Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การแปลผลทางห้องปฏิบัติการ และการแปลผลตรวจ, 63472453 นางสาวพรนัชชา…
การแปลผลทางห้องปฏิบัติการ
และการแปลผลตรวจ
5. การตรวจการจุลชีววิทยา
(Clinical Microbiology)
1. การตรวจเกี่ยวกับเม็ดเลือด
(Clinical Hematology);
เพื่อเป็นการคัดกรองผู้ป่วยที่นิยม ใช้กันมากในการตรวจเลือดทางห้องปฏิบัติการ โดยมีสิ่งส่งตรวจคือ เลือดที่มี EDTA
เป็นสารกันเลือดแข็ง
Complete blood count (CBC)
Hemoglobin; Hb;
มีความสำคัญในการวินิจฉัยโรค Thalassemia และจะมีค่าไปในทิศทางเดียวกันกับค่า Hct โดยจะมีค่าปกติ ชาย 14-18 g/dL, หญิง 12-16 g/dL, เด็ก 11-16 g/dL
White blood cell; WBC, Leukocyte;
หาทั้งหมดในร่างกาย โดยจะมีค่าปกติ ผู้ใหญ่ 5,000-10,000 cell/mm3, เด็ก 5,000-10,000 cell/mm3
Hematocrit; Hct;
เป็นการหาความเข้มข้นของ RBC ที่อัดแน่นในปริมาตรเลือดทั้งหมด จะรายงานเป็น % ของ RBC ในปริมาตรทั้งหมดของร่างกาย โดยมีค่าปกติ ชาย 40-54%, หญิง 37-47%, เด็ก 31-43%
วิธีการเก็บเลือดที่ปลายนิ้วซ้าย
1.ใช้ capillary tube 2 หลอด
2.วิธีการเจาะเลือด
ทำความสะอาดผิวด้วย alcohol 70% และรอให้แห้ง
บีบปลายน้ำให้เลือดมาคั่งจนผิวเป็นสีแดง
ใช้เข็มหรือมีดเจาะผิวหนัง
นำหลอดบรรจุเลือดด้านที่มีรอยขีดสีแดง(มีสารเฮปารินเคลือบ) มารอรับเลือดให้เลือดไหลเข้าไป ¾ ของหลอด
นำไปเข้าเครื่องปั่น Hct 5 นาที
Differential white blood cell;
เป็นการรายงานผลตรวจ WBC โดยจะบอกเป็น % และระบุชนิด มี 5 ชนิด ดังนี้
Neutrophil(กลมติดสีม่วง) ค่าปกติ 40-75 % สูงขึ้นในภาวะที่ติดเชื้อแบคทีเรีย
Eosinophil(กลมมีนิวเคลียสเป็นลอนติดสีม่วง) ค่าปกติ 1-6 % สูงขึ้นในภาวะที่เป็นภูมิแพ้หรือมีพยาธิ
Basophil(กลมหรือรีติดสีม่วงเข้ม ex. Granulocytes; WBC ที่มี Granule อยู่ข้างใน) ค่าปกติ 0-1 % สูงขึ้นในภาวะที่เป็นภูมิแพ้
Lymphocyte ค่าปกติ 20-50 % สูงขึ้นในภาวะที่ติดเชื้อไวรัส
Monocyte(คล้ายภูเขาไม่เรียบ) ค่าปกติ 2-10 %
Red blood cell count; RBC, Erythrocyte;
ตรวจเม็ดเลือดแดง ค่าที่เปลี่ยนแปลงจะบอกการสร้างและการทำลายที่มีมากหรือน้อยได้
จำนวน; นับในปริมาณ 1 mm3 จากเลือดครบ (ค่าปกติ: ชาย 4.6-6.2 million/mm3, หญิง 4.2-5.4 million/mm3, เด็ก 3.9-5.2 million/mm3)
ขนาด; เซลล์ที่มีขนาดผิดปกติจะบอกพท.ที่มีการจับกับ O2 ที่ลดลง (ค่าปกติ: เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 7.2 μm ซึ่งมี Microcyte: <6 μm/ Macrocyte >9 μm/ Anisocytosis ใหญ่บ้างเล็กบ้าง)
การติดสี; บอกถึงปริมาณ Hb ที่อยู่บนเม็ดเลือดแดง ว่ามีมากหรือน้อย (Target cell; Thalassemia)
รูปร่าง; รูปร่างที่เปลี่ยนไปทำให้พท.จับตัว O2 ลดลง (Stickle cell; เคียว/พระจันทร์เสี้ยว ใน Sickle Cell Disease (SCD), Tear drop cell; น้ำตา ใน Thalassemia)
Platelet; Plt, Thrombocytes;
ปัจจัยในการแข็งตัวของเลือด จะรายงานผลเป็นจำนวนที่พบว่าเพียงพอ (Adequate) หรือลดลง (Decreased)
โดยจะมีค่าปกติ ผู้ใหญ่ 150,000-450,000 cell/mm3, เด็ก 200,000-473,000 cell/mm3
4. การตรวจทางภูมิคุ้มกันวิทยา
(Clinical Immunology)
IgM;
จะสร้างขึ้นมาภายในสัปดาห์แรก และอยู่ประมาณ 2 สัปดาห์ จะเป็นตัวบอกว่าเพิ่งติดเชื้อหรือไม่
IgG;
จะสร้างเมื่อเข้า 2 สัปดาห์ จะเป็นตัวบอกว่าเคยติดเชื้อมาก่อนหรือไม่
6. การตรวจทางอณูชีววิทยา
3. การตรวจสารชีวเคมีในเลือด
(Clinical Chemistry)
ตรวจการทำงานของตับและทางเดินน้ำดี;
ถ้ามีการฉีกทำลายหรืออักเสบของเซลล์ตับหรือทางเดินน้ำดี enzyme พวกนี้จะหลุดออกมาสู่กระแสเลือด เมื่อเจาะเลือดมาตรวจจะเจอค่าที่สูงกว่าปกติ หรือเจอ Bilirubin ออกมาด้วย
Enzyme
Alanine Aminotransferase; ALT; โดยจะมีค่าปกติ ชาย 13-40 U/L, หญิง 10-28 U/L
Aspartate Aminotransferase; AST; โดยจะมีค่าปกติ 8-20 U/L
Alkaline Phosphatase; ALP; โดยจะมีค่าปกติ 20-130 U/L
Gamma Glutamyl-transferase; GGT; โดยจะมีค่าปกติ ชาย 2-30 U/L, หญิง 1-24 U/L
Lactate Dehydrogenase: LD; โดยจะมีค่าปกติ 100-190 U/L
Biochemical functions of liver
Hepatic excretory function; สร้างและขับออก
Bilirubin ที่ถูกขับออกทางอุจจาระส่งผลให้อุจจาระมีสีเหลือง แต่ถ้าเกิดการอุดตันท่อน้ำดีอุจจาระจะเป็นสีเทา
วัดได้ 3 แบบ
Total bilirubin; โดยจะมีค่าปกติ 0.1-1.2 mg/dL
Direct bilirubin; โดยจะมีค่าปกติ <0.3 mg/dL
Indirect bilirubin; โดยจะมีค่าปกติ 0.1-1.0 mg/dL
Hepatic synthetic function; การสร้าง (ex. Protein เกือบ 99%)
Hepatic storage function; เปลี่ยน Glucose เป็น Glycogen
Hepatic metabolic function; metabolite หลัก ex. Protein, Glucose, Fat
Severity of liver dis.; ความรุนแรงของโรคตับ
Albumin, serum/plasma; เป็น protein
ที่จะบอกว่าการทำงานของตับ ถ้าตับโดยทำลายนาน ๆ
หรือเป็นโรคตับแข็งจะทำให้ค่า Albumin ลดลง
โดยจะมีค่าปกติ 3.5-5.2 g/dL
ตรวจการทำงานของตับอ่อน
Cardiac Marker
Creatine Kinase; CK; ถ้ามีค่าสูงอาจเกิดภาวะหัวใจขาดเลือด เซลล์ตายหรือฉีกขาด โดยจะมีค่าปกติ ชาย 25-130 U/L, หญิง 10-115 U/L
Lipid profiles
Total cholesterol; เป็นสารที่ร่างการสร้างเอง จะขับออกทางอุจจาระ โดยจะมีค่าปกติ <200 mg/dL
Triglycerides; เป็นสารที่ได้จากการทานอาหาร โดยจะมีค่าปกติ <250 mg/dL
Lipoprotein
HDL; นำไขมันจากอวัยวะต่าง ๆ ไปทำลายที่ตับ โดยจะมีค่าปกติ ชาย >37 mg/dL, หญิง >40 mg/dL
LDL; นำไขมันที่ตับไปอวัยวะต่าง ๆ มีความสามารถในการเกาะอยู่กับเส้นเลือดด้วย ถ้ามีค่าสูงเสี่ยงเป็นโรคเส้นเลือดแข็งหรือโรคเส้นเลือดอุดตัน โดยจะมีค่าปกติ <130 mg/dL
Endocrine disorder หรือดูการทำงานของ insulin
Glucose; ถ้าเป็นเบาหวาน (Diabetes) glucose จะเข้าสู่เซลล์ไม่ได้ ร่างกายจะเอา fat, protein มาสร้าง ATP แทน ตนที่เป็นเบาหวานจึงผอม โดยจะมีค่าปกติ 74-106 mg/dL
Diabetes Ketoacidosis; DKA; ภาวะปัสสาวะเป็นกรด จากการเป็น Diabetes type 1
Fasting glucose; ต้องอดอาหารก่อนตรวจ 8-12 ชม. หรือเป็นการตรวจดูในปัจจุบัน โดยจะมี ค่าปกติ 70-99 mg/dL , ค่าที่มีภาวะเสี่ยง 100-125 mg/dL, ค่าที่แสดงถึงการเป็น Diabetes >126 mg/dL
HbA1c glycated hemoglobin; เป็นการตรวจย้อนหลัง 3 เดือน ซึ่งสามารถดูได้ว่าที่ผ่านมาผู้ป่วยมีการกินยาสม่ำเสมอหรือดูแลตนเองดีแค่ไหน โดยจะมีค่าปกติ 5 %
Pancreatic function; สร้างน้ำย่อยและ Hormone
Amylase; ถ้าสูงกว่าอาจเกิดภาวะตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน โดยจะมีค่าปกติ 27-131 U/L
Lipase; ถ้าสูงกว่าอาจเกิดภาวะตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน โดยจะมีค่าปกติ 31-186 U/L
Electrolytes
Sodium; จะสูงในภาวะที่ขาดน้ำ โดยจะมีค่าปกติ 136-145 mmol/L
Potassium; จะสูงในภาวะที่ขาดน้ำ โดยจะมีค่าปกติ 3.5-5.1 mmol/L
Chloride; จะสูงในภาวะที่ขาดน้ำ โดยจะมีค่าปกติ 98-107 mmol/L
Carbon dioxide; บอกภาวะที่เป็น กรด-ด่าง ของร่างกาย โดยจะมีค่าปกติ 22-28 mmol/L
Metabolic Acidosis ร่างกายจะหายใจเพิ่มขึ้นเพื่อให้เกิดการขับกรดออก ทำให้เปลี่ยนกรดให้เป็นด่าง
Metabolic Alkalosis ร่างกายจะหายใจลดลงเพื่อให้เกิดกรดมากขึ้น ทำให้เปลี่ยนด่างให้เป็นกรด
ตรวจการทำงานของไต
Amino Acid Metabolism; ตรวจ Blood Urea Nitrogen (BUN) ค่าสูงอาจไม่ได้เกิดจากการผิดปกติของไตอย่างเดียว ถ้าวันนั้นกิน protein เยอะก็ส่งผลต่อค่า BUN ได้ โดยจะมีค่าปกติ 6-20 mg/dL
Creatine Metabolism; creatine ถูกเปลี่ยนเป็น creatinine ขับออกมาทางปัสสาวะ จะเสถียรกว่า BUN ถ้าสูงกว่าปกติจะบ่งบอกการเป็นโรคไตเท่านั้น โดยจะมีค่าปกติ ชาย 0.7-1.3 mg/dL, หญิง 0.6-1.1 mg/dL
Fate of Dietary Nucleic Acids; ดู Uric acid ที่ถูกขับออกมาทางปัสสาวะ โดยจะมีค่าปกติ ชาย 3.5-7.2 mg/dL, หญิง 2.6-6.0 mg/dL
2. การตรวจวิเคราะห์สารน้ำ
(Clinical Microscopy)
Fecal Examination
Fecal occult blood (Blood in stool)
Stool culture for bacteria; เป็นการเอาอุจจาระมาเพาะเลี้ยงดูแบคทีเรีย ในผู้ป่วยท้องร่วง, ท้องเสียว่าเกิดจากเชื้ออะไร
Examinations for ova and parasites; การดูไข่พยาธิ, ตัวพยาธิ
Fecal fat; การย้อมสีให้ติดกับไขมันว่ามีมากหรือน้อยเพื่อดูว่าน้ำดีผิดปกติหรือไม่
Stool examination
(Fecal analysis)
Color; Black tarry stool; มีเลือกออก upper GI, Bright red bleeding; มีเลือดออก lower GI, Clay colored; เกิดการอุดตันของท่อน้ำดี
Odor; ถ้ามีกลิ่นเหม็นหืนแสดงว่าการดูดซึมไขมันผิดปกติ
Character; ลักษณะมีเมือกผสม, มีหนองผสม
Form; ก้อน, เหลว
Urinalysis
Chemical Exam; ดูจาก Chemical Reaction Chart (Urine test strip) สารทั่วไปที่ทดสอบ มีดังนี้ pH, Specific Gravity(ค่าปกติอยู่ที่ 1.005-1.030 หรือ≈1.015), Protein, Glucose, Blood, Ketone, Bilirubin, Urobilinogen, Nitrite, Leukocyte Esterase
Microscopic Exam;
ดูผ่านกล้องจุลทรรศน์โดยการเอาไปปั่นก่อน
Red blood cells; การมีน้อยเป็นเรื่องปกติ/ ตัวเลขที่สูงขึ้นบ่งชี้โรคไต/ ผลของการตกเลือด ณ จุดใด ๆ ในระบบทางเดินปัสสาวะ
White blood cells; ตัวเลขที่สูงบ่งชี้ว่ามีการอักเสบหรือติดเชื้อบริเวณใดบริเวณหนึ่งของทางเดินปัสสาวะหรืออวัยวะเพศ
Mucus; สามารถเจอได้ เป็นเส้นยาวคล้ายริบบิ้น/ พบบ่อยในตะกอนปัสสาวะ/ หลั่งโดยต่อมในทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง
Various epithelial cells(เยื่อบุในปัสสาวะ); เซลล์มีขนาดใหญ่และแบน/ เซลล์ปกติที่เรียงตามทางเดินปัสสาวะและอวัยวะเพศหรือท่อไต
Various crystals(ผลึก); อาจมีผลึกปกติและผิดปกติหลายชนิดในตะกอนปัสสาวะ
Bacteria; สามารถพบได้ในตะกอนปัสสาวะ
Macroscopic Exam
Volume; ค่าปกติ 600 – 1600 cc/day/ ผิดปกติ Polyuria >2000 cc/day, Oligouria < 500 cc/day, Auria < 100 cc/day or none
Odor; ปกติจะมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ แต่ถ้าผิดปกติจะมีกลิ่นเหม็น (Nasty), กลิ่นผลไม้ (Fruity), กลิ่น Maple syrup
Color; ปกติจะเป็นสีเหลืองอ่อนๆหรือเหลืองอำพัน แต่ถ้าผิดปกติจะมีสีเหลืองเข้ม/ ส้ม/ แดงหรือชมพู(อาจเกิดจากที่มีเลือดผสม)/ เขียว/ น้ำตาลหรือสีโค้ก สามารถเกิดได้จากโรคหรือการทานยาบางชนิด
Clarity, Transparency; ปกติจะใส แต่ถ้าไม่ปกติจะมีความขุ่น มีผลึก
63472453 นางสาวพรนัชชา จิ๋วน้อย sec.3 No.35 (อนามัยชุมชน)