Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 1 หน้าที่ในการชำระหนี้, ความแตกต่างของการโอนกรรมสิทธิ์…

- - - - หนี้ที่ลูกหนี้ต้องกระทำการด้วยตนเอง
        เป็นหนีที่ลูกหนี้ต้องกระทำการด้วยตนเอง หรือต้องอาศัยความรู้ความสามารถของตัวลูกหนี้เอง เช่น การจ้างให้ไปสอนหนังสือ ไปบรรยายพิเศษ หรือจ้างให้มาเป็นนางแบบถ่ายแบบ
        หนี้ที่ลูกหนี้ต้องทำเฉพาะตัวนั้น ถือว่าเป็นหนี้ส่วนตัว หากลูกหนี้กลายเป็นคนที่ไม่สามารถจะชำระหนี้ได้ ก็ถือว่าการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยตามมาตรา 219 เช่น จ้างจิตรกรมาวาดรูปเหมือน แต่ก่อนจะวาดรูปนั้น จิตรกรเกิดประสบอุบัติเหตุ ทำให้เป็นอัมพาต ไม่สามารถวาดรูปได้
      - หนี้ที่ลูกหนี้ไม่ต้องกระทำการด้วยตนเอง
        เป็นหนี้ที่ลูกหนี้อาจจะไปจัดหาบุคคลอื่นมาทำงานให้เสร็จแทน โดยที่ลูกหนี้ไม่ต้องกระทำการด้วยตนเองก็ได้ เช่น หนี้สัญญารับจ้างสร้างบ้าน ลูกหนี้ซึ่งเป็นผู้รับเหมา ไปจัดหาคนงานมาทำงานให้เสร็จตามสัญญา
    - - ต้องมีสภาพเป็นหนีที่อาจบังคับได้
        คือ ต้องเป็นกรณีที่ลูกหนี้มีหน้าที่ทางหนี้ (Obligation) ไม่ใช่หน้าที่งดเว้นทั่ว ๆ ไป (Devoir) หรืออาจกล่าวว่า หนี้งดเว้นกระทำการในที่นี้ ต้องหมายถึงหนี้ที่อาจบังคับกันได้ตามมาตรา 213 วรรคสาม คือ สามารถสั่งให้รื้อถอนการที่ได้กระทำการลงแล้ว
      - ต้องไม่ขัดต่อหลักเสรีภาพของบุคคล
        ในส่วนของความผูกพันทางกฎหมาย หนี้งดเว้นกระทำการ มีความเกี่ยวข้องกับสิทธิและเสรีภาพของบุคคล ดังนั้น หนี้ชนิดนี้ ถ้าไม่มีข้อจำกัดในเรื่องเวลาหรือสถานที่ อาจขัดต่อหลักเสรีภาพของบุคคล หรืออาจขัดต่อความสงบเรียบร้อยและศีลธรรมอันดี มีผลให้สัญญาเป็นโมฆะได้ เช่น การห้ามมิให้สมรส หรือการห้ามมิให้เปลี่ยนศาสนา
      - ต้องไม่ขัดต่อกฎหมายหรือความสงบเรียบร้อย
        คือ หนี้งดเว้นนี้ ต้องไม่เป็นวัตถุประสงค์ที่ขัดต่อกฎหมาย หรือขัดต่อความสงบเรียบร้อย ศีลธรรมอันดี มิฉะนั้น นิติกรรมจะกลายเป็นโมฆะได้ เช่น ทำสัญญาให้ค่าตอบแทน โดยที่ฝ่ายรับค่าตอบแทนมีหนี้ต้องไม่ไปใช้สิทธิเลือกตั้ง เช่นนี้ก็เป็นหนี้
        งดเว้นกระทำการ สัญญานี้จะกลายเป็นโมฆะ เพราะมีวัตถุประสงค์ขัดต่อกฎหมาย ความสงบเรียบร้อย
