Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การประเมินปัญหาชุมชน, Link Title - Coggle Diagram

- - - - การตรวจสอบความครบถ้วนสมบูรณ์ของข้อมูล
    - - การจัดหมวดหมู่กลุ่มข้อมูล
    - - การเปรียบเทียบข้อมูลโดยอ้างอิงจากแหล่งข้อมูลที่เหมาะสม เช่น จำนวนห้องน้ำที่เพียงพอเปรียบเทียบกับจำนวนครัวเรือน
    - - แผนภาพวงกลม (Pie Diagram)
      - กราฟเส้น (Line Graphic)
      - แผนภูมิแท่ง (Bar Chart)
      - พีระมิดประชากร
      - แผ่นภาพ (Pietogram)
      - รูปกึ่งข้อความกึ่งตาราง (Semi –Tabular Presentation)
      - นำเสนอในรูปตาราง(Tabular Presentation)
  - - - ได้มาอย่างไร
        
        นำแผนที่ชุมชนที่มีอยู่แล้วมาประกอบ
        
        ลงพื้นที่สำรวจ พูดคุย สัมภาษณ์และสังเกตพื้นที่ต่างๆของชุมชน
        
        เขียนอธิบายเพิ่มเติมรายละเอียดทางกายภาพต่างๆ ของพื้นที่ส่วนต่างๆของชุมชน
      - ใช้อย่างไร
        
        เพื่อสำรวจพื้นที่ทางกายภาพต่างๆของชุมชน
      - ทำเพื่อประโยชน์อะไร
        
        มองเห็นภาพรวมต่างๆของชุมชนได้อย่างครบถ้วนและชัดเจนได้มากที่สุด
        
        ได้ข้อมูลเกี่ยวกับสภาพความเป็นอยู่จำนวนมากและใช้เวลาในการทำความเข้าใจน้อย เพราะสามารถเข้าใจได้ง่าย
        
        ทำให้สามารถเห็นกลุ่มเป้าหมายที่จะทำงานต่อได้อย่างครอบคลุมและทั่วถึง
        
        ช่วยในการเริ่มต้นความสัมพันธ์และสร้างความคุ้นเคยกับสมาชิกในชุมชนได้เป็นอย่างดี
    - - ใช้อย่างไร
        
        1 ให้จำแนกกิจกรรมเพื่อเป็นปฏิทินชุมชน 2 ลักษณะ คือ ปฏิทินด้านเศรษฐกิจ และปฏิทินด้านวัฒนธรรม
        
        รวบรวมข้อมูลด้านอาชีพ เช่น อาชีพของคนในชุมชนนั้นที่ทำในชมชนนั้นเอง อาชีพของคนที่อื่นที่มาทำมาหากินในชุมชนนั้น เช่น แรงงานอพยพจากประเทศเพื่อนบ้าน อาชีพที่คนในชุมชนไปหากินที่อื่น เช่น ไปตัดอ้อย ไปรับจ้างลงเรือประมง ฯลฯ
        
        สอบถามข้อมูลกิจกรรมทางด้านวัฒนธรรม เช่น งานบุญตามประเพณีต่างๆ แล้วค่อยสอบถามข้อมูลด้านกิจกรรมอื่น ๆ ของสังคม เช่น โรงเรียนปิดเทอม ลูกเสือเข้าค่าย ฤดูโยกย้ายข้าราชการ เป็นต้น
      - ได้มาอย่างไร
        
        ควรเข้าไปสังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วมในงานบุญงานประเพณีทั้งหลาย เพราะจะช่วย ทำให้เรารับรู้ข้อมูลได้โดยตรงว่านอกจากจะรู้ว่าวันนั้น ๆ เป็นวันอะไรแล้ว ทำให้เรารู้รายละเอียด เพิ่มยิ่งขึ้นว่าในวันนั้นเขาทำอะไร กลุ่มคนที่เข้าร่วมเป็นใคร ทำความเข้าในในพิธีกรรมต่าง ๆ ที่ เกิดขึ้นได้มากขึ้นด้วย
        
        สอบถามจากชาวบ้าน เช่น กลุ่มคนเฒ่าคนแก่ จะเป็นแหล่งข้อมูลปฏิทินวัฒนธรรม ให้กับเราได้อย่างดี เวลาเราเข้าไปคุยด้วย คนแก่มักจะจำได้แม่นยำว่าเดือนอะไรมีประเพณีอะไรบ้าง เป็นต้น
        
        การสังเกตด้วยตนเอง เพราะพื้นที่ที่เราศึกษามักเป็นพื้นที่ที่ตั้งอยู่บริเวณเดียวกับ สถานที่ทำงานของเราอยู่แล้ว เราก็สามารถพบเห็นได้บ่อย และเขียนบันทึกเก็บเอาไว้ว่าเกิด เหตุการณ์ กิจกรรม ประเพณี กิจกรรมทางเศรษฐกิจต่าง ๆ เหล่านั้นเมื่อไร
      - ประโยชน์
        
        เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างกิจกรรมหรือเหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้นในชุมชน
        
        สามารถวางแผนการทำงานกับชุมชนได้ดีขึ้น โดยเฉพาะเชิงรุก
        
        เข้าใจแบบแผนกิจกรรม เหตุการณ์ ของชุมชนที่เกิดขึ้น และสามารถเข้าไปมีส่วนร่วมอย่างเหมาะสม
    - - ประโยชน์
        
        เห็นคุณค่าของวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่นตน
        
        สามารถเลือกระบบการแพทย์ในชุมชนนั้น ๆ มาประยุกต์ใช้กับงานด้านสาธารณสุขได้
        
        ได้เห็นระบบการแพทย์ที่หลากหลายในชุมชน
      - ใช้อย่างไร
        
        •ทำ Mind Mapping โดยเริ่มจากแกนกลาง คือ ระบบสุขภาพชุมชน จากนั้นแตกกิ่งออกเป็นปัจจัยหลักแล้วแยกย่อยเป็นรูปธรรมที่พบเห็นในชุมชน เช่น หมอ (แยกกิ่งเป็นหมอพื้นบ้าน หมออนามัย หมอคลินิก หมอเป่า) อาหารชุมชน (อาหารธรรมชาติ อาหารสำเร็จรูป)
        
        ลงรายละเอียดที่ทำให้การทำงานเป็นไปได้
        เช่น ชื่อคนสำคัญ ๆ ข้าวของ เช่นหน่อไม้ อาหาร
        สมุนไพร เวลาฤดูกาล สถานที่ เหตุการณ์ที่สำคัญ
        
        บันทึกเหตุการณ์ความเจ็บป่วย (Illness Episode Record: ER) ติดตามสิ่งที่เกิดขึ้นตั้งแต่เริ่มป่วยจนสิ้นสุดการรักษา ช่วยให้เห็นภาพความหลากหลายของการเยียวยาโรคในชุมชน จะช่วยให้ตระหนักว่าระบบบริการสุขภาพเป็นเพียงส่วนเล็ก ๆ ในโลกสุขภาพของชาวบ้านเท่านั้น ยังมีกิจกรรมเกี่ยวกับสุขภาพและการเยียวยาอีกมากที่เรายังไม่รู้
        
        จากการบันทึกจะทำให้เห็นระบบการแพทย์แบบพลักษณ์
      - ได้มาอย่างไร
        
        พูดคุย สัมภาษณ์และสังเกตผู้มีประสบการณ์เกี่ยวกับการเจ็บป่วยหรือปัญหาสุขภาพหลาย ๆ ราย เช่น หมอ พื้นบ้าน ผู้ป่วย ญาติ พระ คนเฒ่าคนแก่ ชื่อโรคท้องถิ่น วัฒนธรรมสุขภาพ พฤติกรรม ความเชื่อ พฤติกรรมเกี่ยวกับสุขภาพ แหล่งและการแสวงหาบริการสุขภาพ
    - - ใช้อย่างไร
        
        แบ่งคำถามเป็นหมวดหมู่
        
        เขียนเป็นบทความ หรือ timeline ด้วยสัญลักษณ์
        
        สอบถามหรือสัมภาษณ์ผู้รู้ในท้องถิ่น ซึ่งเป็น Key informant
      - ได้มาอย่างไร
        
        จากการบอกเล่าจากมุมมองของชุมชนเอง ที่ผสมผสานข้อเท็จจริง จินตนาการ และความทรงจำ ของท้องถิ่น ที่ถูกสืบทอดผ่านเรื่องเล่า ตำนาน สถานที่บันทึก ขนบแบบแผนการปฏิบัติต่างๆของชุมชนสำคัญต่ออัตลักษณ์ ความนึกคิด ทัศนะ ท่าทีของชุมชน
      - ประโยชน์
        
        การเข้าใจประวัติศาสตร์ชุมชน หรือรู้ว่ามีเหตุการณ์สำคัญๆอะไรเกิดขึ้นในภาพใหญ่ของประเทศจะช่วยให้เราเข้าใจประวัติศาสตร์ท้องถิ่นดีขึ้น
        
        ทำให้เราสามารถเลือกวิธีการทำงานกับชุมชนให้สอดคล้องกับประสบการณ์ความคาดหวัง และศักยภาพของชุมชนได้ดีขึ้น
        
        ช่วยลดอคติหรือภาพลักษณ์แบบเหมารวม เช่น เข้าใจสาเหตุที่ชุมชนไม่เข้าร่วมกิจกรรม
    - - ใช้อย่างไร
        
        1.สร้างความคุ้นเคยและไว้วางใจ
        
        2.เวลาจำกัดไม่สามารถศึกษาทุกชีวิต เลือกคนสำคัญ
        
        3.ถามหาเรื่องราวไม่ใช่ข้อเท็จจริง คำถามปลายเปิด
        
        4.จดบันทึก หากบันทึกเสียงหรือภาพต้องขออนุญาตก่อน
      - ได้มาอย่างไร
        
        ได้จากการสอบถาม สัมภาษณ์ เก็บข้อมูลต่างๆของทุกคนในชุมชน เก็บข้อมูลจากแหล่งข้อมูลที่หลากหลาย และแก้ไขปัญหาต่างๆได้อย่างเหมาะสม
      - ประโยชน์
        
        ช่วยให้เราเห็นว่าค่านิยมและวัฒนธรรมท้องถิ่นซึ่งเป็นเรื่องนามธรรมนั้น มีรูปธรรมการแสดงออกการแสดงออกเป็นอย่างไร
        
        ช่วยสะท้อนความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรมของชุมชนได้เป็นอย่างดี
        
        เพื่อช่วยให้เราเห็นถึงศักยภาพและทุนมนุษย์ที่มีอยู่ในชุมชน
        
        เติมมิติของความเป็นมนุษย์ให้กับงานชุมชน
        
        บอกแง่มุมต่างๆของชีวิต ที่ถ่ายทอดผ่านเรื่องเล่าทำให้เราเข้าใจตัวตนและชีวิตของคนนั้นๆ
        
        เรื่องราวของบุคคลที่ให้รายละเอียดเกี่ยวกับประสบการณ์ชีวิตที่ผ่านมาเป็นเรื่องราวที่มีมากกว่าข้อมูลหรือข้อเท็จจริง
    - - ได้มาอย่างไร
        
        จากการสอบถาม
        
        เก็บข้อมูลจากการสอบถามจากผู้ให้ข้อมูลหลัก
        
        2.สอบถามเกี่ยวกับความสัมพันธ์ในผังเครือญาติ ลูกหลานและการแต่งงานระหว่างตระกูลด้วย
        
        3.ควรสอบถามเชื่อมโยงออกไปให้มากที่สุด
        
        4.ถ้าหากอยู่ร่วมกันเป็นครอบครัวของรักร่วมเพศ อาจต้องใช้การเขียนอธิบายเพิ่มเติม
      - ใช้อย่างไร
        
        มีการใช้สัญลักษณ์เพื่อให้เกิดความเข้าใจตรงกัน เช่น ตัวบุคคล สายเลือด consanguinity ความสัมพันธ์จากการแต่งงาน affinity เพื่อดูความสัมพันธ์แบบเครือญาติและจะมีความเกี่ยวข้องกันไปตลอดชีวิต
      - ประโยชน์
        
        ช่วยบอกถึงความเข้าใจโครงสร้างและความสัมพันธ์ทางเครือญาติ เชื่อมโยงกันแแบบเข้าใจง่าย
        
        วิเคราะห์ความสัมพันธ์ต่างๆเกี่ยงกับพฤติกรรมสุขภาพและโรคที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม
        
        ทำให้ความรู้และข้อมูลเกี่ยวกับความสัมพันธ์เครือญาติสามารถถ่ายถอดและเรียนรู้กันได้ผ่านรูปแบบสัญลักษณ์ได้ง่ายๆ
        
        ช่วยสร้างความสัมพันธ์อันดีและความสนิทสนมระหว่างผู้ทำกับชาวบ้านได้อย่างรวดเร็ว
    - - ใช้อย่างไร
        
        2.โดยเริ่มจากผู้นำที่มีบทบาทสำคัญในชุมชน ทั้งทางการและไม่เป็นทางการ เขียนสัญลักษณ์ตัวแทนบุคคลแทนผู้นำ จากนั้นระบุตัวบุคคลที่มีความสัมพันธ์กับผู้นำ เขียนสัญลักษณ์ตัวบุคคลแทนผู้ใกล้ชิดทักคน จากนั้นโยงเส้นเชื่อมระหว่างบุคคลแสดงถึงความสัมพันธ์ที่มีอยู่
        
        3.หากบุคคลนั้นเป็นสมาชิกกลุ่ม ให้เขียนสัญลักษณ์แทนสมาชิกกลุ่มที่สำคัญ และเขียมเชื่อมโยงแสดงความสัมพันธ์ระหว่างสมาชิก และขีดเส้นใต้ประล้อมสมาชิกในกลุ่มให้เห็นว่าเป็นกลุ่มเดียวกัน
        
        1.เอาข้อมูลกลุ่มเครือข่ายความสัมพันธ์ในชุมชนมาเชื่อมโยงเป็นแผงผังเครือข่ายทางสังคม (Social network mapping) โดยใช้สัญลักษณ์ต่างๆทำเป็นแผนผัง
        
        4.หากบุคคลมีความสัมพันธ์ข้ามกลุ่ม ให้เขียนเส้นเชื่อมโยงระหว่างกลุ่มต่างๆ ซึ่งทำให้เราได้เครือข่ายทางสังคมแต่ละคน
      - ได้มาอย่างไร
        
        1.รวบรวมข้อมูลจากการสัมภาษณ์หรือสังเกตปฏิสัมพันธ์ทางสังคมต่างๆ ได้แก่
        
        ความสัมพันธ์ทางสังคม เช่น กลุ่มวัยรุ่น วัยแรงงาน คนเฒ่าคนแก่ กลุ่มพ่อบ้าน กลุ่มแม่บ้าน กลุ่มเพื่อน กลุ่มเพศที่สาม ลักษณะทางชาติพันธุ์ เช่น ไทย ลาว เขมร มุสลิม ลักษณะร่วมทางศาสนา เช่น พุทธ คริสต์ อิสลาม พราหมณ์ (กลุ่มต่างๆเหล่านี้เป็นมาอย่างไร ใครเป็นผู้นำหรือเป็นผู้มีบทบาทสำคัญ มีความสัมพันธ์กับองค์กรนอกกลุ่มอย่างไร)
        
        ความสัมพันธ์ทางการเมือง เช่น โครงสร้างการปกครองท้องถิ่น กลุ่มผู้สมัครรับเลือกตั้งในระดับต่างๆ หัวคะแนน ฐานสียง กลุ่มผลกระโยชน์ ความขัดแย้ง เวทีสาธารณะเช่น สภากาแฟ ลานโสเหล่
        
        ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ เช่น มีอาชีพอะไรบ้าง มีกลุ่มอาชีพต่างๆหรือไม่ สัมพันธ์กันอย่างไร มีกลุ่มหรือกิจกรรมทางเศรษฐกิจอะไรบ้างเช่น กลุ่มออมทรัพย์ กลุ่มนายทุนเงินกู้ กลุ่มขายตรง ทรัพยากรต่างๆในชุมชนมีอะไรบ้างแล้วการเข้าถึงเป็นอย่างไร ใครเข้าถึงใครเข้าไม่ถึงบ้างใครมีบทบาทสำคัญในการควบคุมผลประโยชน์เหล่านี้
      - ประโยชน์
        
        ชัดเจนถึงมิติความสัมพันธ์ในชมุชน ช่วยให้จัดความสัมพันธ์ของเรากับชุมชนได้เหมาะสม เช่น กลุ่มทำลูกชุบ กลุ่มตีไก่ กลุ่ม อสม. เป็นต้น และทราบความสัมพันธ์เชิงอานาจ การเข้าใจว่าคนกลุ่มไหน หรือ ตระกูลไหนมีบทบาทต่อชุมชนเชิงการเมือง เศรษฐกิจและสังคม และมีความสัมพันธ์ที่เป็นมิตรหรือขัดแย้ง กับคนกลุ่มไหนบ้าง เป็นข้อมูลสาคัญท่ีจะช่วยให้เราจัดความสัมพันธ์ของเรากับชุมชนได้เหมาะสมยิ่งข้ึน
        
        ชัดเจนถึงมิติความสัมพันธ์ในชมุชน ช่วยให้จัดความสัมพันธ์ของเรากับชุมชนได้เหมาะสม เช่น กลุ่มทำลูกชุบ กลุ่มตีไก่ กลุ่ม อสม. เป็นต้น และทราบความสัมพันธ์เชิงอานาจ การเข้าใจว่าคนกลุ่มไหน หรือ ตระกูลไหนมีบทบาทต่อชุมชนเชิงการเมือง เศรษฐกิจและสังคม และมีความสัมพันธ์ที่เป็นมิตรหรือขัดแย้ง กับคนกลุ่มไหนบ้าง เป็นข้อมูลสาคัญท่ีจะช่วยให้เราจัดความสัมพันธ์ของเรากับชุมชนได้เหมาะสมยิ่งข้ึน
- - - - ขั้นตอน
        
        เขียนปัจจัยต่างๆ ก่อน ทั้งคุณลักษณะส่วนบุคคล ปัจจัยนํา ปัจจัยเอื้อ และ ปัจจัยเสริม
        
        เขียนปัญหาที่ต้องการแก้ไขไว้กลาง
        
        เขียนพฤติกรรมที่เป็นสาเหตุของปัญหาไว้ใกล้ปัญหา
        
        เขียนปัจจัยนํา ปัจจัยเอื้อ และปัจจัยเสริมที่สอดคล้องกับพฤติกรรมนั้นๆ
        
        เขียนคุณลักษณะส่วนบุคคลไว้กรอบนอก
        
        ขีดเส้นเชื่อมโยงระหว่างปัจจัย (พิจารณาความเป็นเหตุและผล) หางลูกศร เป็นเหตุ หัวลูกศรเป็นผล
        
        พิจารณาปัจจัยต่างๆที่เขียนไว้อยู่ในโยงใยทั้งหมดแล้วหรือไม่
    - - ขั้นตอนที่ 1
        ทบทวนธรรมชาติการเกิดโรค
        
        โดยใช้หลักทางระบาดวิทยา เช่น ปัจจัยทางมนุษย์-เชื้อโรค-สิ่งแวดล้อม เพื่อศึกษา - ระยะฟักตัวของโรค
        
        วิธีการติดต่อของโรค
        
        ลักษณะการแสดงออกของโรค
        
        มาตรการควบคุมโรค
        
        ตัวอย่าง ธรรมชาติการเกิดโรคอุจจาระร่วงในเด็ก 0-5 ปี
      - ขั้นตอนที่ 4
        ยการเก็บข้อมูลเชิงคุณภาพ
        
        การสอบสวนพฤติกรรมเพิ่มเติมเฉพาะรายที่เบี่ยงเบนจากกลุ่มใหญ่
        
        ปัจจัยด้านพฤติกรรมที่ส่งผลต่อการแพร่กระจายเชื้อโรค
        ในชุมชน
      - ขั้นตอนที่ 6
        สร้างโยงใยสาเหตุที่แท้จริง (Actual Web of Causation)
        
        ขนาดของอัตราเสี่ยงสัมพัทธ์ (Relative Risk) ของแต่ละปัจจัยช่วยชี้บ่งความสําคัญมากน้อยของ แต่ละปัจจัย
        
        ลูกศรในโยงใยของปัญหาควรมีความใหญ่หรือเล็กตามขนาดของอัตราเสี่ยงสัมพัทธ
        
        ส่วนปัจจัยที่ได้จากข้อมูลเชิงคุณภาพ ควรเป็นเส้นทึบปกติ
        
        ปัจจัยที่ไม่สามารถพิสูจน์ได้ แต่ต้องคงไว้เพื่อความสมบูรณ์ของโยงใยสาเหตุ อาจใช้เส้นประได้
      - ขั้นตอนที่ 3
        การพิจารณาเพื่อตัดปัจจัยที่ไม่เกี่ยวข้อง:โดยใช้ข้อมูลชุมชนที่มีอยู่
        
        จากขั้นตอนที่1-3 จะได้
        
        2.ตัดปัจจัยที่ไม่มีความเกี่ยวข้องกับกลุ่มเป้าหมายออกจากโยงใยสาเหตุของปัญหา
        
        1.กลุ่มผู้ที่มีปัญหาที่แท้จริง(กลุ่มเป้าหมาย)
      - ขั้นตอนที่ 2
        ความสัมพันธ์ของโรคและปัจจัยต่างๆ ใน Web of Causation
        
        1.ความสัมพันธ์โดยตรง (Direct causation)
        เช่น การดื่มน้ำที่ปนเปื้อนเชื้อโรค กับ การเกิดอุจจาระร่วง
        
        1.ความสัมพันธ์โดยตรง (Direct causation)
        เช่น การดื่มน้ำที่ปนเปื้อนเชื้อโรค กับ การเกิดอุจจาระร่วง
      - ขั้นตอนที่ 5
        ศึกษาเปรียบเทียบโอกาสการเป็นสาเหตุของโรค
        
        โดยใช้การวิเคราะห์เชิงระบาดวิทยาการศึกษาเปรียบเทียบระหว่างกลุ่มของคนที่เป็นโรคกับกลุ่มคนที่ไม่เป็นโรค ถึงปัจจัยหรือสาเหตุของโรค ว่ามีอัตราเสี่ยง (Relative Risk) ต่อการเป็นโรคต่างกันหรือไม่
      - ขั้นตอนที่ 7
        บูรณาการปัจจัยต่างๆในโยงใยสาเหตุของปัญหากับภาพลักษณ์ของชุมชน
        
        โดยใช้กระบวนการเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วมของชุมชนการทำความเข้าใจร่วมกับชุมชนในเรื่องการเกิดโรคตามทัศนะของชุมชน การเชื่อมโยงพฤติกรรมเสี่ยงและปัจจัยต่างๆให้สอดคล้องกับสิ่งที่เป็นอยู่
- - - - วิธีการใช้กระบวนการกลุ่ม (Nominal group process)
        
        ข้อดี
        
        1.ประชาชนมีส่วนร่วมในการจัดอันดับ
        
        ประชาชนในชุมชนมีโอกาสในการแสดงความคิดเห็นในปัญหาของชุมชนส่งผลดีต่อการแก้ไขปัญหาในอนาคต
        
        เป็นการใช้ประชาชนหรือกลุ่มตัวแทนตัดสินและสมาชิกในกลุ่มจะต้องรู้ปัญหาที่พบในชุมชนเป็นอย่างดี ประกอบด้วย 2 ขั้น
        
        Listing Technique ประชาชนเสนอปัญหาต่างๆที่มีในชุมชน
        
        Ranking technique ประชาชนตัดสินเลือกปัญหาตามหลักประชาธิปไตย ปัญหาที่มีคนเลือกอันดับ 1 คือปัญหาที่มาจากประชาชนอย่างแท้จริง
        
        ข้อกำจัด
        
        1.การเสนอปัญหาส่วนใหญ่ประชาชนใช้ความรู้สึก ปัญหาที่ถูกเสนอถูกเลือกด้วยเสียงข้างมากซึ่งบางสถานการณ์ไม่สามารถแก้ไขได้หรือแก้ไขได้ยาก
        
        ในกระบวนการกลุ่มหากมีการจำกัดการเสนอปัญหา พบว่าประชาชนที่เข้าร่วมในกระบวนการจะไม่ค่อยพึงพอใจเนื่องจากรู้สึกว่าถูกปิดกั้น
      - วิธีของแฮนลอน(JohnJ.Hanlon)
        
        สูตรการคำนวณ
        
        ข้อดี
        
        เกณฑ์การให้คะแนนละเอียด ชัดเจนในแต่ละองค์ประกอบ
        
        เหมาะสำหรับการจัดลำดับความสำคัญของปัญหาในระดับนโยบาย
        
        มีองค์ประกอบให้พิจารณาอย่างละเอียด
        
        แบ่งเป็น 4 องค์ประกอบดังนี้
        
        องค์ประกอบ B คือ การคุกคามขอวปัญหานั้น ( of Problem)
        มีปัจจันต้องพิจารณา 4 อย่าง คือ ความเร่ง(Urgency) ความรุนแรง(Severity) การสูญเสียทางด้านเศรษฐกิจ (Economics loss) และการแพร่กระจายไปสู่บุคคลอื่น(Involcement at other people) เกณฑ์การให้คะแนนในองค์ประกอย B มีค่าคะแนน 0-10 คะแนน
        
        องค์ประกอบ c คือ ประสิทธิภาพของการปฏิบัติงาน (Effectiveness of the Intervention) เป็นส่วนสำคัญที่วัดได้ยากมากและวัดออกมาเป็นเปอร์เซ็นต์ เกณฑ์การให้คะแนน มีค่าคะแนน 0-10 คะแนน
        
        องค์ประกอบ A คือ ขนาดของปัญหา
        (Size of Problem) ในการให้คะแนนขนาดของปัญหาอาจใช้อัตราส่วนหรือร้อยละของประชากรที่เกิดปัญหา อาจต้องนำมาคำนวณเป็น Incdence หรือ prevalence rate ต่อประชากร 100000 เกณฑ์การให้คะแนนมีค่าคะแนน 0-10 คะแนน
        
        องค์ประกอบD คือข้อจำกัด(Limitation) หมายถึงตัวกำหนดว่าโครงการหรือกิจกรรมจะกระทำได้หรือไม่ ภายใต้ระยะเวลาที่กำหนด และทรัพยากรที่มีอยู่โดยจะต้องพิจารณาถึงสิ่งต่างๆต่อไปนี้คือ ความเหมาะสมของกิจกรรมแก้ปัญหา (Priority :P) เศรษฐกิจ (Economics:E) การยอมรับ (Acceptibility:A) ขุมพลังหรือทรัพยากร(Resource :R) ความเป็นไปได้เชิงกฎหมาย (legality:L) ปัจจัยดังกล่าวเป็นตัวบ่งชี้ของความสำเร็จของโครงการต่างๆแต่ละปัจจัย มีค่าคะแนนเป็น0หรือ1 การคำนวณคือใช้(PXEXAXRXL)ดังนั้นถ้ามีตัวใดตัวหนึ่งเป็น0จะทำให้เกิดความคลาดเคลื่อนจึงต้องทำอย่างระมัดระวัง
        
        ข้อจำกัด
        
        ในองค์ประกอบD. ถ้าคะแนนPEARLเป็น0จะทำให้คะแนนในองค์ประกอบนี้เป็น0และเมื่อแทนค่าในสูตรหาover all Priority rating จะมีค่าเป็น0ทั้งหมด ทั้งที่ปัญหานั้นอาจจะเป็นปัญหาที่สำคัญ
        
        ขาดการมีส่วนร่วมของชุมชนซึ่งอาจจะส่งผลต่อความร่วมมือในการดำเนินการโครงการแก้ไขปัญหา
        
        ในการพิจรณาถึงผลกระทบของปัญหานั้นๆ ในประเด็นต่างๆ โดยให้คำตอบว่า “ใช่” ตลอดจนตลอดการพิจารณาให้คะแนนในแต่ละองค์ประกอบ ที่มีคะแนนตั้งแต่0-10เป็นบางครั้ง การให้คะแนนโดยใช้ความรู้สึกของเจ้าหน้าที่ผู้ให้คะแนนซึ่งอาจจะเกิดการคลาดเคลื่อนจากปัญหาที่แท้จริงในชุมชน
      - วิธี 5 D4
        
        เป็นวิธีที่ใช้ในการจัดลําดับความสําคัญของปัญหาตามหลักวิทยาการระบาดเกณฑ์การพิจารณา
        
        ประกอบด้วย 5 องค์ประกอบได้แก่
        
        3.Disability
        
        ให้ความสนใจจำนวนที่เกิดความพิการจากปัญหาหรือโรคนั้นๆ รวมถึงแนวโน้มของโรคที่เกิดขึ้นเป็นสาเหตุของความพิการที่หลงเหลือในชุมชน
        
        2.Disease
        
        พิจราณาจากจำนวนผู้ป่วยจากโรคหรือปัญหาสุขภาพนั้นๆ โดยมุ่งสนใจที่อัตราป่วยในชุมชน
        
        Death
        
        พิจารณาจากจํานวนคนที่เสีย ชีวิตจากโรคหรือปัญหานั้นๆ (Mortality rate)
        
        4.Discomfort
        
        พิจารณาถึงปัญหาสุขภาพที่ก่อให้เกิดความไม่สุขสบายของคนในชุมชน
        
        5.Dissatisfaction
        
        ให้ความสำคัญกับความรู้สึกไม่พึงพอใจของประชาชนในชุมชนต่อปัญหาสุขภาพที่เกิดขึ้นและต้องการแก้ไข
        
        ข้อดี
        
        1) มีองค์ประกอบที่ชัดเจนไม่ซับซ้อน ง่ายต่อการพิจารณาและทําความเข้าใจ
        
        2) องค์ประกอบในการให้คะแนนอาจนําไป ประยุกต์รวมกับองค์ประกอบในวิธีอื่นได้
        
        ข้อจํากัดและข้อค้นพบของการนําไปใช้ในการฝึกภาคปฏิบัติของนักศึกษาพยาบาล
        
        1) ในการพิจารณาตามหลักเกณฑ์ของ 5D การให้คะแนนในแต่ละองค์ประกอบไม่มีเกณฑ์ คะแนนที่ชัดเจนเป็นการให้คะแนนโดยใช้ความรู้สึก ของเจ้าหน้าที่ผู้ให้คะแนนซึ่งอาจคลาดเคลื่อนจาก ปัญหาที่แท้จริงในชุมชน
        
        2) ในเกณฑ์พิจารณาของ ความไม่สุขสบาย ของคนในชุมชน (Discomfort) และความไม่พึงพอใจ ของคนในชุมชน (Dissatisfaction) เป็นเกณฑ์ที่วัด ยากในทางปฏิบัติจริงเนื่องจากเป็นความรู้สึกของ ประชาชนซึ่งมีการรับรู้และให้ความสําคัญที่แตกต่าง กัน
        
        3) ขาดการมีส่วนร่วมของประชาชนซึ่งอาจส่งผลต่อความร่วมมือในการดําเนินโครงการแก้ไขปัญหา
      - 1.Clark&Othumval
        
        1.3 ความยากง่ายในการแก้ปัญหา (Ease of management)
        หมายถึง การดําเนินงานแก้ปัญหาดังกล่าวจะทําได้หรือไม่
        
        ด้านระยะเวลา
        
        มีเพียงพอที่จะแก้ไขปัญหานั้นๆ หรือไม่ เช่น การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมผู้ป่วยโรคเบาหวาน เป็นต้น
        
        ด้านกฎหมาย
        
        ควรพิจารณาว่า การดําเนินการแก้ปัญหานั้นขัดแย้งต่อข้อกฎหมาย ที่มีอยู่หรือไม่
        
        ด้านวิชาการ
        
        ต้องคํานึงถึงทรพัยากร และปัจจัยต่างๆที่จะนํามาใช้ในการสนับสนุนได้แก่ บุคลากร งบประมาณ วัสดุอุปกรณ์ และวิธีการ บริหารจัดการ รวมทั้งนโยบายของผู้บริหารในระดับ สูงขึ้นไป
        
        ด้านศิลธรรม
        
        ต้องพิจารณาว่า
        การดําเนินการแก้ปัญหานั้นขัดกับศีลธรรมหรือ ขนบธรรมเนียมประเพณี หรือไม่ เช่น ปัญหาการ ตั้งครรภ์ที่ไม่พึงประสงค์จะแก้ไขโดยการทําแท้งได้ หรือไม่ จากนั้นนําองค์ประกอบทั้งหมดมาพิจารณาให้คะแนนดังนี้
        
        ไม่มีทางทําได้เลย = 0 คะแนน
        
        ยากมาก = 1 คะแนน
        
        ยาก = 2 คะแนน
        
        ง่าย = 3 คะแนน
        
        ง่ายมาก = 4 คะแนน
        
        ด้านวิชาการ
        
        มีความรู้ด้านวิชาการในการนํามาใช้แก้ปัญหาได้หรือไม่ ถ้ามีมากจะสามารถจัดการปัญหาได้ง่ายมากขึ้น เช่น การฉีดวัคซีนป้องกันโรค ยารักษาโรคโดยตรง เป็นต้น ถ้าหากผู้ปฏิบัติมีความรู้ไม่เพียงพอ ก็สามารถพิจารณาแหล่งความรู้หรือหน่วยงานอื่น ๆ ที่สามารถให้ความช่วยเหลือหรือสนับสนุนได้
        
        1.4 ความสนใจหรือความตระหนักของ
        ชุมชนที่มีต่อปัญหานั้น (Community Concern)
        
        พิจารณาว่าประชาชนในชุมชนเห็นว่า ปัญหาที่เกิดขึนนั้น มีความสำคัญหรือไม่มีความวิตกกังวล สนใจหรือต้องการแก้ไขหรือไม่ การประเมินความสนใจของชุมชนอาจได้จากการสังเกต หลังจากนั้นที่ได้ปัญหาแล้วนำมาเสนอกับชุมชนได้รับทราบซึ่งต้องใช้วิธีกระบวนการกลุ่มซึ่งอาจจะเป็นกลุ่มผู้นำหมู่บ้านร่วมกับประชาชนซึ่งการให้คะแนนมีเกณฑ์ดังนี้
        
        มากกว่า 0-25% = 1 คะแนน
        
        26-50% = 2 คะแนน
        
        ไม่มีเลย = 0 คะแนน
        
        51-75% = 3 คะแนน
        
        76-100% = 4 คะแนน
        
        พิจาณจากความสนใจของชุมชนแล้วตัดสินใจจากความสนใจมากน้อยและให้คะแนนดังนี้
        
        สนใจปานกลาง = 2 คะแนน
        
        สนใจมาก = 3 คะแนน
        
        สนใจน้อย = 1 คะแนน
        
        สนใจมากที่สุด = 4 คะแนน
        
        ไม่สนใจเลย = 0 คะแนน
        
        1.2 ความรุนแรงของปัญหา (Severity of
        Problem) หมายถึงโรคหรือปัญหานั้นเกิดขึ้นจะมี อัตราตายหรือความทุพพลภาพมากน้อยเพียงไร โรคหรือปัญหานั้นถ้าปล่อยทิ้งไว้แล้วจะก่อให้เกิด ความเสียหายเป็นอันตรายถึงแก่ความตายหรือไม่ ทําใหเ้กดิผลเสยีแกค่รอบครวัชมุชนและประเทศชาติ ในด้านเศรษฐกิจอย่างไรบ้าง
        
        นํามาคิดเป็นร้อยละของประชากรที่ได้รับผลกระทบจากปัญหานั้นๆและ ให้คะแนนดังนี้
        
        26-50% = 2 คะแนน
        
        51-75% = 3 คะแนน
        
        มากกว่า 0-25% = 1 คะแนน
        
        76-100% = 4 คะแนน
        
        ไม่มีเลย = 0 คะแนน
        
        1.1ขนาดของปัญหา
        (Size of Problem
        or Prevalence)
        
        โรคที่เกิดในชุมชนว่าโรคนั้น ๆ เมื่อเกิดขึ้นมีผู้ป่วยเท่าไร และถ้าเป็นโรคติดต่อ สามารถติดต่อหรือแพร่กระจายง่ายหรือไม่มีแนวโน้มของโรคเป็นอย่างไรจากนั้นนำมาพิจารณาให้คะแนนตามเกณฑ์คือ
        
        26-50% = 2 คะแนน
        
        51-75% = 3 คะแนน
        
        1-25% = 1คะแนน
        
        76-100% = 4 คะแนน
        
        ไม่มีเลย = 0 คะแนน
        
        เมื่อได้คะแนนของทั้ง 4 องค์ประกอบแล้ว
        นำคะแนนมารวมกัน การรวมคะแนนทำได้ 2 วิธีคือ
        
        วิธีบวก
        
        นำคะแนนแต่ละหัวข้อมาบวกกัน แต่ผลที่ได้จากการนำคะแนนมาบวกกันวิธีนี้จะมองเห็นความแตกต่างของแต่ละปัญหาได้น้อยเนื่องจากความกว้างของคะแนนแคบ
        
        วิธีคูณ
        
        นำแต่ละหัวข้อมาคูณกันวิธีนี้จะทำให้เห็นความกว้างของปัญหาได้ชัดเจนขึ้นในแต่ละหัวข้อนั้น คะแนนต่ำสุดควรเป็น 1 เพราถ้าเป็น 0 เมื่อนำคะแนนมาคูณกันจะได้คะแนนรวมเท่ากับ 0 ซึ่งค่า 0 ไม่ได้หมายความว่าปัญหานั้นไม่ได้เป็นปัญหาของชุมชน
        ในกรณีที่คะแนนเท่ากันต้องนำปัญหาที่ได้มาพิจารณาในรายละเอียดอีกครั้งจึงตัดสินใจ
      - วิธีของStandhopeและLancaster
        
        มีการตั้งเกณฑ์สำหรับการจัดลำดับปัญหา ดังนี้
        
        3.ความสามารถของพยาบาลในการแก้ไขปัญหา
        
        4.ผู้ชำนาญการในการแก้ปัญหานั้นๆที่มีอยู่
        
        2.ความตั้งใจของชุมชน
        
        5.ความรุนแรงของปัญหาถ้าไม่รับการแก้ไข
        
        1.การรับรู้ปัญหาของชุมชน
        
        6.ความรวดเร็วของมติที่จะต้องแก้ไขปัญหานั้น
        
        ข้อจำกัดและข้อค้นพบของการนำไปใช้ในการฝึกภาคปฏิบัติของนักศึกษาพยาบาล
        
        1.ในการพิจารณาเกณฑ์น้ำหนักมีค่า0-10และน้ำหนักของปัญหามีค่า0-10 เป็นการพิจารณาให้คะแนนโดยใช้ความรู้สึกของเจ้าหน้าที่ผู้ให้คะแนน อาจจะทำให้เกิดความคลาดเคลื่อนได้
        
        2.ขาดการมีส่วนร่วมในชุมชนส่งผลต่อการดำเนินการแก้ไขปัญหา
        
        ข้อดี
        
        1.มีเกณฑ์การให้คะแนนที่แบ่งเป็น 2 ส่วนที่เกี่ยวของกับประชาชนและส่วนของเจ้าหน้าที่ชัดเจน
        
        2.มีการให้เหตุผลในการให้คะแนนในแต่ละปัญหา ซึ่งสามารถอธิบายที่ไปที่มาของคะแนนได้ชัดเจน