Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Phân biệt các phương pháp nghiên cứu khoa học - Coggle Diagram

- - - - Phương pháp phân tích lý thuyết
        
        Ưu điểm
        
        Dựa trên cơ sở phân tích, nhà nghiên cứu chọn lọc ra những thông tin cần thiết phục vụ cho công trình nghiên cứu của mình.
        
        khái niệm
        
        là phương pháp phân tích các thông tin về lý thuyết thành từng mặt, từng bộ phận, từng mối quan hệ theo lịch sử thời gian nhằm phát hiện ra các khía cạnh, cấu trúc lý thuyết, các trường phái nghiên cứu và các xu hướng phát triển của lý thuyết.
      - Phương pháp tổng hợp lý thuyết
        
        khái niệm
        
        là là phương pháp liên kết các khía cạnh, các bộ phận, các mối quan hệ tìm được từ các thông tin về lý thuyết đã thu thập được thành một tổng thể nhằm tạo một hệ thống lý thuyết mới, đầy đủ và khái quát hơn về chủ đề nghiên cứu.
        
        Ưu điểm
        
        bổ sung nếu phát hiện tài liệu thu thập có thiếu sót hay sai lệch; lựa chọn những tài liệu cần thiết cho việc xây dựng luận cứ; sắp xếp tài liệu theo tiến trình xuất hiện để nhận dạng động thái, theo thời điểm xuất hiện để phát hiện tương quan và theo quan hệ nhân – quả để nhận dạng tương tác; xây dựng hệ thống khái niệm, phạm trù, quy luật; và sử dụng tư duy logic để giải thích quy luật, để phán đoán bản chất các quy luật của sự vật hoặc hiện tượng tiến tới hình thành hệ thống lý thuyết mới
    - - Phương pháp phân loại lý thuyết
        
        khái niệm
        
        là phương pháp sắp xếp một cách logic các tài liệu,văn bản đang nghiên cứu theo từng phương diện, từng đơn vị kiến thức, từng vấn đề khoa học có cùng dấu hiệu bản chất, có cùng xu hướng phát triển
        
        Ưu điểm
        
        Nhờ phân loại, các kết cấu phức tạp trong nội dung của khoa học trở nên dễ nhận biết hơn, dễ sử dụng hơn cho các mục đích nghiên cứu cụ thể. Phân loại còn giúp nhà nghiên cứu phát hiện ra quy luật phát triển của đối tượng, sự phát triển của kiến thức khoa học. Dựa trên những phát hiện này, nhà nghiên cứu có thể đưa ra các dự đoán về các xu hướng phát triển mới của khoa học và thực tiễn.
      - Phương pháp hệ thống hóa lý thuyết
        
        khái niệm
        
        là phương pháp sắp xếp những thông tin, dữ liệu đa dạng thu thập từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau thành một hệ thống có kết cấu chặt chẽ trên cơ sở một mô hình lý thuyết.
        
        Ưu điểm
        
        Hệ thống hóa các tri thức khoa học giúp mở rộng và nâng cao sự hiểu biết của nhà nghiên cứu về đối tượng nghiên cứu. Dựa trên sự hiểu biết đầy đủ và sâu sắc về đối tượng nhà nghiên cứu có thể xây dựng một lý thuyết mới hoàn chỉnh hơn.
    - - khái niệm
        
        là phương pháp nghiên cứu các sự vật, quá trình, hiện tượng bằng cách xây dựng mô hình của chúng. Mô hình là một hệ thống các yếu tố vật chất hayý niệm được xây dựng nhằm biểu diễn hay tái hiện đối tượng nghiên cứu dưới dạng trực quan
      - Ưu điểm
        
        Mô hình đóng vai trò đại diện thay thế cho hiện tượng cần nghiên cứu. Các nghiên cứu sẽ được thực hiện trên mô hình thay cho đối tượng gốc. Trên cơ sở nghiên cứu mô hình,nhà nghiên cứu thu thập những tri thức mới về đối tượng. Những tri thức mới này sẽ tạonền tảng cho các nghiên cứu sâu, rộng, phức tạp hơn về đối tượng
        
        phát hiện ra những điều chưa biết về đối tượng.Chính vì thế mô hình mang tính giả định. Trong phương pháp mô hình hóa, nhà nghiên cứu dùng phương pháp loại suy để tìm ra bản chất hay dự đoán về tương lai của đối tượng gốc. Nói cách khác, nhà nghiên cứu sử dụng phương thức chuyển cái trừu tượng thành cái cụ thể, sau đó dùng cái cụ thể để nghiên cứu cái trừu tượng
    - - khái niệm
        
        nghiên cứu đối tượng bằng cách đi tìm nguồn gốc phát sinh, quá trình phát triển và những biến đổi của đối tượng để tìm ra bản chất và quy luật vận động của nó. Khi nghiên cứu lịch sử của đối tượng, nhà nghiên cứu phải làm rõ nguyên nhân, hoàn cảnh xuất hiện của đối tượng, bám sát được quá trình phát triển cụ thể của nó bao gồm những bước ngoặt, khúc quanh, những sự kiện ngẫu nhiên, những quy luật tất yếu, những biến đổi phức tạp, đa dạng trong các điều kiện, tình cảnh khác nhau, theo một trật tự thời gian nhất định.
      - Ưu điểm
        
        Dựa vào các thông tin về lịch sử nghiên cứu của vấn đề, nhà nghiên cứu có thể tổng kết các thành tựu lý thuyết đã đạt được nhằm kế thừa, bổ sung hay phát triển hoặc tìm ra những lỗ hổng, thiếu sót trong các nghiên cứu về vấn đề đang quan tâm, từ đó nhà nghiên cứu có thể tìm ra hướng đi riêng cho nghiên cứu của mình tránh bị trùng lắp với nhữngnghiên cứu trước đó
    - - khái niệm
        
        nghiên cứu đối tượng thông qua việc đưa ra các dự đoán về
        bản chất của đối tượng, sau đó thu thập thông tin để chứng minh những dự đoán đó. Phương pháp giả thuyết thực hiện đồng thời hai chức năng: dự đoán và định hướng nghiên cứu (nghiên cứu được tiến hành dựa trên cơ sở dự đoán). Do có hai chức năng này, giả thuyết đóng vai trò như một phương pháp nhận thức.
      - Ưu điểm
        
        Giả thuyết, với tư cách là phương pháp biện luận, được sử dụng như là một thử nghiệm của tư duy, thử nghiệm thiết kế các hành động lý thuyết. Suy diễn để đưa ra các kết luận về tính chân xác của giả thuyết được xem là một thao tác logic quan trọng trong quá trình nghiên cứu khoa học
- - - - khái niệm
        
        là phương pháp thu thập thông tin dựa trên cơ sở tri giác đối tượng (sự vật, hiện tượng, quá trình hay hành vi) trong những hoàn cảnh tự nhiên khác nhau một cách có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống. Nhà nghiên cứu chủ yếu mô tả quy luật, đưa ra giả thuyết, kiểm chứng giả thuyết hay xây dựng lý thuyết nhà nghiên cứu có thể thực hiện các bước tìm tòi, khám phá tiếp theo như khái quát ra các đối tượng quan sát hoặc đưa ra suy luận về những gì quan sát được hay đưa ra các đánh giá cá nhân về chúng. Dữ liệu thu thập được từ quan sát sẽ cung cấp cho nhà nghiên cứu những thông tin cụ thể đặc trưng cho đối tượng. Dựa trên những thông tin ban đầu này,
        
        quan sát trực tiếp
        
        quan sát gián tiếp
      - Ưu và nhược điểm của phương pháp quan sát khoa học
        
        Quan sát khoa học có cả ưu điểm lẫn nhược điểm. Ưu điểm của quan sát là có thể cung cấp các thông tin tương đối khách quan, các số liệu cụ thể, sống động, phong phú về đối tượng nghiên cứu. Quan sát dễ dàng thực hiện và ít tốn kém.
        
        Thế nhưng, quan sát cũng có một số nhược điểm, ví dụ như người quan sát chỉ có thể quan sát đối tượng một cách thụ động chứ không thể tác động vào đối tượng để cho nó diễn biến hay thay đổi theo ý muốn.
    - - khái niệm
        
        là phương pháp thu thập thông tin bằng cách thực hiện khảo sát một nhóm đối tượng trên một diện rộng. Mục đích của điều tra là nhằm phát hiện ra các quy luật phân bố, trình độ phát triển, những đặc điểm về lượng và chất của các đối tượng cần nghiên cứu. Điều tra cung cấp các thông tin cần thiết về đối tượng nghiên cứu. Những thông tin này là căn cứ quan trọng để nhà nghiên cứu có thể đề xuất những giải pháp khoa học hay giải pháp thực tiễn hoặc cả hai
        
        Điều tra cơ bản: thu thập thông tin về sự có mặt của các đối tượng trên một diện rộng.Mục đích của điều tra cơ bản là nhằm nghiên cứu các quy luật phân bố cũng như các đặc điểm về mặt định tính và định lượng của đối tượng khảo sát. Ví dụ: điều tra địa hình, địachất, điều tra dân số, trình độ văn hóa, điều tra chỉ số thông minh (IQ) của trẻ em, điều tra khả năng tiêu thụ hàng hóa…
        
        Điều tra xã hội: thu thập thông tin về quan điểm, thái độ của quần chúng về một sự kiện chính trị, xã hội, về một hiện tượng văn hóa, thị hiếu thẩm mỹ, xu hướng tiêu dùng… Một số ví dụ tiêu biểu của điều tra xã hội bao gồm điều tra nguyện vọng nghề nghiệp của thanh niên, điều tra hay trưng cầu dân ý về bản hiến pháp mới, thu thập ý kiến đánh giá của người tiêu dùng về một sản phẩm hay dịch vụ…
      - Phỏng vấn không có cấu trúc chặt chẽ
        
        khái niệm
        
        Phỏng vấn không có cấu trúc chặt chẽ là phương pháp điều tra, thu thập thông tin bằng cách giao tiếp trực tiếp với đối tượng theo một kế hoạch định trước nhằm tìm hiểu quan điểm của người được phỏng vấn về cuộc sống, về những trải nghiệm của họ hoặc ý kiến của họ về những tình huống, sự kiện mà nhà nghiên cứu quan tâm. Người được phỏng vấn sử dụng từ ngữ của chính mình để nêu ý kiến, quan điểm. Phỏng vấn có thể thực hiện trực tiếp hoặc qua điện thoại.
        
        Ưu và nhược điểm của phương pháp quan sát khoa học
        
        Ưu điểm nổi bật của phỏng vấn là có thể thu thập được các thông tin phản ánh suy nghĩ
        nội tâm của người được phỏng vấn. Phỏng vấn giúp làm rõ và đào sâu vào dữ liệu.Phỏng
        vấn cũng có tính linh hoạt cao. Mặc dù, nhà nghiên cứu có thể chuẩn bị sẵn các câu hỏi,
        nhưng trong quá trình đàm thoại, nhà nghiên cứu có thể thay đổi câu hỏi để phù hợp với
        đối tượng, hoàn cảnh đàm thoại mà vẫn giữ nguyên được mục đích ban đầu. Tuy nhiên,
        nhà nghiên cứu không thể đảm bảo người được phỏng vấn cung cấp những câu trả lời hoàn toàn trung thực
        
        Phỏng vấn tốn nhiều thời gian, chi phí. Chất lượng của dữ liệu thu được phụ thuộc vào kỹ năng của người phỏng vấn hay chất lượng tương tác giữa người phỏng vấn và người được phỏng vấn. Thông tin thu được chỉ mang tính cá nhân, khó có thể khái quát hóa cho toàn bộ dân số nghiên cứu. Do những hạn chế này, phỏng vấn chỉ được sử
        dụng để bổ sung thông tin hoặc tìm hiểu sơ bộ về đối tượng trong giai đoạn đầu nghiên
        cứu. Phương pháp này thường được dùng trong các nghiên cứu về nhân cách hay một số đặc điểm tâm lý của con người
      - các loại phương pháp điều tra
        
        Khảo sát bằng bảng câu hỏi
        
        khái niệm
        
        Khảo sát bằng bảng câu hỏi là phương pháp thu thập thông tin bằng cách giao tiếp gián
        tiếp với đối tượng thông qua việc đặt câu hỏi và trả lời trên phiếu khảo sát. Khảo sát được
        lên kế hoạch từ trước, các câu hỏi cũng được xác định trước.
        
        Ưu và nhược điểm của phương pháp khảo sát bằng bảng câu hỏi
        
        Ưu điểm lớn nhất của khảo sát qua phiếu câu hỏi là thu thập được một khối lượng lớn
        thông tin nhưng không mất nhiều thời gian, ít tốn kém. Do thực hiện trên số đông, kết quả
        nghiên cứu có thể khái quát hóa cho dân số nghiên cứu.
        
        Khuyết điểm lớn nhất của khảo sát bằng phiếu câu hỏi là độ tin cậy của thông tin thu
        được từ điều tra qua phiếu câu hỏi có thể bị ảnh hưởng do người tham gia không đưa ra
        câu trả lời trung thực hoặc không điền phiếu một cách nghiêm túc. Ngoài ra, do khối lượng
        thông tin thu thập được khá lớn, việc xử lý thông tin sẽ đòi hỏi nhiều thời gian và đòi hỏi
        nhà nghiên cứu phải có khả năng phân tích và diễn giải các số liệu thống kê.
        
        Khảo sát bằng bảng câu hỏi
        
        khái niệm
        
        Khảo sát bằng bảng câu hỏi là phương pháp thu thập thông tin bằng cách giao tiếp gián
        tiếp với đối tượng thông qua việc đặt câu hỏi và trả lời trên phiếu khảo sát. Khảo sát được
        lên kế hoạch từ trước, các câu hỏi cũng được xác định trước.
        
        Ưu và nhược điểm của phương pháp khảo sát bằng bảng câu hỏi
        
        Ưu điểm lớn nhất của khảo sát qua phiếu câu hỏi là thu thập được một khối lượng lớn
        thông tin nhưng không mất nhiều thời gian, ít tốn kém. Do thực hiện trên số đông, kết quả
        nghiên cứu có thể khái quát hóa cho dân số nghiên cứu.
        
        Khuyết điểm lớn nhất của khảo sát bằng phiếu câu hỏi là độ tin cậy của thông tin thu
        được từ điều tra qua phiếu câu hỏi có thể bị ảnh hưởng do người tham gia không đưa ra
        câu trả lời trung thực hoặc không điền phiếu một cách nghiêm túc. Ngoài ra, do khối lượng
        thông tin thu thập được khá lớn, việc xử lý thông tin sẽ đòi hỏi nhiều thời gian và đòi hỏi
        nhà nghiên cứu phải có khả năng phân tích và diễn giải các số liệu thống kê.
      - Phỏng vấn có cấu trúc chặt chẽ
        
        khái niệm
        
        Phương pháp thảo luận nhóm/ phỏng vấn nhóm giúp khám phá ý kiến, thái độ, nhận thức của người tham gia nghiên cứu đối với một vấn đề, sản phẩm hay dịch vụ … thông qua một cuộc thảo luận trao đổi cởi mở, tự do giữa thành viên trong một nhóm và nghiên cứu Trong cả thảo luận nhóm và phỏng vấn nhóm, nhà nghiên cứu nêu vấn đề hay đặt câu hỏi để khởi đầu cho thảo luận giữa các thành viên trong nhóm. Do chi phí thấp, thiết kế đơn giản, thảo luận/ phỏng vấn nhóm được sử dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực (nghiêncứu xã hội, hành vi, nghiên cứu thị trường, kiểm tra sản phẩm …)
        
        Ưu và nhược điểm của phương pháp quan sát khoa học
        
        Ưu điểm là Phương pháp thảo luận/ phỏng vấn nhóm ít tốn kém về thời gian, tiền bạc. Chúng giúp nhà nghiên cứu thu thập được những thông tin chi tiết, phong phú và đa dạng và có thể sử dụng để khám phá một lượng lớn vấn đề khác nhau. Thế nhưng phương pháp này cũng có một số điểm yếu.
        
        Nếu thảo luận hay phỏng vấn nhóm không được điều khiển một cách cẩn
        thận, nó có thể chỉ phản ánh ý kiến của những người có khuynh hướng chi phối nhóm. Phương pháp này giúp thu được những ý kiến đa dạng về các vấn đề khác nhau nhưng nó lại không thể được sử dụng để đo mức độ đa dạng hay phạm vi của sự đa dạng
  - - - Phương pháp thực nghiệm khoa học là phương pháp nghiên cứu đối tượng trong những điều kiện đặc biệt do nhà nghiên cứu tạo ra. Nhà nghiên cứu chủ động tác động vào đối tượng và quá trình diễn biến của sự kiện mà đối tượng tham gia. Dưới ảnh hưởng của các tác động này, đối tượng có thể bộc lộ bản chất hoặc phát triển theo hướng nhà nghiên cứu đã định sẵn nhằm đạt được mục tiêu nghiên cứu mình
    - - Phương pháp thực nghiệm đóng vai trò quan trọng trong nghiên cứu thực tiễn ở trong
        cả lĩnh vực tự nhiên và xã hội. Thực nghiệm giúp nâng cao trình độ kỹ năng thực hành
        nghiên cứu và khả năng tư duy lý thuyết, thúc đẩy quá trình nghiên cứu khoa học, tạo ra
        một hướng nghiên cứu mới dựa trên phương pháp hoàn toàn chủ động trong sáng tạo khoa
        học
      - Tuy nhiên phương pháp thực nghiệm có một số hạn chế như: hiện tượng diễn ra không
        hoàn toàn tự nhiên; đòi hỏi phải có các thiết bị kỹ thuật cao, đòi hỏi nhà nghiên cứu phải
        có các kỹ năng nghiên cứu, tổ chức; khó áp dụng vào các nghiên cứu liên quan đến những
        hoạt động diễn biến phức tạp trong tư tưởng, tình cảm con người