Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ภาวะความดันโลหิตสูงขณะตั้งครรภ์ (Pregnancy-induced Hypertension:PIH) -…

- - - - มารดา G4P0A0L3 (GA) 40+3 wks.
        แรกรับที่LR(10.35น.) BP: 144/92 mm.Hg พัก25นาทีวัดซ้ำ
        เวลา(11.00น.) BP:143/81 mm.Hg
        มีอาการตาพร่ามัว ไม่มีอาการปวดศรีษะ
      - ขณะเบ่งคลอดมีอาการปวดศรีษะ ตาพร่ามัวมากขึ้น
        เวลา(15.40น.) BP= 188/100 mmhg.
        เวลา (15.45น.)BP=178/109 mmhg.
        Edema +1
        ผลทางห้องปฏิบัติการ (ผลไม่เป็นไปตามทฤษฎี)
        Albumin = Negative, Sugar: Negative
        Platelet count: 161,000 cell/microliter
        Creatinine: 0.63 mg/dl
        AST:19 U/L , ALT: 11 U/L
  - - - กรณีศึกษา
        
        PT (Prothrombin time) :11.3 sec
        APTT (Activated Partial Thromboplastin Time):24.0 sec
    - - กรณีศึกษา
        
        หญิงตั้งครรภ์มีพฤติกรรมรับประทานอาหารมัน ทอด น้ำหวานและมีการเพิ่มปริมาณอาหารโดยเชื่อว่าเพื่อบำรุงทารกในครรภ์ให้มีสุขภาพแข็งแรง
        
        เมื่อครอบครัวของหญิงตั้งครรภ์ทราบว่าตั้งครรภ์ครอบครัวของหญิงตั้งครรภ์จะระมัดระวังไม่ให้หญิงตั้งครรภ์เดินไกลๆหรือทำงานเพราะกลัวมีผลกระทบต่อทารกในครรภ์ จะให้หญิงตั้งครรภ์ช่วยงานบ้านเล็กๆน้อยๆโดยหญิงตั้งครรภ์ก็คิดว่าการทำงานบ้านคือการออกกำลังกาย
    - - กรณีศึกษา
        
        บุคคลในครอบครัว(มารดาหญิงตั้งครรภ์มีประวัติเป็นโรคเบาหวาน)
- - - - Preeclampsia เป็นกลุ่มที่มีความดันโลหิตสูงในระยะตั้งครรภ์ร่วมกับมีโปรตีนในปัสสาวะและบวม
        
        Mild preeclampsia: มีค่าความดันโลหิต Systolic < 160 มิลลิเมตรปรอท ความดันโลหิต Diastolic < 110 มิลลิเมตรปรอท ร่วมกับมีโปรตีนในปัสสาวะ 1+ ถึง 2+ หรือบวม
        
        Severe preeclampsia: มีค่าความดันโลหิต Systolic BP >160 มิลลิเมตรปรอท หรือ Diastolo>110 มิลลิเมตรปรอท ร่วมกับมีโปรตีนในปัสสาวะ 3+ถึง4+หรือบวมทั้งตัว
      - Eclampsia เป็นกลุ่มที่มีอาการของ Severe preeclampsia ร่วมกับชักเกร็งหมดสติ
- - - - หญิงตั้งครรภ์น้ำหนักก่อนการตั้งครรภ์ 79 กิโลกรัม ส่วนสูง 162 เซนติเมตร Body mass index (BMI) ก่อนการตั้งครรภ์ 30.10 มีดัชนีมวลกายเกินมาตรฐาน โดยมีการเพิ่มขึ้นของน้ำหนักแต่ละสัปดาห์ ดังนี้
        วันที่ 6 เม.ย 65 (GA) 21+3 น้ำหนัก 79กิโลกรัม
        วันที่ 27 เม.ย 65 (GA) 24+3 น้ำหนัก 80กิโลกรัม
        วันที่ 17 พ.ค. 65 (GA) 27+2 น้ำหนัก 81กิโลกรัม
        วันที่ 14 มิ.ย. 65 (GA) 32+2 น้ำหนัก 82กิโลกรัม
        วันที่ 20 ก.ค. 65 (GA) 36+3 น้ำหนัก 85.8กิโลกรัม
        วันที่ 3 ส.ค. 65 (GA) 38+3 น้ำหนัก 86.3 กิโลกรัม
        วันที่ 10 ส.ค. 65 (GA) 39+3 น้ำหนัก 87.2กิโลกรัม
        วันที่ 17 ส.ค. 65 (GA) 40+3 น้ำหนักขณะตั้งครรภ์ 86.9 กิโลกรัม
        จากเปรียบเทียบการเพิ่มขึ้นของน้ำหนักตัวในระหว่างการตั้งครรภ์ตามเกณฑ์ IOM (Institute of Medicine,2009)พบว่าหญิงตั้งครรภ์มีน้ำหนักเพิ่มขึ้นเฉลี่ย 1กิโลกรัม/สัปดาห์และมีน้ำหนักตลอดการตั้งครรภ์ 8 กิโลกรัม ซึ่งเป็นไปตามเกณฑ์
      - การรับประทานอาหารมัน ทอด น้ำหวาน
- - - - ข้อมูลสนับสนุน
        