    - - การโอนกรรมสิทธิ์จะมุ่งถึงการเปลี่ยนแปลงกรรมสิทธิ์จากคนหนึ่งไปยังอีกคนหนึ่ง ในบางกรณีอาจแยกกันเด็ดขาดกับเรื่องการส่งมอบทรัพย์สิน เช่น สัญญาซื้อขายสังหาริมทรัพย์ ซึ่งเมื่อเกิดขึ้นแล้ว มาตรา 458 กำหนดให้กรรมสิทธิ์โอนไปยังผู้ซื้อตั้งแต่เมื่อตกลงซื้อขายกันแล้ว ดังนั้นผู้ขายจึงเหลือเพียงหน้าที่การส่งมอบทรัพย์เท่านั้น
      - วิธีการส่งมอบทรัพย์นั้น ขึ้นอยู่กับสภาพของทรัพย์นั้น ทรัพย์บางชนิดอาจมีขนาดเล็กที่สามารถนำส่งให้กับตัวเจ้าหนี้ได้ แต่ทรัพย์บางชนิดเป็นของที่มีขนาดใหญ่โต ไม่อาจเคลื่อนย้ายได้ง่าย เช่น ที่ดิน บ้าน เรือนโรง ดังนั้น การส่งมอบทรัพย์จึงกำหนดไว้อย่างกว่าง ๆ ตามมาตรา 462 เช่น การส่งมอบรถยนต์ก็อาจเพียงแต่มอบกุญแจรถ ทำให้ผู้รับมอบสามารถเข้าครอบครองรถได้ การส่งมอบบ้านที่เช่าก็ส่งมอบเพียงกุญแจบ้าน
  - - - 1. การที่ทรัพย์นั้นจะเป็นวันถุแห่งหนี้
        จากบทบัญญัติมาตรา 195 วรรคสอง จะเห็นได้ว่าจะเห็นได้ว่าทรัพย์สินทั่วไปนั้นจะเป็นทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่งหนี้ได้ 2 กรณี
        
        1) ลูกหนี้ได้กระทำการอันตนจะพึงต้องทำเพื่อส่งมอบซับสิ่งนั้นทุกประการแล้ว เช่น ลูกค้ามาซื้อข้าวสาร 2 กระสอบ จากข้าวสารในร้านที่มีมากมาย ผู้ขายได้จัดการขนข้าวสารจำนวน 2 กระสอบ ขึ้นรถของลูกค้าแล้ว เช่นนี้ ข้าวสารจำนวน 2 กระสอบบนรถนั้นก็เป็นทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่งหนี้
        
        2) ลูกหนี้ได้เลือกกำหนดทรัพย์แล้วด้วยความยินยอมของเจ้าหนี้ เช่น มีลูกค้ามาซื้อลูกสุนัขจากฟาร์มเลี้ยงสุนัข เมื่อเจ้าของฟาร์มได้เลือกลูกสุนัขที่ลูกค้าเห็นชอบแล้ว ลูกสุนัขตัวนั้นก็เป็นทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่งหนี้ตั้งแต่เวลานั้น
      - 2. กรณีทรัพย์ที่จะต้องส่งมอบได้ระบุไว้เป็นเพียงประเภท
        เมื่อทรัพย์ที่จะชำระหนี้ได้ระบุไว้เป็นเพียงประเภท ตามมาตรา 195 วรรคแรก ต้องพิจารณาถึงสภาพแห่งนิติกรรมหรือเจตนาของคู่กรณีก่อน ว่าสภาพแห่งนิติกรรมนั้น จะต้องส่งมอบทรัพย์ชนิดใด แต่เมื่อไม่อาจกำหนดชนิดของทรัพย์นั้นได้ตามสภาพของนิติกรรมหรือตามเจตนาของคู่กรณีแล้ว กฏหมายจึงกำหนดหน้าที่ว่าลูกหนี้จะต้องส่งมอบทรัพย์ชนิดปานกลาง
    - - 1. กรณีหนี้เงินได้แสดงไว้เป็นเงินต่างประเทศ
        มาตรา 196 ให้สิทธิแก่ลูกหนี้ที่ชำระหนี้เป็นเงินต่างประเทศตามที่แสดงไว้ก็ได้หรือจะใช้เป็นเงินไทยก็ได้ เช่น ลูกหนี้ซื้อสินค้าที่แสดงราคาเป็นเงินเหรียญสหรัฐ ลูกหนี้จะชำระเป็นเงินเหรียญสหรัฐหรือจะชำระเป็นเงินไทยก็ได้ โดยอัตราการแชกเปลี่ยนเงินนี้ ต้องคิดตามอัตราที่ธนาคารขาย ณ สถานที่และเวลาใช้เงิน
      - 2. กรณีเงินตราที่จะพึงส่งใช้เป็นอันยกเลิกไม่ใช้แล้ว
        เงินตราชนิดต่าง ๆ นั้นอาจมีการเปลี่ยนแปลง บางชนิดอาจยกเลิก กฎหมายจึงได้กำหนดทางแก้ไว้ในมาตรา 197 บทบัญญัตินี้เป็นบทบัญญัติที่บังคับแก่ทั้งสองฝ่ายคือ ทั้งฝ่ายลูกหนี้ และฝ่ายเจ้าหนี้ เช่น กู้เงินมาเป็นเงินมาร์คเยอรมัน แต่เมื่อถึงกำหนดชำระหนี้เงินมาร์คเยอรมันไม่ใช้แล้วเพราะเปลี่ยนมาใช้เงินยูโรร่วมกันกับภูมิภาคในยุโรปแล้ว ดังนี้ ลูกหนี้ก็จะชำระด้วยเงินมาร์คอีกไม่ได้ เจ้าหนี้ก็จะเรียกให้ชำระด้วยเงินมาร์คไม่ได้ด้วยเช่นกัน มิใช่ให้สิทธิ์เฉพาะแก่ลูกหนี้เท่านั้น
  - - - ก) ถ้ากำหนดไว้ให้ผู้ใดเป็นผู้เลือก อาจเป็นได้ทั้ง เจ้าหนี้ ลูกหนี้ หรือบุคคลภายนอก สิทธิในการเลือกก็ต้องเป็นไปตามที่ตกลงกันไว้ (มาตรา 198, 201)
      - ข) ถ้าไม่ได้กำหนดไว้ว่าใครจะเป็นผู้เลือก สิทธิการเลือกชำระหนี้ตกอยู่แก่ลูกหนี้ (มาตรา 198)
      - ค) ถ้ากำหนดให้บุคคลภายนอกเป็นผู้เลือก และผู้นั้นไม่อาจเลือกได้ เช่น ป่วยหนัก หรือไม่เต็มใจจะเลือก สิทธิการเลือกชำระหนี้ตกอยู่แก่ลูกหนี้
      - ง) ถ้ากำหนดให้ฝ่ายลูกหนี้หรือเจ้าหนี้เป็นฝ่ายเลือก และฝ่ายที่มีสิทธินั้นไม่เลือกภายในเวลาที่กำหนด สิทธิในการเลือกย่อมตกไปอยู่แก่อีกฝ่ายหนึ่ง
    - - ก. กรณีฝ่ายลูกหนี้หรือเจ้าหนี้เป็นผู้มีสิทธิเลือก
        มาตรา 199 วรรคแรก กำหนดให้การแสดงเจตนาจะแสดงเจตนาโดยชัดแจ้งหรือโดยปริยายก็ได้ทั้งสิ้น
      - ข. กรณีบุคคลภายนอกเป็นผู้มีสิทธิเลือก
        กรณีนี้เป็นเรื่องที่ผู้มีสิทธิเลือกเป็นบุคคลภายนอก ไม่ใช่ทั้งฝ่ายลูกหนี้และเจ้าหนี้ เพื่อให้ลูกหนี้ปฏิบัติได้ถูกต้องตามเจตนาของผู้เลือก มาตรา 201 วรรคแรก จึงกำหนดให้กระทำด้วยแสดงเจตนาแก่ลูกหนี้และการชำระหนี้นั้นลูกหนี้ก็ต้องชำระแก่เจ้าหนี้ ดังนั้น กฎหมายจึงกำหนดให้ลูกหนี้ต้องแจ้งความนั้นแก่เจ้าหนี้
