อาจนาน 15-60 นาที เริ่มมีหนาว สั่นเกร็ง อุณหภูมิของร่างกายสูงขึ้น ชีพจรเบาเร็ว BPเพิ่มขึ้น ผิวหนังเย็น ซีด และอาจมีอาการคลื่นไส้อาเจียน อาจมีปัสสาวะน้อยได้

กินเวลานานประมาณ 2 ชั่วโมงอุณหภูมิของรางกายขึ้นสูง ชีพจรแรง BPสูง ลมหายใจร้อน หน้าและผิวหนังแดงและแห้ง อาจมีคลื่นไส้ อาเจียน กระหายน้ำ อาจกระสับกระสาย หรือไม่ค่อยรู้สึกตัว และปวดศีรษะลึกเข้าไปในกระบอกตา

กินเวลานานประมาณ 1 ชั่วโมง เหงื่อเริ่มออกที่ขมับก่อนแล้วจึงออกทั่วตัว ชีพจรและPBกลับคืนปกติ จะรู้สึกเพลีย เหนื่อย จะรู้สึกสบายดี

ซีด hemoglobin ในเด็กอายุน้อยกว่า 12 ปี น้อยกว่าหรือเท่ากับ 5 g/dL ในผู้ใหญ่ น้อยกว่าหรือเท่ากับ 7g/dL

.severe malaria เมื่อพบว่ามีจำนวนเม็ดเลือดที่ติดเชื้อ(infected rate) เกินร้อยละ10 ร่วมกับมีความผิดปกติต่อไปนี้ตั้งแต่2ข้อขึ้นไป

ปัสสาวะออกน้อย หรือ ไม่มีปัสสาวะภายใน 4 ชั่วโมง ภาวะไตวาย โดยพบค่า Blood Urea Nitrogen มากกว่า 20 mmol/L

1. การรักษาผู้ป่วยมาลาเรียที่มีอาการไม่รุนแรง สามารถรับประทานยาได้ขึ้นอยู่กับชนิดของเชื้อมาลาเรีย

2. การรักษามาลาเรียที่มีอาการรุนแรง มักเกิดภาวะมาลาเรียขึ้นสมองยาที่ให้เป็นยาฆ่าเชื้อชนิดฉีด

1. ไข้สูงพยายามเช็ดตัวให้บ่อย ๆให้ยาลดไข้ถ้าไข้สูงนานอาจทําใหเซลล์สมองตายได้

2. ภาวะขาดความสมดุลของน้ําและเกลือแร่ ผู้ป่วยรับประทานอาหารไม่ได้ อาเจียน จึงมีภาวะขาดน้ําและเกลือแร่ การให้น้ําและเกลือแร่จะให้แบบทดแทนตามสภาพของผู้ป่วยควรระมัดระวังการ เกิดน้ําคั่งที่ปอด

3. อาการชัก ต้องให้ยาระงับอาการชักทันที ระวังภาวะขาดออกซิเจน สําลัก ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ ปล่อยไว้นานเซลล์สมองจะตาย โดยให้สารน้ำทางหลอดเลือดดํา ถ้ารู้สึกตัวให้ดื่มน้ําหวาน ถ้าไม่รู้สึกตัวใส่สายยางเข้ากระเพาะอาหารให้น้ําหวานทางสายยาง

5. ภาวะซีด hematocrit ต่ำกว่า 20 เปอรเซ็นต์ ต้องให้เลือด เป็นเม็ดเลือด (Packed red cell) ซีดไม่มากรักษาหายแล้วให้ยาธาตุเหล็ก รับประทานต่อแต่ไม่ควรให้ในระยะที่เป็นมาลาเรียเพราะยาจะดูดซึมไม่ดีและอาจทําให้ผู้ป่วยอาเจียนได้

6. ภาวะเหลือง ให้การรักษาแบบประคับประคองเหมือนกับภาวะตับวายจากสาเหตุอื่นๆ

7. มีภาวะลิ่มเลือดแพร่กระจายในหลอดเลือด (DIC) ให้เลือดและพลาสมาใหมท

ผู้ป่วยที่พบเชื้อต้องกินยารักษาให้ครบ 3 วันติดต่อกัน จํานวนเม็ดยาขึ้นอยู่กับอายุของผู้ป่วย

ผู้ป่วยจะได้รับการนัดตรวจเลือดซ้ำ 4 ครั้ง ซึ่งต้องกลับไปตรวจตามนัดทุกครั้ง เพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีเชื้อมาลาเรียในร่างกายแล้ว