        S : มารดาบอกว่า “มีอาการตาพร่ามัว”
        O : แรกรับ วันที่17 สิงหาคม 2565 (10.35 น.) BP=144/92 mmHg.
        พัก 25 นาที และวัดซ้ำ
        เวลา(11.00น.)BP= 143/81 mmHg.
      - A: Severe Preeclampsia เป็นการตั้งครรภ์ที่มีความดันโลหิตสูง มากกว่าหรือเท่ากับ 160/110 มิลลิเมตรปรอทร่วม กับมีโปรตีนในปัสสาวะ (20.3 g ในปัสสาวะ24 ชั่วโมง หรือ urine dipstick 1+) และเกิดเมื่ออายุ ครรภ์มากกว่า 20 สัปดาห์severe preeclampsia คือ preeclampsia ที่พบร่วมกับข้อใดข้อหนึ่งต่อไปนี้ คือ
        
        ความดันโลหิต systolic สูงมากกว่าหรือเท่ากับ 160 มิลลิเมตรปรอท หรือความดันโลหิตdiastolic มากกว่าหรือเท่ากับ 110 มิลลิเมตรปรอทในการวัด 2 ครั้งที่ห่างกันอย่างน้อย 6 ชั่วโมง
        
        พบโปรตีนในปัสสาวะมากกว่าหรือ เท่ากับ 50 กรัม ใน 24 ชั่วโมง หรือตรวจ urine dipstick พบมากกว่าหรือเท่ากับ 3+ ติดต่อกัน 2 ครั้ง ปัสสาวะที่เก็บห่างกันอย่างน้อย 4 ชั่วโมง
        
        ปัสสาวะน้อยกว่า 500 มิลลิลิตรใน 24 ชั่วโมง
        
        ตามัว ปวดศีรษะ (cerebral or visualdisturbance)
        
        pulmonary edema หรือเกิด cyanosis
        
        จุกแน่นใต้ลิ้นปี หรือปวดใต้ชายโครงขวา
        
        การทำงานของตับผิดปกติ พบระดับ เอนไซม์ตับสูงผิดปกติ
        8.thrombocytopenia (เกร็ดเลือดน้อยกว่า100,000 cell/mm)
        เป็นภาวะแทรกซ้อนที่เกิดขึ้นได้บ่อยในระยะตั้งครรภ์และเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้หญิงตั้งครรภ์เสียชีวิต
      - วัตถุประสงค์
        
        เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดภาวะชัก
      - กิจกรรมการพยาบาล
        
        ให้มารดานอนพักในท่านอนตะแคงซ้าย เพื่อลดการกดทับที่บริเวณเส้นเลือด Inferior venacava ทำให้เลือดสามารถไหลเวียนเพิ่มขึ้นที่มดลูกและรก
        
        วัดสัญญาณชีพพร้อมลงบันทึกทุก 1 ชม.ประเมินอาการนำสู่ภาวะชัก ได้แก่ อาการปวดศีรษะ ตาพร่ามัว เห็นภาพไม่ชัด อาการปวดบริเวณใต้ลิ้นปี่ หรืออาการเจ็บชายโครงขวา ปฏิกิริยาสะท้อนเร็วเกินไป 3+ ขึ้นไป ถ้าตรวจพบอาการอย่างใดอย่างหนึ่งต้องรีบรายงานแพทย์
        
        ติดตามสุขภาพทารกในครรภ์ ติด Nonstress Test (NST) + On Monitor
        
        อธิบายให้ผู้คลอดทราบถึงพยาธิสภาพของโรค อาการนำสู่ภาวะชัก อันตรายที่จะเกิดขึ้นจากการชักที่จะส่งผลแก่มารดาและทารกในครรภ์ตลอดจนความจำเป็นในการให้ยา MgSO4 และอาการข้างเคียงของการได้รับยา MgSO4 ซึ่งอาจพบได้ เช่น อาการร้อนบริเวณที่ฉีด ร้อนวูบวาบทั่วตัว
        
        จัดสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการพักผ่อน จำกัดการทำกิจกรรมต่าง ๆ บนเตียง เพื่อให้สามารถพักผ่อนได้เต็มที่ ช่วยลดความดันโลหิตและป้องกันการเกิดอาการชัก ไม่ปล่อยให้อยู่ตามลำพัง เพราะอาการชักอาจ เกิดขึ้นได้ ขณะอยู่บนเตียงต้องยกไม้กั้นเตียงทั้ง 2 ข้างขึ้น เพื่อป้องกันอุบัติเหตุจากการตกเตียง
        
        ให้ความรู้เรื่องการเลือกรับประทานอาหาร งดอาหารหวาน มันเค็ม
        
        ติดตามผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการ เพื่อประเมินความรุนแรงของโรคและความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะ HELLP Syndrome ได้แก่ เม็ดเลือดแดงแตกง่ายทำให้เกิดภาวะซีด ระดับเอนไซม์ตับในเลือดเพิ่มสูงขึ้นทำให้ตัวเหลือง และเลือดออกง่ายจากภาวะเกล็ดเลือดต่ำ
      - เกณฑ์การประเมิน
        
        1.สัญญาณชีพอยู่ในเกณฑ์ปกติ
        T= 36.5-37.4 °C RR = 16-20 ครั้ง/นาที HR = 60-100 ครั้ง/นาที
        BP = Systolic 90-140 mmHg.
        Diastolic 60-90 mmHg. SpO2 sat > 95 %
        
        ไม่มีอาการนำสู่ภาวะชักได้ก่อน ได้แก่ ปวดศีรษะ ตาพร่ามัว จุกแน่นใต้ลิ้นปี่
        
        ไม่เกิดภาวะชัก
      - การประเมินผล
        
        สัญญาณชีพ T= 37.3 °C, PR = 72/min, RR = 20/min, BP = 134/74 mmHg.
        
        ไม่มีอาการปวดศีรษะตาพร่ามัว
        
        ไม่เกิดภาวะชัก
        
        NST Reactive
    - - วัตถุประสงค์
        
        เพื่อป้องกันการเกิดอาการไม่พึงประสงค์จากการได้รับยา MgSO4
      - ข้อมูลสนับสนุน
        
        O : มีภาวะความดันโลหิตสูง severe preeclampsia และได้รับยา MgSO4 เพื่อป้องกันการชัก
        O : ได้ 50% MgSO4 4 g dilute 20 ml. IV 80cc/hr. 50% MgSO4 40 g in 5%D/W 980 ml IV 50 cc/hr.
        O : MgSO4 3.5 mg/dl (18.40น.) วันที่ 17/08/65 MgSO4 5.0 mg/dl (22.29น.) วันที่ 17/08/65 MgSO4 4.8 mg/dl (02.30น.) วันที่ 18/08/65
      - A : MgSO4 เป็น Drug of choice ในการป้องกันการชักและ ลดการเกิด Placental abruption" ควรให้ทันที เมื่อ Diagnosis เป็นผู้ป่วยในกลุ่ม Pregnancy-induced hypertension with severe features Magnesium ขับออกทางปัสสาวะ (renalexcretion), ดังนั้นขณะให้ยา มีสิ่งที่ต้องติดตามดังนี้
        
        Urine output: ควรใส่ Foley catheter, keep urine output > 0.5 ml/kg/hour
        
        Deep tendon reflex: monitorhyporeflexia/areflexiaที่ Patellar reflexเท่านั้น
        
        Respiration: keep RR > 14 /min
      - เกณฑ์การประเมิน
        
        อัตราการหายใจไม่น้อยกว่า 14 ครั้ง/นาที
        
        ปัสสาวะออกไม่น้อยกว่า 30 มิลลิเมตร/ชั่วโมง
        
        deep tendon reflex no absent
        
        4.ค่าMgSo4 ปกติ หญิงตั้งครรภ์ 4.8-8.4 mg/dl
      - กิจกรรมทางการพยาบาล
        
        อธิบายให้ผู้คลอดและญาติเข้าใจถึงเหตุผลและขั้นตอนการให้ยา รวมทั้งผลข้างเคียงที่อาจเกิด
        ได้จากยา เช่น อาการร้อนบริเวณที่ฉีด ร้อนวูบวาบทั่วตัว รวมทั้งอาจมีอาการคลื่นไส้อาเจียนขณะได้รับยา
        
        5.ติดตามผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการ Mg level ทุก4ชั่วโมง
        
        50% MgSO4 4 g dilute 20 ml. IV 80cc/hr. 50% MgSO4 40 g in 5%D/W 980 ml IV 50 cc/hr. จนถึงหลังคลอด 24 ชั่วโมงเพื่อให้ได้ปริมาณยาตามแผนการรักษาและเนื่องจากเป็นยาในกลุ่ม High Alert Drug
        
        ปฏิบัติตามแนวทางเพื่อป้องกันอาการไม่พึงประสงค์จากยา (MgSO4 toxicity) ดังนี้
        
        ใส่สายสวนปัสสาวะคาไว้ ถ้าปัสสาวะออกน้อยกว่า 30 มิลลิลิตร หรือภายใน 4 ชั่วโมงออกน้อยกว่า 100 มิลลิลิตร รายงานแพทย์
        
        ประเมินปฏิกิริยาตอบสนองเฉียบพลันของเอ็นลึก DTR ทุก 1 ชั่วโมง ถ้าน้อยกว่า 2+ ต้องรายงานแพทย์ทันที หรือเท่ากับ 0 ต้องหยุดยาทันทีเนื่องจากยาจะออกฤทธิ์กดระบบประสาทส่วนกลาง และกดกล้ามเนื้อเรียบ กล้ามเนื้อลายและกล้ามเนื้อหัวใจ ซึ่งอาจกดศูนย์การหายใจและเนื่องจาก MgSO4 เกือบทั้งหมดขับออกทางไต ถ้าปัสสาวะออกน้อยลง ระดับยาจะยังคงสูงอยู่ในเลือดโอกาสเกิด MgSO4 toxicity จะเพิ่มมากขึ้น
        
        ประเมินอัตราการหายใจ ทุก 1 ชั่วโมง ถ้าอัตราการหายใจน้อยกว่า 14 ครั้ง/นาทีต้องหยุดให้ยา และรายงานแพทย์
        
        สังเกตอาการของการได้รับยามากเกินไป หรือติดตามระดับแมกนีเซียมในเลือด ได้แก่อาการร้อนวูบวาบ เหงื่อออก ความดันโลหิตลดลง การหายใจช้าลง ซึม ไม่มีแรง อ่อนปวกเปียก DTR ลดลงต้องรีบรายงานแพทย์ และเตรียมยาแก้ไข ได้แก่ 10 % Calcium Gluconate 10 มิลลิลิตร ฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำช้า ๆ ประมาณ 3-5 นาที
      - การประเมินผล
        
        หลังได้รับยา MgSO4 30 นาที ตรวจ DTR 2+ อัตราการหายใจ 20 ครั้ง/นาที และเมื่อสังเกตอาการครบ 1 ชั่วโมงหลังจากได้รับยา DTR 2+ อัตราการหายใจ 20-22 ครั้ง/นาที
        
        2.ปัสสาวะออก 250 มิลลิลิตร/ชั่วโมง
        
        3.. DTR 2+
        
        4.ผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการ MgSO4 4.8 mg/dl
    - - มารดามีโอกาสเกิดภาวะตกเลือดหลังคลอดเนื่องจากมีการคลอดเฉียบพลัน
        
        ข้อมูลสนับสนุน
        
        S : มารดาบอกว่า “มีเลือดออกทางช่องคลอด”
        O : มารดาหลังคลอดมีแผลฝีเย็บ
        O:Uterine contraction
        Duration :35"
        Interval: 4่'
        intensity: +
        O : มารดาคลอด Normal labor
        O : EBL (Estimated blood loss)150 cc.ใน LR
        O : เปลี่ยนผ้าอนามัย 1 ชิ้น (50 ml)
        O : มารดาหลังคลอดภายใน 24 ชั่วโมงแรก
        
        A : ภาวะตกเลือดหลังคลอด หมายถึง การเสียเลือด 500มิลลิลิตร หรือมากกว่าหลังจากคลอดระยะที่ 3 เสร็จสิ้นการตกเลือดหลังคลอดอย่างรุนแรง (Severe PPH)หมายถึง การเสียเลือดหลังทารกคลอดมากกว่า 1,000มิลลิลิตรการตกเลือดเป็นสาเหตุสำคัญที่สุด ของการตายของมารดาทั่วโลก อย่างน้อยร้อยละ 24 ของการตายของมารดาเกิดจากการตกเลือด แหล่งที่มา: (โฉมพิลาศจงสมชัย, 2552)
        
        วัตถุประสงค์
        
        ป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากการตกเลือดหลังคลอด
        
        เกณฑ์การประเมิน
        
        ไม่มีอาการแสดงของการเสียเลือดผิดปกติ เช่น หน้ามืด เวียนศีรษะ ใจสั่น เหงื่อออก ตัวเย็น
        
        เปลี่ยนผ้าอนามัยใน 1 ชั่วโมงไม่เกิน 3 แผ่น
        
        มดลูกหดรัดตัวดีเป็นก้อนกลม
        
        4.ปัสสาวะได้ กระเพาะปัสสาวะไม่โป่งตึง มดลูกหดรัดตัวดี น้ำคาวปลาสีจางลงไม่มีกลิ่นเหม็นคาว
        
        สัญญาณชีพอยู่ในเกณฑ์ปกติ T= 36.5-37.4 °C RR = 16-20 ครั้ง/นาที HR = 60-100 ครั้ง/นาที BP = Systolic 90-140 mmHg. Diastolic 60-90 mmHg. SpO2 sat > 95 %
        
        กิจกรมมการพยาบาล
        
        1.ประเมินอาการและอาการแสดงของภาวะตกเลือด เช่น ซีด หน้ามืด เวียนศีรษะ ใจสั่น เยื่อบุใต้ตาซีด ริมฝีปากแห้ง เขียวคล้ำ ชีพจรเร็ว ตัวเย็น เหงื่อออก ความดันโลหิตลดลง เพื่อให้การพยาบาลได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม
        2.ประเมินแผลฝีเย็บ และสังเกตปริมาณของเลือดที่ออกจากช่องคลอดโดยใส่ผ้าอนามัยซับเลือดไว้และจดบันทึกเพื่อประเมินเลือดออกหรือน้ำคาวปลาที่ออกทางช่องคลอดเพิ่มขึ้น หรือลดลง
        3.ประเมินการหดรัดตัวของมดลูก คลึงมดลูกให้และสอนการคลึงมดลูกให้มารดาและสอนให้รู้วิธีการทดสอบการแข็งตัวของมดลูก เพื่อให้ไม่ตกเลือดหลังคลอดเพิ่มขึ้น และมารดาหลังคลอดมีความรู้ในการนวดคลึงมดลูก
        4.ประเมินสัญญาณชีพทุก 15 นาที 4 ครั้ง ทุก 30 นาที 2 ครั้ง ถ้าพบว่าสัญญาณชีพผิดปกติ เช่น ชีพจรเบาเร็ว หายใจเร็วขึ้น ความดันโลหิตเพิ่มขึ้นในระยะแรกและลดลงในระยะหลัง และมี Pulse Pressure แคบลงรายงานให้แพทย์ช่วยเหลือทันที
        5.ดูแลให้ได้ 5% DN/2 + Syntocinon20 u 1,000 ml vein drip 80cc/hr. ตามแผนการรักษา เพื่อทดแทนเลือดหรือสารน้ำที่สูญเสียไป และเพิ่มความดันโลหิตของมารดาหลังคลอดให้เพิ่มขึ้น
        6.ดูแลให้ได้มารดาหลังคลอดขับถ่ายปัสสาวะ อาจใช้วิธี intermittent catheterizationเพื่อไม่ให้กระเพาะปัสสาวะโป่งตึงจะส่งผลให้มดลูกเกิดการหดรัดตัวไม่ดีและเป็นสาเหตุให้เกิดการตกเลือดได้
        7.ดูแลทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก และสังเกตลักษณะ แผลฝีเย็บ ปวด บวม แดง โดยผ้าอนามัยควรเปลี่ยนใน 1 ชั่วโมงไม่เกิน 3 ผืนประเมินเลือดออกหรือน้ำคาวปลาที่ออกทางช่องคลอดเพิ่มขึ้น หรือลดลง
        8.ตรวจภายในช่องคลอด เพื่อไล่เลือดที่ตกค้างภายในช่องคลอด ตรวจดูว่ามี Hematoma หรือไม่ และตรวจแผลฝีเย็บมีบวม แดง หรือไม่ เพื่อป้องกันการตกเลือดหลังคลอด
        9.กระตุ้นให้ลูกดูดนมทุก 2 ชั่วโมง หรือเมื่อลูกต้องการเพื่อช่วยทำให้มดลูกหดรัดตัวดียิ่งขึ้นไม่ให้ตกเลือดเพิ่มขึ้น
        10.ดูแลให้มารดาพักผ่อนบนเตียง เพื่อป้องกันอาการวิงเวียนหน้ามืด จากการเสียเลือด และมารดาหลังคลอดมีความดันโลหิตสูงขณะตั้งครรภ์ จะส่งผลให้เกิดอุบัติเหตุได้ เช่น ตกเตียง พลัดตกหกล้ม เป็นต้น
        11.สังเกตและติดตามอาการเพื่อเฝ้าระวังภาวะตกเลือดหลังคลอด
        
        การประเมินผล
        
        1.รู้สึกตัวดี ไม่มีอาการซีด ตัวเย็น เหงื่อออก
        2.น้ำคาวปลาสีแดงคล้ำจางลงเล็กน้อย ไม่มีกลิ่นเหม็นคาว เปลี่ยนผ้าอนามัย1เเเผ่นใน2ชั่วโมง
        3.มดลูกหดรัดตัวดีเป็นก้อนกลม
        4.ได้สวนปัสสาวะทิ้ง ทำให้กระเพาะปัสสาวะไม่โป่งตึง
        5.สัญญาณชีพ BT = 37.3 ˚c , RR= 20 ครั้ง/นาที , PR= 72ครั้ง/นาที, BP= 134/74 mmHg (17.45 น.) สังเกตและติดตามอาการต่อ
      - ทารกทารกมีโอกาสเกิดภาวะ Birth Asphyxia ในระยะคลอดเนื่องจากมารดามีความดันโลหิตสูง
        
        ข้อมูลสนับสนุน
        
        O: มารดามีภาวะความดันโลหิตสูงขณะหลังคลอด
        O: มารดาได้รับการชักนำการคลอดโดยการเจาะถุงน้ำคร่ำ
        O:Uterine contraction
        Duration :35"
        Interval: 4่'
        intensity: +
        
        A: ภาวะขาดออกซิเจนในทารกแรกเกิด (birth asphyxia) เป็นภาวะที่เลือดของทารกขาดออกซิเจน มีคาร์บอนไดออกไซด์ในเลือดสูง และมีความเป็นกรดในเลือดเนื่องจากการแลกเปลี่ยนอากาศที่ปอด (pulmonary perfusion) ไม่เพียงพอหรือไม่มี ส่งผลให้อวัยวะต่างๆภายในร่างกายขาดออกซิเจนไปหล่อเลี้ยง ซึ่งจะส่งผลให้เซลล์หรืออวัยวะต่างๆ เสื่อมประสิทธิภาพในการทำหน้าที่ตามปกติ สำหรับประเทศไทย กรมอนามัยได้สรุปคำนิยามของภาวะขาดออกซิเจนของทารกแรกเกิดว่า หมายถึง ภาวะที่ทารกแรกเกิดและเกิดมีชีพ มีค่าคะแนนแอปการ์(Apgar score) ที่ 1 และ 5 นาที่น้อยกว่าหรือเท่ากับ 7 คะแนน ปัจจุบัน ภาวะขาดออกซิเจนในทารกแรกเกิดยังคงเป็นปัญหาใหญ่ในประเทศไทย และเป็นสาเหตุการตายอันดับ หนึ่งของการตายทารกปริกำเนิด อีกทั้งยังก่อให้เกิดภาวะทุพพลภาพและความพิการทางสมองตามมาได้แหล่งที่มา: (พิมาน, 2552)
        
        วัตถุประสงค์
        
        เพื่อป้องกันอันตรายจากภาวะ Birth Asphyxia
        
        เกณฑ์การประเมิน
        
        ทารกในครรภ์อัตราการเต้นของหัวใจทารกอยู่ในเกณฑ์ปกติ 128 - 150ครั้ง/นาทีทารกดิ้นดี ไม่มีภาวะBirth Asphyxia ในระยะของการคลอดจากมารดาที่มีความดันโลหิตสูงขณะตั้งครรภ์และทารกแรกเกิดมีคะแนน Apgar score 9,10,10 คะแนนทารกแรกเกิดสุขภาพแข็งแรง
        
        กิจกรมมการพยาบาล
        
        ประเมินผล
        
        1.ทารกไม่มีอาการเเสดงถึงภาวะHypothermia เเละHyperthermiaไม่มีเขียวตามปลายมือปลายเท้า ซึม ผิวหนังซีดและเย็น ไม่มีหายใจเร็ว
        2.ดูด กลืนนมได้ดี
        3.สัญญาณชีพทารกอยู่ในเกณฑ์ปกติ
        BT= 37.1˚C, HR = 142/min, RR = 56/min
        
        ฟังและบันทึก ฟัง FHS ทุก 1 ชั่วโมงในระยะ Latent phase และ ทุก 30 นาทีในระยะ Active phase หรือ On monitor NST
        
        ประเมินลักษณะของน้ำคร่ำที่ไหลออกจากช่องทางคลอดโดยสังเกตลักษณะของสีและดูแลให้ O2 canular 5 LPM จัดให้ผู้คลอดนอนตะแคงซ้าย คาดคะเนปริมาณน้ำคร่ำที่ออก โดยสังเกตจากจำนวนผ้าอนามัยหรือรองคลอดที่ซับน้ำคร่ำวัดรอบหน้าท้อง เพื่อป้องกันทารกพร่องออกซิเจน และทำให้เสียชีวิตได้
        
        ดูแลแนะนำให้ผู้คลอดให้นอนพักบนเตียง นอนศีรษะสูง และดูแลช่วยเหลือในการทำกิจกรรม ต่างๆบนเตียงเพื่อป้องกันอุบัติเหตุจากอาการหน้ามืด วิงเวียน และเพิ่มปริมาณเลือดไปเลี้ยงทารกในครรภ์
        
        ดูแลให้ได้รับสารน้ำ LRS 1000 ml vein drip 120 cc/hr. ตามแผลการรักษา
        
        แนะนำให้ผู้คลอดสังเกตการณ์ดิ้นของทารกในครรภ์ด้วยตนเอง หากพบความผิดปกติให้แจ้ง พยาบาลให้ทราบเพื่อให้ความช่วยเหลือได้อย่างถูกต้อง และเหมาะสม
        
        ประเมิน Contraction ของมดลูกทุก 30 นาที เพื่อประเมินความก้าวหน้าของการคลอด รายงานแพทย์เมื่อพบความผิดปกติ
        
        ดูแลช่วยคลอดสตรีตั้งครรภ์ในระยะที่ 2 ให้สั้นที่สุด เพื่อป้องกันทารกพร่องออกซิเจน
        
        ประเมินอาการที่แสดงถึงภาวะพร่องออกซิเจนของทารกแรกเกิด ได้แก่ ความรู้สึกตัว การตอบสนองของรูม่านตา เสียงร้องของทารก เป็นต้น เพื่อช่วยเหลือได้ทันที
        
        Clear air way โดยการดูดสารคัดหลั่งในปาก จมูกด้วยลูกสูบยางแดงทันทีในระยะแรกคลอด เพื่อช่วยกระตุ้นทารกหายใจ หรืออาจใช้การลูบทรวงอก ตบฝ่าเท้าเบาๆ เป็นการเพิ่มการแลกเปลี่ยนก๊าซในปอด
        
        บันทึกอาการและการพยาบาลที่ให้ และประเมินผล
      - ทารกเสี่ยงต่อการติดเชื้อเนื่องจากระบบภูมิคุ้มกันยังทำหน้าที่ไม่สมบูรณ์
        
        ข้อมูลสนับสนุน
        
        O : ทารกสะดือยังไม่หลุด
        O : ทารกมีผิหนังบาง
        O :ระบบภูมิคุ้งกันทารกยังไม่สมบูรณ์
        O:มารดาคลอดนอก unit
        
        A : ภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดของทารกแรกเกิดเป็นสาเหตุการเสียชีวิตที่พบมากที่สุดมากกว่าร้อยละ10 ในทารกแรกเกิดถึง1 เดือนในกลุ่มประเทศที่กำลังพัฒนาอัตราการเสียชีวิตประมาณร้อยละ 25 และอัตราการเสียชีวิตของทารกแรกเกิดน้ำหนักตัวน้อยสูงถึงร้อยละ30-50 โดยทารกแรกเกิดที่รอดชีวิตอาจมีปัญหาทางด้านพัฒนาการและสติปัญญาตามมาได้สาเหตุที่ทารกแรกเกิดมีการติดเชื้อได้หลายทาง เช่น จากมารดาสู่ทารกทางการคลอดหรือทางรกทารกแรกเกิดมีการสร้างภูมิคุ้มกันที่ไม่ดีไม่สามารถกำจัดเชื้อโรคได้และมักพบปัญหาหลายระบบร่วมกันอาการแสดงของทารกไม่จำเพาะอาจมีอาการน้อยหรือซ่อนเร้นไม่แสดงอาการจนถึงขั้นรุนแรงจนช็อคและเสียชีวิตได้ขึ้นอยู่กับเวลาของการสัมผัสเชื้อจำนวนเชื้อโรคที่เข้าร่างกายภาวะภูมิคุ้มกันของทารกและความรุนแรงของเชื้อโดยเฉพาะกลุ่มทารกแรกเกิดก่อนกำหนดน้ำหนักตัวน้อยกว่า1,500กรัม(Very Low Birth Weight :VLBW) มีอัตราการรอดชีวิตมากขึ้นแต่ต้องนอนโรงพยาบาลนานขึ้น ปัจจัยสิ่งแวดล้อมภายนอกอาจเป็นสาเหตุทำให้เกิดการติดเชื้อในกระแสเลือดได้ แหล่งที่มา: (ศรีจันทร์ทองศิริ, 2558)
        
        วัตถุประสงค์
        
        เพื่อป้องกันการติดเชื้อในทารกแรกเกิด
        
        เกณฑ์การประเมิน
        
        ทารกไม่มีอาการของการติดเชื้อได้แก่ ซึม ดูดนมได้น้อย อุณหภูมิสูง ตาสะดือแฉะ บวมแดง และหายใจเร็วเป็นต้น
        
        อุณหภูมิร่างกายปกติ คือ 36.8-37.2 ˚C
        
        ทารกได้รับนมเพียงพอต่อความต้องการ
        
        กิจกรรมการพยาบาล
        
        ประเมินอาการของภาวะติดเชื้อ ได้แก่ ซึม ดูดนมได้น้อย อุณหภูมิสูง ตาสะดือแฉะ บวม หายใจเร็วเพื่อให้การพยาบาลที่เหมาะสมและถูกต้อง
        
        ดูแลประเมินสัญญาณชีพทุก 4 ชั่วโมง หรือเมื่อทารกมีอาการผิดปกติ เพื่อสังเกตอาการของการติดเชื้อเช่น อุณหภูมิร่างกายสูงขึ้น ชีพจรเร็ว หายใจเร็ว เป็นต้น
        
        ให้การพยาบาลด้วยหลัก Aseptic technique เพื่อป้องกันการนำเชื้อโรคจากการทำหัตถการต่างไปสู่ทารกแรกเกิด
        
        ดูแลความสะอาดของทารก โดยอาบน้ำวันละ 1 ครั้ง และดูแลเช็ดตาด้วยสำลีชุบน้ำต้มสุกที่เย็นแล้ว และเช็ดสะดือด้วยสำลีแอลกอฮอล์ เพื่อป้องกันการติดเชื้อเข้าสู่ร่างกายจากการสะสมเชื้อโรคบริเวณตา และสะดือ
        
        ดูแลทำความสะอาด เปลี่ยนผ้าอ้อม เมื่อทารกปัสสาวะ อุจจาระ เพื่อป้องกันการติดเชื้อเข้าสู่ร่างกาย
        
        ดูแลให้ทารกได้นอนหลับพักผ่อนที่เพียงพอ เพื่อให้ทารกไม่เหนื่อยอ่อนเพลีย มีภูมิต้านทานโรคที่ดี
        
        ดูแลให้ทารกได้ดูดนมวันละ 8-12 ครั้ง หรือทุก 2-3 ชั่วโมง เพราะน้ำนมแม่ มีภูมิคุ้มกันที่ดี ทำให้ทารกสุขภาพร่างกายแข็งแรง
        
        ล้างมือก่อนและหลังให้การพยาบาลและให้คำแนะนำญาติในการเข้าเยี่ยมเป็นเวลา ล้างมือให้สะอาดก่อนหลังจับตัวทารก เพื่อป้องกันการติดเชื้อไปสู่ทารก
        
        การประเมินผล
        
        1.ทารกActive ดี ไม่มีอาการ การแสดงของภาวะติดเชื้อได้แก่ ซึม ดูดนมได้น้อย อุณหภูมิสูง ตาแฉะ สะดือแฉะ บวมแดงทารก
        
        BT= 37.4 ˚c, PR = 122/min, RR = 48 /min
        3.ได้รับน้ำนมเพียงพอ นอนหลับพักได้ไม่ร้องหิวระหว่างมื้อนม ไม่มีอาเจียน และให้การพยาบาลด้วยหลัก Aseptic technique ได้ดูดนมทุก 1 ชั่วโมง มารดาและญาติเข้าใจคำแนะนำ และสัญญาณชีพทารกอยู่ในเกณฑ์ปกติ
    - - A : มารดามีภาวะความดันโลหิตสูงเกิดการหดเกร็งของหลอดเลือดที่มดลูกทำให้เกิดความ
        ต้านทานในหลอดเลือดที่รกมากขึ้นส่งผลให้การไหลเวียนเลือดผ่านรกน้อยลง (Uteroplacental insufficiency) มีการแตกทำลายของเม็ดเลือดและการจับตัวของเกล็ดเลือด เกิดการตายของเนื้อรกและผนังมดลูกทำให้การทำหน้าที่ของรกเสื่อมลง เป็นผลให้ทารกได้รับสารอาหารและออกซิเจนไม่เพียงพอ มีการเจริญเติบโตช้าและขาดออกซิเจน
      - วัตถุประสงค์การพยาบาล
        
        เพื่อป้องกันไม่ให้ทารกเกิดภาวะ Fetal distress
      - ข้อมูลสนับสนุน
        
        S : มารดาบอกว่า “มีอาการตาพร่ามัว”
        O : มารดาอายุ 34 ปี
        O:เเรกรับที่LR BP:144/92mm.Hg
        O : มารดา G4P3A0L3 GA 40+3 wks.
        O : EDC 14 สิงหาคม 2565 By U/S
      - เกณฑ์การประเมิน
        
        ระยะรอคลอด
        -ทารกไม่มีภาวะ fetal distress FHS 120-160 /min
        -น้ำคร่ำ สีใส ไม่มีขี้เทาปน
      - กิจกรรมการพยาบาล
        
        1.ประเมิน FHS และการหดรัดตัวของมดลูก เพื่อติดตามสุขภาพทารกในครรภ์
        
        On EFM ในระยะ active phase และเฝ้าระวังการเกิดภาวะขาดออกซิเจน เพื่อติดตามสุขภาพของทารกในครรภ์อย่างใกล้ชิด
        
        ดูแลให้O2 cannula 5 LPM ให้มารดา เพื่อเพิ่ม O2 ให้กับทารกที่จะใช้ในการลำเลียงเลือดไปเลี้ยงส่วนต่าง ๆ ให้เพียงพอโดยเฉพาะการลำเลียงเลือดไปสู่หัวใจ +นอนตะแคงซ้าย เพื่อไม่ให้กดทับเส้นเลือดนอนตะแคงซ้ายเพื่อลดการกดทับของเส้น Inferior vena cava ที่จะส่งเลือดไปเลี้ยงสายสะดือทารกให้มีความเพียงพอ +ถ้ามีdrip ยา Syntocinon ให้หยุดยาก่อน แล้วให้สารน้ำตามแผนการรักษาของแพทย์
        
        สังเกตลักษณะสี และปริมาณของน้ำคร่ำ
        
        ให้มารดานอนพักบนเตียงเพื่อป้องกันภาวะ สายสะดือพลัดต่ำ
        
        ให้คำแนะนำมารดาเพื่อให้สังเกตการดิ้นของลูก หากพบว่าทารกดิ้นน้อยลงผิดปกติให้รีบแจ้ง เพื่อที่จะให้การพยาบาลอย่างทันท่วงที
        
        อธิบายให้มารดาเข้าใจ แบบแผนการรักษาของแพทย์เพื่อให้ผู้ป่วยเข้าใจและปฏิบัติตามแผนการรักษาได้อย่างเหมาะสม
        
        สอนวิธีการเบ่งคลอดที่ถูกวิธีขณะที่มารดาอยู่ในระยะ Active phase เนื่องจากมารดามาโรงพยาบาลในขณะที่ความบางของปากมดลูก 100% และการเบ่งคลอดไม่ถูกวิธี ทำให้เกิดภาวะ Fetal distress โดย
        -เมื่อคุณแม่เริ่มมีลมเบ่ง มดลูกจะบีบตัว ให้คุณแม่ตั้งสติให้ดี และสูดลมหายใจเข้ายาว ๆ เข้าไปให้เต็มปอด ยิ่งเข้าไปมากเท่าไหร่ยิ่งดีลมเบ่งจะได้ยาวนานขึ้น
        -พอมดลูกบีบตัวเต็มที่ ให้ก้มหน้าชิดคาง เบ่งลงก้นเหมือนถ่ายอุจจาระ เวลาเบ่งให้เบ่งยาว ๆ ยาวที่สุดเท่าที่จะเบ่งได้
        -ถ้าหมดแรงเบ่งแต่มดลูกยังแข็งตัวอยู่ให้หายใจเข้าไปใหม่และเริ่มเบ่งใหม่อีกครั้งจนมดลูกคลายตัวให้หยุดเบ่งเพื่อพักหายใจ
        -ขณะเบ่งคลอดต้องไม่อ้าปาก ปิดปากให้สนิทห้ามมีลมเข้าปากเพราะจะทำให้ลมเบ่งหายไป ดังนั้นขณะเบ่งอย่าร้องออกมาเด็ดขาด
        -เมื่อมดลูกคลายตัวให้พักก่อนเพื่อเก็บแรงไว้ พอมดลูกเริ่มบีบตัวอีกครั้งก็ให้สูดลมหายใจเพื่อเก็บลมไว้เบ่งอีกครั้งให้ได้มากที่สุด
        -ขณะที่เริ่มเบ่งควรอ้าขาออกให้กว้าง ๆ ไปด้วย เพื่อให้ลูกเคลื่อนตัวออกมาง่ายขึ้น และเริ่มเบ่งอีกครั้งเมื่อรู้สึกว่ามดลูกแข็งตัวเต็มที่
        -เมื่อเบ่งจนรู้สึกว่าหัวลูกออกมาทั้งหมดแล้ว ให้หยุดเบ่งทันที ถ้าอยากเบ่งแค่ไหนก็ต้องหยุดอั้นเอาไว้ก่อน เพื่อดูดน้ำคร่ำในปาก และจมูก ของทารก
        
        เมื่อผู้คลอดอยู่ในระยะที่ 2 ของการคลอด On EFM ไว้เพื่อประเมินสภาพทารกในครรภ์ขณะมารดาเบ่งคลอด
      - การประเมินผลการพยาบาล
        
        ทารกไม่มีภาวะ Fetal distress
        
        FHS 142 /min
        
        การหดรัดตัวของมดลูกสัมพันธ์กับ FHS
        
        น้ำคร่ำ สีใส ไม่มีขี้เทาปน