    - - ก. มีกำหนดระยะเวลาให้เลือก
        ซึ่งอาจกำหนดไว้โดยนิติกรรมที่ก่อหนี้นั้น เช่นนี้ ฝ่ายที่มีสิทธิ์จะเลือกก็ต้องเลือกภายในเวลาที่กำหนดนั้น ถ้าไม่เลือกในเวลาที่กำหนด สิทธิ์การเลือกก็จะตกไปอยู่แก่อีกฝ่ายหนึ่ง
      - ข. กรณีมิได้กำหนดเวลาให้เลือก
        กฎหมายกำหนดว่าเมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระ ฝ่ายที่ไม่มีสิทธิจะเลือกอาจกำหนดเวลาพอสมควรแก่เหตุ แล้วบอกกล่าวให้ฝ่ายโน้นใช้สิทธิเลือกภายในเวลาอันนั้น คือให้ฝ่ายที่ไม่มีสิทธิ์จะเลือกเป็นผู้กำหนดเวลาโดยมีเงื่อนไขว่าต้องเป็นกรณีที่หนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว และระยะเวลาที่กำหนดนั้นต้องพอสมควรแก่เหตุ
    - - 1) กรณีตกเป็นอันพ้นวิสัยจะทำได้มาแต่ต้น
        คือ การชำระหนี้บางอย่างพ้นวิสัยมาก่อนทำนิติกรรมแล้ว เช่นนี้ การชำระหนี้ส่วนนั้น แม้จะมีการตกลงกันก็ย่อมตกเป็นโมฆะตามมาตรา 150 ดังนั้น จึงจำกัดหนี้ไว้เพียงการชำระหนี้อย่างอื่นที่ไม่พ้นวิสัยเท่านั้น เช่น ต้อยมีลูกสุนัขอยู่สามตัว มีตัวสีดำ สีขาว และอีกตัวหนึ่งด่าง แดงมาขอซื้อสุนัขจากต้อย และต้อยตกลงขายให้ โดยให้แดงเลือกเอาตัวใดก็ได้ในสามตัว ปรากฏว่าขณะที่ตกลงซื้อขายกัน ลูกสุนัขตัวสีขาวได้ตายเสียก่อนแล้ว เช่นนี้ สัญญาส่วนที่ตกลงมาถึงลูกสุนัขสีขาวจึงตกเป็นโมฆะ แดงก็จะเลือกได้เพียงตัวสีดำ และตัวด่างเท่านั้น
      - 2) กรณีการอันพึงต้องทำเพื่อชำระหนี้บางอย่างกลายมาเป็นพ้นวิสัยในภายหลัง
        หมายถึง หลังจากที่ก่อหนี้แล้ว การชำระหนี้บางอย่างมากลายเป็นพ้นวิสัยในภายหลัง แต่ต้องก่อนที่ผู้มีสิทธิเลือกจะใช้สิทธิ โดยแบ่งออกเป็น 2 กรณี
        
        ก. กรณีที่การชำระหนี้บางอย่างเป็นพ้นวิสัยที่ฝ่ายที่ไม่มีสิทธิจะเลือกไม่ต้องรับผิดชอบ
        ในกรณีนี้จำกัดหนี้ไว้เพียงอย่างอื่นที่ไม่พ้นวิสัยเท่านั้น เช่น แดงตกลงซื้อลูกสุนัขจากต้อยที่มีอยู่ 3 ตัว คือ สีดำ สีขาว และสีด่าง โดยตกลงให้แดงเลือกตัวใดก็ได้ ปรากฏว่าก่อนที่แดงจะเลือกตัวใด ลูกสุนัขสีขาวตาย เช่นนี้ การชำระหนี้จึงจำกัดไว้เฉพาะลูกสุนัขอีก 2 ตัวเท่านั้น
        
        ข. กรณีที่การชำระหนี้บางอย่างกลายเป็นพ้นวิสัยที่ฝ่ายไม่มีสิทธิจะเลือกต้องรับผิดชอบ
        ในกรณีนี้ ฝ่ายที่มีสิทธิเลือกจะไม่ถูกจำกัดให้ต้องเลือกส่วนที่เป็นวิสัยเท่านั้น และถ้าเลือกส่วนที่เป็นพ้นวิสัย ก็ต้องบังคับตามมาตรา 218 คือลูกหนี้ต้องชดใช้ค่าสินไหมทดแทน เช่น จากตัวอย่างในข้อ ก. ถ้าลูกสุนัขสีขาวตายเพราะต้อยผสมอาหารที่มียาฆ่าแมลงปนลงไปให้ลูกสุนัข ทำให้เหลือเพียงสีดำ กับสีด่าง เช่นนี้ แดงยังมีสิทธิที่จะเลือกตัวใดก็ได้ใน 3 ตัวนั้น ถ้าแดงเลือกตัวสีขาวที่ตายไป ต้อยก็ต้องชดใช้ค่าสินไหมทดแทนตามมาตรา 218
- - - - 1. กำหนดเวลาชำระหนี้ตามวันแห่งปฏิทิน
        เป็นการกำหนดเวลาชำระหนี้โดยแจ้งตามวันแห่งปฏิทิน ตามมาตรา 204 วรรคสอง ว่า “ถ้าได้กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน…” เช่น กำหนดเวลาชำระหนี้ในวันที่ 10 สิงหาคม กำหนดชำระหนี้ในวันสงกรานต์ เป็นต้น
      - 2. กำหนดเวลาชำระหนี้มิใช่ตามวันแห่งปฏิทิน
        ในมาตรา 204 วรรคแรก ว่า “ถ้าหนี้ถึงกำหนดชำระแล้ว และภายหลังแต่นั้นเจ้าหนี้ได้ให้คำเตือนลูกหนี้แล้ว ลูกหนี้ยังไม่ชำระหนี้ไซร้ ลูกหนี้ได้ชื่อว่าผิดนัดเพราะเขาเตือนแล้ว” เช่น ยืมเงินไปและกำหนดว่าจะใช้คืนเมื่อขายข้าวได้แล้ว หรือยืมเรือไปใช้กำหนดจะส่งคืนเมื่อสิ้นฤดูน้ำ
- - - - 1. หนี้ที่มีกำหนดเวลาชำระมิใช่ตามวันแห่งปฏิทิน
        ในมาตรา 204 วรรคแรก หนี้ประเภทนี้เป็นหนี้ที่ไม่อาจกำหนดวันที่แน่นอนได้ เช่น กำหนดชำระหนี้เมื่อเกี่ยวข้าวเสร็จ เมื่อสิ้นฤดูน้ำหลาก ดังนั้น กฎหมายจึงได้กำหนดให้เจ้าหนี้ต้องเตือนลูกหนี้ก่อน เมื่อลูกหนี้ไม่ชำระตามที่เจ้าหนี้เตือน ลูกหนี้จึงจะผิดนัด และต้องเป็นการเตือนเมื่อหนี้ถึงกำหนดชำระแล้วเท่านั้น หากยังไม่ถึงกำหนดชำระ แม้ลูกหนี้ไม่ชำระ ลูกหนี้ก็ยังไม่ผิดนัด เช่น ยืมกระบือไปไถนาโดยตกลงว่า เมื่อไถนาเสร็จจะส่งคืน ปรากฏว่าในระหว่างที่ไถนาไปได้เพียงบางส่วน ผู้ให้ยืมมาทวงกระบือคืน ทั้ง ๆ ที่ไถนายังไม่เสร็จ แม้ผู้ยืมจะไม่ยอมส่งคืน ก็ไม่ถือว่าผิดนัด เพราะหนี้ยังไม่ถึงกำหนด
      - 2. หนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระตามมาตรา 203
        เป็นหนี้ที่ไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ และไม่อาจอนุมานได้ มาตรา 203 กำหนดให้เจ้าหนี้มีสิทธิเรียกลูกหนี้ให้ชำระหนี้ได้โดยพลัน และลูกหนี้ก็มีสิทธิจะชำระหนี้ของตนได้โดยพลันดุจกัน กฎหมายให้ถือเอาว่าหนี้ประเภทนี้ถึงกำหนดทันทีตั้งแต่ก่อหนี้ และสิทธิเรียกร้องก็จะเริ่มนับทันทีที่ได้ก่อหนี้ หากเจ้าหนี้ยังไม่เรียกให้ลูกหนี้ชำระ ลูกหนี้ก็ยังไม่มีหน้าที่ต้องชำระ
    - - 1. หนี้ที่กำหนดชำระตามวันแห่งปฏิทิน
        ในมาตรา 204 วรรคสอง กำหนดให้หนี้ที่กำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ตามวันแห่งปฏิทิน ถ้าลูกหนี้ไม่ชำระหนี้ ผิดนัดทันทีโดยไม่ต้องเตือน เช่น กำหนดชำระหนี้ 10 สิงหาคม
      - 2. หนี้ละเมิด
        หนี้ละเมิดเกิดขึ้นจากการล่วงสิทธิของผู้อื่น มิใช่นิติกรรมสัญญา จึงไม่มีกำหนดเวลาชำระหนี้ไว้ ในมาตรา 206 กำหนดให้หนี้ละเมิดนั้น ลูกหนี้ถือว่าผิดนัดตั้งแต่ที่ทำละเมิด โดยไม่ต้องเตือนแต่อย่างใด รวมทั้งค่าเสียหายในอนาคตก็ต้องเสียดอกเบี้ยตั้งแต่เวลาที่ทำละเมิด
    - - กำหนดเวลาชำระหนี้
        
        เป็นกำหนดที่ลูกหนี้จะต้องชำระหนี้
        
        เป็นกำหนดที่เจ้าหนี้สามารถเรียกให้ลูกหนี้ชำระหนี้ได้ และเป็นองค์ประกอบสำคัญประการหนึ่งของการผิดนัด
      - การผิดนัด
        
        เป็นผลของการไม่ชำระหนี้ตามกำหนด
        
        แม้จะถึงกำหนดเวลาชำระหนี้ และมีเงื่อนไขอื่นที่อาจทำให้ลูกหนี้ผิดนัด หากการที่ไม่ชำระหนี้นั้น มีเหตุที่ลูกหนี้อ้างได้ว่าไม่ใช่ความผิดของตน ตามมาตรา 204 ถือว่าลูกหนี้ยังไม่ผิดนัด
    - - 1. เกิดจากเจ้าหนี้เอง
        การที่ลูกหนี้ไม่ชำระหนี้นั้น หากเกิดเพราะเจ้าหนี้จะต้องรับผิด ถือเป็นพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ไม่ต้องรับผิดชอบ เช่น กรณีเจ้าหนี้ผิดนัด หรือกรณีที่เจ้าหนี้ต้องรับผิดด้วยเหตุอื่น
      - 2. เกิดจากบุคคลภายนอก
        บางครั้งการชำระหนี้ยังไม่ได้กระทำลงนั้นเพราะเป็นเหตุเกิดจากบุคคลภายนอกซึ่งเป็นเรื่องนอกอำนาจของลูกหนี้ที่จะป้องกันได้ เช่น ตกลงกันทำสัญญาจะซื้อขายที่ดิน โดยลูกหนี้จะรังวัดแบ่งแยกที่ดินที่จะซื้อขายและไปโอนให้แก่ผู้ซื้อ ปรากฏว่า ลูกหนี้ได้พยายามดำเนินการเพื่อรังวัดแบ่งแยกที่ดินตามสัญญาเต็มความสามารถแล้ว แต่รังวัดแบ่งแยกไม่เสร็จเพราะเจ้าพนักงานที่ดินไม่อาจดำเนินการได้ทัน ถือว่าลูกหนี้ไม่ผิดนัด
      - 3. เกิดจากภัยธรรมชาติ
        การที่ลูกหนี้ไม่อาจชำระหนี้ได้ทันตามกำหนดอาจเกิดจากภัยธรรมชาติ ซึ่งลูกหนี้ไม่อาจป้องกันได้ เช่น รังวัดแบ่งแยกให้ไม่ทัน เพราะน้ำท่วมรังวัดไม่ได้ จึงไม่สามารถโอนที่ดินได้ตามกำหนด ถือว่าลูกหนี้ไม่ผิดนัด หรืออาจเป็นโรคภัยไข้เจ็บก็ได้ แต่ต้องร้ายแรงถึงขนาดเป็นเหตุให้ไม่อาจชำระหนี้ได้ตามกำหนดด้วย
  - - - ขอสังเกตค่าสินไหมทดแทน
        มีข้อควรสังเกต 2 ประการ คือ
        ประการแรก เป็นค่าสินไหมทดแทนที่เกิดจากการผิดนัดโดยตรง
        ประการที่สอง เป็นความรับผิดที่เพิ่มขึ้นมาจากการชำระหนี้ปกติที่แม้เมื่อผิดนัดลูกหนี้ก็ยังต้องรับผิดชำระหนี้
    - - ผลของหนี้ที่กำหนดเวลาชำระเป็นสาระสำคัญ
        เมื่อลูกหนี้ผิดนัด ไม่ว่าจะเป็นสาระสำคัญมาแต่ต้นหรือเจ้าหนี้มาบอกกล่าวให้เป็นสาระสำคัญ เจ้าหนี้ก็มีสิทธิที่จะบอกปัดไม่รับชำระหนี้และเรียกค่าสินไหมทดแทนแทนการชำระหนี้ได้ แต่เจ้าหนี้ไม่บอกปัดและให้ลูกหนี้ชำระหนี้เพียงแต่เรียกค่าสินไหมทดแทนก็ได้
    - - ความเสียหายที่เกิดจากความประมาทเลินเล่อ
        ความรับผิดตามมาตรา 218 วรรคแรก บัญญัติเฉพาะความรับผิดที่เพิ่มขึ้น เมื่อลูกหนี้ผิดนัด แต่ถ้าความรับผิดนั้น แม้ไม่ผิดก็ต้องรับผิด เช่น จงใจทำให้เกิดความเสียหาย ก็รับผิดตามปกติ ไม่ใช่ไม่ต้องรับผิด เพราะไม่มีบัญญัติในมาตรานี้
      - การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัย เพราะอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นในระหว่างเวลาผิดนัด
        อุบัติเหตุเป็นเหตุที่เกิดโดยบังเอิญ ไม่ใช่การกระทำที่จงใจหรือความประมาทเลินเล่อของใคร ดังนั้นความรับผิดของลูกหนี้ในกรณีที่การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเพราะอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นระหว่างผิดนัดนั้น ลูกหนี้จัต้องรับผิดเฉพาะเมื่อการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยเกิดจากต้นเหตุมาจากการกระทำของคน