ยา 1 ชุด สําหรับผู้ป่วยหนึ่งคนเท่านั้น ห้ามนํายารักษามาลาเรียไปให้ผู้อื่นกิน

เม็ดเลือดแดงถูกพัดพาไปตามหลอดเลือดต่างๆ ในร่างกายจนถึงระดับเส้นเลือดฝอยของอวัยวะต่างๆ เม็ดเลือดแดงจะเกาะติดผนังหลอดเลือดทำให้เลือดหนืดมากขึ้นเมื่อไหลผ่านเส้นเลือดฝอยขณะเดียวกันส่วนประกอบการแข็งตัวของเลือดมีความผิดปกติไปด้วยจากการเปลี่ยนแปลงทั้งในส่วนของเม็ดเลือดแดงเองและในส่วนพลาสมาของเลือดรวมทั้งการเกิดก้อนตะกอนไฟบริน (fibrin thrombi) ในหลอดเลือดขนาดเล็กโดยเฉพาะที่สมอง ปอด หัวใจ ตับ และไต เป็นต้น ทำให้เซลล์ของอวัยวะต่างๆ ในร่างกายขาดออกซิเจนมากน้อยเท่าไรขึ้นกับชนิดของอวัยวะและสภาวะทางร่างกายของผู้ป่วยขณะนั้นอวัยวะที่สำคัญเหล่านี้ ได้แก่ สมอง ตับ ม้าม และปอด เกิด focal necrosis ได้

1. Hyperthermia ผู้ป่วยไข้มาลาเรียและไข้มาลาเรียขึ้นสมองมักมีไข้สูง ถ้าไข้สูงเกิน 38.5 องศาเซลเซียส จะทําให้เกิดภาวะชัก โดยเฉพาะในเด็ก

2. Acute pulmonary edema เป็นภาวะแทรกซ้อนที่มักเกิดในระยะหลังของมาลาเรียในระยะเฉียบพลัน

3. Acute renal failure ภาวะไตวายเฉียบพลันเป็นผลมาจาก acute tubular necrosis ผู้ป่วยจะมีปัสสาวะเป็นสีน้ำปลา(black water fever)มักมีประสิทธิภาพของไตลดลง

ดูแลให้ผู้ป่วยมีภาวะสมดุลน้ำและอิเล็กโทรไลต์ ลดไข้ และลดอาการปวดเมื่อยตามร่างกาย ป้องกันภาวะแทรกซ้อน และลดความวิตกกังวลของผู้ป่วยและญาติ

4. Hepatic dysfunction จะพบอาการตัวและตาเหลือง ระดับเอนไซม์ของตับเพิ่มสูงขึ้น การแข็งตัวของเลือดผิดปกติ

5. Hypoglycemia ภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ มักเกิดในผู้ป่วยที่ระดับความรูสึกตัวเปลี่ยนแปลง มีภาวะชักหรือหายใจผิดปกติ

6. Shock ภาวะช็อกมักมีสาเหตุมาจากภาวะ Hypovolemia ภาวะsepticemia,endotoxemia ,hypoglycemia, lactic acidosis, hemorrhage หรือ cardiac arrhythmias
   

1.การตรวจบันทึกสัญญาณชีพ คือ อุณหภูมิ การหายใจ ชีพจรและความดันโลหิต เพื่อประเมินภาวะ shock

3. ถ้าหายใจเร็ว ต้องหาสาเหตุ ทํา CXR เจาะเลือดตรวจ Aterial blood gas ตามแผนการรักษาของแพทย์

7. Severe anemia ภาวะเลือดจางมักเกิดอย่างรวดเร็วในผู้ป่วยมาลาเรียขึ้นสมอง ซึ่งเกิดจากการทํางานของไขกระดูกถูกกดและเม็ดเลือดแดงถูกทําลายโดยเชื้อมาลาเรีย

4. ถ้ามีการติดเชื้อในปอดต้องดูแลให้ได้รับยาปฏิชีวนะตามแผนการรักษา พร้อมทั้งสังเกต ผลขางเคียงของยา

5. ตวงและบันทึกปริมาณน้ําเข้าและออกจากร่างกาย เพื่อประเมินภาวะปอดคั่งน้ําและสังเกตภาวะแทรกซ้อน จากการให้ยาขับปัสสาวะเมื่อมีแนวทางการรักษาให้ใช้ยาขับปัสสาวะ

9. Hyperparasitemia เป็นภาวะอันตรายสําหรับผู้ป่วยที่ไม่มีภูมิคุ้มกันเชื้อมาลาเรีย

10. Bacterial infection เป็นการติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อนในผู้ป่วยมาลาเรีย

7. ดูแลให้ยาควินิน พร้อมสังเกตผลขางเคียงจากยา เช่น หูอื้อ ปวดศีรษะ คลื่นไส้ ตามัว ถ้าได้รับยาขนาดมากอาจมีอาการแพ้ เช่น ตัวร้อน หน้าแดง ผื่นขึ้น หน้าบวม หัวใจเต้นไม่สม่ำเสมอ ปวดท้อง เป็นต้น

11. Coagulopathy ภาวะการแข็งตัวของเลือดผิดปกติมักเกิดกับผู้ป่วยมาลาเรีย ผู้ป่วยทุกรายควรได้รับการตรวจหาความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด