Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
สรุปการเรียนรู้ครั้งที่ 3 - Coggle Diagram
สรุปการเรียนรู้ครั้งที่ 3
Bowel obstruction
การซักประวัติ
ไม่ถ่าย ไม่ผายลม มากี่วัน
มีประวัติถ่ายลำเล็กลงไหม
Bowel habbbit change น้ำหนักลด
GI symptom
อาการไข้
อาการร่วม ปวดท้อง จุกกดเจ็บ
โรคประจำตัว ยาที่ใช้ประจำ
การผ่าตัดก่อนหน้า
การรักษาก่อนหน้า (ถ้ามี)
การตรวจ
Vital sign
Abdominal sign
-ก้อน
-Bowel sound
-peritonitis sign จุกกดเจ็บ
-surgical scar
PR
-ก้อนในหรือนอกลำไส้
-อุจจาระ สี/เลือด
การพยาบาล
งดน้ำงดอาหาร
ให้ hydration +/- Fluid resuscitation
ประเมินสภาวะขาดน้ำเกลือแร่
Complete lab +/- pre-operation
ปรึกษาอายุรแพทย์
พิจารณาให้ ATB ในรายที่แสดงถึง
bacteria infection
ใส่ NG เพื่อ Therapeutic decompression
ใส่ foley catheter
พิจารณาจองเลือด +/- ICU
ให้ข้อมูลญาติและผู้ป่วย
Appendicitis
Appendicitis in pregnancy
หน้าท้องหนา อาการปวดไม่ชัดเจน
มีอาการแพ้ท้องร่วม Leucocytosis
wbc > 14000
Appendicitis in children
อายุ < 5 ปี อาการเหมือนผู้ใหญ่
ในเด็กอาจมาด้วยลำไส้อุดตัน
Appendicitis in Elderly
Incidence 5-10% ในคนอายุมากกว่า 60 ปี
WBC ประเมินได้ยาก พบว่าผู้ป่วยสูงอายุที่เป็น
appendicitis ผลเลือดเป็น leukoplakia
ในบางราย peritonitis sign จากการตรวจหน้าท้องไม่ชัด
เพราะกล้ามเนื้อไม่แข็งแรง
การลงแผลผ่าตัด
Midline incision ทำในรายที่เป็น
rupture appendicitis
การล้างท้องในไส้ติ่งอักเสบ
ทำเฉพาะในรายที่ไส้ติ่งแตก
และเปิดแผลแบบ midline
Gastrointestinal bleeding
Upper GI Bleeding
ประวัติที่ควรถาม
อาการที่มา เลือดที่ออกมา สี / ปริมาณ / เวลา
ช่องทางอาเจียน ไอหรือถ่าย
อาการร่วม ไข้ ตัวตาเหลือง คัน บวม ปัสสาวะไม่ออก
โรคประจำตัว หัวใจ / ตับ / ไต
ยาที่ใช้ก่อนหน้า
ปัจจัยกระตุ้น
ปัสสาวะครั้งสุดท้าย (สีเข้มไหม)
การพยาบาล
NPO
ให้ IV hydration
Monitoring เรื่องเฝ้าระวัง
Hypovolemic shockและ rebleeding
** โดยประเมินจาก I/O , urine output
serial Hct , vital sign
ระดับความรู้สึกตัวและสาย NG **
Lower GI Bleeding
การซักประวัติ
โรคร่วม เช่น cirrhosis
ยาที่ใช้ alcohol
อาการร่วม ปวดท้อง ถ่ายเป็นมูก
ท้องผูกเรื้อรัง น้ำหนักลง
การผ่าตัด / หัตถการ ก่อนหน้า
การพยาบาล
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดูแลสุขภาพ
ดื่มน้ำ ทานผักผลไม้
ใช้ยาระบายอ่อนๆ
Pain control
Warm sit bath
การตรวจร่างกาย
Vital sign
โรคทั่วไป เช่น
-cirrhosis sign
-Surgical scar
Abdominal sign
-mass or peritonitis sign
PR +/- proctoscope
Biliary tract disease
Acute cholangitis
ไข้ คลื่นไส้ อาเจียน ท้องอืด ตัวตาเหลือง ปวดใต้ชายโครงขวา
และปวดรุนแรงมากขึ้นเรื่อยๆ (progressive pain)
increase TB DB (direct > indirect 30%)
เป็นกลุ่มที่ต้องรีบให้ antibiotic และพิจารณาทำหัตถการ
การรักษาให้เร็วที่สุด
Biliary colic หรือ Symptomatic gall stone
ปวดบิดหลังทานอาการประมาณ 30 นาที
ปวดใต้ชายโครงขวา ไม่มีไข้ ไม่มีตัวตาเหลือง
การรักษา
รักษาตามอาการด้วยการให้ยารักษากลุ่มเดียวกัน
กับการรักษา dyspepsia รักษาตามอาการและลดการทานของมัน
ผ่าตัด เมื่อมีอาการปวดท้องจนรบกวนชีวิตประจำวัน
ขนาดนิ่ว > 1.5 CM. Gall stone induce pancreatitis
Malignancy CA gall
bladder, Cholangiocarconoma
มีอาการตัวตาเหลืองหรือปวดท้องเรื้อรัง
ตรวจพบก้อนที่ตับ จาก imaging หรือบางรายมาด้วยอาการปวดท้องใต้ชายโครงขวา
มีไข้ไม่ทราบสาเหตุ น้ำหนักลด และ เบื่ออาหาร
Mirizzi's syndrome
อาการเหมือน cholecystitis ทั่วไป
อาจเหลืองเล็กน้อย เป็นสาเหตุที่มักทำให้เกิด
CBD injuly จากการทำ LC
Acute cholecystitis
ปวดท้องใต้ชายโครงขวา ร้าวไปสะบักหลัง
มีไข้ ไม่มีอาการตัวตาเหลือง คลื่นไส้ อาเจียน
Murthy’s sign positive
Acute Abdominal pain
Abdominal trauma or
Abdominal injury
เป็นมาเรื้อรังไม่เกิน 3 อาทิตย์
ปวดอย่างรุนแรง ทันทีทันใด
และเป็นมาไม่น้อยกว่า 24 ชั่วโมง
Acute abdomen
(Surgical abdomen)
Pathophysiology
Visceral pain
Somatic pain
Referred pain
การตรวจร่างกาย
สภาพทั่วไป เหลือง ซีด ขาดอาหาร ต่อมน้ำเหลืองโต เป็นต้น
ตรวจระบบช่องท้อง Vital sign การตรวจ abdominal sign
ดู คลำ เคาะ ฟัง
การตรวจภายใน (pelvic examination: PV)
และการตรวจหาลักษณะของการตั้งครรภ์
การตรวจทางทวารหนัก (per rectal examination: PR)
การตรวจหาอาการแสดงเฉพาะ (special signs)
Keypoint
Vital sign
อย่าลืมถามเมื่อเห็นคนไข้ Critical case
Surgical abdomen
Routine lab and acute abdomen series
In Equivocal case (เคสกำกึ่งไม่ชัด)
ประวัติการรักษาก่อนหน้า โรคประจำตัวตัวและยา (สำคัญ)
การรักษาเบื้องต้นในกลุ่ม surgical abdomen
ช่วยให้การรักษามีผลที่ดีขึ้น
เมื่อพบที่ห้องฉุกเฉิน หรือ ตรวจเจอ
ประเมินดูเบื้องต้น แยกกลุ่ม emergency condition
TRUAMA VS NON TRUAMA
Surgical abdomen VS Non Surgical abdomen
ควรพิจารณาให้นอนโรงพยาบาลเพื่อตรวจละเอียด
เพิ่มเติมเพื่อหาสาเหตุของโรค
รายงานแพทย์และปรึกษาศัลยแพทย์หรือส่งต่อ
โรงพยาบาลที่ประสิทธิภาพสูงกว่า
Perforated Viscus
คนไข้กลุ่มนี้มักจะอยู่นิ่งๆ เพราะยิ่งขยับยิ่งปวด
Diverticulitis with rupture
มักมีประวัติท้องผูกเรื้อรังนำ
อาการร่วมทาง GI symptom
คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย
หรือบางราย ไม่ถ่ายแบบ gut obstruction
ร่วมกับ clinical เรื่องไข้ กลุ่ม SIRS หรือ Sepsis
แนวทางการพยาบาล
ในกรณี ไม่rupture ต้องมา Work up
คัดกรอง CA colon ภายหลัง 4-6 สัปดาห์ ขึ้นไป
Diverticulitis กลุ่ม ไม่rupture
PU perforation
อาการที่พบจะปวดมากที่ epigastrium
หรือ RUQ ขึ้นอยู่กับตำแหน่งแผลที่เป็นที่
stomach หรือ duodenum
ต่อมาจะมีอาการปวดทั่วๆท้องหรือปวดที่ท้องน้อยด้านขวา
ขึ้นอยู่กับช่วงระยะเวลาที่มาโรงพยาบาล
อาการอื่นๆ
มีไข้ คลื่นไส้ อาเจียน เหมือนกลุ่ม sepsis ทั่วไป
คนไข้มักจะอยู่นิ่ง เพราะยิ่งขยับยิ่งปวด
ต้องไปแยกกลับกลุ่มโรค pancreatitis
ที่พบบ่อยและไม่ต้องผ่าตัดรักษา
สาเหตุ Peritonitis
การแตกทะลุของอวัยวะท่อกลวงในช่องท้อง
trauma
pancreatitis
SBP ใน cirrhosis
Infect จาก peritoneal dialysis
Inchaemic Bowel
ผู้ป่วยมาด้วยอาการปวดเป็นๆหายๆ
บางรายปวดมากขึ้น ท้องอืด
บางรายไม่ถ่ายไม่ผายลม หรือในรายที่อาการแย่มาก
อาจจะมีภาวะถ่ายเป็นเลือดสด
แนวทางการรักษา
ต้องทำการผ่าตัดรักษาตัดต่อลำไส้ส่วนที่เป็นปัญหา
อาจจะต้อง เปิดลำไส้ทางหน้าท้อง colostomy
ถ้าเป็นจุดที่ต่อไส้ไม่ได้ (Large bowel lesion)
Abdominal pain in neonates , infants , and young children
มาด้วยอาการท้องอืด บางครั้งคลำได้ก้อนในช่องท้อง
ตรวจพบ sign of sepsis ไม่ถ่ายหรือถ่ายมีมูกเลือด
Abdominal pain in women
Ovarian cyst
Tuboovarian abscess or PID
Endometriosis
Peptic ulcer disease
ปวดบริเวณลิ้นปี่ ทะลุไปหลัง คลื่นไส้ อาเจียน
อาเจียนเป็นเลือด อาการปวดสัมพันธ์
Acute Hepatitis
อาการเหมือน cholangitis อ่อนเพลีย
Acute Cystitis VS Acute pyelonephritis
มักพบไข้สูงหนาวสั่น ใน case pyelonephritis
Acute pancreatitis
ปวดลิ้นปี่ทะลุหลัง หายใจลำบาก คลื่นไส้ อาเจียน
กินแล้ว ปวดมากขึ้น โดยเฉพาะของมัน
Gastroenteritis
ปวดบิด ปวดรอบๆสะดือ (crampy)
คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย
Bleeding
GI Bleeding
UGIB VS LGIB
UGIB จากกลุ่ม Peptic ulcer
ปวดท้องที่ epigastrium หรือ RUQ ร่วมกับถ่าย มีmelena
หรืออาเจียนเป็น coffee ground
LGIB จากกลุ่ม Diverticulosis/Diverticulitis VS Angiodysplasia
Diverticulosis/Diverticulitis พบมากในผู้สูงอายุจะปวดท้องน้อยด้านซ้าย
มีประวัติท้องผูกบ่อย
Angiodysplasia จะพบในกลุ่มอายุน้อยกว่า อาการปวดไม่คงที่ขึ้นอยู่กับจุด
ของลำไส้ใหญ่ที่เป็นปัญหา แต่ก็พบบ่อยๆที่ท้องน้อยด้านซ้ายหรือขวา
Rupture HCC
มักพบในกลุ่มผู้ป่วยสูงอายุมากกว่าแต่ก็พบได้ในช่วง 50 ปีขึ้นไป
พบในชายมากกว่าหญิง มักมาด้วยอาการปวดท้องเฉียบพลัน
และ Vital sign unstable FAST + โดยไม่มีประวัติ truama
นำมาก่อน ซึ่งอาจจะ U/S แล้วพบก้อนที่ตับหรือไม่พบก็ได้
ขึ้นอยู่กับขนาดของก้อนและผู้ชำนาญในการตรวจ
จุดเด่นที่ช่วยสังเกต คือ มีประวัติเป็นตับอักเสบเรื้อรัง
ทั้ง Hepatitis B C และ อาจะมีตาเหลืองและกลุ่ม
cirrhosis sign ร่วมด้วย
AAA Pulsatine mass
หรือมีประวัติโรคหลอดเลือดกรรมพันธุ์
ในครอบครัว (Takayasu disease)
หรือโรคหัวใจผิดปกติตั้งแต่กำเนิด
ในอายุน้อยมักมีประวัติครอบครัว
ในอายุเยอะมักมีประวัติสูบบุหรี่เรื้อรัง
ปวดท้องมากโดยเฉพาะท้องน้อยในหญิงวัยเจริญพันธุ์
รอบเดือดผิดปกติ ขาดๆ หายๆ หรือมีมามากกว่าปกติ
เปลือกตาซีด และ shock
FAST positive แบบผู้ป่วย truama
จุดที่ต้องระวัง
UPT negative ก็สามารถพบใน Extopic pregnancy ได้