่ฝ่ายลูกหนี้
        
        ถ้ากำหนดให้บุคคลภายนอกเป็นผู้เลือก และผู้นั้นไม่อาจจะเลือกได้ เช่น ป่วยหนักไม่รู้สึกตัว และ ไม่เต็มใจเลือก
        
        ถ้ากำหนดให้ลูกหนี้หรือฝ่ายเจ้าหนี้เป็นผู้เลือก และฝ่ายที่มีสิทธินั้นไม่เลือกในเวลาที่กำหนด สิทธิในการเลือกย่อมตกไปอยู่แก่อีกฝ่ายหนึ่ง “ฝ่าย” ในมาตรา200 หมายถึง เจ้าหนี้หรือ ลูกหนี้ เท่านั้น
    - - มี2 กรณี
        
        กรณีฝ่ายลูกหนี้หรือเจ้าหนี้เป็นผู้มีสิทธิเลือก
        ต้องแสดงเจตนาแก่อีกฝ่ายหนึ่ง
        
        กรณียุคคลภายนอกมีสิทธิเลือก
        ต้องแสดงเจตนาแก่ลูกหนี้
    - - มาตรา200 บัญญัติไว้ว่า “ ถ้าจะต้องเลือกภายในเวลาระยะอันมีกำหนดและฝ่ายที่มีสิทธิจะเลือก มิได้เลือกภายในระยะเวลานั้นไซร้ ท่านว่าสิทธิที่นะเลือกนั้นย่อมตกไปอยู่แก่อีกฝ่านหนึ่ง
        ถ้ามิได้กำหนดระยะเวลาในการเลือกไซร้ เมื่อหนี้ถึงเวลากำหนดชำระ ฝ่ายที่ไม่มีสิทธิเลือกอาจกำหนดเวลาพอสมควรแก่เหตุผลแล้วบอกกล่าววห้ฝายโน้นใช้สิทธิเลือกภายในเวลาอันนั้น”
      - แยกเป็น2 กรณี
        
        มีกำหนดระยะเวลาให้เลือก เช่น ฝ่ายที่มีสิทธิจะเลือกต้องเสียภายในเวลาที่กำหนด
        
        กรณีมิได้กำหนดเวลาให้เลือก
        กฎหมายจึงให้สิทธิฝ่ายที่ไม่มีสิทธิเลือกเป็นผู้กำหนดเวลาอันสมควร
    - - ผลของการเลือกเริ่มเมื่อการแสดงเจตนาเลือกมีผลแล้ว
      - ผลของการเลือกนั้นมีบัญญัติไว้ใน มาตรา 199 วรรคสอง ว่า “การชำระหนี้ได้เลือกทำเป็นอย่างใดแล้ว ท่านให้ถือว่าอย่างนั้นอย่างเดียวเป็นการชำระหนี้อันกำหนดให้กระทำแต่ต้นมา” แสดงว่า การเลือกนี้มีผลย้อนหลังไปถึงการเกิดหนี้ครั้งแรกและถือส่าหนี้นั้นอย่างเดียวเป็นกำหนดให้กระทำมาแต่แรก
    - - ในระหว่างที่มีหนี้เกิดขึ้น และหนี้นั้นมีอันพึงที่ต้องเพื่อชำระหนี้มีหลายอย่าง แต่ลูกหนี้ต้องทำเพียงบางอย่าง คือ กรณีมีการเลือกชำระหนี้ แต่การชำระหนี้กลับเป็นการพ้นวิสัย
- - - - หนี้นี้จะต้องไม่ทีกำหนดเวลาทั้งโดยปริยาย (ที่อนุมานจากพฤติการณ์ได้ )
      - เป็นหนี้ที่ไม่ได้กำหนดเวลชำระโดยชัดแจ้ง
      - จากอนุมารชนจาหลกพฤติการณ์ต้องดูเป็น กรณีๆ ไป
      - ผลของหนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้
      - ข้อพิจารณาพิเศษ การณีกู้ยืมเงินที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระว่าจะบังคับตามมาตรา 203 หรือ มาตรา 652
    - - หนี้ที่มีกำหนดเวลาชำระหนี้อาจกำหนดโดยชัดแจ้งแล้ว เช่น กำหนดตามวันปฎิทิน หรือกำหนดเวลาตามข้อเท็จจริง
        
        ตัวอย่าง เช่น ยืมชุดครุยไปรับปริญยาจะส่วคืนเมื่อรัยปริญญาเสร็จ ก็ถือว่าเป็นการกำหนดไว้โดยชัดแจ้ง
      - การพอจารณากำหนดชำระหนี้ แยกเป็น 2กรณี
        
        1.กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้แต่เป็นที่สงสัย
        
        ข้อที่เกิดเป็นกรณีสงสัย คือ เจ้าหนี้จะเรียกชำระก่อนกำหนดได้หรือไม่
        
        กรณีตามมาตรา 203 วรรคสอง บัญญัติไว้ว่า
        “ถ้าได้กำหนดเวลาไว้ แต่หากกรณีเป็นที่ส่งสัย ท่านให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าเจ้าหนี้จะเรียกให้ชำระก่อนถึงเวลานั้นหาได้ไม่ “
        
        2.กำหนดเวลาชำระไว้ไม่เป็นที่สงสัย
        
        แบ่งออกได้2 อย่าง มีผลบังคับทางกฎหมายที่แตกต่างกัน
        
        2.1 กำหนดเวลาชำระหนี้ตามวันแห่งปฏิทิน
        
        ตามบัญไว้ในมาตรา 204 วรรคสอง ว่า
        “ ถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน และลูกหนี้มิได้ชำระหนี้ตามกำหนดไซร้ ท่านว่าลูกหนี้ตกเป็นผู้ผิดนัดโดยมิพักต้องเตือนเลย วิธีเดียวกันนี้ท่านให้ใช้บังคับแก่กรณีที่ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าก่อนการชำระหนี้ ซึ่งได้กำหนดเวลาลงไว้อาจคำนวณนับได้โดยปฎิทินนัยแต่วันที่ได้บอกกล่าว”
        
        เช่น กำหนดชำระหนี้ในวันที่ 10สิงหาคม
        
        การกำหนดชำระหนี้ในกรณีที่ต้องบอกไว้ก่อนล่วงหน้า
        
        เช่น ตกลงซื้อโคกันจำนวน 30 ตัว กำหนดการส่งมอบโคโดยกำหนดว่า ถ้าผู้ขายพร้อมจะส่งมอบต้องแจ้งให้ผู้ซื้อทราบล่วงหน้า30วัน ดังนั้นกำหนดเวลาชำระหนี้จะถึงกำหนดก็ต้องมีการแจ้ง คือ บอกกล่าวล่วงหน้าและเริ่มนับเวลาถอยหลัง 30วัน นับแต่บอกกล่าว
        
        2.2 กำหนดเวลาชำระหนี้มิใช่ตามวันแห่งปฏิทิน
        
        เช่น ยืมเรือไปใช้กำหนดจะส่วคืนเมื่อสิ้นฤดูน้ำ
        
        กำหนดเวลาชำระหนี้นี้อาจมีการเปลี่ยนแปลงได้ เช่น เดิมกำหนดชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน เมื่อกำหนดนั้นไม่มีการชำระหนี้ขึ้นด้วยเหตุอย่างใดอย่างหนึ่ง ที่ไม่ใช่ความผิดของลูกหนี้ ก็อาจมีผลทำให้หนี้นั้นกลายเป็นหนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระไปได้
- - - - ลูกหนี้ผิดนัดโดยต้องเตือนก่อน
        
        หนี้ประเภทนี้ต้องเตือนก่อนลูกหนี้จึงจะผิดนัด ได้แก่ หนี้ 2 กรณี คือ
        
        หนี้ที่กำหนดชำระไม่ใช่ตามวันปฏิทิน
        ในมาตรา 204 วรรคแรก บัญญัติว่า “ถ้าหนี้ถึงเวลากำหนดชำระแล้ว และภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้ว ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ไซร้ ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว”
        เช่น กำหนดขำระหนี้เมื่อเกียวขเาวเสร็จ เมื่อสิ้นฤดูน้ำหลาก ไม่อาจกำหนดวันเวลาที่บัดเจนได้ ดังนั้น เมื่อถึงเวลากำหนดชำระฟนี้ เจ้าหนี้ต้องเตือนลูกหนี้ก่อน เมื่อลูกหนี้ไม่ชำระตามที่เจ้าหนี้เตือน ลูกหนี้จึงผิดนัด ดังนั้นเมื่อถึงกำหนดชำระหนี้ ลูกหนี้ยังไม่ชำระ ถ้าหากเจ้าหนี้ยังไม่เตือนแล้วลูกหนี้ก็ยังไม่ผิดนัด
        
        หนี้ที่ไม่มีกำหนด
        ชำระตามมาตรา 203 เจ้าหนี้ต้อวเตือนจึงจะผิดนัด
      - ลูกหนี้ผิดนัดโดยเจ้าหนี้ไม่ต้องเตือน
        
        หนี้กลุ่มนี้มี 2ประเภท
        1.หนี้ที่มีกำหนดชำระตามเวลาแห่งปฎิทินหรือหนี้ที่ต้องบอกกล่าวก่อนการชำระหนี้ ซึอาจคำนวณนับได้ตามวันแห่งปฏิทิน
        -หนี้กำหนดเวลาชำรพตามวันเวลาปฎิทินถ้าลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ผิดนัดทันทีไม่ต้องเตือน
        
        หนี้ละเมิด
        
        หนี้ละเมิดนั้นเกิดจากการล่วงสิทธิของผู้อื่น มิใช่เกิดจากนิติกรรมสัญญาจึงไม่มีกำหนกชำระหนี้ไว้ ในเรื่องผิดนัดสำหรับละเมิดมีบัญญัติไส้ในมาตรา206 ว่า “ ในกรณีหนี้อันเกิดแก่มูลหนี้ ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดมาแต่เวลาที่ทำละเมิด”
        เพราะกฎหมายเห็นว่าทำละเสิดวห้เขาเสียหายต้องจ่าค่าสินไหมทดแทนทันทีที่ทำละเมิด จึงถือว่าผิดนัดมาตั้งแต่ทำละเมิดทันที โดยไม่ต้องเตือนทั้งสิ้น
    - - จะเห็นได้ว่ากำหนดเวลาชำระหนี้ก็ดี การไม่ชำระหนี้ก็ดี การผิดนัดก็ดี มีความเกี่ยวพันกันอย่างมาก การไม่ชำระหนี้เป็นข้อเท็จจริง ส่วนการผิดนัดเป็นข้อกฎหมาย
    - - กฎหมายบัญญัติเป็นข้อยกเว้น/ว้ไม่ให้ถทอว่าลูกหนี้ผิดนัด ถ้าการชำระหนี้ไม่ใช่ความผิดของลูกหนี้ ดังบัญญัติไว้มาตรา 205 ว่า “ ตราบใดการชำระหนี้นั้นยังมิได้กนะทำลง เพราะพฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบ ตราบนั้นลูกหนี้ยังหาได้ชื่อผิดนัดไม่”
      - เหตุที่เกิดจากเจ้าหนี้เอง
        
        การที่เจ้าหนี้ผิดนัด อาจด้วยเพราะไม่รับชำระตามมาตรา 207 หรือเพราะไม่เสนอชำระหนี้ตอบแทนเมื่อตนมีหน้าที่ต้องชำระหนี้ตอบแทนตามมาตรา 210 ก็ดี ก็ถือเป็นการชำระหนี้ที่ยังมิได้กระทำลงเพราะพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ไม่ต้องรับผิด ลูกหนี้ตึงไม่ผิดนัด
      - เหตุเกิดจากบุคคลภายนอก
        
        ลูกหนี้ต้องไม่มีส่วนผิด เช่น ตกลงทำสัญญาจะซื้อที่ดินโดยตกลงว่าลูกหนี้จะวัดแบ่งแยกที่ดินทีทจะซื้อขายและไปโอนให้แก่ผู้ซื้อภายในเวลาที่กำหนด ปรากฎว่า
        ูกหนี้ได้พยายามดำเนืนการเพือ่รังสัดแบ่งแยกที่ดินตามสัญญาเต็มคความสามารถแล้ว แต่รังวัดแบ่งแยกไม่เสร็จเพราะเจ้าพนักงานที่ดินไม่อาจดำเนินการได้ทันที ถือว่าลูกหนี้ไม่ผิดนัด
      - เกิดจากภายธรรมชาติ
        
        การที่ลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ได้ทันตามเวลากำหนดมีสาเหตุมาจากภายธรรมชาติ ที่ลูกหนี้ไม่อาจคาดการและไม่อาจป้องกันได้ ก็ถือเป็นพฤติกรรมลูกหนี้ไม่ตัองรับผิดชอบเช่นกัน เช่น รังวัดแบ่งแยกให่ล้ไม่ทัน เพราะน้ำท่วมวัดไม่ได้ จึงไม่สามารถโอนที่ดินได้ตามกำหนด ก็ถือว่าลูกหนี้ไม่ผิดนัด
  - - - ลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ตามเวลาที่กำหนดถือว่าเป็นผู้ผิดนัด เมื่อชำระหนี้ล่าช้าเป็นเหตุให้เกิดความเสียหายแก่เจ้าหนี้ เจ้าฟนี้ก็อาจเรียกค่าสืนไหมทดแทนได้ ที่บัญญัติไว้มาตรา 215 ว่า “เมื่อลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ให้ต้องตามความประสงค์อันแท้จริงแห่งมูลหนี้ไซร้ เจ้าหนี้จะเรียกค่าสินไหมทดแทนเพื่อความเสียหายอันเกิดแก่การนั้นก็ได้”
    - - ต้องเป็นหนี้ที่กำหนดเวลาชำระหนี้เป็นสำคัญ เช่น ตกลงจ้างตัดชุดเจ้าสาวเพื่อใช้ในวันเลี้ยงฉลองสมรส แต่มาส่งมอบหลังจากเลี้ยงฉลองสมรสเลยผ่านไป ก็ไม่เกิดประโยชน์แก่เจ้าหนี้ ตามบทบัญญัติมาตรา 216 ว่า “ ถ้าโดยเหตุผิดนัด การชำรถหนี้กลายเป็นไร้ประโยชน์แก่เจ้าหนี้ เจ้าหนี้จะบอกปัดไม่รับชำระหนี้และเรียกค่าสินไหมทดแทนเพื่อการไม่ชำระหนี้ก็ได้”
      - กำหนดเวลาชำระเป็นสาระสำคัญมาแต่แรก
      - กำหนดเวลาชำระหนี้เป็นสาระสำคัญโดบการบอกกล่าว
      - การบอกกล่าวต้องแสดงให้ลูกหนี้รู้ด้วยว่าถือเอาเวลาเป็นสาระสำคัญ
    - - มาตรา 217 บัญญัติไว้ว่า
        “ลูกหนี้จะต้องรับผิดชอบในความเสียหายบรรดาที่เกิดแก่ความประมาทเลินเล่อในระหว่างเวบาที่ตนผิดนัด ทั้งจะต้องรับผิดชอบในการที่การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเพราะอุบัติเหตุอันเกิดขึ้นในระหว่างเวลาที่ผิดนัดนั้นด้วย เว้นแต่ความเสียหายนั้นถึงแม้ว่าตนจะได้ชำระหนี้ทันเวลากำหนดก็คงจะต้นเกิดมีอยู่นั่นเอง”
      - ความรับผิดในกรณีนี้ ไม่ใช่เกิดจากการผิดนัดแต่เป็นการเกิดในระหว่างผิดนัดด้วยเหตุอื่น
      - ความเสียหายในเรื่องเกิดจาก2สาเหตุ
        
        ความประมาทเลินเล่อของลูกหนี้อย่างหนึ่ง
        
        เกิดจากอุบัติเหตุอย่างหนึ่ง
      - ความรับผิดในมาตรานี้บัญญัติเฉพาะความรัยผิดที่เพิ่มขึ้น เมื่อลูกหนี้ผิดนัดแต่ถ้าความรับผิดนั้นแม่ไม่ผิดนัดก็ต้องรับผิดเช่นจงใจทำให้เกิดเสียหายก็รับผิดตามปกติไม่ใช่ไม่ต้องรับผิดเพราะไม่มีบัญญัติในมาตรานี้
      - ความประมาทเลินเล่อในมาตรานี้เป็นความรับผิดที่เพิ่มขึ้นจากปกติเพราะจะใช้เกณฑ์มาตรฐานความระมัก่อนผิดนัดมาใช้หลัผิดนัดไม่ได้
      - ความรับผิดของลูหตามมาตรา 217 ในกรณีชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยต้องเป็นเรื่องที่สืบเนื่องมาจากคนเท่านั่น
      - ข้อแก้ตัวใช้ไม่ได่เฉพาะกรณีอุบัติเหตุเท่านั้จ ประมาทเลินเล่อแก้ตัวไม่ได้
      - เหตุที่ทำใฟ้การชำระหนี้เป็นพ้นวิสัยกับเหตุที่ลูกหนี้อ้างเพื่อพิสูจน์ไม่จำเป็นต้องเป็นเหตุเดียวกัน